Η ύφεση πλησιάζει στην παγκόσμια οικονομία αναφέρει ο Γιώργος Κοφινάκος της StormHarbour
Η τρέχουσα κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας άλλα και οι παράλληλοι γεωπολιτικοί κίνδυνοι παρέχουν όλα εκείνα τα χαρακτηρίστηκα μιας επερχόμενης ύφεσης σχετικά σύντομα (μέσα στον επόμενο ένα με ενάμιση χρόνο).
Ποια είναι αυτά τα χαρακτηρίστηκα όμως;
Α) Η αντεστραμμένη καμπύλη απόδοσης των επιτοκίων στις ΗΠΑ, δηλαδή το ότι οι αποδόσεις των μακροχρόνιων κρατικών ομολόγων είναι χαμηλότερες από αυτές των βραχυπρόθεσμων ομολόγων.
Όποτε έχει συμβεί αυτό μεταπολεμικά, ακολούθησε ύφεση μέσα στους επόμενους 12 μήνες παγκοσμίως.
Β) Ο δείκτης Eurodollar (αποδόσεις καταθέσεων Δολαρίων έκτος ΗΠΑ) είναι στο κόκκινο.
Η τελευταία φορά που συνέβη αυτό ήταν ένα μήνα πριν το FED αρχίσει να περικόπτει επιτόκια τον Αύγουστο του 2007 όπως είχε συμβεί και τον Δεκέμβριο του 2001. Και στις δυο περιπτώσεις έξι μήνες αργότερα η ΗΠΑ εισήλθαν σε ύφεση.
Πόσο τυχαίο είναι ότι το Fed μόλις έκοψε τα επιτόκια, τον Ιούλιο του 2019, για πρώτη φορά μετά το 2008? Επιπρόσθετα, κάθε φορά που ο Δείκτης αυτός κινείται ψηλότερα του μακροχρονίου μέσου όρου του, πράγμα που συμβαίνει σήμερα, είναι δεδομένο ότι κάπου στο παγκόσμιο Τραπεζικό σύστημα υπάρχουν Τράπεζες με σοβαρή έλλειψη ρευστότητας.
Αυτό ακριβώς συνέβη τον Αύγουστο του 2007 με αποτέλεσμα ένα εξάμηνο αργότερα να χρεοκοπήσει η Bear Stearns και ένα χρόνο αργότερα η Lehman Brothers. Και οι δυο χρεοκοπίες προέκυψαν από έλλειψη ρευστότητας και όχι από έλλειψη κεφαλαίων.
Γ) Όπως είχα επισημάνει σε άρθρα μου τον Ιανουάριο του 2019 (Βήμα, Bankingnews) κάθε φορά που το επιτόκιο χρηματοδότησης του FED ανεβαίνει στο 2.50%-3.00%, τον επόμενο χρόνο ακολουθεί ύφεση και πτώση των χρηματιστηρίων παγκοσμίως.
Το επιτόκιο του FED έφτασε το 2.25%-2.50% το Φθινόπωρο του 2018, κι ενώ όλοι οι αναλυτές περίμεναν νέα αύξηση αρχές του 2019, καταλήξαμε στην πρώτη μείωση επιτοκίων, όπως προείπα, τον Ιούλιο του 2019.
Αυτό, σίγουρα δεν είναι για καλό λόγο. Ενώ το FED διαβεβαιώνει ότι δεν επιφυλάσσεται άλλο κόψιμο επιτοκίων στο άμεσο μέλλον, η αγορά έχει ήδη προδιαγράψει κόψιμο 0.5% ως το τέλος χρόνου. Για πρώτη φορά μεταπολεμικά, οι ΗΠΑ έχουν τα υψηλότερα επιτόκια από όλες τις ανεπτυγμένες οικονομίες και προφανώς αυτό δεν θα διαρκέσει για πολύ.
