Ένα ακίνητο που κατασκευάζεται με βάση τον βιοκλιματικό σχεδιασμό δεν κοστίζει περισσότερο από μια συμβατική κατασκευή, ενώ χάρη στα συστήματα και τις τεχνικές που ενσωματώνει επιτυγχάνει άμεσα ουσιαστικά αποτελέσματα όσον αφορά στην εξοικονόμηση ενέργειας
Επειδή ως γνωστόν «η αρχή είναι το ήμισυ του παντός», ο εξ αρχής σχεδιασμός μιας κατοικίας ή ενός οποιασδήποτε άλλης χρήσης ακινήτου που θα λειτουργεί με τη μικρότερη δυνατή κατανάλωση ενέργειας αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη μετέπειτα ενεργειακή εξοικονόμηση.
Τον σκοπό αυτό, εξάλλου, έχει η βιοκλιματική αρχιτεκτονική, η οποία επιδιώκει να ενσωματώσει στην υπό ανέγερση οικοδομή όλα εκείνα τα στοιχεία που θα εξασφαλίσουν τον δραστικό περιορισμό των δαπανών για τη θέρμανση, το δροσισμό και τον φωτισμό της.
Σύμφωνα με μελέτες του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ), τα βιοκλιματικά κτίρια στην Ελλάδα, επιτυγχάνουν εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 30% σε σχέση με τα συνήθη συμβατικά κτίρια, ενώ σε σύγκριση με τα παλαιότερα αμόνωτα ακίνητα η αντίστοιχη εξοικονόμηση μπορεί να αγγίξει ακόμη και το 80%!
Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί, πως το κόστος για την ανέγερση ενός οικιστικού ή άλλου είδους ακινήτου βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής δεν είναι υψηλότερο από το κόστος που απαιτείται για την κατασκευή ενός συμβατικού κτιρίου.
Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις τυγχάνει η αναγκαία δαπάνη να είναι μικρότερη, ενώ λόγω της οικονομικότερης λειτουργίας του βιοκλιματικού ακινήτου, αυτό σε βάθος χρόνου κοστίζει για τον ιδιοκτήτη – χρήστη του σαφώς λιγότερο.
Επιπλέον, όφελος προκύπτει και από το γεγονός ότι η αξία ενός βιοκλιματικού ακινήτου είναι σίγουρα μεγαλύτερη από εκείνη μιας αντίστοιχης κοινής κατασκευής.
Επισημαίνεται, επίσης, πως μία παλαιά κατοικία είναι εύκολο στο πλαίσιο μιας ριζικής ανακατασκευής να μετατραπεί σε βιοκλιματική.
Βασικές αρχές
Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός έχει ως κεντρικό στόχο την αξιοποίηση όλων εκείνων των στοιχείων και δεδομένων (κλιματολογικές συνθήκες, περιοχή κτλ) που θα διασφαλίσουν ότι το συγκριμένο ακίνητο θα είναι λειτουργικό με την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση ενέργειας για την θέρμανση, τον δροσισμό του, αλλά και τον φωτισμό του.
Έτσι, ένας τέτοιος σχεδιασμός βασίζεται κυρίως στις εξής αρχές:
• Στην αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας για θέρμανση το χειμώνα. Ο προσανατολισμός του ακινήτου, καθώς και η διαρρύθμιση των εσωτερικών χώρων αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την επίτευξη αυτού του στόχου. Ως ο πλέον ενδεδειγμένος προσανατολισμός για ένα ακίνητο στο ελληνικό χώρο είναι ο νότιος.
• Στην εκμετάλλευση των ανέμων για τον αερισμό και δροσισμό του ακινήτου το καλοκαίρι. Η δημιουργία ανοιγμάτων στα κατάλληλα σημεία εξασφαλίζει ότι ο αέρας θα εισέρχεται στο εσωτερικό του ακινήτου και παράλληλα θα ανακυκλώνεται (δεν θα εγκλωβίζεται δηλαδή), ώστε η ατμόσφαιρα να φρεσκάρεται και το ακίνητο να δίνει την αίσθηση ότι «αναπνέει».
