Η αγορά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης συνεχίζει να υφίσταται σημαντικότατες πιέσεις κυρίως λόγω των υψηλών θερμοκρασιών των περιορισμένων διασυνδέσεων αλλά και τις αυξημένης εξάρτησης τους από τις ΑΠΕ
Η συνεχώς αυξανόμενη εξάρτηση του ηλεκτρικού συστήματος της Ελλάδας, αλλά και της υπόλοιπης Ευρώπης από τα καιρικά φαινόμενα εγείρει ερωτηματικά σε σχέση με την επιλογή της ταχείας και ανεξέλεγκτης αύξησης της διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, χωρίς παράλληλα να έχουν πραγματοποιηθεί εκτεταμένες επενδύσεις στα δίκτυα και σε μεγάλα έργα αποθήκευσης και διαχείρισης της ενέργειας.
Όσο λοιπόν διαρκεί ο καύσωνας οι τιμές στη χονδρική αγορά θα παραμένουν σε υψηλά επίπεδα δικαιώνοντας εν μέρει την απόφαση της κυβέρνησης να σπεύσει, για να ανακοινώσει μέτρα ανακούφισης των νοικοκυριών. Όμως η κυβέρνηση γνωρίζει καλά, όπως άλλωστε και η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ότι το πρόβλημα δεν είναι περιστασιακό αλλά μόνιμο και οι λύσεις του έχουν τεράστιο κόστος που δεν μπορεί παρά να μετακυληθεί στον τελικό καταναλωτή πλήττοντας όχι μόνο την κοινωνία, αλλά και την οικονομία, αφού καταναλωτές είναι και οι επιχειρήσεις.
Σε αυτό το περιβάλλον η κυβέρνηση φαίνεται ότι εξετάζει την υιοθέτηση μόνιμου μηχανισμού για την αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων, ενώ η βιομηχανία ήδη αντιδρά έντονα θεωρώντας ότι η όλη κατάσταση πλήττει τους μεγάλους καταναλωτές που είναι εκτεθειμένοι στις χρηματιστηριακές τιμές της ενέργειας. Μάλιστα εξετάζει το ενδεχόμενο προσφυγής στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού, ενώ ο πρόεδρος της ΕΒΙΚΕΝ Αντώνης Κοντολέων μιλάει για ολιγοπώλιο.
Είναι ενδεικτικό ότι για σήμερα Δευτέρα 22 Ιουλίου η μέση τιμή του ρεύματος στην Αγορά Επόμενης Ημέρας εκτινάχθηκε και πάλι στα 219,28 ευρώ/MWh, αυξημένη κατά 72,69% σε σχέση με την Κυριακή που λόγω περιορισμένης ζήτησης είχε πέσει στα 126,98 ευρώ/MWh. Η ανώτατη τιμή καταγράφηκε για τις 9 το βράδυ προσδιορίστηκε από την υδροηλεκτρική ενέργεια και έσπασε όλα τα προηγούμενα ρεκόρ φθάνοντας στα 850 ευρώ/MWh. Η κατώτατη τιμή δεν έπεσε κάτω από τα 100 ευρώ/MWh και προσδιορίστηκε τις περισσότερες ώρες του 24ωρού από τις μονάδες φυσικού αερίου.
Η περιορισμένη συμμετοχή των ΑΠΕ στο σημερινό μίγμα παραγωγής αναδεικνύει το πρόβλημα, αφού η ενέργεια από μονάδες ΑΠΕ συμμετέχει μόλις στο 25,85%. Και αυτό διότι οι βοριάδες έχουν υποχωρήσει μειώνοντας την συνεισφορά των αιολικών, ενώ τα φωτοβολταϊκά παράγουν μεν από τον ήλιο, που είναι άφθονος το τελευταίο δεκαπενθήμερο, αλλά υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Όταν ξεπερνάει κάποιο όριο και συγκεκριμένα κάθε 10 βαθμούς Κελσίου ανόδου, η μείωση της απόδοσής τους είναι της τάξης του 5%. Αυτό είναι μια ακόμα παράμετρος που επηρεάζει την αγορά.
