K.Καρλής: Παγκόσμια Οικονομία 2019 - Δύο θεμελιώδεις αρχές έχουν ενεργοποιηθεί

Αλλοτε στο προσκήνιο και άλλοτε στο παρασκήνιο όλο και πιο ξεκάθαρα όσο περνάνε οι μήνες διαπιστώνονται τα ακόλουθα στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων:

1. Ντηζελοκίνητα αυτοκίνητα και περιβαλλοντική πολιτική :

Τα τελευταία χρόνια η κλιματική αλλαγή με διάφορους τρόπους δίνει το παρόν, άλλοτε σαν ακραία καιρικά φαινόμενα, άλλοτε σαν κοινωνική ευαισθησία και άλλοτε σαν κυβερνητική πολιτική.
Τα τελευταία τρίμηνα το πεδίο μάχης είναι η αυτοκινητοβιομηχανία.Τα ντηζελοκίνητα αυτοκίνητα βλάπτουν, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι η περιβαλλοντικά ορθή λύση. Ειδικότερα στην Ευρώπη προωθούνται πολιτικές τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο για περιορισμό της χρήσης της ντηζελοκίνησης. Αυτό όμως προκαλεί επιπτώσεις στους ρυθμούς ανάπτυξης τόσο μέσω των διαμαρτυριών στη Γαλλία όσο και μέσω των περικοπών της παραγωγής της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας. Ακόμα πιο σημαντική είναι η επίπτωση στην αύξηση των ανισοτήτων. Αυτό συμβαίνει λόγω του ότι η αύξηση των περιβαλλοντικών προδιαγραφών των προϊόντων και ειδικότερα των αυτοκινήτων, τα καθιστά πιο ακριβά από άποψη κόστους και συνεπώς απαγορευμένο είδος για τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα των δυτικών οικονομιών και όχι μόνο.
Στην άλλη μεριά του Ατλαντικού η παραπάνω διαπίστωση δικαιολογεί σε μεγάλο βαθμό και την άνοδο του Trump στην εξουσία. Πώς συνέβη αυτό; Υπό τον προηγούμενο πρόεδρο των Η.Π.Α. Μπαράκ Ομπάμα και για πολλά έτη ψηφίστηκαν διάφοροι νόμοι και κανονισμοί οι οποίοι κατέστησαν ακριβά τα καινούργια αυτοκίνητα στρέφοντας πολλούς καταναλωτές στην αγορά χαμηλότερων προδιαγραφών μεταχειρισμένων αυτοκινήτων. Λαμβάνοντας υπόψη την εναλλακτική των μέσων μαζικής μεταφοράς, η μή κατοχή οχήματος επηρεάζει την παραγωγικότητα αλλά και την ικανότητα μετάβασης των οικονομικά ασθενέστερων  στον τόπο εργασίας τους ή ακόμα και την αλλαγη της εργασίας τους.
Στη Γαλλία, το κίνημα των λεγόμενων "κίτρινων γιλέκων" είχε αφετηρία την αντίδραση στην εισαγωγή φόρου στα ντηζελοκίνητα αυτοκίνητα. Πρόκειται για φορολογική επιβάρυνση των οικονομικά ασθενέστερων με τον ίδιο τρόπο που αποτέλεσε ελάφρυνση των πλουσιοτέρων η απόσυρση από την κυβέρνηση Μακρόν του φόρου περιουσίας πριν από λίγους μήνες. Εαν η Ευρώπη κινηθεί στην ίδια κατεύθυνση τους επόμενους μήνες θα υπάρξει σαφής απεικόνιση της διαμαρτυρίας και στο αποτέλεσμα των ευρωεκλογών του 2019.

2. Αλλος ο κύκλος ρευστότητας και άλλος ο πιστωτικός κύκλος...

Πρέπει πάντοτε να έχουμε κατά νου ότι η επόμενη οικονομική κρίση δεν θα μοιάζει μ ετις προηγούμενες. Η κρίση του 2008 ήταν πολύ διαφορετική από την κρίση που προκάλεσε η φούσκα στις αποτιμήσεις  των εταιριών υψηλής τεχνολογίας και των dot.com του 2000, το ίδιο ισχύει και για την κρίση στην αγορά ενέργειας λίγο αργότερα με τη χρεοκωπία της Enron. Επίσης, διαφορετική ήταν η κρίση στην αγορά κρατικών ομολόγων των χωρών του  νότου της Ευρωζώνης το 2011-2012.
Σήμερα όλοι αναζητούν κάποια ομοιότητα με τις κρίσεις του παρελθόντος ωστόσο "χάνουν" τη μεγαλύτερη εικόνα. Οι αγορές σήμερα λειτουργούν μέσα από τη θεμελιώδη αλλαγή των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Η δομή των χρηματιστηριακών συναλλαγών είναι πλήρως ηλεκτρονική και αλγορυθμοποιημένη. Οι εμπορικές τράπεζες έχουν περιοριστεί σε δευτερεύοντα ρόλο, υπάρχουν πολλοί ανεξάρτητοι παίκτες (hedge funds, διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια) και φυσικά όλα υπό το αόρατο μάτι των κεντρικών τραπεζών με τα ανακυκλούμενα προγράμματα πιστωτικής χαλάρωσης. Η άσκηση "χαλάει" όταν η ρευστότητα που δίνουν οι κεντρικές τράπεζες υποχωρεί και συγκυριακά συμπίπτει με αύξηση του πολιτικού ρίσκου. Παρόντος αυτού του συνδυασμού, η μεταβλητότητα αυξάνεται και όλοι οι αλγόρυθμοι σε μία τέτοια συγκυρία "βραχυκυκλώνονται" δίνοντας τη συνταγή για flash crash.
Το είδαμε τον Φεβρουάριο αλλά και τον Δεκέμβριο του 2018 στους βασικούς αμερικανικούς δείκτες, το είδαμε στην "βουτιά" της ισοτιμίας USD/JPY πριν από λίγες εβδομάδες και φυσικά και με την απουσία ρευστότητας στην αγορά ιταλικών κρατικών ομολόγων λίγο μετά τις εκλογές της χώρας.
Η ειδοποιός διαφορά με το πρόσφατο παρελθόν : Οταν έχουμε πλεονάζουσα ρευστότητα αυτή διοχετεύεται με αποτελεσματικότερο τρόπο από τα κανάλια ηλεκτρονικών συναλλαγών σε σχέση με την ανθρώπινη ανάμιξη, όταν όμως η κανονικότητα αυτή διακόπτεται τότε η πλεονάζουσα ρευστότητα γίνεται ελλειμματική και οι αλγόρυθμοι αλληλοακυρώνονται δίνοντας αναπάντεχες "βουτιές" στην υποκείμενη αγορά. Προφανώς αυτές οι κινήσεις και οι μεταβολές στον κύκλο ρευστότητας ελάχιστη συσχέτιση έχουν με τον πιστωτικό ή τον επιχειρηματικό κύκλο των οικονομιών και μας αναγκάζουν να είμαστε επιφυλακτικοί στην αντιστοίχιση τιμών και θεμελιωδών μεγεθών.