Άρθρο του επικεφαλής της Montel Analytics, για την αυξανόμενη απειλή που αντιμετωπίζουν οι ενεργειακές υποδομές της Ευρώπης
Πιθανώς έχετε ακούσει τα τελευταία χρόνια τη φράση «Βρισκόμαστε στη μέση ενός πολέμου για την ενέργεια» σε συζητήσεις σχετικά με τις τιμές, τις επιδοτήσεις και την ασφάλεια του εφοδιασμού.
Ωστόσο, τα πρόσφατα γεγονότα στη Βαλτική και τη Βόρεια Θάλασσα με τα σαμποτάζ των αγωγών και των καλωδίων, έδωσαν στη δήλωση αυτή ένα νέο και πιο ανησυχητικό νόημα. Βρισκόμαστε στη μέση ενός πραγματικού υβριδικού πολέμου.
Ευτυχώς, η σύγκρουση αυτή δεν έχει ακόμη οδηγήσει σε ανθρώπινες απώλειες, οπότε θα πρέπει να χρησιμοποιούμε τη λέξη «πόλεμος» με προσοχή.
Ωστόσο, ο Πρώσος θεωρητικός του πολέμου, Carl von Clausewitz, όρισε τον πόλεμο ως τη χρήση ωμής βίας «για να εξαναγκάσουμε τον αντίπαλό μας να εκπληρώσει τη θέλησή μας». Ενώ η σύγκρουση αυτή μπορεί να μην απειλεί άμεσα ανθρώπινες ζωές, προκαλεί ήδη σημαντικές ζημιές - όχι στη στεριά-, αλλά στη θάλασσα.
Γιατί στη θάλασσα;
Πρώτον, γιατί μεγάλο μέρος των επιθέσεων σε μορφή σαμποτάζ, λαμβάνει χώρα εκτός των χωρικών υδάτων, γεγονός που περιπλέκει τις διπλωματικές κινήσεις των εμπλεκομένων κρατών.
Εάν τέτοια περιστατικά συνέβαιναν εντός της δικαιοδοσίας μιας χώρας, θα μπορούσαν να αποτελέσουν ξεκάθαρο casus beli.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η θάλασσα παρέχει ένα περιβάλλον που ενδείκνυται για μυστικές επιχειρήσεις.
Η παρακολούθηση των δραστηριοτήτων στην επιφάνεια του νερού είναι δύσκολη, η παρακολούθηση του εναέριου χώρου πάνω από αυτήν είναι λίγο πιο εύκολη και η παρατήρηση όσων συμβαίνουν κάτω από τα κύματα είναι σχεδόν αδύνατη.
Αυτό δημιουργεί ένα ιδανικό περιβάλλον για δολιοφθορές και άλλες «μαύρες επιχειρήσεις» (black ops), όπου η ζημιά συχνά ανακαλύπτεται μόνο εκ των υστέρων - όπως ακριβώς είδαμε με τις εκρήξεις των αγωγών Nord Stream 1 & 2 στις 26 Σεπτεμβρίου 2022.
Ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας είναι η ευπάθεια των εμπορικών διαδρομών εκτός των χωρικών υδάτων.
Πρόκειται για πολυσύχναστους διαδρόμους για φορτηγά πλοία, αλιευτικούς στόλους και ερευνητικά σκάφη.
Τα θαλάσσια σημεία «κόμβων» είναι γνωστά για ατυχήματα που τους έχουν συμβεί - αλλά τους τελευταίους μήνες, ο αριθμός τέτοιων «ατυχημάτων» έχει αυξηθεί κατακόρυφα, ιδίως εκείνων που αφορούν άγκυρες κοντά σε ενεργειακές υποδομές.
Κάποια πρόσφατα περιστατικά
-Οκτώβριος 2023: Ο αγωγός φυσικού αερίου Balticconnector υπέστη ζημιά από άγκυρα κινεζικού σκάφους.
-Δεκέμβριος 2024: Οι φινλανδικές αρχές κατέσχεσαν το πετρελαιοφόρο Eagle S, υποπτευόμενες ότι το πλήρωμα έσυρε σκόπιμα μια άγκυρα για να καταστρέψει το καλώδιο ηλεκτρικής ενέργειας Estlink 2 ισχύος 650 MW, το οποίο έκτοτε είναι εκτός λειτουργίας.