Έτσι παρά το γεγονός ότι η χρήση του λιγνίτη στο σημερινό μίγμα είναι σχετικά υψηλή (τουλάχιστον υψηλότερη από το σύνηθες) αφού συμμετέχει σε ποσοστό 9% στο μίγμα, οι μονάδες φυσικού αερίου καλύπτουν το 43,20%, οι εισαγωγές το 10,98% και τα μεγάλα υδροηλεκτρικά το 6,18%.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΑΔΜΗΕ στις 10 το πρώι, η συμμετοχή του λιγνίτη ανερχόταν στο 16%, το φυσικό αέριο με πολύ μεγάλη συμμετοχή στο 60% του μίγματος,οι ΑΠΕ μόλις στο 14% και τα υδροηλεκτρικά στο 5%. Οι εκτιμώμενες συνολικές ανάγκες της ημερήσιας ζήτησης στα 8,465 MW με τις εκπομπές Co2 λόγω αυξημένης χρήσης των λιγνιτών στα 366 g/KWh. Το μίγμα έχει μετατραπεί σε εισαγωγικό, με καθαρές εισαγωγές 288 MW, από τις οποίες τα 185 MW προέρχονται από τη Βουλγαρία και τα 118 MW από την Τουρκία, ενώ εξάγονται 260 MW στην Αλβανία και εισάγονται επίσης 249 MW από την Ιταλία.
Όσο δε για την εικόνα που επικρατεί στις υπόλοιπες αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, πρέπει να σημειωθεί ότι στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία η μέση χονδρική τιμή διαμορφώθηκε στα 229,24 ευρώ/MWh, στο Κόσοβο έφθασε στα 236,58 ευρώ/MWh, ενώ στη Σερβία έχει υποχωρήσει στα 144,1 ευρώ/MWh και στην Ουγγαρία στα 120,45 ευρώ/MWh. Με δεδομένο δε, ότι στην Αυστρία η μέση τιμή αυξήθηκε σε σχέση με τις προηγούμενες ημέρες και έφθασε στα 89,72 ευρώ/MWh και στη Γερμανία στα 91,23 ευρώ/MWh, προκύπτει ότι έχει αποκατασταθεί η σύνδεση Αυστρίας - Ουγγαρίας και οι αγορές της Κεντρικής Ευρώπης έχουν αρχίσει να συντονίζονται.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΑΔΜΗΕ στις 10 το πρώι, η συμμετοχή του λιγνίτη ανερχόταν στο 16%, το φυσικό αέριο με πολύ μεγάλη συμμετοχή στο 60% του μίγματος,οι ΑΠΕ μόλις στο 14% και τα υδροηλεκτρικά στο 5%. Οι εκτιμώμενες συνολικές ανάγκες της ημερήσιας ζήτησης στα 8,465 MW με τις εκπομπές Co2 λόγω αυξημένης χρήσης των λιγνιτών στα 366 g/KWh. Το μίγμα έχει μετατραπεί σε εισαγωγικό, με καθαρές εισαγωγές 288 MW, από τις οποίες τα 185 MW προέρχονται από τη Βουλγαρία και τα 118 MW από την Τουρκία, ενώ εξάγονται 260 MW στην Αλβανία και εισάγονται επίσης 249 MW από την Ιταλία.
Όσο δε για την εικόνα που επικρατεί στις υπόλοιπες αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, πρέπει να σημειωθεί ότι στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία η μέση χονδρική τιμή διαμορφώθηκε στα 229,24 ευρώ/MWh, στο Κόσοβο έφθασε στα 236,58 ευρώ/MWh, ενώ στη Σερβία έχει υποχωρήσει στα 144,1 ευρώ/MWh και στην Ουγγαρία στα 120,45 ευρώ/MWh. Με δεδομένο δε, ότι στην Αυστρία η μέση τιμή αυξήθηκε σε σχέση με τις προηγούμενες ημέρες και έφθασε στα 89,72 ευρώ/MWh και στη Γερμανία στα 91,23 ευρώ/MWh, προκύπτει ότι έχει αποκατασταθεί η σύνδεση Αυστρίας - Ουγγαρίας και οι αγορές της Κεντρικής Ευρώπης έχουν αρχίσει να συντονίζονται.
