Ο στόχος για το 2020 ορίζει ότι η εγκατεστημένη ισχύς από αιολικά πρέπει να είναι τουλάχιστον 7.500 ΜW και σήμερα βρισκόμαστε στα 2.150 ΜW.
Με τον όρο ενεργειακή μετάβαση εννοούμε την απεξάρτηση της ενέργειας από τα ορυκτά καύσιμα, με την ταυτόχρονη αύξηση της παραγωγής για την κάλυψη των πολλαπλασιαζόμενων αναγκών.
Η ενεργειακή μετάβαση πολυδιάστατη έννοια.
Μια βασική πτυχή της αφορά τον περιορισμό των ορυκτών καυσίμων και την αντικατάσταση τους στο ενεργειακό μείγμα από πράσινες και ανανεώσιμες πηγές. Η ενεργειακή μετάβαση όμως σχετίζεται και με την αποτελεσματικότητα στη διαχείριση της παραγόμενης ενέργειας καθώς και την υιοθέτηση των αρχών της κυκλικής οικονομίας στα οικονομικά της.
Σήμερα θα αναφερθούμε για την πρώτη πτυχή σε σχέση με την Ελλάδα.
Η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα -τον άνθρακα,τον λιγνίτη, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο- και η αντικατάσταση τους από αειφόρες ενεργειακές πηγές -ήλιος, αέρας, βιομάζα, γεωθερμία- αναγνωρίζεται σήμερα ως αναγκαία πρακτική για να μην αυξηθεί η παγκόσμια θερμοκρασία πάνω από 2 βαθμού Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο.
Η Συνθήκη του Παρισιού παράγει ήδη αποτελέσματα και η ενεργειακή πολιτική της Ε.Ε. δίνει κίνητρα στα κράτη - μέλη της για την ανάπτυξη συστημάτων ΑΠΕ και αντικίνητρα στις οικονομίες που θα βασίσουν την ενεργειακή τους πολιτική γύρω από τα ορυκτά καύσιμα (σύστημα εκπομπών επιτρεπόμενων ρύπων για κάθε χώρα).
Ιδίως για την Ελλάδα, καλύτερο κλίμα και καθαρότερο περιβάλλον συνδέονται και με τον τουρισμό, βασική πλουτοπαραγωγική πηγή της χώρας.
Οι πεπατημένες είναι τεχνολογικά γνωστές. Γνωρίζουμε πως να απο-ανθρακοποιήσουμε τον ηλεκτρισμό ενώ διαπιστώνουμε ότι τα συστήματα ανανεώσιμων πηγών επεκτείνονται, όχι μόνο επειδή είναι πιο πράσινα αλλά σε αρκετές περιπτώσεις πιο ανταγωνιστικά στο κόστος παραγωγής.
Στην Ελλάδα έχουμε μεγάλη ηλιακή ακτινοβολία, δυνατό αέρα αλλά και εκατοντάδες χιλιάδες ανεκμετάλλευτους τόνους από βιομάζα, αστικά απόβλητα και γεωργικά υπολείμματα. Έχουμε όμως και μεγάλα κοιτάσματα λιγνίτη που παραμένει ρυπαρή μορφή ενέργειας αλλά ταυτόχρονα φτηνή, σε μια χώρα που αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα.
Η Ελλάδα είναι στις πρώτες χώρες παγκοσμίως στην παραγωγή ηλιακής ενέργειας ανά κάτοικο (per capita). Η υιοθέτηση μεθόδων net metering θα στηρίξει την εισαγωγή συστημάτων ηλιακής ενέργειας αλλά η σχετική αγορά είναι λίγο πολύ κορεσμένη.
Δεν συμβαίνει το ίδιο με τα αιολικά συστήματα και την βιομάζα.
Στην παραγωγή αιολικής ενέργειας η Ελλάδα παρουσιάζει υστέρηση από τους στόχους που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο ενεργειακό σύστημα. Ο στόχος για το 2020 ορίζει ότι η εγκατεστημένη ισχύς από αιολικά πρέπει να είναι τουλάχιστον 7.500 ΜW και σήμερα βρισκόμαστε στα 2150 ΜW.
Η Ελλάδα θα πρέπει να προσφέρει μακροπρόθεσμες συμβάσεις με όσο το δυνατόν πιο σταθερές τιμές στην αγορά της αιολικής ενέργειας για να προσελκύσει επενδυτικό ενδιαφέρον και θέσεις εργασίας.
Σοβαροί επενδυτές, όπως η Vestas η πρωτοπόρος στα αιολικά συστήματα που έχει ήδη εισέλθει στην ελληνική αγορά, μπορεί να σχεδιάσει και να υλοποιήσει σε βάθος 20ετίας οπότε πρέπει να γνωρίζει το οικονομικό πλαίσιο της αγοράς. Αυτό συνεπάγεται σταθερή οικονομική πολιτική στην τιμολόγηση της ενέργειας και βέβαια φορολογία.
