Τα ελληνικά σχέδια είναι κατά βάση ναυτικά, καθώς οι Τούρκοι χρησιμοποιούν ερευνητικά πλοία σε πρώτο στάδιο και πλωτά γεωτρύπανα σε δεύτερο προκειμένου να προβάλουν τις αξιώσεις τους
Σε πλήρη ετοιμότητα για ολόκληρο το καλοκαίρι θα βρίσκονται οι Ενοπλες Δυνάμεις (Ε.Δ.) λόγω της ανησυχίας για την προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων σε περιοχές ελληνικών συμφερόντων, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Δεδομένων των πληροφοριών που καταφθάνουν στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας τους τελευταίους μήνες, αλλά και της τουρκικής δημόσιας διπλωματίας, στην Αθήνα η ανησυχία επικεντρώνεται στην περιοχή ανατολικά της Ρόδου και νότια του Καστελλόριζου. Το βασικό ερώτημα που καλείται να απαντήσει η Αθήνα είναι τι στάση θα τηρήσει σε περίπτωση που η Τουρκία τελικώς αποφασίσει να πραγματοποιήσει σεισμικές έρευνες ή γεωτρήσεις εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (η οποία, παρεμπιπτόντως ταυτίζεται με την αποκλειστική οικονομική ζώνη-ΑΟΖ).
Το πολιτικό σκέλος της απάντησης είναι περίπου αυτονόητο και, διπλωματικά, τουλάχιστον η Αθήνα τις προηγούμενες ημέρες γνωστοποίησε σε φίλους και συμμάχους ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού, για τους κινδύνους που κρύβει η στάση της Τουρκίας όχι μόνο για την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά για την ευρύτερη περιφερειακή σταθερότητα.
Το επιχειρησιακό σκέλος της απάντησης που καλείται να δώσει η Αθήνα είναι φαινομενικά απλό, στην πράξη όμως ιδιαίτερα περίπλοκο. Την εντολή για υψηλές διαθεσιμότητες στον Στόλο καθ’ όλη τη διάρκεια του θέρους, σε συνδυασμό με τον αντίστοιχο σχεδιασμό στην Πολεμική Αεροπορία (Π.Α.), έχει συνοδεύσει η ενεργοποίηση σειράς σχεδίων για την αντιμετώπιση πιθανής τουρκικής κίνησης για γεώτρηση ή σεισμική έρευνα στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Ενα από αυτά τα σχέδια που υπάρχουν στο Αρχηγείο του Στόλου είναι η «Λερναία Υδρα», ενώ το ΓΕΝ σε συντονισμό με το ΓΕΕΘΑ εμπλουτίζει τα σενάρια αντίδρασης του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.) έναντι πιθανής τουρκικής πρωτοβουλίας. Η γκάμα των σεναρίων είναι μεγάλη, όπως άλλωστε και οι πιθανότητες εξέλιξης των τουρκικών κινήσεων.
Τα ελληνικά σχέδια είναι κατά βάση ναυτικά, καθώς οι Τούρκοι χρησιμοποιούν ερευνητικά πλοία σε πρώτο στάδιο και πλωτά γεωτρύπανα σε δεύτερο προκειμένου να προβάλουν τις αξιώσεις τους, ωστόσο, περιλαμβάνουν τη συμμετοχή εναέριων και άλλων μέσων. Ως εκ τούτου, πιθανή ελληνική αντίδραση θα προσομοιάζει σε μια «Λερναία Υδρα plus».
Ευλόγως καμία λεπτομέρεια για αυτά τα σχέδια δεν είναι γνωστή έξω από τους πολύ στενούς επιτελικούς κύκλους που ασχολούνται με αυτά.