• Στην ορθολογική διαχείριση του φυσικού φωτός προκειμένου οι ανάγκες τεχνητού φωτισμού να περιοριστούν στο ελάχιστο. Το φυσικό φως μέσω των ανοιγμάτων και ειδικών εφαρμογών (π.χ. φωτοσωλήνες) διαχέεται στο εσωτερικό του σπιτιού με τρόπο που να καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες φωτισμού, αποφεύγοντας παράλληλα την άνιση κατανομή του στους χώρους.
• Στη θωράκιση της κατασκευής από τις ενεργειακές απώλειες μέσω της εφαρμογής θερμομόνωσης στο κέλυφός της. Η θερμομόνωση αποτελεί ίσως ο κυριότερος παράγοντας για την ελαχιστοποίηση της καταναλισκόμενης ενέργειας, αλλά και του κόστους συντήρησης ενός ακινήτου.
Ο σχεδιασμός ενός ακινήτου με βάση τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής λαμβάνει, επίσης, υπόψη του την υπάρχουσας βλάστησης για την εξασφάλιση σκίασης κατά τους θερινούς μήνες και την εξισορρόπηση των ενεργειακά επιβαρυμένων σημείων της κατασκευής, ενώ δίνει έμφαση στην απλότητα όσον αφορά στην χρήση των επιμέρους εφαρμογών αποφεύγοντας τα πολύπλοκα παθητικά συστήματα και τις πολυσύνθετες τεχνικές.
Προσανατολισμός ακινήτου και χωροθέτηση δωματίων
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, ο νότιος προσανατολισμός είναι η καλύτερη επιλογή για ένα ακίνητο στην Ελλάδα, ωστόσο αυτό δεν είναι πάντοτε εφικτό ιδίως στις πυκνοδομημένες περιοχές.
Έτσι, υπολογίζεται πως μόλις το 30% των κτιρίων έχει τον κατάλληλο προσανατολισμό, με αποτέλεσμα η πλειοψηφία των ακινήτων να μην μπορεί να εκμεταλλευτεί σωστά την ηλιακή ενέργεια.
Κατά συνέπεια, τα ακίνητα που έχουν δυτικό ή ανατολικό προσανατολισμό «υποφέρουν» από υπερθέρμανση των εσωτερικών τους χώρων τις ζεστές ημέρες του χρόνου, ενώ εκείνα με βόρειο προσανατολισμό λειτουργούν ουσιαστικά σε συνθήκες «απομόνωσης» από τις ευεργετικές επιπτώσεις του ήλιου.
Όμως, ακόμη κι αν διασφαλίζεται ο νότιος προσανατολισμός, σε αρκετές περιπτώσεις το πλεονέκτημα αυτό μένει επί της ουσίας ανεκμετάλλευτο εξαιτίας του σκιασμού από τα παρακείμενα κτίρια που περιορίζουν το φυσικό φωτισμό και την άμεση επαφή του ήλιου με το συγκεκριμένο ακίνητο.
Σε κάθε περίπτωση, αυτό που μπορεί να κάνει ο μελετητής είναι να χωροθετεί το ακίνητο στην πίσω βορινή πλευρά του οικοπέδου, έτσι ώστε να αυξηθεί η απόσταση από τα απέναντι κτίρια και να αποφευχθεί κατά το δυνατόν περισσότερο το ρίσκο του σκιασμού.
Αν το οικόπεδο είναι νότιο και δεν υπάρχει πρόβλημα σκιασμού από τα παρακείμενα κτίρια, τότε είναι σκόπιμο το ακίνητο να αναπτυχθεί κατά τον άξονα Ανατολή – Δύση προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η νότια όψη του.
Επιπλέον στη νότια πλευρά καλό είναι να γίνει φύτευση φυλλοβόλων δέντρων για να εξασφαλιστεί ο επιθυμητός σκιασμός και δροσισμός το καλοκαίρι, ενώ στη βορινή πλευρά, η οποία επηρεάζεται από τους ψυχρούς ανέμους τη χειμερινή περίοδο, θεωρείται σκόπιμη η φύτευση αειθαλών δέντρων για την ανάσχεση μέρους του ψύχους.
