Από το βήμα του πανεπιστημίου της Σορβόννης, μία ομάδα κορυφαίων επιστημόνων από όλον τον κόσμο υπό την επιστημονική καθοδήγηση του Αν. Καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, κ. Χάρη Δούκα, εξηγεί πού βαδίζει ο πλανήτης.
Το αποτέλεσμα της 27ης Διάσκεψης Κορυφής για την Κλιματική Αλλαγή (COP27) που ολοκληρώθηκε την Κυριακή 20/11, στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου, άφησε ανάμικτα συναισθήματα. Από τη μία πλευρά, οι χώρες έφτασαν σε μία ιστορική συμφωνία για τη χρηματοδότηση των πιο ευάλωτων κρατών και την αποζημίωση επί των αναπόφευκτων καταστροφών εξαιτίας της κλιματικής κρίσης. Από την άλλη, όμως, η διάσκεψη χαρακτηρίστηκε πισωγύρισμα από πολλούς, αφού δεν πέτυχε καμία περαιτέρω πρόοδο ως προς τις πολιτικές δεσμεύσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου, σε σχέση με την περσινή της Γλασκόβης. Ο στόχος για τον περιορισμό της αύξησης της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 1.5°C, όπως θεσπίστηκε στη Συμφωνία του Παρισιού το 2015, φαντάζει μακρινός έως και άπιαστος.
Μακριά από τις πολιτικές διεργασίες στο Σαρμ Ελ Σέιχ, την ίδια ώρα στην πόλη-σήμα κατατεθέν της κλιματικής δράσης οι επιστήμονες είχαν τον δικό τους λόγο, ρίχνοντας φως στο πόσο ρεαλιστικός παραμένει ο στόχος των 1.5 βαθμών Κελσίου. Συγκεκριμένα, το ερευνητικό έργο PARIS (https://www.paris-reinforce.eu), με τον συντονισμό του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), διοργάνωσε μία δημόσια εκδήλωση την Τρίτη, 15 Νοεμβρίου, στο ιστορικό πανεπιστήμιο της Σορβόννης, στο Παρίσι. Ο σκοπός της ημερίδας ήταν να παρουσιαστούν τα αποτελέσματα του έργου για την κλιματική αλλαγή και πολιτική σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, αλλά και να καλλιεργηθεί ένας ουσιαστικός διάλογος με την κοινωνία.
Η επιστημονική ομάδα που μαζί με το ΕΜΠ απαρτίζεται από άλλα μεγάλα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, μεταξύ άλλων το Imperial, το Cambridge, και το Πολυτεχνείο της Λοζάνης, ανέλυσε την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι σήμερα αλλά και τις προοπτικές επίτευξης της Συμφωνίας του Παρισιού. Βάσει των αποτελεσμάτων, η εφαρμογή των τρεχουσών πολιτικών σε όλον τον κόσμο θα οδηγήσει σε μία αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 2.1-2.4°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, η επίτευξη των στόχων για το 2030 κατά 2.0-2.2°C, ενώ η υλοποίηση των τολμηρών δεσμεύσεων για κλιματική ουδετερότητα που έχουν ανακοινωθεί κατά 1.7-1.8°C. Υπενθυμίζεται ότι ήδη ο πλανήτης έχει υπερθερμανθεί κατά 1.1-1.2°C.
Έτσι, σημειώνουν οι ερευνητές, παρατηρούνται τρία διαφορετικά χάσματα:
Το χάσμα υλοποίησης (μεταξύ ισχύοντος θεσμικού πλαισίου και στόχων 2030), το χάσμα επιτάχυνσης δράσης (μεταξύ στόχων 2030 και μακροπρόθεσμων δεσμεύσεων), και το χάσμα φιλοδοξίας (μεταξύ μακροπρόθεσμων δεσμεύσεων και του τελικού στόχου των 1.5°C ).
Για να μη δημιουργούνται αυταπάτες, η ερευνητική κοινοπραξία προχώρησε επίσης και σε μία αποτύπωση των «βαθμών ανησυχίας» καθενός μονοπατιού από τα παραπάνω. Μπορεί αθροιστικά οι φιλόδοξες μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις ανά τον κόσμο, όπως η Πράσινη Συμφωνία για κλιματική ουδετερότητα στην ΕΕ έως το 2050, να πλησιάζουν φαινομενικά τον στόχο, αυτό δεν σημαίνει όμως ότι κάτι τέτοιο είναι και κοινωνικά, οικονομικά, τεχνολογικά, ή γεωλογικά εφικτό.
Μάλιστα, το μέγεθος και η φύση της ανησυχίας ως προς το κατά πόσο είναι εφικτή η επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας διαφέρει ανά χώρα, κάνοντας τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα. Για παράδειγμα, στην Ευρώπη έντονο προβληματισμό δημιουργεί η δυνατότητα μείωσης της ενεργειακής ζήτησης σε βιομηχανία, κτίρια και μεταφορές στα απαιτούμενα επίπεδα, ενώ στην Ινδία είναι περισσότερο ο ρυθμός διάχυσης των τεχνολογιών ανανεώσιμης ενέργειας στο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής που προκαλεί ανησυχία.
Ο κίνδυνος κλιματικής κατάρρευση αυξάνεται και τα χρονικά περιθώρια αντίδρασης στενεύουν
Άλλο κομβικό κομμάτι της έρευνας που παρουσιάστηκε στην ημερίδα ήταν και η επίδραση των κρίσεων που έπληξαν και συνεχίζουν να πλήττουν την Ευρώπη και τον κόσμο, όπως η πανδημία και η ενεργειακή κρίση, αλλά και οι πράσινες προοπτικές των δράσεων ανάκαμψης από αυτές, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ή η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την αποδέσμευση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα (REPowerEU).
Μάλιστα, με αφορμή τις διαρκείς εξελίξεις στο ενεργειακό τοπίο με τη διαρκή ενίσχυση των συμφερόντων πετρελαίου και φυσικού αερίου, αίσθηση προκάλεσαν οι εκτιμήσεις των επιστημόνων στον διάλογο που ακολούθησε με το κοινό: εάν οι ηγεσίες δεν σταθούν στο ύψος των περιστάσεων σήμερα, εκτιμάται ότι η ανθρωπότητα θα ξεπεράσει ορισμένα από τα λεγόμενα κοινωνικά σημεία καμπής (tipping points) μέσα στην επόμενη πενταετία: βίαιες αλλαγές στον τρόπο ζωής και κατανάλωσης ενέργειας θα παρατηρηθούν σε όλον τον κόσμο, και το μοντέλο ανάπτυξης και ευημερίας θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί.
Η επιστήμη είναι σαφής: Ο κίνδυνος κλιματικής κατάρρευση αυξάνεται και τα χρονικά περιθώρια αντίδρασης στενεύουν.
Ο κ. Χάρης Δούκας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο ΕΜΠ και Τομεάρχης Ενέργειας του ΠΑΣΟΚ
www.worldenergynews.gr
