Συνολικά στην Ευρώπη αναπτύσσονται 36 projects για 110 εκατ. τόνους CO2 ανά έτος έως το 2030, εκ των οποίων τα 17 έργα χωροθετούνται σε κράτη μέλη της ΕΕ
Ολοένα μεγαλύτερο είναι το ενδιαφέρον των εταιρειών στην Ευρώπη για την ανάπτυξη έργων CCS (δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα) στο πλαίσιο της προσπάθειας που γίνεται από τα κράτη και τους επιχειρηματικού κολοσσούς για την αντιμετώπιση της σοβούσας κλιματικής αλλαγής.
Η αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού, προϋποθέτει όχι μόνο την ανάπτυξη των έργων ΑΠΕ παράλληλα με την σταδιακή εγκατάληψη των συμβατικών, ορυκτών καυσίμων, αλλά και την υιοθέτηση όλων των διαθέσιμων οικολογικών λύσεων στο πλαίσιο της θέσπισης φιλόδοξων κλιματικών στόχων.
Όσον αφορά τον τρόπο λειτουργίας γενικά των CCS, αυτός βασίζεται στην τεχνολογία της συλλογής διοξειδίου του άνθρακα και στη συνέχεια της αποθήκευσής του στο υπέδαφος ή υποθαλάσσια σε άδεια κοιτάσματα, ώστε να μην επιβαρύνεται η ατμόσφαιρα.
Το δεσμευμένο CO2 αποθηκεύεται έτσι σε γεωλογικούς σχηματισμούς, είτε μόνιμα είτε προσωρινά -για ορισμένη χρονική περίοδο-, σε υφάλμυρους υδροφόρους ορίζοντες, ταμιευτήρες πετρελαίου και φυσικού αερίου ή ενδεχομένως σε αναξιοποίητα λεπτά στρώματα άνθρακα (ραφές άνθρακα). Το διοξείδιο του άνθρακα ως γνωστόν, είναι από τους βασικότερους ρύπους που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την άνοδο της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη.
Σύμφωνα με έκθεση του 2005 από τη Διακυβερνητική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή, οι αποθήκες γεωλογικών σχηματισμών, εφόσον επιλέγονται σωστά και τυγχάνουν σωστής διαχείρισης, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα συγκρατήσουν περισσότερο από το 99% του αποθηκευμένου CO2 για πάνω από 100 χρόνια, ενώ είναι πιθανό να συγκρατήσουν 99% και για περισσότερο από 1 000 χρόνια.
Τα CCS στην Ελλάδα
Το πιο ώριμο έργο CCS στην Ελλάδα είναι το project αποθήκευσης CO2 στον Πρίνο της Καβάλας από την Energean. Πρόκειται για μια επένδυση της τάξης των 400 εκατ. ευρώ στην πρώτη της φάση, η οποία αναμένεται να υπερβεί τα 900 εκατ. ευρώ συνολικά, ενώ όπως έχει γίνει ήδη γνωστό, η εταιρεία εξετάζει επίσης να επεκταθεί με ανάλογα έργα σε Αίγυπτο και Κροατία.
Yπενθυμίζεται ότι την 1η Ιουλίου, η EnEarth, θυγατρική εταιρεία του ομίλου Energean, κατέθεσε την αίτηση για την Άδεια Αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, ενώ σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο κείμενο που κατατέθηκε προς έγκριση στην Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ), η αποθηκευτική δυναμικότητα της πρώτης φάσης του project θα είναι έως 1 εκατ. τόνοι CO2 ετησίως και σε πλήρη ανάπτυξη, η αποθηκευτική δυναμικότητα δύναται να αγγίξει τους 3 εκατ. τόνους ετησίως.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία έχουν εντοπιστεί δύο ακόμα περιοχές με γεωλογικούς σχηματισμούς που προσφέρονται για έργα αποθήκευσης CO2, δηλαδή βρίσκονται κάτω από τη γη ή τον πυθμένα της θάλασσας, ωστόσο ακόμα οι μελέτες βρίσκονται σε πολύ πρώιμο στάδιο, με την ΕΔΕΥΕΠ να μελετά όλα τα αναγκαία στοιχεία ώστε να δώσει σε επόμενο χρόνο το πράσινο φως για νέα έργα.