-Πρόσφατα: Η νορβηγική ακτοφυλακή αναχαίτισε το KV Bison, πλοίο με νορβηγική σημαία που εκτελούσε δρομολόγιο από την Αγία Πετρούπολη προς το Μουρμάνσκ, με την υποψία ότι εμπλέκεται σε σαμποτάζ σε καλώδιο οπτικών ινών μεταξύ Λετονίας και Σουηδίας.
Δημοσιογραφικές έρευνες αποκάλυψαν επίσης ύποπτα μοτίβα στις κινήσεις αλιευτικών και ερευνητικών σκαφών κοντά σε υπεράκτια αιολικά πάρκα και καλώδια διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας.
Παρόλο που δεν έχουν αναφερθεί ακόμη άμεσες ζημιές, είναι σαφές ότι οι δραστηριότητες αυτές αφορούν τη χαρτογράφηση των ακριβών θέσεων κρίσιμων υποδομών.
Είμαστε έτοιμοι για κλιμάκωση;
Οι διασυνδέσεις εξυπηρετούν έναν κρίσιμο ρόλο, κυρίως διευκολύνοντας την ανταλλαγή ενέργειας μεταξύ των χωρών.
Ενώ καμία διασύνδεση δεν είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια του εφοδιασμού, οι μικρότερες χώρες με περιορισμένη εφεδρική ικανότητα είναι πολύ πιο ευάλωτες σε διαταραχές.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο στην περιοχή της Βαλτικής, όπου οι εναλλακτικές πηγές είναι σπάνιες.
Για την ηλεκτρική ενέργεια, κάθε διασύνδεση έχει σημασία.
Ευτυχώς, οι περισσότερες χώρες μπορούν σήμερα να καλύψουν τις εγχώριες ανάγκες τους, αλλά τα τρωτά σημεία παραμένουν.
Η Νορβηγία, για παράδειγμα, έχει υιοθετήσει μια προσεκτική προσέγγιση, με την κυβέρνησή της όχι μόνο να εμποδίζει νέες διασυνδέσεις αλλά και να τις θεωρεί και ρίσκο λόγω της αστάθειας των τιμών.
Ωστόσο, η ιστορία δείχνει ότι η ίδια η Νορβηγία χρειάστηκε να εισάγει ενέργεια το 2003 και το 2004 μετά από διαδοχικά έτη ξηρασίας που μείωσαν την υδροηλεκτρική παραγωγή.
Μια κατεστραμμένη διασύνδεση μπορεί να μην αποτελεί άμεση κρίση, αλλά μακροπρόθεσμα αποδυναμώνει την ασφάλεια εφοδιασμού μιας χώρας.
Το ίδιο ισχύει και για τη Γερμανία. Παρά το γεγονός ότι είναι καλά συνδεδεμένη με τις γειτονικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, η εξάρτηση της Γερμανίας από την εισαγόμενη ηλεκτρική ενέργεια θα αυξηθεί μετά τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα έως το 2038.
Η υπεράκτια αιολική ενέργεια πρόκειται να γίνει η ραχοκοκαλιά της ενεργειακής μετάβασης της Γερμανίας, καθιστώντας τα αιολικά πάρκα και τα καλώδια σύνδεσής τους όλο και πιο κρίσιμες υποδομές.
Χωρίς επαρκή εφεδρική ισχύ, οποιαδήποτε διαταραχή στην υπεράκτια αιολική παραγωγή θα μπορούσε να έχει σημαντικές συνέπειες.
Μεγάλο το διακύβευμα
Ο υβριδικός πόλεμος στις ενεργειακές υποδομές βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και πρέπει να προετοιμαστούμε για περαιτέρω διαταραχές αντί να υποθέσουμε ότι δεν θα συμβούν.