Σε ότι αφορά στη διαρρύθμιση των εσωτερικών χώρων, τα δωμάτια όπου οι ένοικοι περνούν πολλές ώρες όταν βρίσκονται στο σπίτι, όπως είναι το καθιστικό, η κουζίνα και το γραφείο, απαιτούν τη διατήρηση της θερμοκρασίας σε ιδανικά κάθε φορά επίπεδα και για το λόγο αυτό είναι προτιμότερο να χωροθετούνται στη νότια πλευρά του κτιρίου.
Αντίθετα, τα δωμάτια με χρονικά περιορισμένη χρηστικότητα, όπως το λουτρό και τα υπνοδωμάτια, είναι σκόπιμο να τοποθετούνται στην ανατολική και δυτική πλευρά.
Οι υπόλοιποι βοηθητικοί χώροι, όπως οι αποθήκες και οι κλειστοί χώροι στάθμευσης, είναι προτιμότερο να χωροθετούνται στη βόρεια πλευρά, λειτουργώντας έτσι και ως ζώνη θερμικής ανάσχεσης ανάμεσα στους θερμαινόμενους χώρους και το εξωτερικό περιβάλλον.
Με αυτή τη εσωτερική διαρρύθμιση περιορίζονται σε ένα βαθμό οι θερμικές απώλειες με άμεσες επιπτώσεις στην εξοικονόμηση ενέργειας τόσο για τη θέρμανση όσο και για τον κλιματισμό της κατοικίας.
Παθητικά συστήματα
Παράλληλα με τον προσανατολισμό και την εσωτερική διαρρύθμιση, καθοριστικό ρόλο στην λειτουργία χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας ενός ακινήτου παίζουν τα παθητικά συστήματα που ούτως ή άλλως αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του βιοκλιματικού σχεδιασμού.
Τα συστήματα αυτά, σύμφωνα με το ΚΑΠΕ, διακρίνονται σε τρεις κύριες ομάδες και συγκεκριμένα:
• Στα ηλιακά συστήματα θέρμανσης
• Στα συστήματα δροσισμού
• Στις τεχνικές φυσικού φωτισμού
Ειδικότερα, το συνηθέστερο παθητικό ηλιακό σύστημα αφορά στην αξιοποίηση των παραθύρων με νότιο προσανατολισμό σε συνδυασμό με την κατάλληλη θερμική μάζα (βαριά υλικά όπως πέτρα, πλάκες, μπετόν στους τοίχους και στα δάπεδα, χωρίς αυτά να είναι καλυμμένα, π.χ. από χαλιά), η οποία απορροφά μέρος της θερμότητας και την «προσφέρει» στο χώρο αργότερα ώστε αυτός να διατηρείται θερμός για πολλές ώρες.
Επιπλέον, ένα νότιο οριζόντιο σκίαστρο μπορεί να εμποδίσει τον καλοκαιρινό ήλιο να μπει απ’ ευθείας στο χώρο και να τον υπερθερμάνει.
Άλλα παθητικά ηλιακά συστήματα είναι:
• Οι ηλιακοί τοίχοι. Έχουν στην εξωτερική τους πλευρά και σε μικρή απόσταση από την τοιχοποιία υαλοπίνακα και λειτουργούν ως ηλιακοί συλλέκτες, μεταφέροντας τη θερμότητα είτε μέσω του υλικού του τοίχου (τοίχος θερμικής αποθήκευσης), είτε μέσω θυρίδων (θερμοσιφωνικό πανέλο) στον εσωτερικό χώρο.
• «Θερμοκήπια» - ηλιακοί χώροι. Είναι κλειστοί χώροι που ενσωματώνονται στα νότια τμήματα του κτιριακού κελύφους και περιβάλλονται από υαλοστάσια. Η ηλιακή θερμότητα από το θερμοκήπιο μεταφέρεται στους κυρίως χώρους του ακινήτου μέσω ανοιγμάτων ή και μέσω του ενδιάμεσου τοίχου τον οποίο και διαπερνά.
• Ηλιακά αίθρια: Είναι εσωτερικοί χώροι, οι οποίοι έχουν στην οροφή τους τζάμι και λειτουργούν επί της ουσίας όπως τα «θερμοκήπια» - ηλιακοί χώροι.