Παράλληλα η απλοποίηση των διαδικασιών για την αδειοδότηση των αιολικών συστημάτων πρέπει να τεθεί ως στόχος και να υλοποιηθεί ως προτεραιότητα, νομοθετικά και στην διοικητική πρακτική.
Η βιομάζα ως πράσινη μορφή ενέργειας μπορεί να θεωρηθεί το μεγάλο στοίχημα της χώρας.
Για τις λύσεις στη διαχείριση των αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα είναι θα αναφερθούμε στο επόμενο σημείωμα αφού συνδέεται περισσότερο με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Η εκμετάλλευση της βιομάζας στην Ελλάδα όμως αφορά και την αγροτική οικονομία.
Η γεωργία (φυτικές και ζωικές ουσίες), τα φυτικά υπολείμματα (κλαδοδέματα, άχυρα, πριονίδια, ελαιοπυρήνες, κουκούτσια), τα ζωικά απόβλητα (κοπριά, άχρηστα αλιεύματα) και τα δασικά υπολείμματα (καυσόξυλα, κλαδοδέματα) αποτελούν ανεξάντλητη, ανανεώσιμη και ανεκμετάλλευτη πρώτη ύλη εκατομμύρια τόνων ετησίως για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών και ηλεκτρισμού.
Η εκμετάλλευση της αγροτικής βιομάζας στην Ελλάδα μπορεί να οργανωθεί μόνο σε τοπικό επίπεδο. Η αξιοποίηση της μπορεί να προσφέρει ενέργεια στους αγρότες καθώς και επιπλέον σταθερό εισόδημα. Και με την αποφυγή δαπανών και με χρήματα στο πορτοφόλι.
Η θέρμανση για παράδειγμα των αγροτικών εγκαταστάσεων μπορεί να γίνει από τα αγροτικά υπολείμματα της κάθε εκμετάλλευσης σε μικροκλίμακες. Ο αγρότης θα γλυτώνει ρεύμα έχοντας ως πηγή ενέργειας το άχρηστο προϊόν από το χωράφι του.
Σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, συνεταιρισμοί μπορούν να αξιοποιήσουν τα γεωργικά υπολείμματα, ιδίως της ελιάς που αποτελεί το εθνικό μας δέντρο και παράγει δεκάδες εκατομμύρια ξυλώδους βιομάζας, πυρήνες, κουκούτσια ετησίως για να συμπαράξουν θερμότητα και ηλεκτρισμό.
Μόνο η ξυλεία που παράγεται από τα κλαδέματα ελιάς μπορεί να υποστηρίξει τοπικές μονάδες παραγωγής πέλλετ και μπριγκετών που αποτελεί καύσιμη ύλη η οποία εισάγεται στην Ελλάδα. Οι φούρνοι σε κάθε πόλη για παράδειγμα που εξυπηρετούνται από πέλλετ θα μπορούσαν να εφοδιάζονται το τελικό προϊόν από την αγροτική μας παραγωγή και ξυλώδη βιομάζα.
Τα οικονομικά κίνητρα για την αξιοποίηση της βιομάζας πρέπει να είναι στοχευμένα και ελαστικά. Οποιοδήποτε αποτέλεσμα εξυπηρετεί τον κύριο στόχο (εκμετάλλευση και μεταποίηση αγροτικής βιομάζας με πράσινο πρόσημο - μείωση εκπομπών ρύπων θερμοκηπίου) θα πρέπει να εντάσσεται στο σύστημα.
Ο τρόπος πρέπει να αφήνεται στους αγρότες ή τους enterpreneurs που με τρόπο οργανωμένο και αποτελεσματικό θα βρουν τις λύσεις από ένα ευρύ καλάθι. Η τυποποίηση των λύσεων και η παροχή των οικονομικών κινήτρων ως νομοθετική φιλοσοφία θα έχει περιοριστικό αποτέλεσμα σε μια αγορά που ακόμα δεν έχει αναπτυχθεί στην Ελλάδα και έχει τεράστιες δυνατότητες.
Σε αυτό το σημείωμα αναφερθήκαμε στις λύσεις σχετικά με την απανθρακοποίηση (decarbonisation) της παραγόμενης ενέργειας και του ηλεκτρισμού στην Ελλάδα ως τμήμα της ενεργειακής μετάβασης στην χώρα.
Στο επόμενο θα αναφερθούμε στις άλλες πτυχές της πολιτικής της ενεργειακής μετάβασης. Τους τρόπους αποτελεσματικής διαχείρισης της παραγόμενης ενέργειας και τις αρχές της κυκλικής οικονομίας στην πολιτική της ενεργειακής μετάβασης.
