Όταν ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας ο Κυριάκος Μητσοτάκης, πριν από περίπου δύο χρόνια, η βιώσιμη ανάπτυξη και ο ψηφιακός μετασχηματισμός βρέθηκαν στο επίκεντρο της πολιτικής του. Οι τολμηρές δεσμεύσεις που αναλάβαμε, ως κυβέρνηση, το φθινόπωρο του 2019 για την ταχεία απανθρακοποίηση της ελληνικής οικονομίας υλοποιούνται σε βαθμό που ξεπέρασε ακόμη και τις αρχικές προσδοκίες μας, ενώ έχουν εντυπωσιάσει τους Ευρωπαίους εταίρους μας.
Ο φιλόδοξος στόχος που έθεσε η Ε.Ε. για μια κλιματικά ουδέτερη Γηραιά Ήπειρο έως το 2050 υποστηρίζεται από την προώθηση στοχευμένων πολιτικών δράσεων, αλλά και πακτωλούς πόρων από τα αναπτυξιακά ταμεία της Ένωσης.
Η ευρωπαϊκή δέσμευση για το «net zero», αποτελεί και δικό μας εφαλτήριο που μας παρακινεί να επιδιώξουμε ακόμη πιο φιλόδοξους στόχους για τη χώρα, την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον.
Η μετάβασή μας στην καθαρή ενέργεια πρέπει να γίνει πλέον υπό τη νέα πραγματικότητα που προδιαγράφει το «fit fοr 55», δηλαδή η επίτευξη του νέου ευρωπαϊκού στόχου για μείωση κατά 55% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030. Στους περισσότερους αυτό μπορεί να μοιάζει ανεδαφικό, ενδεχομένως και ανέφικτο, ιδίως αν λάβουν υπόψη τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε η χώρα κατά το παρελθόν. Εμείς όμως πιστεύουμε ολόψυχα πως είναι απολύτως εφικτό. Η αποφασιστικότητα αυτή αποτυπώνεται στην ταχύτητα που προχωρά το εγχείρημα της απολιγνιτοποίησης στη χώρα.
Η απομάκρυνση από τον ακριβό και «βρώμικο» λιγνίτη είναι, όμως, το ένα σκέλος της εξίσωσης. Το δεύτερο είναι η αντικατάσταση του ορυκτού καυσίμου από μια μαζική διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό μας σύστημα. Τούτο σημαίνει πως τα 8 GW νέας εγκατεστημένης ισχύος σε αιολικά και φωτοβολταϊκά που είχαμε θέσει ως στόχο για το 2030 δεν επαρκούν πλέον!
Η Επιτροπή του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) έχει ήδη αναλάβει να αναθεωρήσει τους εθνικούς στόχους προς τα πάνω. Και σε αυτό το έργο, σημαντικό ρόλο έχει να παίξει η αγορά.
Στο ΥΠΕΝ στοχεύσαμε εξαρχής στη δημιουργία ενός φιλικού και σύγχρονου πλαισίου που κάνει τα έργα ΑΠΕ πιο ελκυστικά για τους επενδυτές, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς και τους διαθέσιμους πόρους. Καθώς το τεχνολογικό κόστος υποχωρεί ραγδαία και δεν αποτελεί, πλέον, τροχοπέδη για την περαιτέρω ανάπτυξη νέων έργων ΑΠΕ, το στοίχημα για τη χώρα μας είναι ο περιορισμός των εμποδίων που επιδρούν άμεσα στα χρηματοοικονομικά κόστη και στην ανταγωνιστικότητα της ανανεώσιμης ενέργειας.
Για τον λόγο αυτό εστιάσαμε στο να εξαλείψουμε τα εμπόδια για τους επενδυτές. Εμπόδια που τους υποχρεώνουν να απαιτούν πρόσθετο premium (ασφάλιστρο) για το ρίσκο που καλούνται να αναλάβουν και το οποίο εν πολλοίς αντανακλάται στην τιμή της κιλοβατώρας (kwh) και κατ’ επέκταση στην επιβάρυνση του τελικού καταναλωτή.
Η φιλοσοφία μας συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο «απλοποίηση, εκσυγχρονισμός, ψηφιοποίηση».
