Είναι προφανές ότι η Τουρκία δεν είναι διατεθειμένη να ακυρώσει τις επεκτατικές της διεκδικήσεις έναντι της Ελλάδας προκειμένου να ενταχθεί στην Ε.Ε.
Λίγες μέρες μετά το τουρκικό δημοψήφισμα και την οριακή επικράτηση του «ΝΑΙ» τα ερωτήματα σχετικά με την εξέλιξη των σχέσεων της Τουρκίας με τη χώρα μας είναι πάντα επίκαιρα και είναι σίγουρο ότι θα μας απασχολήσουν στο ορατό μέλλον.
Με σχετικό πρόσφατο άρθρο στο Worl Energy News είχα επισημάνει ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, δεν πρόκειται να διαφοροποιήσει τις επιδιώξεις της Άγκυρας απέναντι στη χώρα μας.
Οι επιδιώξεις αυτές δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται μέσα από ένα πρίσμα προσωρινής σκοπιμότητας, αλλά με τη χάραξη ολοκληρωμένου εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού που να περιλαμβάνει σαφείς και συγκεκριμένες στοχεύσεις και κατευθύνσεις.
Αν πραγματικά επιθυμούμε να αποτιμήσουμε τη σχέση των δύο χωρών κατά τρόπο ρεαλιστικό και όχι ανεδαφικό και κατ’ επέκταση να χαράξουμε μια όσο το δυνατόν αποτελεσματική στρατηγική, θα πρέπει προηγουμένως να αναφερθούμε και να καταγράψουμε ορισμένα δεδομένα, μερικές σταθερές από τις οποίες κινείται διαχρονικά αυτή η σχέση.
Το πρώτο δεδομένο που θα πρέπει να αποτυπωθεί είναι ποια είναι η προσλαμβάνουσα του τουρκικού κράτους προς την Ελλάδα τόσο διαχρονικά όσο και στη σημερινή συγκυρία.
Με άλλα λόγια ποια είναι η εικόνα που έχει σήμερα η Τουρκία για την Ελλάδα και την Κύπρο;
Η απάντηση είναι ότι πρόκειται για δύο χώρες οι οποίες παρεμβαίνουν σε αυτό που ονομάζεται «ζωτικός χώρος» της γείτονος χώρας.
Με ποιο τρόπο το κάνουν αυτό;
Αρκεί να απαριθμηθούν ορισμένα από τα ζητήματα που κατά καιρούς έχουν θέσει στο τραπέζι: Στο αρχικό πρόβλημα της εισβολής στην Κύπρο και της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας προστέθηκαν σταδιακά η έκταση του ελληνικού εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων, η δικαιοδοσία FIR, η περιοχή ευθύνης έρευνας και διάσωσης, η αποστρατικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου η θεωρία των γκρίζων ζωνών.
Όπως μπορεί να γίνει αντιληπτό η έννοια αυτή του ζωτικού χώρου για την Τουρκία δεν είναι στατική.
Αντίθετα, το περιεχόμενο της διευρύνεται συνεχώς και αναβαθμίζεται ποιοτικά.
Διεύρυνση διεκδικήσεων
Αρχικά, επί δεκαετίες και μέχρι το 1999, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις περιστρέφονταν αποκλειστικά γύρω από τις νομικές και πολιτικές διαφορές των δύο χωρών.
Η πάγια τουρκική τακτική ήταν και είναι η δημιουργία ζητημάτων, συχνά στερούμενων νομικής βάσης, με σκοπό τον εμπλουτισμό του καταλόγου των διμερών διαφορών, θεωρώντας κάποια από αυτά ως διαπραγματευτικά χαρτιά ή μέσα άσκησης πίεσης όπως είναι π.χ. οι γκρίζες ζώνες.
Μετά το 1999 ωστόσο, Ελλάδα και Κύπρος θεωρήθηκαν από τους γείτονες ότι εμπλέκονται επιπλέον και σε δύο άλλα κρίσιμα γι αυτούς ζητήματα:
- Πρώτον στην πορεία και τη σχέση της Τουρκίας με την Ευρώπη.
- Δεύτερον, ότι οι δυο χώρες συνδέονται με την πιθανή ανεύρεση κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στη Ν.Α. Μεσόγειο.