Τα έργα CCS στην Ευρώπη
Συνολικά στην Ευρώπη αναπτύσσονται 36 projects για 110 εκατ. τόνους CO2 ανά έτος έως το 2030, εκ των οποίων τα 17 έργα χωροθετούνται σε κράτη μέλη της ΕΕ για 35 εκατ. τόνους ανά έτος. Η στρατηγική της ΕΕ περιλαμβάνει ως στόχο την ανάπτυξη χώρων αποθήκευσης 50 εκατ. τόνων CO2 στην ΕΕ έως το 2030, γεγονός που καταδεικνύει ότι υπάρχουν τεράστιες επενδυτικές ανάγκες που δεν καλύπτονται από τις υπάρχουσες ή τις σχεδιαζόμενες ιδιωτικές επενδύσεις.
Εδώ και αρκετά χρόνια, γίνονται βήματα για την ανάπτυξη έργων CCS στη Βόρειο Θάλασσα από το Ηνωμένο Βασίλειο, με πιο εμβληματικό παράδειγμα το έργο Viking, στο οποίο συμμετέχει σε ποσοστό 40% η BP, και με το οποίο η χώρα ελπίζει να δεσμεύσει συνολικά 30 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα έως το 2030.
Επίσης, πριν από λίγους μήνες, η Δανία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Σουηδία και η Ολλανδία ανακοίνωσαν ότι έχουν λάβει μέτρα για την οικοδόμηση στενότερης συνεργασίας για τη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα ως απαραίτητο εργαλείο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η συνεργασία των χωρών αυτών αφορά τη διασυνοριακή μεταφορά CO2 μεταξύ λιμένων και βιομηχανίας που θα προωθηθεί με την υλοποίηση διασυνοριακών έργων για τη δέσμευση, τη μεταφορά και την αποθήκευση άνθρακα. Στα πλαίσια της ανοιχτής ευρωπαϊκής αγοράς για την αποθήκευση CO2 που σχεδιάζουν, η μελλοντική αποθήκευση ολλανδικού CO2 θα μπορεί να πραγματοποιείται σε άδεια κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου κάτω από τη Βόρεια Θάλασσα στη Δανία.
Από τεχνικής πλευράς, θα αξιοποιηθεί η τεχνολογία CCS, με αφετηρία τη δέσμευση του CO2 σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις, που στη συνέχεια θα μεταφέρεται με ασφάλεια μεταφορά του σε κατάλληλες τοποθεσίες αποθήκευσης, όπως άδεια κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου κάτω από τη Βόρεια Θάλασσα, όπου το CO2 θα αποθηκεύεται μόνιμα ώστε να μην καταλήγει πλέον στον αέρα και να μην προκαλεί εκπομπές.
Από τις ευρωπαϊκές χώρες, ηγέτιδα δύναμη στα έργα CCS θεωρείται η Νορβηγία, στην οποία αναπτύσσεται το πλέον εμβληματικό project σε παγκόσμιο επίπεδο, το Northern Lights στην περιοχή του Bergen.
Το project «Northern Lights» περιλαμβάνει τη διαδικασία μεταφοράς και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στο πλαίσιο του ευρύτερου προγράμματος CCS «Longship», το οποίο έχει αναλάβει να υλοποιεί η κοινοπραξία των εταιρειών Equinor, Shell και TotalEnergies, με την υποστήριξη της νορβηγικής κυβέρνησης.
Ο σχεδιασμός προβλέπει ότι ειδικά διαμορφωμένα πλοία 130 μέτρων θα συλλέγουν υγροποιημένο CO2 (έως και 7.500 κυβικά μέτρα) από βιομηχανίες ανά την Ευρώπη και θα το μεταφέρουν στον τερματικό σταθμό «Northern Lights». Στη συνέχεια, το CO2 θα διοχετεύεται μέσω αγωγού για μόνιμη αποθήκευση σε υπόγειο βαθύ αλατούχο υδροφόρο ορίζοντα στη Βόρεια Θάλασσα.
Σε πρώτη φάση θα δεσμεύονται βιομηχανικές εκπομπές CO2 από εργοστάσια στο Όσλο, όπως τσιμεντοβιομηχανίες και μονάδες παραγωγής ενέργειας από επεξεργασία αποβλήτων. Η πρώτη αυτή φάση, που τελεί υπό κατασκευή, έχει σχεδιαστεί για εκτιμώμενη αποθηκευτική ικανότητα 1,5 εκατομμυρίου τόνων CO2το χρόνο και έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης εντός του 2024.