Kαταγεγραμμένη εμπειρία
Στην Αθήνα υπάρχει ήδη μια καταγεγραμμένη εμπειρία από δύο περιπτώσεις δράσης του τουρκικού ναυτικού. Η πρώτη αφορά τη δράση του «Μπαρμπαρός» στο ανατολικότερο άκρο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (600 τετραγωνικά χιλιόμετρα) από τις 18 Οκτωβρίου του 2018 μέχρι και τις αρχές Νοεμβρίου. Το ερευνητικό σκάφος έσυρε τότε στην ελληνική υφαλοκρηπίδα καλώδιο μεγέθους πέντε χιλιομέτρων, συνοδευόμενο από δύο τουρκικά πολεμικά πλοία. Η δράση του «Μπαρμπαρός» αντιμετωπίστηκε αρχικά από δύο φρεγάτες, αρχικά τη «Νικηφόρος Φωκάς» και έπειτα τη «Σαλαμίς». Η σχετικά περιορισμένη έκταση δράσης του «Μπαρμπαρός», το οποίο εν συνεχεία συνέχισε τις έρευνές του στα οικόπεδα 4 και 5 της κυπριακής ΑΟΖ, πρόσφερε στους επιτελείς του Π.Ν. χρήσιμα διδάγματα για τον τρόπο σχεδιασμού των Τούρκων συναδέλφων τους. Εξίσου χρήσιμη είναι η εμπειρία του ναυτικού αποκλεισμού του οικοπέδου 3 της κυπριακής ΑΟΖ, που πραγματοποιήθηκε από τους Τούρκους τον Φεβρουάριο του 2018, πρακτικά ακυρώνοντας τις γεωτρήσεις της ιταλικής ΕΝΙ εκεί, στα ανατολικά της Κύπρου. Ο τρόπος που κινήθηκε ο τουρκικός στόλος εκείνες τις ημέρες ανέδειξε και στην Αθήνα διάφορες ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες οι οποίες υποδηλώνουν την αλλαγή της ναυτικής νοοτροπίας και τακτικής από την Αγκυρα. Στην Αθήνα, μεταξύ των ειδικών τουλάχιστον, καμία από τις τελευταίες εξελίξεις δεν προκάλεσε έκπληξη. Αντιθέτως, η κλιμάκωση ήταν ορατή. Αρχικά έγινε με την αγορά και χρήση δύο ερευνητικών πλοίων με πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες και τεχνολογία από τα απαρχαιωμένα ωκεανογραφικά τύπου «Τσεσμέ». Ακολούθησε η διαδοχική αγορά των δύο πλωτών γεωτρύπανων με τις ονομασίες «Φατίχ» και «Γιαβούζ» – οι απαραίτητες μετασκευές και προσαρμογές στα τουρκικά πρότυπα έγινε σε χρονικό διάστημα μικρότερο των δύο ετών (2017-2019). Ενδιάμεσα, ο τουρκικός πολεμικός στόλος ενισχύθηκε σε αριθμούς αλλά και ουσιαστικές δυνατότητες, παρέχοντας στην Αγκυρα τη δυνατότητα να διεξαγάγει –εφόσον χρειαστεί– επιχειρήσεις και στις τρεις θάλασσες που περιβάλλουν την Ανατολία (Μαύρη Θάλασσα, Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο) αν αυτό κριθεί απαραίτητο.
Προς το παρόν, τα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας παρακολουθούν την κλιμάκωση των τουρκικών κινήσεων. Το «Γιαβούζ» εξήλθε των Στενών την Παρασκευή και έκτοτε διασχίζει το Αιγαίο με κατεύθυνση προς την Ανατολική Μεσόγειο. Παρά το γεγονός ότι ο υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας Φατίχ Ντονμέζ έχει προαναγγείλει ότι το «Γιαβούζ» θα πραγματοποιήσει γεωτρήσεις στα νότια της Καρπασίας (δηλαδή στα ανοιχτά της Αμμοχώστου), στην Αθήνα είναι προετοιμασμένοι για παν ενδεχόμενο. Εφόσον, βέβαια, επιβεβαιωθούν οι αναγγελίες του κ. Ντονμέζ, τότε η εικόνα που θα διαμορφωθεί θα είναι ιδιαίτερα δυσμενής για την Κυπριακή Δημοκρατία. Το «Φατίχ» ήδη πραγματοποιεί γεωτρήσεις στα δυτικά της Κύπρου, το «Γιαβούζ» θα βρεθεί στα ανατολικά, ενώ στα βορειοανατολικά (εντός τουρκικών υδάτων), ανάλογες δραστηριότητες υλοποιεί το ενοικιασμένο «Rowan Norway». Την ίδια στιγμή, το ερευνητικό «Μπαρμπαρός» κάνει σεισμικές έρευνες στα νότια της Κύπρου, μέσα στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας που έχει ήδη χωριστεί σε οικόπεδα και παραχωρηθεί ακόμη και σε ξένες εταιρείες προς εκμετάλλευση. Αυτή η «ερευνητική» περικύκλωση της Κυπριακής Δημοκρατίας, έχει ευλόγως προκαλέσει έντονη ανησυχία στη Λευκωσία, η οποία βλέπει το (πλέον απολύτως) ελεγχόμενο από την Αγκυρα καθεστώς των Κατεχομένων να συμπράττει με την Τουρκία σε μια συστηματική προσπάθεια υπονόμευσης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της.
