Η συζήτηση για το πλαφόν στην τιμή του αερίου δεν είναι νέα. Έχει εκκινήσει εδώ και 7 μήνες, χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα. Η Ελλάδα, μαζί με το Βέλγιο, την Ιταλία και την Πολωνία πήραν την πρωτοβουλία και κατέθεσαν την προηγούμενη Παρασκευή τη δικιά τους πρόταση για πλαφόν, στο πλαίσιο της άτυπης Συνόδου Κορυφής στην Πράγα. Το κείμενο (3 σελίδων) που κατέθεσαν αφορά σε έναν «διάδρομο δυναμικών τιμών φυσικού αερίου» (dynamic price corridor) και αποτελεί ουσιαστικά ένα πρώτο κείμενο συζήτησης. Στη βάση λοιπόν αυτής της πρόταση, ακολουθούν μερικά σημεία περαιτέρω διερεύνησης.
Ένα πρώτο σημείο αφορά στην βασική αρχή της πρότασης. Η πρόταση αφορά σε έναν «διάδρομο» (δηλαδή άνω και κάτω όριο) και όχι σε ένα μεταβαλλόμενο άνω όριο για την τιμή του φυσικού αερίου. Με δεδομένο πως το πρόβλημα είναι οι πολύ ψηλές τιμές του αερίου, στις οποίες πρέπει να μπει ένα άνω όριο, πρέπει να τεκμηριωθεί περισσότερο η αναγκαιότητα, να ανοίξει η συζήτηση για την ύπαρξη και κάτω ορίου, που αυξάνει την πολυπλοκότητα και την σύγχυση στα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ.
Το δεύτερο σημείο αφορά στο κενό διακυβέρνησης. Διαβάζοντας την πρόταση, αντιλαμβάνεται κανείς πως αρκετές είναι οι κρίσιμες αποφάσεις σε έναν τέτοιο μηχανισμό, όπως για παράδειγμα σε ποιο επίπεδο θα ορίζεται το πλαφόν και πώς / πότε θα αναθεωρείται. Κρίσιμος είναι και ο προσδιορισμός των περικοπών στη ζήτηση που ίσως χρειαστούν και ο τρόπος που αυτές θα επιμερίζονται στα κράτη. Αναγκαία είναι συνεπώς μία ξεκάθαρη μέριμνα για την διακυβέρνηση της προσπάθειας αυτής, που απαιτεί ξεχωριστή επίλυση, μέσα από ένα νέο Ευρωπαϊκό όργανο, που πρέπει να προδιαγραφεί αναλυτικά.
Τέλος, τα 3 σενάρια που παρουσιάζονται «Α. Καμία φυσική έλλειψη», «Β. Πιθανή φυσική έλλειψη», «Γ. Φυσική έλλειψη», όπως έχουν οριστεί, ίσως τελικά να οδηγήσουν, με την έναρξη εφαρμογής του πλαφόν, απ’ ευθείας στην εφαρμογή του σεναρίου “Γ”. Και αυτό γιατί το σενάριο “Α” αφορά σε μία κανονικότητα που σήμερα δεν έχουμε έτσι και αλλιώς. Επιπλέον, αν η Επιτροπή επιδιώξει μια σημαντική μείωση της τιμής σε σχέση με το TTF, τότε το πλαφόν θα τεθεί πιθανότητα χαμηλότερα από τις τιμές, που έχουν σήμερα οι τιμές του υγροποιημένου αερίου (LNG), τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ασία.
Οι μειώσεις της ζήτησης θα πρέπει να γίνουν υποχρεωτικές, με το νέο ευρωπαϊκό όργανο να αποφασίζει την κατεύθυνση για το διαθέσιμο φυσικό αέριο
Συνεπώς, η διεθνής αγορά θα πρέπει να στείλει LNG στην Ευρώπη σε τιμές σίγουρα χαμηλότερες από αυτές που εισπράττει σήμερα από άλλες αγορές. Σε αυτή την περίπτωση, θα υπάρξει αμέσως μετάπτωση στο σενάριο “Γ”. Άρα πιθανώς από την αρχή εφαρμογής αυτής της πρότασης θα υπάρξει μείωση των φορτίων LNG που θα έρχονται προς την Ευρώπη, με αποτέλεσμα να πρέπει η ΕΕ να πληρώνει αυτά τα φορτία που λείπουν σε τιμή πάνω από το πλαφόν. Εδώ λοιπόν βρίσκεται και η 3η σημαντική ανάγκη. Επιβάλλεται να υπάρξει ένα ευρωπαϊκό ταμείο που θα επιδότησει (από χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης) την αγορά επιπλέον ποσοτήτων LNG σε τιμή ακριβότερη από αυτή του πλαφόν.
Όμως, με αυτό τον τρόπο, προκύπτει και ένας ακόμα προβληματισμός. Αφού θα υπάρξει αυτή η επιδότηση, γιατί να δεχτεί ένας πωλητής LNG να στείλει φορτίο στην Ευρώπη σε τιμή κάτω από το πλαφόν και να μην περιμένει να του ζητήσει η ΕΕ να το αγοράσει σε τιμή πάνω από αυτό; Συνεπώς, ο φόβος των Γερμανών, Ολλανδών, Δανών κλπ., ότι η εφαρμογή μιας τέτοιας πρότασης μπορεί γρήγορα να οδηγήσει σε ανάγκη για μεγάλες περικοπές στη ζήτηση είναι υπαρκτός. Σε αυτή την περίπτωση, δεν θα υπάρχει η έννοια της «ενισχυμένης εθελοντικής μείωσης», όπως αναγράφεται στην πρόταση. Οι μειώσεις συνεπώς θα πρέπει να γίνουν υποχρεωτικές, με το νέο ευρωπαϊκό όργανο (όπως προδιαγράφηκε στο 1ο σημείο) να αποφασίζει προς τα που θα πηγαίνει το διαθέσιμο φυσικό αέριο.
Τα παραπάνω σημεία πρέπει να ληφθούν υπόψη το αμέσως επόμενο διάστημα, ώστε να διαμορφωθεί μία ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη πρόταση, που να μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη. Είναι ευθύνη και της Επιτροπής να συμπεριλάβει ευρωπαϊκό ταμείο και έα νέο όργανο διακυβέρνησης του μηχανισμού στο επόμενο πακέτο των προτάσεων. Διαφορετικά, δύσκολα θα προκύψει συμφωνία στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ (20-21 Οκτωβρίου). Σε αυτή την περίπτωση, το κλίμα θα χαλάσει και άλλο στην ΕΕ, καθώς το μήνυμα που θα δοθεί στις ευρωπαϊκές κοινωνίες θα είναι ένα μήνυμα απραξίας απέναντι στους κερδοσκόπους.
Ο κ. Χάρης Δούκας είναι Αν. Καθηγητής ΕΜΠ, Γραμματέας Τομέα Ενέργειας ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής
www.worldenergynews.gr
