Άρθρο του Matteo Mazzarano επιστημονικού συνεργάτη της Σχολής Κανονισμού της Φλωρεντίας
Η τιμολόγηση του άνθρακα στην Ευρώπη μπορεί να έχει “αχίλλειο πτέρνα” και τελικά να οδηγήσει στην επιβάρυνση των πολιτών με χαμηλότερο εισόδημα καθώς τα χρήματα δεν θα επαρκούν για την στήριξη τους σύμφωνα με άρθρο του Matteo Mazzarano στο Energypost.
Ο σκοπός του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (EU ETS) είναι να βάλει τιμή στις εκπομπές και να δημιουργήσει έσοδα από εταιρείες που αγοράζουν δικαιώματα για τη δημιουργία αυτών των εκπομπών.
Όπως εξηγεί ο Matteo Mazzarano στη Σχολή Κανονισμού της Φλωρεντίας, ολόκληρος ο μηχανισμός υποτίθεται ότι είναι προοδευτικός, πράγμα που σημαίνει ότι τα άτομα με υψηλό εισόδημα θα πρέπει να φέρουν το κύριο βάρος των συνεπειών του κόστους, ενώ οι ομάδες χαμηλού εισοδήματος προστατεύονται ή αποζημιώνονται.
Όμως, η τιμολόγηση του άνθρακα φαίνεται να έχει μια «καμπύλη Laffer»: τα έσοδα αυξάνονται καθώς οι τιμές ανεβαίνουν μέχρι ένα σημείο, μετά από το οποίο τα έσοδα μπορεί να μειωθούν πραγματικά λόγω της ισχύος του αντικινήτρου των υψηλών τιμών.
Αυτό θα αφήσει λιγότερα χρήματα για να αποζημιωθούν οι ομάδες χαμηλού εισοδήματος καθώς προχωρά η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές. Αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να αντιμετωπιστεί από όλους τους φορείς χάραξης πολιτικής, εκτιμά ο Mazzarano.
Τα διάφορα ταμεία που υποστηρίζουν τον μηχανισμό, καθώς και οι κρατικές ενισχύσεις, θα χρειαστεί να αλλάξουν τους κανόνες τους για να διασφαλιστεί ότι το ETS θα παραμείνει προοδευτικό;
Tο 80% των εκπομπών θα επηρεαστεί από το ETS και το ETS2
Αυτήν τη στιγμή καλύπτονται η ενέργεια, η μεταποίηση και η αεροπορία. Από το 2027, οι θαλάσσιες μεταφορές θα καλύπτονται από το υφιστάμενο EU ETS, ενώ οι εκπομπές από κτίρια και οδικές μεταφορές θα ρυθμίζονται στο επερχόμενο ETS2. Σχεδόν το 80% των συνολικών εκπομπών θα επηρεαστεί από το EU ETS και το ETS2, παρέχοντας μία από τις πιο ολοκληρωμένες τιμές άνθρακα σε μια οικονομία παγκοσμίως.
Οι περιβαλλοντικοί φόροι και οι δημοπρασίες δημιουργούν έσοδα που μπορούν να ανακυκλωθούν μέσω άμεσης μεταφοράς ή άλλης οικονομικής στήριξης. Με τον όρο ανακύκλωση εσόδων, εννοούμε την «δέσμευση εσόδων από τη φορολόγηση του άνθρακα για δαπάνες που ωφελούν τους πολίτες».
Οι υψηλόμισθοι φέρουν το μεγαλύτερο βάρος
Κατά τη στόχευση ζητημάτων διανομής, αυτός ο μηχανισμός μεταφοράς δημιουργεί ένα αποτέλεσμα εξισορρόπησης μεταξύ των κορυφαίων εισοδηματικών επιπέδων του πληθυσμού που μπορούν να αντιμετωπίσουν υψηλότερα μεταβατικά έξοδα προς όφελος των χαμηλότερων, τα οποία ενδέχεται να υποστούν οικονομική δυσπραγία κατά τη μετάβαση λόγω της πολύ περιορισμένης ικανότητάς τους να αντιμετωπίσουν υψηλό επενδυτικό κόστος και αυξήσεις τιμών.
Για παράδειγμα, η μετάβαση απαιτεί αλλαγές στις οικιακές συσκευές και στην τεχνολογία μεταφοράς που συχνά απαιτούν σημαντικό προκαταβολικό κόστος.
Επιπλέον, οι τιμές του ETS μπορούν να προκαλέσουν πληθωριστικούς κύκλους, καθώς ορισμένες εταιρείες μπορούν να μεταφέρουν το κόστος του ETS σε πελάτες, είτε καταναλωτές είτε επιχειρήσεις. Ως εκ τούτου, η προοδευτικότητα του ETS μπορεί να διατηρηθεί όσο οι αιχμές των τιμών αντιμετωπίζονται με αυξανόμενα έσοδα.
