Τρια σημεία - κλειδιά για την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής του Μηχανισμού CBAM σε σχέση με την ανταγωνιστότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας
Ο Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως ένα εργαλείο που στοχεύει, καταρχήν, στη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας των βιομηχανικών κλάδων στο εμπόριο. Επί του παρόντος, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η πρόταση αυτή βρίσκεται υπό επεξεργασία στην Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων (ENVI), κατόπιν σχετικής γνωμοδότησης από την Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου (INTA), της οποίας είμαι Αντιπρόεδρος.
Είναι σημαντικό να εξετάσουμε ενδελεχώς την περίπτωση του αλουμινίου, όχι μόνο γιατί αποτελεί έναν σημαντικό κλάδο της βιομηχανίας στην Ευρώπη και την Ελλάδα, για τις θέσεις εργασίας που δημιουργεί, αλλά γιατί είναι και θεμελιακό στοιχείο της πράσινης μετάβασης. Μάλιστα, ο κλάδος του αλουμινίου δέχεται τεράστιο αθέμιτο ανταγωνισμό από την Κίνα, όπου πάνω από το 80% της παραγωγής εξαρτάται από τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας από ανθρακικές μονάδες.
Συγκεκριμένα, μέσω των τροπολογιών που έχω συνυπογράψει, εντοπίζω τρία σημαντικά σημεία:
Αρχικά, η διαχείριση των έμμεσων εκπομπών άνθρακα αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Μιλώντας συγκεκριμένα για το αλουμίνιο, είναι γνωστό ότι η διαδικασία παραγωγής του απαιτεί τεράστιες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας. Ιδανικά, λοιπόν, η Ευρώπη πράγματι θα ήθελε το αλουμίνιο που παράγεται σε τρίτες χώρες, με τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας υψηλού ανθρακικού αποτυπώματος, να επιβαρύνεται με τον CBAM. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, το σύστημα τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση εμποδίζει τη δημιουργία δίκαιων συνθηκών ανταγωνισμού, ανάμεσα στους Ευρωπαίους παραγωγούς και εκείνους που προέρχονται από τρίτες χώρες, οι οποίοι υπόκεινται στις προβλέψεις του CBAM. Η εφαρμογή του CBAM στις έμμεσες εκπομπές, εάν συνοδευόταν από κατάργηση της αντιστάθμισης του έμμεσου κόστους εκπομπών, θα οδηγούσε, παραδόξως, σε υψηλότερο κόστος CO2 για το αλουμίνιο που παράγεται στην Ευρώπη (ακόμη και όταν η ηλεκτρική ενέργεια προέρχεται από 100% ανανεώσιμες πηγές), έναντι εισαγωγών που βασίζονται σε μορφές ηλεκτροπαραγωγής υψηλότερου ανθρακικού αποτυπώματος.
Το ζήτημα αυτό θα εξακολουθεί να υπάρχει, μέχρι να δημιουργηθεί μία ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, χωρίς ουσιαστικά τη χρήση άνθρακα. Οι μέχρι τώρα προτάσεις δεν περιλαμβάνουν αυτές τις έμμεσες εκπομπές άνθρακα, ωστόσο, η πορεία των πραγμάτων δείχνει πως κάτι τέτοιο θα προταθεί στο μέλλον. Επομένως, είναι σημαντικό να τίθενται τα ζητήματα αυτά από τώρα στον δημόσιο διάλογο, πολλώ δε μάλλον, αφού η Ευρώπη ηγείται παγκοσμίως της παραγωγής αλουμινίου χαμηλού άνθρακα και εκπέμπει τρεις φορές λιγότερο άνθρακα, ανά τόνο αλουμινίου, σε σχέση με την Κίνα.
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι παραγωγοί αλουμινίου δεν μπορούν να μεταθέσουν το επιπρόσθετο κόστος, που προκύπτει από τον CBAM και τις επιπτώσεις του, στους καταναλωτές, αφού η τιμή του αλουμινίου καθορίζεται χρηματιστηριακά από την παγκόσμια αγορά, καθιστώντας το ζήτημα του κόστους έμμεσων εκπομπών άνθρακα ένα από τα πιο κεντρικά, στα οποία εστιάζουμε.
Το δεύτερο κρίσιμο θέμα, που συζητάμε στην Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου, είναι η ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών, μετά την εφαρμογή του μηχανισμού CBAM.