Σε δεύτερη φάση, και όσο θα αυξάνεται η ζήτηση σε ανάγκες αποθήκευσης CO2 πανευρωπαϊκά, η δυναμικότητα της εγκατάστασης αναμένεται να επεκταθεί σε 5-6 εκατ. τόνους. Συγκεκριμένα, θα κατασκευαστούν ακόμα εννέα δεξαμενές προσωρινής αποθήκευσης και ένα επιπλέον σημείο συλλογής CO2.
Η περίπτωση της Δανίας και τα προβλήματα
Λίγο πιο κάτω από τη Νορβηγία, το έργο Kalundborg Hub στη Δανία είναι ένα ακόμα πρότυπο παράδειγμα έργου CCS που βρίσκεται υπό ανάπτυξη. Το έργο αυτό έχει στόχο να ξεκινήσει τη δέσμευση 430.000 τόνων CO2 ετησίως έως το 2026, ωστόσο για να επιτευχθεί ο στόχος της Επιτροπής των 280 εκατομμυρίων τόνων που θα δεσμεύονται ετησίως έως το 2040, θα πρέπει να κατασκευαστούν τουλάχιστον 650 μονάδες δέσμευσης άνθρακα παρόμοιας κλίμακας τα επόμενα 14 χρόνια.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαδραματίζει ρόλο στην υποστήριξη της ανάπτυξης της CCS, έχοντας εξασφαλίσει συμφωνία για τον Νόμο για τη Βιομηχανία Μηδενικών Εκπομπών, ο οποίος απαιτεί τη διαθεσιμότητα αποθηκευτικού χώρου 50 εκατομμυρίων τόνων CO2 έως το 2030. Το Ταμείο Καινοτομίας της ΕΕ χρησιμοποιείται επίσης για την υποστήριξη πολλά υποσχόμενων έργων CCS.
Ωστόσο, η Επιτροπή πιστεύει ότι ο κύριος μοχλός για την ανάπτυξη της CCS πρέπει να προέλθει από τα κράτη μέλη της ΕΕ.
Η Κομισιόν υποστηρίζει ότι σημειώνεται πρόοδος στη Δανία και την Ολλανδία επειδή οι κυβερνήσεις τους διαθέτουν στρατηγική ανάπτυξης και έχουν θεσπίσει οικονομικά μέτρα στήριξης που μπορούν να ενθαρρύνουν τις ιδιωτικές επενδύσεις. Πολλές άλλες όμως κυβερνήσεις κρατών της ΕΕ δεν έχουν ακόμη αναγνωρίσει τη CCS ως απαραίτητο μέρος της λύσης για την απανθρακοποίηση.
www.worldenergynews.gr
Η αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού, προϋποθέτει όχι μόνο την ανάπτυξη των έργων ΑΠΕ παράλληλα με την σταδιακή εγκατάληψη των συμβατικών, ορυκτών καυσίμων, αλλά και την υιοθέτηση όλων των διαθέσιμων οικολογικών λύσεων στο πλαίσιο της θέσπισης φιλόδοξων κλιματικών στόχων.
Όσον αφορά τον τρόπο λειτουργίας γενικά των CCS, αυτός βασίζεται στην τεχνολογία της συλλογής διοξειδίου του άνθρακα και στη συνέχεια της αποθήκευσής του στο υπέδαφος ή υποθαλάσσια σε άδεια κοιτάσματα, ώστε να μην επιβαρύνεται η ατμόσφαιρα.
Το δεσμευμένο CO2 αποθηκεύεται έτσι σε γεωλογικούς σχηματισμούς, είτε μόνιμα είτε προσωρινά -για ορισμένη χρονική περίοδο-, σε υφάλμυρους υδροφόρους ορίζοντες, ταμιευτήρες πετρελαίου και φυσικού αερίου ή ενδεχομένως σε αναξιοποίητα λεπτά στρώματα άνθρακα (ραφές άνθρακα). Το διοξείδιο του άνθρακα ως γνωστόν, είναι από τους βασικότερους ρύπους που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την άνοδο της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη.
Σύμφωνα με έκθεση του 2005 από τη Διακυβερνητική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή, οι αποθήκες γεωλογικών σχηματισμών, εφόσον επιλέγονται σωστά και τυγχάνουν σωστής διαχείρισης, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα συγκρατήσουν περισσότερο από το 99% του αποθηκευμένου CO2 για πάνω από 100 χρόνια, ενώ είναι πιθανό να συγκρατήσουν 99% και για περισσότερο από 1 000 χρόνια.
