Υπάρχουν τόση πολλή αμφισβήτηση της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια όσοι και τρόποι να την επιταχύνουμε. Οι δικαιολογίες που διαδίδονται από επικριτές, απαισιόδοξους και εταιρείες που προσπαθούν να προστατεύσουν τις ρυπογόνες δραστηριότητές τους είναι πολλές: «Ο άνεμος και η ηλιακή ενέργεια καταλαμβάνουν πάρα πολύ γη. Δεν έχουμε αρκετά κρίσιμα ορυκτά. Η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια θα είναι πολύ ακριβή». Ο κατάλογος συνεχίζεται...
H οργάνωση Rοcky Mountain Institute (RMI) που προωθεί την αειφορία και την εξοικονομηση πόρων, δηλώνει αισιόδοξη με επίκεντρο τη φιλοσοφία Applied Hope του συνιδρυτή της Amory Lovins. Η φιλοσοφία Applied Hope δεν αγνοεί τις προκλήσεις της επίτευξης του καθαρού μηδενός έως το 2050 που είναι απαραίτητη για να αποφύγουμε τις χειρότερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, αλλά αναγνωρίζει ότι έχει επιτευχθεί μια ταχύτατη αλλαγή στην τεχνολογία και την πολιτική τα τελευταία χρόνια. Η έρευνα της RMI δείχνει ότι η παγκόσμια μετάβαση στην καθαρή ηλεκτρική ενέργεια και τα ηλεκτρικά οχήματα συντελείται με εκθετικούς ρυθμούς.
Τα καλά νέα είναι ότι μια πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας ενισχύει αυτή την εικόνα, τερματίζοντας τους μύθους που διαδίδονται για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Τα περισσότερα προβλήματα μπορούν να ξεπεραστούν. Κοιτάζοντας το μέλλον, βλέπουμε μια συνεχή εκθετική ανάπτυξη των καθαρών τεχνολογιών και όχι στασιμότητα, σε ότι αφορά τις προοπτικές για το μέλλον της ενέργειας.
Η πραγματικότητα
Ο τελευταίος οδικός χάρτης Net Zero του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) διαπιστώνει ότι βάσει των τρεχουσών τάσεων ανάπτυξης, τα ηλεκτρικά οχήματα έχουν τη δυνατότητα να αντιπροσωπεύουν τα δύο τρίτα των πωλήσεων αυτοκινήτων μέχρι το 2030 και η ηλιακή και η αιολική ενέργεια να αποτελούν το 40% της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, διαπιστώσεις πολύ παρόμοιες με της έκθεσης της RMI. Πιο συγκεκριμένα, η ΙΕΑ καταρρίπτει 10 γνωστούς μύθους που παραπλανούν την κοινωνία σχετικά με την ενεργειακή μετάβαση, τους εξής:
Η ενεργειακή μετάβαση είναι φθηνότερη από το business as usual του κλάδου ενέργειας
Η συμβατική σκέψη υποστηρίζει ότι τα κόστη κεφαλαίου της ενεργειακής μετάβασης είναι πολύ υψηλά παραβλέποντας ότι αφορά το κόστος του καυσίμου: τα ορυκτά καύσιμα είναι ακριβά και οι ανανεώσιμες πηγές είναι δωρεάν.Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας ΔΟΕ εξέτασε τόσο τα κόστη κεφαλαίου όσο και τα λειτουργικά κόστη και ανέφερε ότι ο συνδυασμός τους δείχνει ότι η ενεργειακή μετάβαση έχει κόστος 12 τρισεκατομμύρια δολάρια λιγότερο από το βασικό σενάριο της IEA. Έτσι, ενώ το κόστος κεφαλαίου είναι πράγματι υψηλότερο με την καθαρή ενέργεια, η συνεχιζόμενη εξοικονόμηση πόρων από τις υψηλές τιμές των ορυκτών καυσίμων το υπερκαλύπτει. Εν ολίγοις, η διάσωση του πλανήτη είναι φθηνότερη από την καταστροφή του. Και το καθαρό μηδενικό σενάριο θα σημάνει χαμηλότερες τιμές ενέργειας για τους καταναλωτές.
Χτίζουμε αρκετά δίκτυα
Η συμβατική σκέψη είναι αντίθετη με τη δημιουργία νέων δικτύων, αλλά δεν υπολογίζει τις θετικές επιπτώσεις στις περιοχές εκείνες όπου δημιουργούνται τα νέα δίκτυα. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας ρίχνει μια ουδέτερη ματιά στο σύνολο και υπολογίζει ότι πρέπει να κατασκευάζουμε 1,25 εκατομμύρια μίλια δικτύων κάθε χρόνο έναντι του μέσου όρου 1,2 εκατομμυρίων μιλίων το χρόνο που κατασκευάζαμε κατά την τελευταία 5ετία. Παρά την αντίθεση στις αλλαγές, στην πραγματικότητα κατασκευάζουμε ήδη το 95% των δικτύων που απαιτούνται. Αυτό το τελικό 5% δεν είναι εύκολο, αλλά είναι σίγουρα εφικτό.