Ο τελευταίος μπορεί να καλύψει, ως έναν βαθμό, την εσωτερική αγορά, όχι όμως και την εξωτερική, με επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα ολόκληρης της βιομηχανίας αλουμινίου.
Σύμφωνα με το παρόν Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Ρύπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ETS), παρέχεται η δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων ρύπου σε κλάδους που κινδυνεύουν από τη διαρροή άνθρακα.
Ωστόσο, η εφαρμογή του μηχανισμού CBAM ενδέχεται να οδηγήσει στη σταδιακή κατάργηση της δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων εκπομπής, ενός εκ των πιο σημαντικών εργαλείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που σήμερα διασφαλίζουν τη διεθνή ανταγωνιστικότητα στο πεδίο αυτό.
Για τον λόγο αυτόν, θα πρέπει ενδεχομένως να υπάρξει η νομοθετική δυνατότητα για ένα «φρένο έκτακτης ανάγκης», αλλά και για πιθανή αναθεώρηση του μηχανισμού CBAM, στην περίπτωση που κατά την εφαρμογή του αποδεικνύεται επιζήμιος για τις ευρωπαϊκές εξαγωγικές επιχειρήσεις, γεγονός που θα είχε αρνητικές επιπτώσεις και στην προσπάθεια μείωσης των παγκόσμιων εκπομπών. Σε τροπολογίες που έχω συνυπογράψει, κάνουμε λόγο για την επανεξέταση του τρόπου λειτουργίας του μηχανισμού στο τέλος της τριετούς δοκιμαστικής περιόδου και προτείνουμε λύσεις για τις εξαγωγές, όπου χρειάζεται.
www.worldenergynews.gr
Είναι σημαντικό να εξετάσουμε ενδελεχώς την περίπτωση του αλουμινίου, όχι μόνο γιατί αποτελεί έναν σημαντικό κλάδο της βιομηχανίας στην Ευρώπη και την Ελλάδα, για τις θέσεις εργασίας που δημιουργεί, αλλά γιατί είναι και θεμελιακό στοιχείο της πράσινης μετάβασης. Μάλιστα, ο κλάδος του αλουμινίου δέχεται τεράστιο αθέμιτο ανταγωνισμό από την Κίνα, όπου πάνω από το 80% της παραγωγής εξαρτάται από τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας από ανθρακικές μονάδες.
Συγκεκριμένα, μέσω των τροπολογιών που έχω συνυπογράψει, εντοπίζω τρία σημαντικά σημεία:
Αρχικά, η διαχείριση των έμμεσων εκπομπών άνθρακα αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Μιλώντας συγκεκριμένα για το αλουμίνιο, είναι γνωστό ότι η διαδικασία παραγωγής του απαιτεί τεράστιες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας. Ιδανικά, λοιπόν, η Ευρώπη πράγματι θα ήθελε το αλουμίνιο που παράγεται σε τρίτες χώρες, με τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας υψηλού ανθρακικού αποτυπώματος, να επιβαρύνεται με τον CBAM. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, το σύστημα τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση εμποδίζει τη δημιουργία δίκαιων συνθηκών ανταγωνισμού, ανάμεσα στους Ευρωπαίους παραγωγούς και εκείνους που προέρχονται από τρίτες χώρες, οι οποίοι υπόκεινται στις προβλέψεις του CBAM. Η εφαρμογή του CBAM στις έμμεσες εκπομπές, εάν συνοδευόταν από κατάργηση της αντιστάθμισης του έμμεσου κόστους εκπομπών, θα οδηγούσε, παραδόξως, σε υψηλότερο κόστος CO2 για το αλουμίνιο που παράγεται στην Ευρώπη (ακόμη και όταν η ηλεκτρική ενέργεια προέρχεται από 100% ανανεώσιμες πηγές), έναντι εισαγωγών που βασίζονται σε μορφές ηλεκτροπαραγωγής υψηλότερου ανθρακικού αποτυπώματος.
Το ζήτημα αυτό θα εξακολουθεί να υπάρχει, μέχρι να δημιουργηθεί μία ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, χωρίς ουσιαστικά τη χρήση άνθρακα. Οι μέχρι τώρα προτάσεις δεν περιλαμβάνουν αυτές τις έμμεσες εκπομπές άνθρακα, ωστόσο, η πορεία των πραγμάτων δείχνει πως κάτι τέτοιο θα προταθεί στο μέλλον. Επομένως, είναι σημαντικό να τίθενται τα ζητήματα αυτά από τώρα στον δημόσιο διάλογο, πολλώ δε μάλλον, αφού η Ευρώπη ηγείται παγκοσμίως της παραγωγής αλουμινίου χαμηλού άνθρακα και εκπέμπει τρεις φορές λιγότερο άνθρακα, ανά τόνο αλουμινίου, σε σχέση με την Κίνα.