Δ) Ο Χρυσός έχει ανέβει στα 1500 δολάρια ανά ουγγιά - το υψηλότερο σημείο των τελευταίων 9 χρόνων. Ο κύριος αγοραστής χρυσού τον τελευταίο ένα χρόνο παγκοσμίως είναι οι Κεντρικές.
Τράπεζες, οι οποίες αγόρασαν 651 τόννους χρυσού το 2018, 74% πάνω από το 2017, και κάνοντας έτσι τις υψηλότερες αγορές από το 1971. Αυτή η τάση συνεχίζεται και στο 2019, ακόμα πιο ισχυρή, αφού μόνο στο πρώτο τρίμηνο έχουν αγοράσει 207 τόννους.
Η συμπεριφορά των Κεντρικών Τραπεζών εξηγείται όχι μόνο από οικονομικές άλλα και γεωπολιτικές αιτίες. Διανύουμε μια μετά-Αμερικανική εποχή στην παγκόσμια κυριαρχία, χωρίς να διακρίνουμε διάδοχο σε αυτήν την θέση. Η Ευρώπη, η Κίνα και η Ρωσία, η κάθε μια για τους δικούς της λόγους, δεν μπορούν να παίξουν αυτό το ρόλο.
Αντίθετα, περιφερειακές δυνάμεις, όπως το Ιράν, η Ινδία, το Ισραήλ, η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και άλλες, προσπαθούν να επωφεληθούν από αυτό το κενό, δημιουργώντας προϋποθέσεις παγκόσμιας αστάθειας
Ε) Η τρέλα που επικρατεί στην Παγκόσμια αγορά Ομολόγων με αρνητικές αποδόσεις είναι άλλη μία ένδειξη ότι η τρέχουσα κατάσταση στην Οικονομία δεν μπορεί να συνεχίσει για μεγάλο διάστημα.
Χαρακτηριστικά, οι αποδόσεις των πενταετών ομολόγων χωρών όπως η Γερμάνια, Ισπανία, Σουηδία, Ιαπωνία, Βέλγιο, Ολλανδία, Δανία κλπ είναι αρνητικές από -0.2% έως και -1.00%.
Κάποιες χώρες, όπως η Γερμάνια, Δανία, Ολλανδία, έχουν αρνητικά επιτόκια ακόμα και στα 15έτη ομόλογά τους.
Η Αυστρία εξέδωσε πρόσφατα ομόλογα 100 ετών μόλις στο 1%, ενώ περίπου το 1/3 των ομολόγων παγκοσμίως έχουν αρνητικά επιτόκια.
Για όλα αυτά, ευθύνη έχουν οι Κεντρικές Τράπεζες που κατά την τελευταία δεκαετία τροφοδότησαν την παγκόσμια οικονομία με πάνω από 700 περικοπές επιτοκίων και αγορές ομολόγων άνω των 14 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Το κύριο πρόβλημα είναι ότι έχουν περιοριστεί κατά πολύ τα εργαλεία που θα μπορέσουν να έχουν για την διαχείριση της επόμενης ύφεσης.
ΣΤ) Οι προσδοκίες για το ΑΕΠ των κύριων οικονομιών του κόσμου (ΗΠΑ, ΕΕ, Κίνα, Ιαπωνία κλπ) έχουν αρχίσει να μειώνονται σημαντικά για το 2019 και το 2020. Στις ΗΠΑ, το δεύτερο τρίμηνο έκλεισε με 2% ανάπτυξη του ΑΕΠ έναντι 3.5% το 2018, στην Γερμάνια στο 0.5% αντί 2% και στην Κίνα στο 6% αντί 6.5%.
Όλες οι μεγάλες οικονομίες διαπιστώνουν πτώση της οικονομικής ανάπτυξης τους κατά το 2019.
Η) Επίσης, ο Πόλεμος των Δασμών, κατά κύριο λόγο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, το αυξημένα πιθανό Hard Brexit και οι περιφερειακές γεωπολιτικές αστάθειες μπορούν να λειτουργήσουν ως θρυαλλίδες που θα επιταχύνουν τον ερχομό της επομένης ύφεσης.