Για τη Λευκωσία ο μεγαλύτερος φόβος είναι ουσιαστικά η προαναγγελθείσα αποστολή κάποιου από τα δύο τουρκικά πλωτά γεωτρύπανα, στα νότια της κυπριακής ΑΟΖ. Πιθανολογείται ότι σε περίπτωση που οι Τούρκοι επιλέξουν να κλιμακώσουν την παρουσία τους γύρω από την Κύπρο έτι περαιτέρω, τότε θα στείλουν πλωτό γεωτρύπανο είτε στο οικόπεδο 1, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το νησί, είτε στο οικόπεδο 8 που έχει αδειοδοτηθεί στην ιταλική ΕΝΙ. Για το οικόπεδο 8 έχει δείξει ενδιαφέρον και η γαλλική Total, ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη κάποια εξέλιξη, παρά την εκδηλωμένη πρόθεση του Παρισιού να βοηθήσει τη Λευκωσία όσο γίνεται περισσότερο, στην προσπάθεια διαφύλαξης των δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Αποκλείεται η παρέμβαση τρίτων
Ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Ευάγγελος Αποστολάκης επαναλαμβάνει διαρκώς ότι σε περίπτωση θερμού επεισοδίου η Ελλάδα θα αγωνιστεί μόνη της. Η υπόμνηση του κ. Αποστολάκη απευθύνεται τόσο εντός της χώρας όσο και εκτός (ΗΠΑ και Ε.Ε.). Στην Αθήνα γνωρίζουν πολύ καλά ότι, σε περίπτωση που σημειωθεί κάποιο θερμό επεισόδιο, η κατάσταση έχει αλλάξει ριζικά από το 1996 και η δυνατότητα παρέμβασης τρίτων, ως εκ τούτου ένα σκηνικό παρέμβασης «Χόλμπρουκ Νο 2», θα πρέπει να αποκλείεται, κάτι που γνωρίζουν πολύ καλά και στην Ουάσιγκτον. Η Αθήνα δεν αναμένει κάτι χειροπιαστό ούτε από την Ε.Ε. Οι υποσχέσεις του Εμανουέλ Μακρόν προς τον Αλέξη Τσίπρα για παραχώρηση γαλλικών πλοίων που θα περιπολούν το Αιγαίο, αν χρειαστεί, έχουν δοθεί ξανά στο παρελθόν. Ωστόσο, στη δύσκολη στιγμή στην Αθήνα γνωρίζουν πολύ καλά ότι ένα πολεμικό πλοίο με ξένη σημαία δεν θα παρέμβει σε περίπτωση που η κλιμάκωση οδηγήσει σε, έστω περιορισμένης κλίμακας, ελληνοτουρκικό επεισόδιο.
*Το άρθρο είναι επαναδημοσίευση από την εφημερίδα «Καθημερινή»
www.worldenergynews.gr
Το πολιτικό σκέλος της απάντησης είναι περίπου αυτονόητο και, διπλωματικά, τουλάχιστον η Αθήνα τις προηγούμενες ημέρες γνωστοποίησε σε φίλους και συμμάχους ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού, για τους κινδύνους που κρύβει η στάση της Τουρκίας όχι μόνο για την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά για την ευρύτερη περιφερειακή σταθερότητα.
Το επιχειρησιακό σκέλος της απάντησης που καλείται να δώσει η Αθήνα είναι φαινομενικά απλό, στην πράξη όμως ιδιαίτερα περίπλοκο. Την εντολή για υψηλές διαθεσιμότητες στον Στόλο καθ’ όλη τη διάρκεια του θέρους, σε συνδυασμό με τον αντίστοιχο σχεδιασμό στην Πολεμική Αεροπορία (Π.Α.), έχει συνοδεύσει η ενεργοποίηση σειράς σχεδίων για την αντιμετώπιση πιθανής τουρκικής κίνησης για γεώτρηση ή σεισμική έρευνα στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Ενα από αυτά τα σχέδια που υπάρχουν στο Αρχηγείο του Στόλου είναι η «Λερναία Υδρα», ενώ το ΓΕΝ σε συντονισμό με το ΓΕΕΘΑ εμπλουτίζει τα σενάρια αντίδρασης του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.) έναντι πιθανής τουρκικής πρωτοβουλίας. Η γκάμα των σεναρίων είναι μεγάλη, όπως άλλωστε και οι πιθανότητες εξέλιξης των τουρκικών κινήσεων.