Ο Clausewitz μας υπενθυμίζει να κρίνουμε τους αντιπάλους μας από τις πράξεις τους και όχι από το πώς θα θέλαμε να συμπεριφέρονται. Αν τα πρόσφατα γεγονότα αποτελούν ένδειξη, οι απειλές για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης δεν είναι πλέον υποθετικές - συμβαίνουν σε πραγματικό χρόνο.
www.worldenergynews.gr
Ωστόσο, τα πρόσφατα γεγονότα στη Βαλτική και τη Βόρεια Θάλασσα με τα σαμποτάζ των αγωγών και των καλωδίων, έδωσαν στη δήλωση αυτή ένα νέο και πιο ανησυχητικό νόημα. Βρισκόμαστε στη μέση ενός πραγματικού υβριδικού πολέμου.
Ευτυχώς, η σύγκρουση αυτή δεν έχει ακόμη οδηγήσει σε ανθρώπινες απώλειες, οπότε θα πρέπει να χρησιμοποιούμε τη λέξη «πόλεμος» με προσοχή.
Ωστόσο, ο Πρώσος θεωρητικός του πολέμου, Carl von Clausewitz, όρισε τον πόλεμο ως τη χρήση ωμής βίας «για να εξαναγκάσουμε τον αντίπαλό μας να εκπληρώσει τη θέλησή μας». Ενώ η σύγκρουση αυτή μπορεί να μην απειλεί άμεσα ανθρώπινες ζωές, προκαλεί ήδη σημαντικές ζημιές - όχι στη στεριά-, αλλά στη θάλασσα.
Γιατί στη θάλασσα;
Πρώτον, γιατί μεγάλο μέρος των επιθέσεων σε μορφή σαμποτάζ, λαμβάνει χώρα εκτός των χωρικών υδάτων, γεγονός που περιπλέκει τις διπλωματικές κινήσεις των εμπλεκομένων κρατών.
Εάν τέτοια περιστατικά συνέβαιναν εντός της δικαιοδοσίας μιας χώρας, θα μπορούσαν να αποτελέσουν ξεκάθαρο casus beli.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η θάλασσα παρέχει ένα περιβάλλον που ενδείκνυται για μυστικές επιχειρήσεις.
Η παρακολούθηση των δραστηριοτήτων στην επιφάνεια του νερού είναι δύσκολη, η παρακολούθηση του εναέριου χώρου πάνω από αυτήν είναι λίγο πιο εύκολη και η παρατήρηση όσων συμβαίνουν κάτω από τα κύματα είναι σχεδόν αδύνατη.
Αυτό δημιουργεί ένα ιδανικό περιβάλλον για δολιοφθορές και άλλες «μαύρες επιχειρήσεις» (black ops), όπου η ζημιά συχνά ανακαλύπτεται μόνο εκ των υστέρων - όπως ακριβώς είδαμε με τις εκρήξεις των αγωγών Nord Stream 1 & 2 στις 26 Σεπτεμβρίου 2022.
Ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας είναι η ευπάθεια των εμπορικών διαδρομών εκτός των χωρικών υδάτων.
Πρόκειται για πολυσύχναστους διαδρόμους για φορτηγά πλοία, αλιευτικούς στόλους και ερευνητικά σκάφη.
Τα θαλάσσια σημεία «κόμβων» είναι γνωστά για ατυχήματα που τους έχουν συμβεί - αλλά τους τελευταίους μήνες, ο αριθμός τέτοιων «ατυχημάτων» έχει αυξηθεί κατακόρυφα, ιδίως εκείνων που αφορούν άγκυρες κοντά σε ενεργειακές υποδομές.
Κάποια πρόσφατα περιστατικά
-Οκτώβριος 2023: Ο αγωγός φυσικού αερίου Balticconnector υπέστη ζημιά από άγκυρα κινεζικού σκάφους.
-Δεκέμβριος 2024: Οι φινλανδικές αρχές κατέσχεσαν το πετρελαιοφόρο Eagle S, υποπτευόμενες ότι το πλήρωμα έσυρε σκόπιμα μια άγκυρα για να καταστρέψει το καλώδιο ηλεκτρικής ενέργειας Estlink 2 ισχύος 650 MW, το οποίο έκτοτε είναι εκτός λειτουργίας.