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι παραγωγοί αλουμινίου δεν μπορούν να μεταθέσουν το επιπρόσθετο κόστος, που προκύπτει από τον CBAM και τις επιπτώσεις του, στους καταναλωτές, αφού η τιμή του αλουμινίου καθορίζεται χρηματιστηριακά από την παγκόσμια αγορά, καθιστώντας το ζήτημα του κόστους έμμεσων εκπομπών άνθρακα ένα από τα πιο κεντρικά, στα οποία εστιάζουμε.
Το δεύτερο κρίσιμο θέμα, που συζητάμε στην Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου, είναι η ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών, μετά την εφαρμογή του μηχανισμού CBAM.
Ο τελευταίος μπορεί να καλύψει, ως έναν βαθμό, την εσωτερική αγορά, όχι όμως και την εξωτερική, με επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα ολόκληρης της βιομηχανίας αλουμινίου.
Σύμφωνα με το παρόν Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Ρύπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ETS), παρέχεται η δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων ρύπου σε κλάδους που κινδυνεύουν από τη διαρροή άνθρακα.
Ωστόσο, η εφαρμογή του μηχανισμού CBAM ενδέχεται να οδηγήσει στη σταδιακή κατάργηση της δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων εκπομπής, ενός εκ των πιο σημαντικών εργαλείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που σήμερα διασφαλίζουν τη διεθνή ανταγωνιστικότητα στο πεδίο αυτό.
Για τον λόγο αυτόν, θα πρέπει ενδεχομένως να υπάρξει η νομοθετική δυνατότητα για ένα «φρένο έκτακτης ανάγκης», αλλά και για πιθανή αναθεώρηση του μηχανισμού CBAM, στην περίπτωση που κατά την εφαρμογή του αποδεικνύεται επιζήμιος για τις ευρωπαϊκές εξαγωγικές επιχειρήσεις, γεγονός που θα είχε αρνητικές επιπτώσεις και στην προσπάθεια μείωσης των παγκόσμιων εκπομπών. Σε τροπολογίες που έχω συνυπογράψει, κάνουμε λόγο για την επανεξέταση του τρόπου λειτουργίας του μηχανισμού στο τέλος της τριετούς δοκιμαστικής περιόδου και προτείνουμε λύσεις για τις εξαγωγές, όπου χρειάζεται.
Ως προς το τρίτο σημείο, είναι σαφές ότι ο τρόπος λειτουργίας του CBAM, ιδιαίτερα στον τομέα του αλουμινίου, χρήζει συζήτησης, μελέτης και προσοχής, κατά τη μεταβατική περίοδο εφαρμογής του.
Πρέπει να βρεθούν βιώσιμοι, εναλλακτικοί τρόποι διατήρησης της ανταγωνιστικότητας των βιομηχανιών και λύσεις στις προκλήσεις που προκύπτουν, όπως αυτή της επιταχυνόμενης αποδυνάμωσης του συστήματος ETS, που αναμένεται να έχει εξαλειφθεί πλήρως ως το 2028, με τρόπο ανησυχητικά ραγδαίο. Μάλιστα, η πρόταση για μείωση της μεταβατικής περιόδου δεν αφήνει το περιθώριο που χρειάζεται για να εξετάσουμε την εφαρμογή του CBAM, στην πράξη.
Καταλήγοντας, πολλά θα εξαρτηθούν από την τελική μορφή που θα λάβει ο CBAM, ωστόσο το μόνο σίγουρο είναι πως θα διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο τις επόμενες δεκαετίες, για τις βιομηχανίες στην Ευρώπη και την Ελλάδα, όπως αυτή του αλουμινίου. Στόχος είναι η ενδυνάμωση των ευρωπαϊκών βιομηχανιών, με τρόπο βιώσιμο και αποτελεσματικό, ενώ οφείλουμε παράλληλα να είμαστε προσεκτικοί στη διαμόρφωση ενός μηχανισμού τέτοιας κλίμακας.
www.worldenergynews.gr