Σημειώνεται πως τα παθητικά ηλιακά συστήματα πρέπει να συνδυάζονται με θερμομόνωση και με την απαιτούμενη θερμική μάζα του κτιρίου, η οποία αποθηκεύει και αποδίδει τη θερμότητα στο χώρο με χρονική υστέρηση, ομαλοποιώντας έτσι την κατανομή της θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια του εικοσιτετράωρου.
Υπογραμμίζεται δε πως τα παθητικά ηλιακά συστήματα θα πρέπει το καλοκαίρι να συνδυάζονται με ηλιοπροστασία και με τη δυνατότητα αερισμού των χώρων.
Αυτά εξάλλου είναι τα δύο βασικά συστήματα δροσισμού.
Η μεν ηλιοπροστασία – σκίαση επιτυγχάνεται με διάφορους τρόπους και μέσα, όπως η φυσική βλάστηση, οι προεξοχές του κτιρίου, τα σκίαστρα μόνιμα ή κινητά, εξωτερικά ή εσωτερικά των ανοιγμάτων και οι υαλοπίνακες με ειδικές επιστρώσεις.
Ο δε αερισμός των χώρων επιτυγχάνεται με τον κατάλληλο σχεδιασμό και τη λειτουργία των ανοιγμάτων στο κέλυφος, καθώς επίσης και με θυρίδες στο πάνω και κάτω τμήμα των διαχωριστικών εσωτερικών τοίχων που επιτρέπουν την κίνηση του αέρα σε όλους τους εσωτερικούς χώρους.
Ειδικά ο νυχτερινός διαμπερής αερισμός είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός, ιδιαίτερα τις θερμές ημέρες, κατά τις οποίες ο ημερήσιος αερισμός δεν είναι δυνατός.
Ο νυχτερινός αερισμός συνεισφέρει στην αποθήκευση «δροσιάς» στη μάζα του κτιρίου, με αποτέλεσμα τη μείωση της θερμικής επιβάρυνσης του ακινήτου την επόμενη μέρα.
Σε ότι αφορά στις τεχνικές φυσικού φωτισμού, αυτές περιλαμβάνουν ανοίγματα στη τοιχοποιία και την οροφή, αίθρια και φωτοσωλήνες.
Με τις τεχνικές αυτές εξασφαλίζεται επάρκεια και ομαλή κατανομή του φυσικού φωτός στο εσωτερικό του ακινήτου, με αποτέλεσμα τη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας για τον φωτισμό του.
www.worldenergynews.gr
Τον σκοπό αυτό, εξάλλου, έχει η βιοκλιματική αρχιτεκτονική, η οποία επιδιώκει να ενσωματώσει στην υπό ανέγερση οικοδομή όλα εκείνα τα στοιχεία που θα εξασφαλίσουν τον δραστικό περιορισμό των δαπανών για τη θέρμανση, το δροσισμό και τον φωτισμό της.
Σύμφωνα με μελέτες του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ), τα βιοκλιματικά κτίρια στην Ελλάδα, επιτυγχάνουν εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 30% σε σχέση με τα συνήθη συμβατικά κτίρια, ενώ σε σύγκριση με τα παλαιότερα αμόνωτα ακίνητα η αντίστοιχη εξοικονόμηση μπορεί να αγγίξει ακόμη και το 80%!
Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί, πως το κόστος για την ανέγερση ενός οικιστικού ή άλλου είδους ακινήτου βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής δεν είναι υψηλότερο από το κόστος που απαιτείται για την κατασκευή ενός συμβατικού κτιρίου.
Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις τυγχάνει η αναγκαία δαπάνη να είναι μικρότερη, ενώ λόγω της οικονομικότερης λειτουργίας του βιοκλιματικού ακινήτου, αυτό σε βάθος χρόνου κοστίζει για τον ιδιοκτήτη – χρήστη του σαφώς λιγότερο.
Επιπλέον, όφελος προκύπτει και από το γεγονός ότι η αξία ενός βιοκλιματικού ακινήτου είναι σίγουρα μεγαλύτερη από εκείνη μιας αντίστοιχης κοινής κατασκευής.