Η αφαίρεση του άνθρακα δεν αποτελεί δικαιολογία για αδράνεια
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας σημειώνει ότι είναι πολύ φθηνότερο να μειώσουμε εξαρχής τις εκπομπές άνθρακα παρά να προσπαθήσουμε να απομακρύνουμε αργότερα το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Η καθυστερημένη δράση που θα επιτρέψει περισσότερες εκπομπές θα κοστίσει 1.300 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για την απομάκρυνση της περίσσειας άνθρακα από τον αέρα στο δεύτερο μισό του αιώνα. Το κόστος αυτό είναι 50% υψηλότερο από τις τρέχουσες επενδύσεις για κεφαλαιουχικές δαπάνες σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Έχουμε την τεχνολογία
Το 2021, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας υπολόγιζε ότι είχαμε μόνο το 50% των τεχνολογιών που απαιτούνταν για να φτάσουμε στο καθαρό μηδέν το 2050. Το 2023 αυτό αυξήθηκε στο 65% ως αποτέλεσμα της καινοτομίας σε διάφορους τομείς, από τις μπαταρίες έως τον πράσινο χάλυβα. Όπως συμβαίνει συχνά, η αναγκαιότητα αποδεικνύεται η μητέρα της εφεύρεσης και είναι εύλογο να αναμένουμε ότι θα συνεχίσουμε να αυξάνουμε γρήγορα το φάσμα των τεχνολογικών λύσεων τα επόμενα χρόνια.
Έχουμε αρκετή γη
Ακόμα κι υπολογίσουμε τις απαιτήσεις γης για ηλιακή και αιολική ενέργεια με τον πιο απαισιόδοξο τρόπο, χρειαζόμαστε το πολύ το 2,5% της διαθέσιμης γης. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, αυτός ο αριθμός υπερεκτιμά σε μεγάλο βαθμό τη χρήση γης συμπεριλαμβάνοντας σε κάθε αιολικό έργο το διάστημα μεταξύ των ανεμογεννητριών, παρόλο που αυτός ο χώρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για κάτι άλλο π.χ. για καλλιέργειες. Ακόμη και έτσι, πάντως, η διαθεσιμότητα της γης δεν αποτελεί αξεπέραστο εμπόδιο για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Δεν χρειαζόμαστε άλλες επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα
Ακόμα κι αν σταματήσουμε να κατασκευάζουμε υποδομές ορυκτών καυσίμων σήμερα, υπάρχουν ήδη πολλοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα. Ίσως στο τέλος ορισμένες υπάρχουσες γεωτρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου να εγκαταλειφθούν. Ήδη, 3,6 τρισεκατομμύρια δολάρια έχουν δεσμευτεί για την κατασκευή υποδομών ορυκτών καυσίμων πάνω από τις απαιτήσεις του καθαρού μηδενός.
Η αλυσίδα εφοδιασμού για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι υπό δημιουργία.
Ήδη κατασκευάζονται εργοστάσια που θα παράγουν κάθε χρόνο πάνω από 1.000 γιγαβάτ (GW) ηλιακής ενέργειας και 10.000 γιγαβατώρες (GWh) μπαταριών έως το 2030, τα βασικά δομικά στοιχεία της οικονομίας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η ανάπτυξη οδηγείται από το κυνήγι του βιομηχανικού πλεονεκτήματος, επειδή οι επιχειρήσεις γνωρίζουν ότι πρέπει να είναι μέσα στο παιχνίδι για να έχουν πιθανότητες να το κερδίσουν.
Περισσότερες θέσεις εργασίας
Από τα 65 εκατομμύρια άτομα που εργάζονται στον ενεργειακό τομέα, τα μισά εργάζονται στην καθαρή ενέργεια. Η επέκταση των συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα δημιουργήσει πολύ περισσότερες θέσεις εργασίας από όσες χάνονται από τα συστήματα ορυκτών καυσίμων. Η IEA υπολογίζει ότι μέχρι το 2030 θα υπάρχουν 30 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας στην οικονομία καθαρής ενέργειας έναντι 13 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας που θα χαθούν στα ορυκτά καύσιμα. Επιπλέον, οι θέσεις εργασίας θα πάνε σε όσους αδράξουν τις ευκαιρίες της εποχής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Λιγότεροι πόροι για μια οικονομία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
Υπολογίζεται ότι το συνολικό ποσό των πόρων που απαιτούνται για μια οικονομία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι μόλις το ένα τρίτο των πόρων που απαιτούνται για τη λειτουργία της τρέχουσας οικονομίας ορυκτών καυσίμων. Απλά: τα ηλεκτρόνια και η υποδομή που απαιτείται για τη μετακίνησή τους είναι πολύ ελαφρύτερα από τα 15 δισεκατομμύρια τόνους ορυκτών καυσίμων που χρησιμοποιούμε κάθε χρόνο.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενισχύουν τη δικαιοσύνη
Οι ανανεώσιμες τεχνολογίες, όπως τα μίνι δίκτυα, αποτελούν τη βάση λύσεων για να διασφαλίσουμε ότι έως το 2030 θα δώσουμε ηλεκτρική ενέργεια στα 775 εκατομμύρια ανθρώπους που δεν έχουν ακόμη. Συμβάλλουν στη μείωση των πρόωρων θανάτων από ατμοσφαιρική ρύπανση κατά 3,6 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο, κυρίως στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Ο επικαιροποιημένος το 2023 οδικός χάρτης του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας Net Zero αγκαλιάζει με ενθουσιασμό την προοπτική ενός καθαρού μηδενικού μέλλοντος, αναγνωρίζοντας ότι αποτελεί ένα όλο και πιο αξιόπιστο σενάριο σε έναν κόσμο όπου καταγράφεται εκθετική ανάπτυξη και μείωση του κόστους στις τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το ίδιο διαπιστώνει και η έρευνα του Rocky Mountain Institute, ειδικά σε ότι αφορά την ανάπτυξη της ηλιακής ενέργειας, των μπαταριών και των ηλεκτρικών οχημάτων.
wwww.worldenergynews.gr
