* των Matías Bianchi & María Esperanza Casullo
Έχει περάσει ένας χρόνος από τότε που ο Χαβιέ Μιλέι ανέλαβε καθήκοντα στην Αργεντινή. Όπως προειδοποίησε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του, η κυβέρνησή χρησιμοποιεί κατά κόρον αυταρχικές πρακτικές, λεκτική και θεσμική βία και πολιτικές που περιορίζουν ανοιχτά τα δικαιώματα των πολιτών. Αν και η Αργεντινή διαθέτει σήμερα σημαντικό δημοκρατικό κεφάλαιο, δεν μπορούμε παρά να αναρωτηθούμε για το πόσο αυτό πρόκριται να αντέξει.
Αναλύσεις αυταρχισμού
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του 2023, η αργεντίνικη δεξαμενή σκέψης Asuntos del Sur δημοσίευσε μια μελέτη που αξιολογεί τα επίπεδα αυταρχισμού μεταξύ των προεδρικών υποψηφίων. Η ανάλυση βασίστηκε στο θεωρητικό πλαίσιο που ανέπτυξαν οι Steven Levitsky και Daniel Ziblatt στο βιβλίο τους How Democracies Die, το οποίο διερευνά το ανησυχητικό παράδοξο ότι οι δημοκρατίες διαβρώνονται όχι «από έξω», αλλά μάλλον, από μέσα, ενώ παράλληλα επισημαίνουν τον κίνδυνο που υπάρχει.
Αν υπάρχει κάτι για το οποίο δεν μπορεί να κατηγορηθεί ο Javier Milei, είναι η αποτυχία του να τηρήσει τις υποσχέσεις του. Για να μπορέσουν να εκπονήσουν την εν λόγω μελέτη, ανέλυσαν τις ομιλίες, τις εικόνες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και τις πολιτικές του προέδρου. Η Αργεντινή έχει πια ένα όραμα παγκόσμιας πολιτικής που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μανιχαϊστική και ηθικολογική σύγκρουση, χωρίς αποχρώσεις. Κάτι μεταξύ μιας φιγούρας με μεσσιανικά χαρακτηριστικά και μιας σειράς υποτιθέμενων ανήθικων και κακών αντιπάλων. Αυτός ο μανιχαϊστικός ανταγωνισμός είναι κεντρικός για την άρνηση της νομιμότητας των πολιτικών του αντιπάλων, είναι ένα από τα κριτήρια για τον αυταρχικό κίνδυνο που εντόπισαν οι Levitsky και Ziblatt.
Αντικρατισμός
Αυτή η κοσμοθεωρία αντικατοπτρίζεται άμεσα από τη διακυβέρνησή του. Ο αντιπολιτικός και αντικρατιστικός λόγος του είναι η βάση για έναν πόλεμο ενάντια στο κράτος, όχι για να βελτιώσει τις διαδικασίες ή να επιτύχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, αλλά μάλλον για να συρρικνώσει το κράτος.
Ωστόσο, ορισμένοι τομείς του κράτους, όπως η εσωτερική αστυνόμευση, ενισχύθηκαν. Ο στόχος είναι να μειωθούν όσο το δυνατόν όλοι οι τομείς του κράτους που παρέχουν προστασία δικαιωμάτων εκτός αγοράς: προστασία από ασθένειες, γήρας, βία λόγω φύλου και φτώχεια.
Οι πολιτικές πρακτικές
Η διάβρωση των πολιτικών πρακτικών είναι πραγματική. Ωστόσο, δεν έχουν προταθεί αλλαγές ή αναστολές των συνταγματικών κανόνων, ούτε έχει τροποποιηθεί η λειτουργία του Κογκρέσου. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί η επαναλαμβανόμενη χρήση του Διατάγματος Αναγκαιότητας και Επείγοντος. Οι κίνδυνοι, προς το παρόν, είναι μετριασμένοι.
Η πραγματικότητα είναι ότι η δημοκρατία εξακολουθεί να ισχύει. Ο Milei είναι ένας ηγέτης που εκλέγεται με λαϊκή ψήφο και με συνεχή νομιμότητα. Το Κογκρέσο λειτουργεί και ο πρόεδρος χρησιμοποιεί επιδέξια πολιτικές τακτικές για να προωθήσει την ατζέντα του διαπραγματευόμενος με κυβερνήτες και ηγέτες κομμάτων της αντιπολίτευσης. Δεν μιλάμε δηλαδή για δικτατορία, ούτε για αυταρχικό καθεστώς.
Ωστόσο, οι πρακτικές του είναι ανησυχητικές επειδή μειώνουν σιγά-σιγά τη δημοκρατία για την οποία οι Αργεντίνοι δούλεψαν τόσο σκληρά για να χτιστεί. Η υποβάθμιση της ειρηνικής πολιτικής συζήτησης, η αυξανόμενη αμφισβήτηση των δικαιωμάτων σε διαφορετικούς τομείς της κοινωνίας, η μισαλλοδοξία της διαφωνίας και της κοινωνικής διαμαρτυρίας και η υπονόμευση των δικαιωμάτων που έχουν αποκτήσει οι πολίτες διαβρώνουν το δημοκρατικό συμβόλαιο της κοινωνίας μας.
Οι Levitsky και Ziblatt αναφέρουν ότι οι κυβερνήσεις που θέλουν να προχωρήσουν ενάντια στη δημοκρατία εξαρτώνται από την αδράνεια των πολιτικών κομμάτων, της δικαιοσύνης και των ηγετών της σκέψης για να πετύχουν. Τώρα είναι η ώρα να επιστρέψουν στην οικοδόμηση συνασπισμών δημοκρατικών δυνάμεων, στην έγκριση των συμφώνων σεβασμού του δημόσιου διαλόγου, της διαφωνίας και των αρχών των δικαιωμάτων των πολιτών.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι, ενώ η απονομιμοποίηση και η λεκτική βία μπορεί να φαίνονται υποφερτά, εφόσον στοχεύουν άλλους, αν αφεθούν ανεξέλεγκτα, καταλήγουν αναπόφευκτα να σχηματίζουν μια παλίρροια που καλύπτει τους πάντες. Ίσως σε αυτό να μπορέσουμε να ανακτήσουμε έδαφος στην πολιτιστική μάχη για την ανασυγκρότηση ενός κοινωνικού συμβολαίου που προωθεί ανάκαμψη και επέκταση της δημοκρατίας.
Ο Matías Bianchi είναι ο ιδρυτής και διευθυντής του Asuntos del Sur, μιας δεξαμενής σκέψης αφιερωμένης στο σχεδιασμό και την εφαρμογή πολιτικών καινοτομιών στη Λατινική Αμερική.
Η María Esperanza Casullo είναι καθηγήτρια-ερευνήτρια στο Εθνικό Πανεπιστήμιο του Río Negro και διδάκτορας στην κυβέρνηση από το Πανεπιστήμιο Georgetown.
www.worldenergynews.gr