Τα αποτελέσματα της πρώτης φάσης απλοποίησης της αδειοδοτικής διαδικασίας για έργα ΑΠΕ φάνηκαν από τους πρώτους μήνες εφαρμογής του νόμου 4685/2020. Η ΡΑΕ αξιολόγησε ταχύτατα τις 2.500 εκκρεμείς αιτήσεις των τελευταίων δύο ετών. Το δε επενδυτικό ενδιαφέρον εκτοξεύθηκε κατά τους τελευταίους κύκλους αιτήσεων, οι οποίες έχουν ήδη αξιολογηθεί με τη σειρά τους.
Ο μεγάλος αριθμός των αιτήσεων που έχουν υποβληθεί για νέα έργα ΑΠΕ έχει ερμηνευθεί από κάποιες πλευρές ως «απορρύθμιση» της διαδικασίας και μείωση των εξασφαλίσεων για ορθολογική και περιβαλλοντικά σύννομη ανάπτυξη του κλάδου των ΑΠΕ.
Είναι μια ερμηνεία που δεν λαμβάνει υπόψη ότι η αδειοδότηση των ΑΠΕ είναι μια διαδικασία που ελέγχει ενδελεχώς και σε επάλληλα στάδια:
(α) τη συμβατότητα των έργων με το Σύστημα Ηλεκτρικής Ενέργειας
(β) τη συμβατότητα των παρεμβάσεων με την περιβαλλοντική και χωροταξική νομοθεσία
(γ) την οικονομική επάρκεια των υποψήφιων επενδυτών.
Με την α΄ φάση απλοποίησης καταφέραμε να απαλείψουμε μια σειρά άσκοπων βημάτων, να μειώσουμε τα διοικητικά βάρη, να ψηφιοποιήσουμε τη διαδικασία αξιολόγησης και να επιταχύνουμε τη διαδικασία ωρίμανσης.
Κατορθώσαμε, τελικά, να «ξεμπλοκάρουμε» επενδύσεις και επενδυτές ώστε να έχουμε περισσότερα υποψήφια έργα και να μπορούν να αναδειχθούν, μέσω μιας διαφανούς, δίκαιης και ανταγωνιστικής διαδικασίας, αυτά που είναι ταυτόχρονα τα καλύτερα για το Σύστημα και τα φθηνότερα για τον καταναλωτή.
Και αυτή είναι η δική μας επιβράβευση ότι οι μέχρι τώρα προσπάθειές μας έχουν αποδώσει καρπούς και συνεχίζουμε στο ίδιο πνεύμα και με ακόμα μεγαλύτερη αποφασιστικότητα!
Αυτή την περίοδο, βαίνει προς ολοκλήρωση η δεύτερη φάση της απλοποίησης. Με εξορθολογισμό των διαδικασιών, αυστηρά χρονικά ορόσημα, δραστική μείωση των δικαιολογητικών και τυποποιημένο έλεγχο με τη μορφή «check list» για τις αιτήσεις σε όλα τα στάδια, δηλαδή Οριστική Προσφορά Σύνδεσης, Σύμβαση Σύνδεσης, Άδεια Εγκατάστασης μέχρι και την Άδεια Λειτουργίας.
Ενδεικτικά αναφέρω τις σημαντικές διαφοροποιήσεις στη Σύμβαση Σύνδεσης, κυρίως για τους αδειοδοτούμενους σταθμούς, όπου πλέον έχουμε Κύριο Τεύχος Σύμβασης Σύνδεσης και το Συμπλήρωμα αυτού. Αυτό ουσιαστικά σηματοδοτεί την άμεση ισχύ της Σύμβασης Σύνδεσης ανεξάρτητα από την έκδοση της Άδειας Εγκατάστασης, διευκολύνοντας με αυτόν τον τρόπο την έναρξη των εργασιών για τον Υποσταθμό.