Ο Χρήστος Λαδάς είναι διδάκτωρ νομικής, ειδικός σε θέματα ενέργειας.
Oι ερωτήσεις και τα σχόλια σας είναι καλοδεχούμενα στο ladaslaw@gmail.com
www.worldenergynews.gr
Η ενεργειακή μετάβαση πολυδιάστατη έννοια.
Μια βασική πτυχή της αφορά τον περιορισμό των ορυκτών καυσίμων και την αντικατάσταση τους στο ενεργειακό μείγμα από πράσινες και ανανεώσιμες πηγές. Η ενεργειακή μετάβαση όμως σχετίζεται και με την αποτελεσματικότητα στη διαχείριση της παραγόμενης ενέργειας καθώς και την υιοθέτηση των αρχών της κυκλικής οικονομίας στα οικονομικά της.
Σήμερα θα αναφερθούμε για την πρώτη πτυχή σε σχέση με την Ελλάδα.
Η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα -τον άνθρακα,τον λιγνίτη, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο- και η αντικατάσταση τους από αειφόρες ενεργειακές πηγές -ήλιος, αέρας, βιομάζα, γεωθερμία- αναγνωρίζεται σήμερα ως αναγκαία πρακτική για να μην αυξηθεί η παγκόσμια θερμοκρασία πάνω από 2 βαθμού Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο.
Η Συνθήκη του Παρισιού παράγει ήδη αποτελέσματα και η ενεργειακή πολιτική της Ε.Ε. δίνει κίνητρα στα κράτη - μέλη της για την ανάπτυξη συστημάτων ΑΠΕ και αντικίνητρα στις οικονομίες που θα βασίσουν την ενεργειακή τους πολιτική γύρω από τα ορυκτά καύσιμα (σύστημα εκπομπών επιτρεπόμενων ρύπων για κάθε χώρα).
Ιδίως για την Ελλάδα, καλύτερο κλίμα και καθαρότερο περιβάλλον συνδέονται και με τον τουρισμό, βασική πλουτοπαραγωγική πηγή της χώρας.
Οι πεπατημένες είναι τεχνολογικά γνωστές. Γνωρίζουμε πως να απο-ανθρακοποιήσουμε τον ηλεκτρισμό ενώ διαπιστώνουμε ότι τα συστήματα ανανεώσιμων πηγών επεκτείνονται, όχι μόνο επειδή είναι πιο πράσινα αλλά σε αρκετές περιπτώσεις πιο ανταγωνιστικά στο κόστος παραγωγής.
Στην Ελλάδα έχουμε μεγάλη ηλιακή ακτινοβολία, δυνατό αέρα αλλά και εκατοντάδες χιλιάδες ανεκμετάλλευτους τόνους από βιομάζα, αστικά απόβλητα και γεωργικά υπολείμματα. Έχουμε όμως και μεγάλα κοιτάσματα λιγνίτη που παραμένει ρυπαρή μορφή ενέργειας αλλά ταυτόχρονα φτηνή, σε μια χώρα που αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα.
Η Ελλάδα είναι στις πρώτες χώρες παγκοσμίως στην παραγωγή ηλιακής ενέργειας ανά κάτοικο (per capita). Η υιοθέτηση μεθόδων net metering θα στηρίξει την εισαγωγή συστημάτων ηλιακής ενέργειας αλλά η σχετική αγορά είναι λίγο πολύ κορεσμένη.
Δεν συμβαίνει το ίδιο με τα αιολικά συστήματα και την βιομάζα.
Στην παραγωγή αιολικής ενέργειας η Ελλάδα παρουσιάζει υστέρηση από τους στόχους που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο ενεργειακό σύστημα. Ο στόχος για το 2020 ορίζει ότι η εγκατεστημένη ισχύς από αιολικά πρέπει να είναι τουλάχιστον 7.500 ΜW και σήμερα βρισκόμαστε στα 2150 ΜW.
Η Ελλάδα θα πρέπει να προσφέρει μακροπρόθεσμες συμβάσεις με όσο το δυνατόν πιο σταθερές τιμές στην αγορά της αιολικής ενέργειας για να προσελκύσει επενδυτικό ενδιαφέρον και θέσεις εργασίας.
Σοβαροί επενδυτές, όπως η Vestas η πρωτοπόρος στα αιολικά συστήματα που έχει ήδη εισέλθει στην ελληνική αγορά, μπορεί να σχεδιάσει και να υλοποιήσει σε βάθος 20ετίας οπότε πρέπει να γνωρίζει το οικονομικό πλαίσιο της αγοράς. Αυτό συνεπάγεται σταθερή οικονομική πολιτική στην τιμολόγηση της ενέργειας και βέβαια φορολογία.