Ο πλειστηριασμός δικαιωμάτων παρέχει έσοδα για τα κονδύλια της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του Ταμείου Εκσυγχρονισμού και του Ταμείου Καινοτομίας, καθώς και για τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Τα έσοδα από δημοπρασίες από το EU ETS έφτασαν το ρεκόρ των 43 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2023. Σε ετήσιο μέσο όρο, έχει αποφέρει 14,75 δισεκατομμύρια ευρώ από την έναρξη των δημοπρασιών το 2012 και, συνολικά, σχεδόν 192 δισεκατομμύρια ευρώ την ίδια περίοδο. Το αποθεματικό σταθερότητας της αγοράς, ο μηχανισμός ελέγχου των τιμών του EU ETS, προκάλεσε την αύξηση των τιμών και σταθεροποίησε την ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης δικαιωμάτων.
Οι τιμές ETS στις δημοπρασίες οδηγούν τα έσοδα. Είναι αξιοσημείωτο ότι υπάρχει μια τάση επικάλυψης μεταξύ της περιοχής που ορίζει τα ημερήσια έσοδα και της γραμμής των τιμών. Αυτή η επικάλυψη συνεπάγεται ότι κάθε αύξηση της τιμής αντανακλάται στα έσοδα. Αναδύεται ένα χάσμα μεταξύ των δύο τάσεων καθώς οι τιμές ξεπερνούν τα 80 ευρώ. Μια εμπειρική μελέτη έδειξε ότι οι τιμές δεν επηρεάζουν γραμμικά τα έσοδα. Αντίθετα, η σχέση αντιστρέφεται όταν οι τιμές ETS αυξάνονται σε μια τιμή μεταξύ 86 και 125. Αυτό νομάζεται Καμπύλη Carbon Laffer.
Σημείο καμπύλης Carbon Laffer
Αν και οι υψηλές τιμές του άνθρακα οδηγούν στη μείωση των εκπομπών, το άμεσο κόστος για τα δεκαδικά με χαμηλότερο εισόδημα μπορεί να είναι επαχθές. Έχει σημειωθεί ότι η περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα των κλιματικών πολιτικών θα μπορούσε να συγκρουστεί με τη δημοσιονομική τους προοδευτικότητα.
Η παρουσία μιας καμπύλης Carbon Laffer υποδηλώνει ότι το ETS σταματά να είναι προοδευτικό όταν οι τιμές του άνθρακα ξεπεράσουν το οριακό σημείο. Οι υψηλότερες τιμές άνθρακα θα ήταν τότε περιβαλλοντικά εύρωστες, ενώ θα μείωναν τα διαθέσιμα έσοδα για τα αντισταθμιστικά μέτρα.
Πέρα από αυτό το σημείο καμπής, οι προσπάθειες που απαιτούνται για να διατηρηθεί η προοδευτικότητα πρέπει να προέρχονται από άλλες δημοσιονομικές πηγές. Η Ανατολική και η Νότια Ευρώπη αποτελούν μεγαλύτερο μέρος των στοιχείων με χαμηλότερο εισόδημα σε σύγκριση με τις άλλες περιφέρειες της ΕΕ.
Αυτό σημαίνει ότι το σημείο καμπής θα μπορούσε να είναι δραστικά διαφορετικό μεταξύ των κρατών, συγκεκριμένα για εκείνα με τις χαμηλότερες επιδόσεις και για τα υψηλότερα με τις καλύτερες επιδόσεις. Ως εκ τούτου, οι μεταφορές μεταξύ των εθνών θα μπορούσαν να περιορίσουν το πρόβλημα της ετερογενούς καμπύλης άνθρακα Laffer σε ολόκληρη την ΕΕ.
Το Ταμείο Κοινωνικού Κλίματος προβλέπεται να υποστηρίξει την προοδευτικότητα του ETS2, ενώ τα Ταμεία Εκσυγχρονισμού και Καινοτομίας παρέχουν ήδη αυτόν τον μηχανισμό ανακύκλωσης εσόδων. Περαιτέρω ενέργειες σε εθνικό επίπεδο ενδέχεται να πολλαπλασιάσουν τα θετικά αποτελέσματα της τιμολόγησης του άνθρακα. Οι αλλαγές στον κανονισμό για τις κρατικές ενισχύσεις θα μπορούσαν να παράσχουν χώρο για στήριξη τόσο από την πλευρά της ζήτησης όσο και από την πλευρά της προσφοράς, η οποία θα μπορούσε να προέλθει από τα έσοδα του ETS.
Η Σχολή Κανονισμών της Φλωρεντίας (FSR) είναι ένα κέντρο αριστείας για ανεξάρτητη έρευνα, κατάρτιση και διάλογο πολιτικής, σχετικά με τη ρύθμιση της Ενέργειας και του Κλίματος, των Μεταφορών και του Νερού και των Αποβλήτων.