Διαχωρίζονται οι απαιτούμενοι έλεγχοι που γίνονται κατά τη σύναψη Σύμβασης Σύνδεσης και την έκδοση της Άδειας Εγκατάστασης, ενώ δίνεται χρονικό περιθώριο στους επενδυτές να ολοκληρώσουν τον σχεδιασμό του σταθμού, σχετικά με τον εξοπλισμό και τις εγκαταστάσεις, και έπειτα να ενημερώσουν σχετικά τον αρμόδιο Διαχειριστή. Σε κάθε περίπτωση, το Συμπλήρωμα της Σύμβασης Σύνδεσης κρίνεται απαραίτητο για την ηλέκτριση και σύνδεση του σταθμού.
Επίσης, καθορίζουμε ρητά πότε θα απαιτείται τροποποίηση των αδειών για τον επενδυτή και πότε θα μπορεί να προχωρήσει σε απλή ενημέρωση–γνωστοποίηση της αρμόδιας αδειοδοτούσας αρχής, διαμορφώνοντας μια πολύ ταχύτερη διαδικασία για τις περιπτώσεις επανασχεδιασμού των έργων.
Όλη αυτή η προσπάθεια θα έχει ακόμα πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα όταν τεθεί σε λειτουργία το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα ΑΠΕ, που θα διασυνδέει τα επί μέρους πληροφοριακά συστήματα όλων των αδειοδοτικών αρχών.
Οι επενδυτές από την πλευρά τους έσπευσαν να εκμεταλλευθούν το νέο, ευνοϊκότερο περιβάλλον που διαμορφώνουμε. Δεν είναι φυσικά τυχαίο ότι στον τελευταίο διαγωνισμό της ΡΑΕ καταγράφηκε ιδιαίτερα αυξημένη συμμετοχή που ξεπέρασε τα 1.090 MW και αποτυπώθηκε στα ιστορικά χαμηλά των τιμών που σημειώθηκαν !
Η Κυβέρνηση προωθεί και στηρίζει την παραγωγή καθαρότερης και φθηνότερης ενέργειας. Βρισκόμαστε σε διαρκή επαφή και συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έτσι ώστε να παραταθούν οι διαγωνισμοί ΑΠΕ και μετά το 2021 - έως και το 2025 – σε μια διαδικασία που αποτελεί τον βασικό πυλώνα για την ελεγχόμενη και με ανταγωνιστικούς όρους και κόστος για το σύστημα, διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Η ευθύνη μας ως Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας δεν περιορίζεται όμως στις στον καθορισμό των τεχνικών και νομοθετικών παραμέτρων για την ταχεία διείσδυση των ΑΠΕ. Οφείλουμε να ενημερώσουμε τις τοπικές κοινωνίες για τη στρατηγική αναγκαιότητα της «πράσινης» στροφής της χώρας. Να απαντήσουμε πειστικά στις ανησυχίες που εκφράζουν σε όλους τους τόνους, τόσο οι περιφέρειες και οι δήμοι, όσο και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και οι πολίτες των περιοχών στις οποίες εγκαθίστανται ή πρόκειται να κατασκευαστούν αιολικά κυρίως έργα.
Στην πορεία μας προς τον ενεργειακό μετασχηματισμό της χώρας έχουμε ισχυρά όπλα: τη βαθιά γνώση για τις «καθαρές» πηγές ενέργειας, την ψηφιακή τεχνολογία που επιτρέπει λύσεις γρήγορες και αυτοματοποιημένες, αλλά και τη διάθεσή μας για ουσιαστική διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους και ενδιαφερόμενους, ώστε να ακουστούν και να ληφθούν υπόψη όλες οι απόψεις. Με αυτά τα όπλα δίνουμε τη μάχη για ένα αδειοδοτικό περιβάλλον στο οποίο τα έργα θα ωριμάζουν γρήγορα, οι επενδυτές θα νιώθουν –και θα είναι- ασφαλείς και οι πολίτες θα αισθάνονται ωφελημένοι, όχι μόνο ως χρήστες πράσινης ενέργειας, ως καταναλωτές φθηνής ενέργειας, αλλά και ως συμμέτοχοι στην πράσινη μετάβαση που αλλάζει το πρόσωπο της Ελλάδας, της Ευρώπης και όλου του πλανήτη.
*Η Αλεξάνδρα Σδούκου είναι Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών
Ιούνιος 2021- www.worldenergynews.gr
