Γιατί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είπε "όχι" στο ιβηρικό μοντέλο - Τα αδύνατα σημεία

Παρελθόν αποτελεί όπως όλα δείχνουν το λεγόμενο Ιβηρικό Μοντέλο ως λύση για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η χθεσινή συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας χαρακτηρίστηκε από την αντιπαράθεση μεταξύ του Ιβηρικού Μοντέλου και της νέας πρότασης για διαίρεσης της αγοράς σε δυο τμήματα με τις τεχνολογίες παραγωγής ηλεκτρισμού από ορυκτά καύσιμα να πάψουν να προσδιορίζουν την τελική τιμή.
Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι η ίδια Κομισιόν η οποία είχε εντολή από τη Σύνοδο Κορυφής να καταγράψει τα κόστη και τα οφέλη του Ιβηρικού Μοντέλου, με το none paper που παρουσίασε στο Συμβούλιο, υπονομεύει πλήρως την αποτελεσματικότητα του σε επίπεδο ΕΕ.

Αναλυτικότερα η πρόταση της Επιτροπής για το Ιβηρικό μοντέλο προέβλεψε υψηλό πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή στα 100-120 ευρώ/MWh προκειμένου να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ τη διασφάλισης της αποτελεσματικότητας του μέτρου για τη μείωση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και την αποφυγή της αύξησης της κατανάλωσης αερίου και μείωσης της χρήσης εναλλακτικής παραγωγής.

Πρέπει να σημειωθεί ότι στην τρέχουσα χρηματιστηριακή τιμή του φυσικού αερίου στα 100 ευρώ/MWh που μετά από τις εκπτώσεις διαμορφώνεται στα 60 EUR/MWh, αυτό το μέτρο δεν θα έχει κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Όμως ακόμη και σε αυτή την περίπτωση η Κομισιόν εκτιμά ότι η ζήτηση φυσικού αερίου θα αυξηθεί μεταξύ 5-9 bcm, κυρίως λόγω των εξαγωγών ηλεκτρισμού εκτός ΕΕ, σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ελβετία.
Τέτοιες εξαγωγές θα μείωναν τα καθαρά οικονομικά οφέλη του μέτρου, όπως οι επιδοτήσεις που καταβάλλονται στην ΕΕ θα μείωναν ουσιαστικά τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για καταναλωτές εκτός ΕΕ.

Συμφωνίες με άλλα κράτη

Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα σύμφωνα με την Κομισιόν θα απαιτούνταν συμφωνίες με τρίτες χώρες για την επέκταση του εκτός των συνόρων της ΕΕ.
Εναλλακτικά, ορισμένα κράτη μέλη έχουν προτείνει να αντιμετωπιστεί αυτό μέσω διαδικασία εκκαθάρισης δύο σταδίων στη χονδρική αγορά.
Στόχος αυτού θα ήταν να κρατηθούν οι χαμηλότερες τιμές για τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές και οι εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας να γίνονται σε υψηλότερη τιμή.

Οι προκλήσεις που συνεπάγεται μια τέτοια διαδικασία εκκαθάρισης δύο σταδίων θα ήταν ότι θα ισοδυναμούσε με πολύ σημαντική αλλαγή και στη λειτουργία των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας στη διαδικασία σύζευξης της αγοράς της ΕΕ. Εξάλλου μια σειρά από διεθνείς οι συμφωνίες με τους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ απαγορεύουν τη δημιουργία υψηλότερων τιμών εξαγωγής (ένα παράδειγμα είναι η συμφωνία Εμπορίου και Συνεργασίας ΕΕ-ΗΒ).

Το κόστος του μέτρου για τα κράτη μέλη ή/και τους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας είναι σε μεγάλο βαθμό συνάρτηση της εξάρτησης του κάθε κράτους μέλους από το φυσικό αέριο για ηλεκτροπαραγωγή.
Έτσι κράτη μέλη που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στο αέριο θα αντιμετωπίσουν το υψηλότερο κόστος για τα απαραίτητα επιδοτήσεις.

Αυτό θα συνέβαινε στη Γερμανία, τις Κάτω Χώρες και την Ιταλία. Εξάλλου κράτη μέλη που είναι καθαροί εισαγωγείς ενέργειας που παράγεται από αέριο θα επωφεληθούν από την ηλεκτρική ενέργεια που επιδοτείται από άλλα κράτη μέλη.
Ο μεγαλύτερος ωφελημένος αυτής της περίπτωσης εκτιμάται ότι είναι η Γαλλία.
Τα κράτη μέλη στα οποία οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με αέριο καθορίζουν την τιμή λιγότερο συχνά όμως τμήματα της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης θα είχαν λιγότερα οφέλη από την εφαρμογή αυτού του μέτρου.

Αποτελεσματικότητα

Τελικά, η αποτελεσματικότητα του μέτρου εξαρτάται από την ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που πωλείται στο πλαίσιο μακροπρόθεσμων συμβάσεων.
Δεδομένου ότι το μέτρο δεν επηρεάζει την τιμή που ορίζεται σε υφιστάμενες μακροπρόθεσμες συμβάσεις, τα κράτη μέλη όπου ένα μεγάλο ποσοστό της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας καλύπτεται από αυτά θα παρατηρούσε λιγότερα οφέλη (όπως για παράδειγμα οι Σκανδιναβικές ή οι Βαλτικές χώρες). Είναι ακόμη πιθανό ότι οι καταναλωτές σε αυτές τις χώρες να δουν τις τιμές να αυξάνονται εάν η εισφορά για τη χρηματοδότηση της επιδότησης καθοριζόταν στο ίδιο επίπεδο σε ολόκληρη την ΕΕ.

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος διαχείρισης τέτοιων επιπτώσεων μεταξύ των κρατών μελών θα ήταν η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού συστήματος ανακατανομής του κόστους του μέτρου μεταξύ όλων των κρατών μελών σύμφωνα με τα οφέλη που επιφέρει. Ωστόσο, αυτό είναι δύσκολο να σχεδιαστεί λόγω έλλειψης αξιόπιστων στατιστικών και πολιτικών προκλήσεων.

www.worldenergynews.gr