Επισημαίνεται, επίσης, πως μία παλαιά κατοικία είναι εύκολο στο πλαίσιο μιας ριζικής ανακατασκευής να μετατραπεί σε βιοκλιματική.
Βασικές αρχές
Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός έχει ως κεντρικό στόχο την αξιοποίηση όλων εκείνων των στοιχείων και δεδομένων (κλιματολογικές συνθήκες, περιοχή κτλ) που θα διασφαλίσουν ότι το συγκριμένο ακίνητο θα είναι λειτουργικό με την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση ενέργειας για την θέρμανση, τον δροσισμό του, αλλά και τον φωτισμό του.
Έτσι, ένας τέτοιος σχεδιασμός βασίζεται κυρίως στις εξής αρχές:
• Στην αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας για θέρμανση το χειμώνα. Ο προσανατολισμός του ακινήτου, καθώς και η διαρρύθμιση των εσωτερικών χώρων αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την επίτευξη αυτού του στόχου. Ως ο πλέον ενδεδειγμένος προσανατολισμός για ένα ακίνητο στο ελληνικό χώρο είναι ο νότιος.
• Στην εκμετάλλευση των ανέμων για τον αερισμό και δροσισμό του ακινήτου το καλοκαίρι. Η δημιουργία ανοιγμάτων στα κατάλληλα σημεία εξασφαλίζει ότι ο αέρας θα εισέρχεται στο εσωτερικό του ακινήτου και παράλληλα θα ανακυκλώνεται (δεν θα εγκλωβίζεται δηλαδή), ώστε η ατμόσφαιρα να φρεσκάρεται και το ακίνητο να δίνει την αίσθηση ότι «αναπνέει».
• Στην ορθολογική διαχείριση του φυσικού φωτός προκειμένου οι ανάγκες τεχνητού φωτισμού να περιοριστούν στο ελάχιστο. Το φυσικό φως μέσω των ανοιγμάτων και ειδικών εφαρμογών (π.χ. φωτοσωλήνες) διαχέεται στο εσωτερικό του σπιτιού με τρόπο που να καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες φωτισμού, αποφεύγοντας παράλληλα την άνιση κατανομή του στους χώρους.
• Στη θωράκιση της κατασκευής από τις ενεργειακές απώλειες μέσω της εφαρμογής θερμομόνωσης στο κέλυφός της. Η θερμομόνωση αποτελεί ίσως ο κυριότερος παράγοντας για την ελαχιστοποίηση της καταναλισκόμενης ενέργειας, αλλά και του κόστους συντήρησης ενός ακινήτου.
Ο σχεδιασμός ενός ακινήτου με βάση τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής λαμβάνει, επίσης, υπόψη του την υπάρχουσας βλάστησης για την εξασφάλιση σκίασης κατά τους θερινούς μήνες και την εξισορρόπηση των ενεργειακά επιβαρυμένων σημείων της κατασκευής, ενώ δίνει έμφαση στην απλότητα όσον αφορά στην χρήση των επιμέρους εφαρμογών αποφεύγοντας τα πολύπλοκα παθητικά συστήματα και τις πολυσύνθετες τεχνικές.
Προσανατολισμός ακινήτου και χωροθέτηση δωματίων
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, ο νότιος προσανατολισμός είναι η καλύτερη επιλογή για ένα ακίνητο στην Ελλάδα, ωστόσο αυτό δεν είναι πάντοτε εφικτό ιδίως στις πυκνοδομημένες περιοχές.
Έτσι, υπολογίζεται πως μόλις το 30% των κτιρίων έχει τον κατάλληλο προσανατολισμό, με αποτέλεσμα η πλειοψηφία των ακινήτων να μην μπορεί να εκμεταλλευτεί σωστά την ηλιακή ενέργεια.
Κατά συνέπεια, τα ακίνητα που έχουν δυτικό ή ανατολικό προσανατολισμό «υποφέρουν» από υπερθέρμανση των εσωτερικών τους χώρων τις ζεστές ημέρες του χρόνου, ενώ εκείνα με βόρειο προσανατολισμό λειτουργούν ουσιαστικά σε συνθήκες «απομόνωσης» από τις ευεργετικές επιπτώσεις του ήλιου.