Τα CCS στην Ελλάδα
Το πιο ώριμο έργο CCS στην Ελλάδα είναι το project αποθήκευσης CO2 στον Πρίνο της Καβάλας από την Energean. Πρόκειται για μια επένδυση της τάξης των 400 εκατ. ευρώ στην πρώτη της φάση, η οποία αναμένεται να υπερβεί τα 900 εκατ. ευρώ συνολικά, ενώ όπως έχει γίνει ήδη γνωστό, η εταιρεία εξετάζει επίσης να επεκταθεί με ανάλογα έργα σε Αίγυπτο και Κροατία.
Yπενθυμίζεται ότι την 1η Ιουλίου, η EnEarth, θυγατρική εταιρεία του ομίλου Energean, κατέθεσε την αίτηση για την Άδεια Αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, ενώ σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο κείμενο που κατατέθηκε προς έγκριση στην Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ), η αποθηκευτική δυναμικότητα της πρώτης φάσης του project θα είναι έως 1 εκατ. τόνοι CO2 ετησίως και σε πλήρη ανάπτυξη, η αποθηκευτική δυναμικότητα δύναται να αγγίξει τους 3 εκατ. τόνους ετησίως.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία έχουν εντοπιστεί δύο ακόμα περιοχές με γεωλογικούς σχηματισμούς που προσφέρονται για έργα αποθήκευσης CO2, δηλαδή βρίσκονται κάτω από τη γη ή τον πυθμένα της θάλασσας, ωστόσο ακόμα οι μελέτες βρίσκονται σε πολύ πρώιμο στάδιο, με την ΕΔΕΥΕΠ να μελετά όλα τα αναγκαία στοιχεία ώστε να δώσει σε επόμενο χρόνο το πράσινο φως για νέα έργα.
Τα έργα CCS στην Ευρώπη
Συνολικά στην Ευρώπη αναπτύσσονται 36 projects για 110 εκατ. τόνους CO2 ανά έτος έως το 2030, εκ των οποίων τα 17 έργα χωροθετούνται σε κράτη μέλη της ΕΕ για 35 εκατ. τόνους ανά έτος. Η στρατηγική της ΕΕ περιλαμβάνει ως στόχο την ανάπτυξη χώρων αποθήκευσης 50 εκατ. τόνων CO2 στην ΕΕ έως το 2030, γεγονός που καταδεικνύει ότι υπάρχουν τεράστιες επενδυτικές ανάγκες που δεν καλύπτονται από τις υπάρχουσες ή τις σχεδιαζόμενες ιδιωτικές επενδύσεις.
Εδώ και αρκετά χρόνια, γίνονται βήματα για την ανάπτυξη έργων CCS στη Βόρειο Θάλασσα από το Ηνωμένο Βασίλειο, με πιο εμβληματικό παράδειγμα το έργο Viking, στο οποίο συμμετέχει σε ποσοστό 40% η BP, και με το οποίο η χώρα ελπίζει να δεσμεύσει συνολικά 30 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα έως το 2030.
Επίσης, πριν από λίγους μήνες, η Δανία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Σουηδία και η Ολλανδία ανακοίνωσαν ότι έχουν λάβει μέτρα για την οικοδόμηση στενότερης συνεργασίας για τη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα ως απαραίτητο εργαλείο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η συνεργασία των χωρών αυτών αφορά τη διασυνοριακή μεταφορά CO2 μεταξύ λιμένων και βιομηχανίας που θα προωθηθεί με την υλοποίηση διασυνοριακών έργων για τη δέσμευση, τη μεταφορά και την αποθήκευση άνθρακα. Στα πλαίσια της ανοιχτής ευρωπαϊκής αγοράς για την αποθήκευση CO2 που σχεδιάζουν, η μελλοντική αποθήκευση ολλανδικού CO2 θα μπορεί να πραγματοποιείται σε άδεια κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου κάτω από τη Βόρεια Θάλασσα στη Δανία.
Από τεχνικής πλευράς, θα αξιοποιηθεί η τεχνολογία CCS, με αφετηρία τη δέσμευση του CO2 σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις, που στη συνέχεια θα μεταφέρεται με ασφάλεια μεταφορά του σε κατάλληλες τοποθεσίες αποθήκευσης, όπως άδεια κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου κάτω από τη Βόρεια Θάλασσα, όπου το CO2 θα αποθηκεύεται μόνιμα ώστε να μην καταλήγει πλέον στον αέρα και να μην προκαλεί εκπομπές.