-Πρόσφατα: Η νορβηγική ακτοφυλακή αναχαίτισε το KV Bison, πλοίο με νορβηγική σημαία που εκτελούσε δρομολόγιο από την Αγία Πετρούπολη προς το Μουρμάνσκ, με την υποψία ότι εμπλέκεται σε σαμποτάζ σε καλώδιο οπτικών ινών μεταξύ Λετονίας και Σουηδίας.
Δημοσιογραφικές έρευνες αποκάλυψαν επίσης ύποπτα μοτίβα στις κινήσεις αλιευτικών και ερευνητικών σκαφών κοντά σε υπεράκτια αιολικά πάρκα και καλώδια διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας.
Παρόλο που δεν έχουν αναφερθεί ακόμη άμεσες ζημιές, είναι σαφές ότι οι δραστηριότητες αυτές αφορούν τη χαρτογράφηση των ακριβών θέσεων κρίσιμων υποδομών.
Είμαστε έτοιμοι για κλιμάκωση;
Οι διασυνδέσεις εξυπηρετούν έναν κρίσιμο ρόλο, κυρίως διευκολύνοντας την ανταλλαγή ενέργειας μεταξύ των χωρών.
Ενώ καμία διασύνδεση δεν είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια του εφοδιασμού, οι μικρότερες χώρες με περιορισμένη εφεδρική ικανότητα είναι πολύ πιο ευάλωτες σε διαταραχές.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο στην περιοχή της Βαλτικής, όπου οι εναλλακτικές πηγές είναι σπάνιες.
Για την ηλεκτρική ενέργεια, κάθε διασύνδεση έχει σημασία.
Ευτυχώς, οι περισσότερες χώρες μπορούν σήμερα να καλύψουν τις εγχώριες ανάγκες τους, αλλά τα τρωτά σημεία παραμένουν.
Η Νορβηγία, για παράδειγμα, έχει υιοθετήσει μια προσεκτική προσέγγιση, με την κυβέρνησή της όχι μόνο να εμποδίζει νέες διασυνδέσεις αλλά και να τις θεωρεί και ρίσκο λόγω της αστάθειας των τιμών.
Ωστόσο, η ιστορία δείχνει ότι η ίδια η Νορβηγία χρειάστηκε να εισάγει ενέργεια το 2003 και το 2004 μετά από διαδοχικά έτη ξηρασίας που μείωσαν την υδροηλεκτρική παραγωγή.
Μια κατεστραμμένη διασύνδεση μπορεί να μην αποτελεί άμεση κρίση, αλλά μακροπρόθεσμα αποδυναμώνει την ασφάλεια εφοδιασμού μιας χώρας.
Το ίδιο ισχύει και για τη Γερμανία. Παρά το γεγονός ότι είναι καλά συνδεδεμένη με τις γειτονικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, η εξάρτηση της Γερμανίας από την εισαγόμενη ηλεκτρική ενέργεια θα αυξηθεί μετά τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα έως το 2038.
Η υπεράκτια αιολική ενέργεια πρόκειται να γίνει η ραχοκοκαλιά της ενεργειακής μετάβασης της Γερμανίας, καθιστώντας τα αιολικά πάρκα και τα καλώδια σύνδεσής τους όλο και πιο κρίσιμες υποδομές.
Χωρίς επαρκή εφεδρική ισχύ, οποιαδήποτε διαταραχή στην υπεράκτια αιολική παραγωγή θα μπορούσε να έχει σημαντικές συνέπειες.
Μεγάλο το διακύβευμα
Ο υβριδικός πόλεμος στις ενεργειακές υποδομές βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και πρέπει να προετοιμαστούμε για περαιτέρω διαταραχές αντί να υποθέσουμε ότι δεν θα συμβούν.
Ο Clausewitz μας υπενθυμίζει να κρίνουμε τους αντιπάλους μας από τις πράξεις τους και όχι από το πώς θα θέλαμε να συμπεριφέρονται. Αν τα πρόσφατα γεγονότα αποτελούν ένδειξη, οι απειλές για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης δεν είναι πλέον υποθετικές - συμβαίνουν σε πραγματικό χρόνο.
www.worldenergynews.gr