Όμως, ακόμη κι αν διασφαλίζεται ο νότιος προσανατολισμός, σε αρκετές περιπτώσεις το πλεονέκτημα αυτό μένει επί της ουσίας ανεκμετάλλευτο εξαιτίας του σκιασμού από τα παρακείμενα κτίρια που περιορίζουν το φυσικό φωτισμό και την άμεση επαφή του ήλιου με το συγκεκριμένο ακίνητο.
Σε κάθε περίπτωση, αυτό που μπορεί να κάνει ο μελετητής είναι να χωροθετεί το ακίνητο στην πίσω βορινή πλευρά του οικοπέδου, έτσι ώστε να αυξηθεί η απόσταση από τα απέναντι κτίρια και να αποφευχθεί κατά το δυνατόν περισσότερο το ρίσκο του σκιασμού.
Αν το οικόπεδο είναι νότιο και δεν υπάρχει πρόβλημα σκιασμού από τα παρακείμενα κτίρια, τότε είναι σκόπιμο το ακίνητο να αναπτυχθεί κατά τον άξονα Ανατολή – Δύση προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η νότια όψη του.
Επιπλέον στη νότια πλευρά καλό είναι να γίνει φύτευση φυλλοβόλων δέντρων για να εξασφαλιστεί ο επιθυμητός σκιασμός και δροσισμός το καλοκαίρι, ενώ στη βορινή πλευρά, η οποία επηρεάζεται από τους ψυχρούς ανέμους τη χειμερινή περίοδο, θεωρείται σκόπιμη η φύτευση αειθαλών δέντρων για την ανάσχεση μέρους του ψύχους.
Σε ότι αφορά στη διαρρύθμιση των εσωτερικών χώρων, τα δωμάτια όπου οι ένοικοι περνούν πολλές ώρες όταν βρίσκονται στο σπίτι, όπως είναι το καθιστικό, η κουζίνα και το γραφείο, απαιτούν τη διατήρηση της θερμοκρασίας σε ιδανικά κάθε φορά επίπεδα και για το λόγο αυτό είναι προτιμότερο να χωροθετούνται στη νότια πλευρά του κτιρίου.
Αντίθετα, τα δωμάτια με χρονικά περιορισμένη χρηστικότητα, όπως το λουτρό και τα υπνοδωμάτια, είναι σκόπιμο να τοποθετούνται στην ανατολική και δυτική πλευρά.
Οι υπόλοιποι βοηθητικοί χώροι, όπως οι αποθήκες και οι κλειστοί χώροι στάθμευσης, είναι προτιμότερο να χωροθετούνται στη βόρεια πλευρά, λειτουργώντας έτσι και ως ζώνη θερμικής ανάσχεσης ανάμεσα στους θερμαινόμενους χώρους και το εξωτερικό περιβάλλον.
Με αυτή τη εσωτερική διαρρύθμιση περιορίζονται σε ένα βαθμό οι θερμικές απώλειες με άμεσες επιπτώσεις στην εξοικονόμηση ενέργειας τόσο για τη θέρμανση όσο και για τον κλιματισμό της κατοικίας.
Παθητικά συστήματα
Παράλληλα με τον προσανατολισμό και την εσωτερική διαρρύθμιση, καθοριστικό ρόλο στην λειτουργία χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας ενός ακινήτου παίζουν τα παθητικά συστήματα που ούτως ή άλλως αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του βιοκλιματικού σχεδιασμού.
Τα συστήματα αυτά, σύμφωνα με το ΚΑΠΕ, διακρίνονται σε τρεις κύριες ομάδες και συγκεκριμένα:
• Στα ηλιακά συστήματα θέρμανσης
• Στα συστήματα δροσισμού
• Στις τεχνικές φυσικού φωτισμού
Ειδικότερα, το συνηθέστερο παθητικό ηλιακό σύστημα αφορά στην αξιοποίηση των παραθύρων με νότιο προσανατολισμό σε συνδυασμό με την κατάλληλη θερμική μάζα (βαριά υλικά όπως πέτρα, πλάκες, μπετόν στους τοίχους και στα δάπεδα, χωρίς αυτά να είναι καλυμμένα, π.χ. από χαλιά), η οποία απορροφά μέρος της θερμότητας και την «προσφέρει» στο χώρο αργότερα ώστε αυτός να διατηρείται θερμός για πολλές ώρες.