Μια πρώτη βασική σταθερά λοιπόν των ελληνοτουρκικών σχέσεων που μπορεί να καταγραφεί είναι η διαχρονική επιδίωξη της Τουρκίας να ελέγξει αυτό το ζωτικό χώρο Ελλάδας και Κύπρου με σκοπό να αυξήσει τον δικό της.
Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι η στρατηγική αυτή έχει κριθεί επιτυχημένη από τους γείτονες στο βαθμό που η Ελλάδα απετράπει από την εφαρμογή ευνοϊκών για αυτήν διατάξεων του Διεθνούς Δικαίου.
Μια δεύτερη σταθερά των ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι ότι την πολιτική αυτή της προστασίας του τουρκικού ζωτικού χώρου άσκησαν όλες ανεξαιρέτως οι τουρκικές κυβερνήσεις.
Ο Ερντογάν συνεχίζει ως προς τις νομικοπολιτικές διαφορές της Τουρκίας με την Ελλάδα τη στρατηγική των κεμαλιστών προκατόχων του.
Ένα τρίτο δεδομένο που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι ότι παράλληλα με την αναθεωρητική στρατηγική της Άγκυρας στο Αιγαίο επιδίωξη του Ερντογάν ήταν να αναπτύξει περιφερειακές στρατηγικές στη Μέση Ανατολή, στον Καύκασο και τα Βαλκάνια και να μετατρέψει την Τουρκία σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο.
Στόχος ο έλεγχος των κουρδικών περιοχών
Σήμερα και για τα επόμενα χρόνια το πιο σημαντικό πρόβλημα της Τουρκίας θα είναι η διαχείριση των κουρδικών πληθυσμών εντός και εκτός της χώρας.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στο βόρειο Ιράκ υπάρχει ένα de facto ανεξάρτητο κουρδικό κράτος, με πλούσια ενεργειακά κοιτάσματα που αυτονομείται όλο και περισσότερο.
Επιπλέον η συριακή κρίση οδήγησε στη δημιουργία μια δεύτερης αυτόνομης κουρδικής περιοχής στη Συρία.
Στόχος της Τουρκίας είναι να κηδεμονεύσει αυτές τις περιοχές, έχοντας πάντα να αντιμετωπίσει και το εσωτερικό πρόβλημα των δικών της Κούρδων.
Με βάση τα προαναφερόμενα ποια μπορεί να είναι η εξέλιξη των σχέσεων της Τουρκίας με τη χώρα μας και ποιες είναι οι ρεαλιστικές μεσομακροπρόθεσμες επιλογές για τη χώρα μας;
Η Τουρκία φαίνεται ότι στο προσεχές μέλλον δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τις αναθεωρητικές της απόψεις, ούτε να σταματήσει τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και τις προκλητικές της ενέργειες.
Σήμερα μάλιστα, περισσότερο ίσως από ποτέ, είναι προφανές σε όλους ότι η Τουρκία δεν είναι διατεθειμένη να ακυρώσει τις επεκτατικές της διεκδικήσεις προκειμένου να ενταχθεί στην Ε.Ε.
Αντίθετα είναι σαφές ότι επιδίωκε και επιδιώκει να γίνει αποδεκτή ή να αποκτήσει μια σχέση με την Ε.Ε. ως έχει: με τις πάμπολλες ιδιαιτερότητες της, μια από τις οποίες είναι και οι διεκδικήσεις έναντι της Ελλάδας.
Το τρίπτυχο της ελληνικής στρατηγικής
Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη να σχεδιάσουμε μια στρατηγική η οποία θα πρέπει να στηρίζεται στους ακόλουθους τρεις άξονες:
- Πρώτον, στη συνέχιση της προσπάθειας ενίσχυσης των διμερών πολιτικών, οικονομικών και ενεργειακών σχέσεων.
- Δεύτερον, στη διαχείριση τυχόν προβλημάτων μέσω της διπλωματίας και μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, γεγονός που θα συμβάλλει στην δημιουργία ενός εποικοδομητικού διαλόγου.
- Τρίτον η προσπάθεια αυτή θα πρέπει απαραίτητα να συνδυασθεί με τη διατήρηση και την επαύξηση της επιχειρησιακής ετοιμότητας και ικανότητας των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων ή οποία σε συνδυασμό με τη συντομότερη δυνατή ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, θα συμβάλλει στην υλοποίηση μιας αποτελεσματικής αποτρεπτικής πολιτικής.