Συμπερασματικά, η επόμενη ύφεση είναι σίγουρο ότι θα έρθει - το βασικό ερώτημα είναι πότε θα έρθει, ποια θα είναι η διάρκεια της και ο βαθμός της έντασης της.
Όλοι οι παραπάνω παράγοντες είναι βάσιμες ενδείξεις ότι πλησιάζει και ότι μπορεί να είναι μεγάλη σε ένταση.
Παρόλα αυτά, θέλω να επισημάνω ότι υπάρχει η δυνατότητα αντιστροφής τού κλίματος (κυρίως μέσα από μια θετική συμφωνία πάνω στον πόλεμο των Δασμών και κατάλληλη διαχείριση των επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες) ώστε να καταλήξουμε σε μια απλή επιβράδυνση της Παγκόσμιας οικονομίας και όχι βαθεια ύφεση.
Για παράδειγμα, αντί να εκτιμούμε ότι η αντεστραμμένη καμπύλη επιτοκίων είναι μια καλή πρόβλεψη για την επόμενη ύφεση, μπορούμε να εστιάσουμε στο ότι όσο διαρκεί αυτή η στρέβλωση βλάπτει σοβαρά την οικονομία και οδηγεί αναπόφευκτα σε ύφεση και ότι πρέπει να διορθωθεί - άρα οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να δράσουν ενεργητικά προκειμένου να αποφύγουν τα χειρότερα. Παρομοίως, σε ό,τι αφορά το θέμα των Δασμών μεταξύ των κύριων οικονομιών του κόσμου, το πρόβλημα για την Παγκόσμια Οικονομία εντείνεται τώρα πια όχι από το ύψος των δασμών τόσο πολύ, όσο από το ότι αυτή η εκκρεμότητα διαρκεί εδώ και πάνω από ένα χρόνο, χωρίς κάποια ένδειξη για λύση στο άμεσο μέλλον.
Γιώργος Κοφινάκος
Διευθύνων Σύμβουλος StormHarbour – London UK
Πρόεδρος EuPraxis FSI – Athens Greece
Επισκέπτης Καθηγητής Rutgers Graduate School of Management – NJ USA
www.bankingnews.gr
www.worldenergynews.gr
Ποια είναι αυτά τα χαρακτηρίστηκα όμως;
Α) Η αντεστραμμένη καμπύλη απόδοσης των επιτοκίων στις ΗΠΑ, δηλαδή το ότι οι αποδόσεις των μακροχρόνιων κρατικών ομολόγων είναι χαμηλότερες από αυτές των βραχυπρόθεσμων ομολόγων.
Όποτε έχει συμβεί αυτό μεταπολεμικά, ακολούθησε ύφεση μέσα στους επόμενους 12 μήνες παγκοσμίως.
Β) Ο δείκτης Eurodollar (αποδόσεις καταθέσεων Δολαρίων έκτος ΗΠΑ) είναι στο κόκκινο.
Η τελευταία φορά που συνέβη αυτό ήταν ένα μήνα πριν το FED αρχίσει να περικόπτει επιτόκια τον Αύγουστο του 2007 όπως είχε συμβεί και τον Δεκέμβριο του 2001. Και στις δυο περιπτώσεις έξι μήνες αργότερα η ΗΠΑ εισήλθαν σε ύφεση.
Πόσο τυχαίο είναι ότι το Fed μόλις έκοψε τα επιτόκια, τον Ιούλιο του 2019, για πρώτη φορά μετά το 2008? Επιπρόσθετα, κάθε φορά που ο Δείκτης αυτός κινείται ψηλότερα του μακροχρονίου μέσου όρου του, πράγμα που συμβαίνει σήμερα, είναι δεδομένο ότι κάπου στο παγκόσμιο Τραπεζικό σύστημα υπάρχουν Τράπεζες με σοβαρή έλλειψη ρευστότητας.