Η αγορά όμως της Νοτιοανατολικής Ευρώπης συνεχίζει να υφίσταται σημαντικότατες πιέσεις κυρίως λόγω των υψηλών θερμοκρασιών των περιορισμένων διασυνδέσεων αλλά και τις αυξημένης εξάρτησης τους από τις ΑΠΕ. Είναι ενδεικτικό ότι στην ελληνική αγορά οι εισαγωγές χθες ήταν στο 10,98% του μίγματος πωλήσεων. Αντιστοίχως οι εξαγωγές από την ελληνική αγορά ήταν μόλις στο 6,21% του μίγματος αγορών.
Τα δυο αυτά στοιχεία δείχνουν πως η διαθεσιμότητα για διασυνοριακό εμπόριο που κατά την άποψη των Βρυξελλών οδηγεί σε ενίσχυση του ανταγωνισμού και μείωση των τιμών δεν λειτουργεί μόνο με ΑΠΕ, χρειάζονται περισσότερα δίκτυα και βεβαίως βαριές εγκαταστάσεις διαχείρισης της ενέργειας όπως τα μεγάλα υδροηλεκτρικά και τα συστήματα αντλησιοταμίευσης. Οι μπαταρίες ακόμη και όταν εγκατασταθούν, ακόμη και εάν δεν χρειάζονται επιδοτήσεις όπως λέει πλέον η αγορά, μπορούν να καλύψουν μόνο λίγες ώρες του 24ώρου και αυτό δεν είναι αρκετό σε συνθήκες όπως αυτές που αντιμετωπίζει το ηλεκτρικό σύστημα το τελευταίο διάστημα.
Όσο για το σχέδιο της κυβέρνησης να δημιουργήσει έναν μόνιμο μηχανισμό για την αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων όπως αυτός που ανακοίνωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης την προηγούμενη εβδομάδα, δηλαδή την επιβολή ενός ακόμη έκτακτου φόρου για δυο μήνες ώστε να εξασφαλίσει χρήματα για επιδοτήσεις ενός μήνα, όχι μόνο δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα, αλλά προκαλεί εύλογες αντιδράσεις σε αυτούς που θα κληθούν να πληρώσουν. Είναι δε σχεδόν απίθανο να εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Όπως είπαν ο υπουργός Θόδωρος Σκυλακάκης και η υφυπουργός Α. Σδούκου κατά την παρουσίαση των μέτρων για τη συγκράτηση των τιμών τον Αύγουστο, η ύπαρξη ακραίων διαφορών στις τιμές σε γειτονικές αγορές πιστοποιεί τις ατέλειες της εσωτερικής αγοράς τις οποίες δεν μπορεί να αντιμετωπίσει η ισχύουσα Οδηγία 1711/2024.
Η εν λόγω Οδηγία δίνει τη δυνατότητα στις κυβερνήσεις να επιβάλουν πλαφόν στις τιμές του ρεύματος αλλά με πολύ αυστηρές προϋποθέσεις που είναι οι εξής:
-Η ύπαρξη πολύ υψηλών μέσων τιμών στις αγορές χονδρικής πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας, πολλαπλάσιες κατά τουλάχιστον δυόμισι φορές σε σχέση με τη μέση τιμή κατά τα προηγούμενα πέντε έτη, και ύψους τουλάχιστον 180 ευρώ/MWh, οι οποίες αναμένεται να διατηρηθούν για τουλάχιστον έξι μήνες. Για τον υπολογισμό της μέσης τιμής κατά τα προηγούμενα πέντε έτη δεν λαμβάνονται υπόψη οι περίοδοι εκείνες για τις οποίες κηρύχθηκε περιφερειακή ή ενωσιακή κρίση τιμών ηλεκτρικής ενέργειας·
-Οι απότομες αυξήσεις των τιμών λιανικής της ηλεκτρικής ενέργειας της τάξης του 70 %, οι οποίες αναμένεται να συνεχιστούν για τουλάχιστον τρεις μήνες.
Οι σχετικές ρυθμίσεις θα θεσπιστούν με το νόμο για την ενσωμάτωση της Οδηγίας 171 1/2024 στην εθνική νομοθεσία που αναμένεται να γίνει άμεσα και πάντως πριν από τη λήξη της προθεσμίας τον Ιανουάριο του 2025.
www.worldenergynews.gr