Όπως λέει ο Μακιαβέλι στον Ηγεμόνα «από τους ισχυρούς ξένους προστατεύεσαι από τον καλό εξοπλισμό και τους καλούς συμμάχους».
www.worldenergynews.gr
Με σχετικό πρόσφατο άρθρο στο Worl Energy News είχα επισημάνει ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, δεν πρόκειται να διαφοροποιήσει τις επιδιώξεις της Άγκυρας απέναντι στη χώρα μας.
Οι επιδιώξεις αυτές δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται μέσα από ένα πρίσμα προσωρινής σκοπιμότητας, αλλά με τη χάραξη ολοκληρωμένου εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού που να περιλαμβάνει σαφείς και συγκεκριμένες στοχεύσεις και κατευθύνσεις.
Αν πραγματικά επιθυμούμε να αποτιμήσουμε τη σχέση των δύο χωρών κατά τρόπο ρεαλιστικό και όχι ανεδαφικό και κατ’ επέκταση να χαράξουμε μια όσο το δυνατόν αποτελεσματική στρατηγική, θα πρέπει προηγουμένως να αναφερθούμε και να καταγράψουμε ορισμένα δεδομένα, μερικές σταθερές από τις οποίες κινείται διαχρονικά αυτή η σχέση.
Το πρώτο δεδομένο που θα πρέπει να αποτυπωθεί είναι ποια είναι η προσλαμβάνουσα του τουρκικού κράτους προς την Ελλάδα τόσο διαχρονικά όσο και στη σημερινή συγκυρία.
Με άλλα λόγια ποια είναι η εικόνα που έχει σήμερα η Τουρκία για την Ελλάδα και την Κύπρο;
Η απάντηση είναι ότι πρόκειται για δύο χώρες οι οποίες παρεμβαίνουν σε αυτό που ονομάζεται «ζωτικός χώρος» της γείτονος χώρας.
Με ποιο τρόπο το κάνουν αυτό;
Αρκεί να απαριθμηθούν ορισμένα από τα ζητήματα που κατά καιρούς έχουν θέσει στο τραπέζι: Στο αρχικό πρόβλημα της εισβολής στην Κύπρο και της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας προστέθηκαν σταδιακά η έκταση του ελληνικού εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων, η δικαιοδοσία FIR, η περιοχή ευθύνης έρευνας και διάσωσης, η αποστρατικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου η θεωρία των γκρίζων ζωνών.
Όπως μπορεί να γίνει αντιληπτό η έννοια αυτή του ζωτικού χώρου για την Τουρκία δεν είναι στατική.
Αντίθετα, το περιεχόμενο της διευρύνεται συνεχώς και αναβαθμίζεται ποιοτικά.
Διεύρυνση διεκδικήσεων
Αρχικά, επί δεκαετίες και μέχρι το 1999, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις περιστρέφονταν αποκλειστικά γύρω από τις νομικές και πολιτικές διαφορές των δύο χωρών.
Η πάγια τουρκική τακτική ήταν και είναι η δημιουργία ζητημάτων, συχνά στερούμενων νομικής βάσης, με σκοπό τον εμπλουτισμό του καταλόγου των διμερών διαφορών, θεωρώντας κάποια από αυτά ως διαπραγματευτικά χαρτιά ή μέσα άσκησης πίεσης όπως είναι π.χ. οι γκρίζες ζώνες.
Μετά το 1999 ωστόσο, Ελλάδα και Κύπρος θεωρήθηκαν από τους γείτονες ότι εμπλέκονται επιπλέον και σε δύο άλλα κρίσιμα γι αυτούς ζητήματα:
- Πρώτον στην πορεία και τη σχέση της Τουρκίας με την Ευρώπη.
- Δεύτερον, ότι οι δυο χώρες συνδέονται με την πιθανή ανεύρεση κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στη Ν.Α. Μεσόγειο.
Μια πρώτη βασική σταθερά λοιπόν των ελληνοτουρκικών σχέσεων που μπορεί να καταγραφεί είναι η διαχρονική επιδίωξη της Τουρκίας να ελέγξει αυτό το ζωτικό χώρο Ελλάδας και Κύπρου με σκοπό να αυξήσει τον δικό της.
Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι η στρατηγική αυτή έχει κριθεί επιτυχημένη από τους γείτονες στο βαθμό που η Ελλάδα απετράπει από την εφαρμογή ευνοϊκών για αυτήν διατάξεων του Διεθνούς Δικαίου.
Μια δεύτερη σταθερά των ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι ότι την πολιτική αυτή της προστασίας του τουρκικού ζωτικού χώρου άσκησαν όλες ανεξαιρέτως οι τουρκικές κυβερνήσεις.
Ο Ερντογάν συνεχίζει ως προς τις νομικοπολιτικές διαφορές της Τουρκίας με την Ελλάδα τη στρατηγική των κεμαλιστών προκατόχων του.
Ένα τρίτο δεδομένο που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι ότι παράλληλα με την αναθεωρητική στρατηγική της Άγκυρας στο Αιγαίο επιδίωξη του Ερντογάν ήταν να αναπτύξει περιφερειακές στρατηγικές στη Μέση Ανατολή, στον Καύκασο και τα Βαλκάνια και να μετατρέψει την Τουρκία σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο.
Στόχος ο έλεγχος των κουρδικών περιοχών
Σήμερα και για τα επόμενα χρόνια το πιο σημαντικό πρόβλημα της Τουρκίας θα είναι η διαχείριση των κουρδικών πληθυσμών εντός και εκτός της χώρας.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στο βόρειο Ιράκ υπάρχει ένα de facto ανεξάρτητο κουρδικό κράτος, με πλούσια ενεργειακά κοιτάσματα που αυτονομείται όλο και περισσότερο.
Επιπλέον η συριακή κρίση οδήγησε στη δημιουργία μια δεύτερης αυτόνομης κουρδικής περιοχής στη Συρία.
Στόχος της Τουρκίας είναι να κηδεμονεύσει αυτές τις περιοχές, έχοντας πάντα να αντιμετωπίσει και το εσωτερικό πρόβλημα των δικών της Κούρδων.
Με βάση τα προαναφερόμενα ποια μπορεί να είναι η εξέλιξη των σχέσεων της Τουρκίας με τη χώρα μας και ποιες είναι οι ρεαλιστικές μεσομακροπρόθεσμες επιλογές για τη χώρα μας;
Η Τουρκία φαίνεται ότι στο προσεχές μέλλον δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τις αναθεωρητικές της απόψεις, ούτε να σταματήσει τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και τις προκλητικές της ενέργειες.
Σήμερα μάλιστα, περισσότερο ίσως από ποτέ, είναι προφανές σε όλους ότι η Τουρκία δεν είναι διατεθειμένη να ακυρώσει τις επεκτατικές της διεκδικήσεις προκειμένου να ενταχθεί στην Ε.Ε.
Αντίθετα είναι σαφές ότι επιδίωκε και επιδιώκει να γίνει αποδεκτή ή να αποκτήσει μια σχέση με την Ε.Ε. ως έχει: με τις πάμπολλες ιδιαιτερότητες της, μια από τις οποίες είναι και οι διεκδικήσεις έναντι της Ελλάδας.
Το τρίπτυχο της ελληνικής στρατηγικής
Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη να σχεδιάσουμε μια στρατηγική η οποία θα πρέπει να στηρίζεται στους ακόλουθους τρεις άξονες:
- Πρώτον, στη συνέχιση της προσπάθειας ενίσχυσης των διμερών πολιτικών, οικονομικών και ενεργειακών σχέσεων.
- Δεύτερον, στη διαχείριση τυχόν προβλημάτων μέσω της διπλωματίας και μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, γεγονός που θα συμβάλλει στην δημιουργία ενός εποικοδομητικού διαλόγου.
- Τρίτον η προσπάθεια αυτή θα πρέπει απαραίτητα να συνδυασθεί με τη διατήρηση και την επαύξηση της επιχειρησιακής ετοιμότητας και ικανότητας των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων ή οποία σε συνδυασμό με τη συντομότερη δυνατή ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, θα συμβάλλει στην υλοποίηση μιας αποτελεσματικής αποτρεπτικής πολιτικής.
Όπως λέει ο Μακιαβέλι στον Ηγεμόνα «από τους ισχυρούς ξένους προστατεύεσαι από τον καλό εξοπλισμό και τους καλούς συμμάχους».
www.worldenergynews.gr