Από τις ευρωπαϊκές χώρες, ηγέτιδα δύναμη στα έργα CCS θεωρείται η Νορβηγία, στην οποία αναπτύσσεται το πλέον εμβληματικό project σε παγκόσμιο επίπεδο, το Northern Lights στην περιοχή του Bergen.
Το project «Northern Lights» περιλαμβάνει τη διαδικασία μεταφοράς και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στο πλαίσιο του ευρύτερου προγράμματος CCS «Longship», το οποίο έχει αναλάβει να υλοποιεί η κοινοπραξία των εταιρειών Equinor, Shell και TotalEnergies, με την υποστήριξη της νορβηγικής κυβέρνησης.
Ο σχεδιασμός προβλέπει ότι ειδικά διαμορφωμένα πλοία 130 μέτρων θα συλλέγουν υγροποιημένο CO2 (έως και 7.500 κυβικά μέτρα) από βιομηχανίες ανά την Ευρώπη και θα το μεταφέρουν στον τερματικό σταθμό «Northern Lights». Στη συνέχεια, το CO2 θα διοχετεύεται μέσω αγωγού για μόνιμη αποθήκευση σε υπόγειο βαθύ αλατούχο υδροφόρο ορίζοντα στη Βόρεια Θάλασσα.
Σε πρώτη φάση θα δεσμεύονται βιομηχανικές εκπομπές CO2 από εργοστάσια στο Όσλο, όπως τσιμεντοβιομηχανίες και μονάδες παραγωγής ενέργειας από επεξεργασία αποβλήτων. Η πρώτη αυτή φάση, που τελεί υπό κατασκευή, έχει σχεδιαστεί για εκτιμώμενη αποθηκευτική ικανότητα 1,5 εκατομμυρίου τόνων CO2το χρόνο και έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης εντός του 2024.
Σε δεύτερη φάση, και όσο θα αυξάνεται η ζήτηση σε ανάγκες αποθήκευσης CO2 πανευρωπαϊκά, η δυναμικότητα της εγκατάστασης αναμένεται να επεκταθεί σε 5-6 εκατ. τόνους. Συγκεκριμένα, θα κατασκευαστούν ακόμα εννέα δεξαμενές προσωρινής αποθήκευσης και ένα επιπλέον σημείο συλλογής CO2.
Η περίπτωση της Δανίας και τα προβλήματα
Λίγο πιο κάτω από τη Νορβηγία, το έργο Kalundborg Hub στη Δανία είναι ένα ακόμα πρότυπο παράδειγμα έργου CCS που βρίσκεται υπό ανάπτυξη. Το έργο αυτό έχει στόχο να ξεκινήσει τη δέσμευση 430.000 τόνων CO2 ετησίως έως το 2026, ωστόσο για να επιτευχθεί ο στόχος της Επιτροπής των 280 εκατομμυρίων τόνων που θα δεσμεύονται ετησίως έως το 2040, θα πρέπει να κατασκευαστούν τουλάχιστον 650 μονάδες δέσμευσης άνθρακα παρόμοιας κλίμακας τα επόμενα 14 χρόνια.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαδραματίζει ρόλο στην υποστήριξη της ανάπτυξης της CCS, έχοντας εξασφαλίσει συμφωνία για τον Νόμο για τη Βιομηχανία Μηδενικών Εκπομπών, ο οποίος απαιτεί τη διαθεσιμότητα αποθηκευτικού χώρου 50 εκατομμυρίων τόνων CO2 έως το 2030. Το Ταμείο Καινοτομίας της ΕΕ χρησιμοποιείται επίσης για την υποστήριξη πολλά υποσχόμενων έργων CCS.
Ωστόσο, η Επιτροπή πιστεύει ότι ο κύριος μοχλός για την ανάπτυξη της CCS πρέπει να προέλθει από τα κράτη μέλη της ΕΕ.
Η Κομισιόν υποστηρίζει ότι σημειώνεται πρόοδος στη Δανία και την Ολλανδία επειδή οι κυβερνήσεις τους διαθέτουν στρατηγική ανάπτυξης και έχουν θεσπίσει οικονομικά μέτρα στήριξης που μπορούν να ενθαρρύνουν τις ιδιωτικές επενδύσεις. Πολλές άλλες όμως κυβερνήσεις κρατών της ΕΕ δεν έχουν ακόμη αναγνωρίσει τη CCS ως απαραίτητο μέρος της λύσης για την απανθρακοποίηση.
www.worldenergynews.gr
ΧΟΡΗΓΟΙ