Αυτό ακριβώς συνέβη τον Αύγουστο του 2007 με αποτέλεσμα ένα εξάμηνο αργότερα να χρεοκοπήσει η Bear Stearns και ένα χρόνο αργότερα η Lehman Brothers. Και οι δυο χρεοκοπίες προέκυψαν από έλλειψη ρευστότητας και όχι από έλλειψη κεφαλαίων.
Γ) Όπως είχα επισημάνει σε άρθρα μου τον Ιανουάριο του 2019 (Βήμα, Bankingnews) κάθε φορά που το επιτόκιο χρηματοδότησης του FED ανεβαίνει στο 2.50%-3.00%, τον επόμενο χρόνο ακολουθεί ύφεση και πτώση των χρηματιστηρίων παγκοσμίως.
Το επιτόκιο του FED έφτασε το 2.25%-2.50% το Φθινόπωρο του 2018, κι ενώ όλοι οι αναλυτές περίμεναν νέα αύξηση αρχές του 2019, καταλήξαμε στην πρώτη μείωση επιτοκίων, όπως προείπα, τον Ιούλιο του 2019.
Αυτό, σίγουρα δεν είναι για καλό λόγο. Ενώ το FED διαβεβαιώνει ότι δεν επιφυλάσσεται άλλο κόψιμο επιτοκίων στο άμεσο μέλλον, η αγορά έχει ήδη προδιαγράψει κόψιμο 0.5% ως το τέλος χρόνου. Για πρώτη φορά μεταπολεμικά, οι ΗΠΑ έχουν τα υψηλότερα επιτόκια από όλες τις ανεπτυγμένες οικονομίες και προφανώς αυτό δεν θα διαρκέσει για πολύ.
Δ) Ο Χρυσός έχει ανέβει στα 1500 δολάρια ανά ουγγιά - το υψηλότερο σημείο των τελευταίων 9 χρόνων. Ο κύριος αγοραστής χρυσού τον τελευταίο ένα χρόνο παγκοσμίως είναι οι Κεντρικές.
Τράπεζες, οι οποίες αγόρασαν 651 τόννους χρυσού το 2018, 74% πάνω από το 2017, και κάνοντας έτσι τις υψηλότερες αγορές από το 1971. Αυτή η τάση συνεχίζεται και στο 2019, ακόμα πιο ισχυρή, αφού μόνο στο πρώτο τρίμηνο έχουν αγοράσει 207 τόννους.
Η συμπεριφορά των Κεντρικών Τραπεζών εξηγείται όχι μόνο από οικονομικές άλλα και γεωπολιτικές αιτίες. Διανύουμε μια μετά-Αμερικανική εποχή στην παγκόσμια κυριαρχία, χωρίς να διακρίνουμε διάδοχο σε αυτήν την θέση. Η Ευρώπη, η Κίνα και η Ρωσία, η κάθε μια για τους δικούς της λόγους, δεν μπορούν να παίξουν αυτό το ρόλο.
Αντίθετα, περιφερειακές δυνάμεις, όπως το Ιράν, η Ινδία, το Ισραήλ, η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και άλλες, προσπαθούν να επωφεληθούν από αυτό το κενό, δημιουργώντας προϋποθέσεις παγκόσμιας αστάθειας
Ε) Η τρέλα που επικρατεί στην Παγκόσμια αγορά Ομολόγων με αρνητικές αποδόσεις είναι άλλη μία ένδειξη ότι η τρέχουσα κατάσταση στην Οικονομία δεν μπορεί να συνεχίσει για μεγάλο διάστημα.
Χαρακτηριστικά, οι αποδόσεις των πενταετών ομολόγων χωρών όπως η Γερμάνια, Ισπανία, Σουηδία, Ιαπωνία, Βέλγιο, Ολλανδία, Δανία κλπ είναι αρνητικές από -0.2% έως και -1.00%.
Κάποιες χώρες, όπως η Γερμάνια, Δανία, Ολλανδία, έχουν αρνητικά επιτόκια ακόμα και στα 15έτη ομόλογά τους.