Τα ελληνικά σχέδια είναι κατά βάση ναυτικά, καθώς οι Τούρκοι χρησιμοποιούν ερευνητικά πλοία σε πρώτο στάδιο και πλωτά γεωτρύπανα σε δεύτερο προκειμένου να προβάλουν τις αξιώσεις τους, ωστόσο, περιλαμβάνουν τη συμμετοχή εναέριων και άλλων μέσων. Ως εκ τούτου, πιθανή ελληνική αντίδραση θα προσομοιάζει σε μια «Λερναία Υδρα plus».
Ευλόγως καμία λεπτομέρεια για αυτά τα σχέδια δεν είναι γνωστή έξω από τους πολύ στενούς επιτελικούς κύκλους που ασχολούνται με αυτά.
Kαταγεγραμμένη εμπειρία
Στην Αθήνα υπάρχει ήδη μια καταγεγραμμένη εμπειρία από δύο περιπτώσεις δράσης του τουρκικού ναυτικού. Η πρώτη αφορά τη δράση του «Μπαρμπαρός» στο ανατολικότερο άκρο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (600 τετραγωνικά χιλιόμετρα) από τις 18 Οκτωβρίου του 2018 μέχρι και τις αρχές Νοεμβρίου. Το ερευνητικό σκάφος έσυρε τότε στην ελληνική υφαλοκρηπίδα καλώδιο μεγέθους πέντε χιλιομέτρων, συνοδευόμενο από δύο τουρκικά πολεμικά πλοία. Η δράση του «Μπαρμπαρός» αντιμετωπίστηκε αρχικά από δύο φρεγάτες, αρχικά τη «Νικηφόρος Φωκάς» και έπειτα τη «Σαλαμίς». Η σχετικά περιορισμένη έκταση δράσης του «Μπαρμπαρός», το οποίο εν συνεχεία συνέχισε τις έρευνές του στα οικόπεδα 4 και 5 της κυπριακής ΑΟΖ, πρόσφερε στους επιτελείς του Π.Ν. χρήσιμα διδάγματα για τον τρόπο σχεδιασμού των Τούρκων συναδέλφων τους. Εξίσου χρήσιμη είναι η εμπειρία του ναυτικού αποκλεισμού του οικοπέδου 3 της κυπριακής ΑΟΖ, που πραγματοποιήθηκε από τους Τούρκους τον Φεβρουάριο του 2018, πρακτικά ακυρώνοντας τις γεωτρήσεις της ιταλικής ΕΝΙ εκεί, στα ανατολικά της Κύπρου. Ο τρόπος που κινήθηκε ο τουρκικός στόλος εκείνες τις ημέρες ανέδειξε και στην Αθήνα διάφορες ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες οι οποίες υποδηλώνουν την αλλαγή της ναυτικής νοοτροπίας και τακτικής από την Αγκυρα. Στην Αθήνα, μεταξύ των ειδικών τουλάχιστον, καμία από τις τελευταίες εξελίξεις δεν προκάλεσε έκπληξη. Αντιθέτως, η κλιμάκωση ήταν ορατή. Αρχικά έγινε με την αγορά και χρήση δύο ερευνητικών πλοίων με πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες και τεχνολογία από τα απαρχαιωμένα ωκεανογραφικά τύπου «Τσεσμέ». Ακολούθησε η διαδοχική αγορά των δύο πλωτών γεωτρύπανων με τις ονομασίες «Φατίχ» και «Γιαβούζ» – οι απαραίτητες μετασκευές και προσαρμογές στα τουρκικά πρότυπα έγινε σε χρονικό διάστημα μικρότερο των δύο ετών (2017-2019). Ενδιάμεσα, ο τουρκικός πολεμικός στόλος ενισχύθηκε σε αριθμούς αλλά και ουσιαστικές δυνατότητες, παρέχοντας στην Αγκυρα τη δυνατότητα να διεξαγάγει –εφόσον χρειαστεί– επιχειρήσεις και στις τρεις θάλασσες που περιβάλλουν την Ανατολία (Μαύρη Θάλασσα, Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο) αν αυτό κριθεί απαραίτητο.