Παράλληλα η απλοποίηση των διαδικασιών για την αδειοδότηση των αιολικών συστημάτων πρέπει να τεθεί ως στόχος και να υλοποιηθεί ως προτεραιότητα, νομοθετικά και στην διοικητική πρακτική.
Η βιομάζα ως πράσινη μορφή ενέργειας μπορεί να θεωρηθεί το μεγάλο στοίχημα της χώρας.
Για τις λύσεις στη διαχείριση των αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα είναι θα αναφερθούμε στο επόμενο σημείωμα αφού συνδέεται περισσότερο με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Η εκμετάλλευση της βιομάζας στην Ελλάδα όμως αφορά και την αγροτική οικονομία.
Η γεωργία (φυτικές και ζωικές ουσίες), τα φυτικά υπολείμματα (κλαδοδέματα, άχυρα, πριονίδια, ελαιοπυρήνες, κουκούτσια), τα ζωικά απόβλητα (κοπριά, άχρηστα αλιεύματα) και τα δασικά υπολείμματα (καυσόξυλα, κλαδοδέματα) αποτελούν ανεξάντλητη, ανανεώσιμη και ανεκμετάλλευτη πρώτη ύλη εκατομμύρια τόνων ετησίως για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών και ηλεκτρισμού.
Η εκμετάλλευση της αγροτικής βιομάζας στην Ελλάδα μπορεί να οργανωθεί μόνο σε τοπικό επίπεδο. Η αξιοποίηση της μπορεί να προσφέρει ενέργεια στους αγρότες καθώς και επιπλέον σταθερό εισόδημα. Και με την αποφυγή δαπανών και με χρήματα στο πορτοφόλι.
Η θέρμανση για παράδειγμα των αγροτικών εγκαταστάσεων μπορεί να γίνει από τα αγροτικά υπολείμματα της κάθε εκμετάλλευσης σε μικροκλίμακες. Ο αγρότης θα γλυτώνει ρεύμα έχοντας ως πηγή ενέργειας το άχρηστο προϊόν από το χωράφι του.
Σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, συνεταιρισμοί μπορούν να αξιοποιήσουν τα γεωργικά υπολείμματα, ιδίως της ελιάς που αποτελεί το εθνικό μας δέντρο και παράγει δεκάδες εκατομμύρια ξυλώδους βιομάζας, πυρήνες, κουκούτσια ετησίως για να συμπαράξουν θερμότητα και ηλεκτρισμό.
Μόνο η ξυλεία που παράγεται από τα κλαδέματα ελιάς μπορεί να υποστηρίξει τοπικές μονάδες παραγωγής πέλλετ και μπριγκετών που αποτελεί καύσιμη ύλη η οποία εισάγεται στην Ελλάδα. Οι φούρνοι σε κάθε πόλη για παράδειγμα που εξυπηρετούνται από πέλλετ θα μπορούσαν να εφοδιάζονται το τελικό προϊόν από την αγροτική μας παραγωγή και ξυλώδη βιομάζα.
Τα οικονομικά κίνητρα για την αξιοποίηση της βιομάζας πρέπει να είναι στοχευμένα και ελαστικά. Οποιοδήποτε αποτέλεσμα εξυπηρετεί τον κύριο στόχο (εκμετάλλευση και μεταποίηση αγροτικής βιομάζας με πράσινο πρόσημο - μείωση εκπομπών ρύπων θερμοκηπίου) θα πρέπει να εντάσσεται στο σύστημα.
Ο τρόπος πρέπει να αφήνεται στους αγρότες ή τους enterpreneurs που με τρόπο οργανωμένο και αποτελεσματικό θα βρουν τις λύσεις από ένα ευρύ καλάθι. Η τυποποίηση των λύσεων και η παροχή των οικονομικών κινήτρων ως νομοθετική φιλοσοφία θα έχει περιοριστικό αποτέλεσμα σε μια αγορά που ακόμα δεν έχει αναπτυχθεί στην Ελλάδα και έχει τεράστιες δυνατότητες.
Σε αυτό το σημείωμα αναφερθήκαμε στις λύσεις σχετικά με την απανθρακοποίηση (decarbonisation) της παραγόμενης ενέργειας και του ηλεκτρισμού στην Ελλάδα ως τμήμα της ενεργειακής μετάβασης στην χώρα.
Στο επόμενο θα αναφερθούμε στις άλλες πτυχές της πολιτικής της ενεργειακής μετάβασης. Τους τρόπους αποτελεσματικής διαχείρισης της παραγόμενης ενέργειας και τις αρχές της κυκλικής οικονομίας στην πολιτική της ενεργειακής μετάβασης.
Ο Χρήστος Λαδάς είναι διδάκτωρ νομικής, ειδικός σε θέματα ενέργειας.
Oι ερωτήσεις και τα σχόλια σας είναι καλοδεχούμενα στο ladaslaw@gmail.com
www.worldenergynews.gr