Η Αυστρία εξέδωσε πρόσφατα ομόλογα 100 ετών μόλις στο 1%, ενώ περίπου το 1/3 των ομολόγων παγκοσμίως έχουν αρνητικά επιτόκια.
Για όλα αυτά, ευθύνη έχουν οι Κεντρικές Τράπεζες που κατά την τελευταία δεκαετία τροφοδότησαν την παγκόσμια οικονομία με πάνω από 700 περικοπές επιτοκίων και αγορές ομολόγων άνω των 14 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Το κύριο πρόβλημα είναι ότι έχουν περιοριστεί κατά πολύ τα εργαλεία που θα μπορέσουν να έχουν για την διαχείριση της επόμενης ύφεσης.
ΣΤ) Οι προσδοκίες για το ΑΕΠ των κύριων οικονομιών του κόσμου (ΗΠΑ, ΕΕ, Κίνα, Ιαπωνία κλπ) έχουν αρχίσει να μειώνονται σημαντικά για το 2019 και το 2020. Στις ΗΠΑ, το δεύτερο τρίμηνο έκλεισε με 2% ανάπτυξη του ΑΕΠ έναντι 3.5% το 2018, στην Γερμάνια στο 0.5% αντί 2% και στην Κίνα στο 6% αντί 6.5%.
Όλες οι μεγάλες οικονομίες διαπιστώνουν πτώση της οικονομικής ανάπτυξης τους κατά το 2019.
Η) Επίσης, ο Πόλεμος των Δασμών, κατά κύριο λόγο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, το αυξημένα πιθανό Hard Brexit και οι περιφερειακές γεωπολιτικές αστάθειες μπορούν να λειτουργήσουν ως θρυαλλίδες που θα επιταχύνουν τον ερχομό της επομένης ύφεσης.
Συμπερασματικά, η επόμενη ύφεση είναι σίγουρο ότι θα έρθει - το βασικό ερώτημα είναι πότε θα έρθει, ποια θα είναι η διάρκεια της και ο βαθμός της έντασης της.
Όλοι οι παραπάνω παράγοντες είναι βάσιμες ενδείξεις ότι πλησιάζει και ότι μπορεί να είναι μεγάλη σε ένταση.
Παρόλα αυτά, θέλω να επισημάνω ότι υπάρχει η δυνατότητα αντιστροφής τού κλίματος (κυρίως μέσα από μια θετική συμφωνία πάνω στον πόλεμο των Δασμών και κατάλληλη διαχείριση των επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες) ώστε να καταλήξουμε σε μια απλή επιβράδυνση της Παγκόσμιας οικονομίας και όχι βαθεια ύφεση.
Για παράδειγμα, αντί να εκτιμούμε ότι η αντεστραμμένη καμπύλη επιτοκίων είναι μια καλή πρόβλεψη για την επόμενη ύφεση, μπορούμε να εστιάσουμε στο ότι όσο διαρκεί αυτή η στρέβλωση βλάπτει σοβαρά την οικονομία και οδηγεί αναπόφευκτα σε ύφεση και ότι πρέπει να διορθωθεί - άρα οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να δράσουν ενεργητικά προκειμένου να αποφύγουν τα χειρότερα. Παρομοίως, σε ό,τι αφορά το θέμα των Δασμών μεταξύ των κύριων οικονομιών του κόσμου, το πρόβλημα για την Παγκόσμια Οικονομία εντείνεται τώρα πια όχι από το ύψος των δασμών τόσο πολύ, όσο από το ότι αυτή η εκκρεμότητα διαρκεί εδώ και πάνω από ένα χρόνο, χωρίς κάποια ένδειξη για λύση στο άμεσο μέλλον.
Γιώργος Κοφινάκος
Διευθύνων Σύμβουλος StormHarbour – London UK
Πρόεδρος EuPraxis FSI – Athens Greece
Επισκέπτης Καθηγητής Rutgers Graduate School of Management – NJ USA
www.bankingnews.gr
www.worldenergynews.gr