Προς το παρόν, τα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας παρακολουθούν την κλιμάκωση των τουρκικών κινήσεων. Το «Γιαβούζ» εξήλθε των Στενών την Παρασκευή και έκτοτε διασχίζει το Αιγαίο με κατεύθυνση προς την Ανατολική Μεσόγειο. Παρά το γεγονός ότι ο υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας Φατίχ Ντονμέζ έχει προαναγγείλει ότι το «Γιαβούζ» θα πραγματοποιήσει γεωτρήσεις στα νότια της Καρπασίας (δηλαδή στα ανοιχτά της Αμμοχώστου), στην Αθήνα είναι προετοιμασμένοι για παν ενδεχόμενο. Εφόσον, βέβαια, επιβεβαιωθούν οι αναγγελίες του κ. Ντονμέζ, τότε η εικόνα που θα διαμορφωθεί θα είναι ιδιαίτερα δυσμενής για την Κυπριακή Δημοκρατία. Το «Φατίχ» ήδη πραγματοποιεί γεωτρήσεις στα δυτικά της Κύπρου, το «Γιαβούζ» θα βρεθεί στα ανατολικά, ενώ στα βορειοανατολικά (εντός τουρκικών υδάτων), ανάλογες δραστηριότητες υλοποιεί το ενοικιασμένο «Rowan Norway». Την ίδια στιγμή, το ερευνητικό «Μπαρμπαρός» κάνει σεισμικές έρευνες στα νότια της Κύπρου, μέσα στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας που έχει ήδη χωριστεί σε οικόπεδα και παραχωρηθεί ακόμη και σε ξένες εταιρείες προς εκμετάλλευση. Αυτή η «ερευνητική» περικύκλωση της Κυπριακής Δημοκρατίας, έχει ευλόγως προκαλέσει έντονη ανησυχία στη Λευκωσία, η οποία βλέπει το (πλέον απολύτως) ελεγχόμενο από την Αγκυρα καθεστώς των Κατεχομένων να συμπράττει με την Τουρκία σε μια συστηματική προσπάθεια υπονόμευσης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της.
Για τη Λευκωσία ο μεγαλύτερος φόβος είναι ουσιαστικά η προαναγγελθείσα αποστολή κάποιου από τα δύο τουρκικά πλωτά γεωτρύπανα, στα νότια της κυπριακής ΑΟΖ. Πιθανολογείται ότι σε περίπτωση που οι Τούρκοι επιλέξουν να κλιμακώσουν την παρουσία τους γύρω από την Κύπρο έτι περαιτέρω, τότε θα στείλουν πλωτό γεωτρύπανο είτε στο οικόπεδο 1, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το νησί, είτε στο οικόπεδο 8 που έχει αδειοδοτηθεί στην ιταλική ΕΝΙ. Για το οικόπεδο 8 έχει δείξει ενδιαφέρον και η γαλλική Total, ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη κάποια εξέλιξη, παρά την εκδηλωμένη πρόθεση του Παρισιού να βοηθήσει τη Λευκωσία όσο γίνεται περισσότερο, στην προσπάθεια διαφύλαξης των δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Αποκλείεται η παρέμβαση τρίτων
Ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Ευάγγελος Αποστολάκης επαναλαμβάνει διαρκώς ότι σε περίπτωση θερμού επεισοδίου η Ελλάδα θα αγωνιστεί μόνη της. Η υπόμνηση του κ. Αποστολάκη απευθύνεται τόσο εντός της χώρας όσο και εκτός (ΗΠΑ και Ε.Ε.). Στην Αθήνα γνωρίζουν πολύ καλά ότι, σε περίπτωση που σημειωθεί κάποιο θερμό επεισόδιο, η κατάσταση έχει αλλάξει ριζικά από το 1996 και η δυνατότητα παρέμβασης τρίτων, ως εκ τούτου ένα σκηνικό παρέμβασης «Χόλμπρουκ Νο 2», θα πρέπει να αποκλείεται, κάτι που γνωρίζουν πολύ καλά και στην Ουάσιγκτον. Η Αθήνα δεν αναμένει κάτι χειροπιαστό ούτε από την Ε.Ε. Οι υποσχέσεις του Εμανουέλ Μακρόν προς τον Αλέξη Τσίπρα για παραχώρηση γαλλικών πλοίων που θα περιπολούν το Αιγαίο, αν χρειαστεί, έχουν δοθεί ξανά στο παρελθόν. Ωστόσο, στη δύσκολη στιγμή στην Αθήνα γνωρίζουν πολύ καλά ότι ένα πολεμικό πλοίο με ξένη σημαία δεν θα παρέμβει σε περίπτωση που η κλιμάκωση οδηγήσει σε, έστω περιορισμένης κλίμακας, ελληνοτουρκικό επεισόδιο.
*Το άρθρο είναι επαναδημοσίευση από την εφημερίδα «Καθημερινή»
www.worldenergynews.gr