Επιπλέον, ένα νότιο οριζόντιο σκίαστρο μπορεί να εμποδίσει τον καλοκαιρινό ήλιο να μπει απ’ ευθείας στο χώρο και να τον υπερθερμάνει.
Άλλα παθητικά ηλιακά συστήματα είναι:
• Οι ηλιακοί τοίχοι. Έχουν στην εξωτερική τους πλευρά και σε μικρή απόσταση από την τοιχοποιία υαλοπίνακα και λειτουργούν ως ηλιακοί συλλέκτες, μεταφέροντας τη θερμότητα είτε μέσω του υλικού του τοίχου (τοίχος θερμικής αποθήκευσης), είτε μέσω θυρίδων (θερμοσιφωνικό πανέλο) στον εσωτερικό χώρο.
• «Θερμοκήπια» - ηλιακοί χώροι. Είναι κλειστοί χώροι που ενσωματώνονται στα νότια τμήματα του κτιριακού κελύφους και περιβάλλονται από υαλοστάσια. Η ηλιακή θερμότητα από το θερμοκήπιο μεταφέρεται στους κυρίως χώρους του ακινήτου μέσω ανοιγμάτων ή και μέσω του ενδιάμεσου τοίχου τον οποίο και διαπερνά.
• Ηλιακά αίθρια: Είναι εσωτερικοί χώροι, οι οποίοι έχουν στην οροφή τους τζάμι και λειτουργούν επί της ουσίας όπως τα «θερμοκήπια» - ηλιακοί χώροι.
Σημειώνεται πως τα παθητικά ηλιακά συστήματα πρέπει να συνδυάζονται με θερμομόνωση και με την απαιτούμενη θερμική μάζα του κτιρίου, η οποία αποθηκεύει και αποδίδει τη θερμότητα στο χώρο με χρονική υστέρηση, ομαλοποιώντας έτσι την κατανομή της θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια του εικοσιτετράωρου.
Υπογραμμίζεται δε πως τα παθητικά ηλιακά συστήματα θα πρέπει το καλοκαίρι να συνδυάζονται με ηλιοπροστασία και με τη δυνατότητα αερισμού των χώρων.
Αυτά εξάλλου είναι τα δύο βασικά συστήματα δροσισμού.
Η μεν ηλιοπροστασία – σκίαση επιτυγχάνεται με διάφορους τρόπους και μέσα, όπως η φυσική βλάστηση, οι προεξοχές του κτιρίου, τα σκίαστρα μόνιμα ή κινητά, εξωτερικά ή εσωτερικά των ανοιγμάτων και οι υαλοπίνακες με ειδικές επιστρώσεις.
Ο δε αερισμός των χώρων επιτυγχάνεται με τον κατάλληλο σχεδιασμό και τη λειτουργία των ανοιγμάτων στο κέλυφος, καθώς επίσης και με θυρίδες στο πάνω και κάτω τμήμα των διαχωριστικών εσωτερικών τοίχων που επιτρέπουν την κίνηση του αέρα σε όλους τους εσωτερικούς χώρους.
Ειδικά ο νυχτερινός διαμπερής αερισμός είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός, ιδιαίτερα τις θερμές ημέρες, κατά τις οποίες ο ημερήσιος αερισμός δεν είναι δυνατός.
Ο νυχτερινός αερισμός συνεισφέρει στην αποθήκευση «δροσιάς» στη μάζα του κτιρίου, με αποτέλεσμα τη μείωση της θερμικής επιβάρυνσης του ακινήτου την επόμενη μέρα.
Σε ότι αφορά στις τεχνικές φυσικού φωτισμού, αυτές περιλαμβάνουν ανοίγματα στη τοιχοποιία και την οροφή, αίθρια και φωτοσωλήνες.
Με τις τεχνικές αυτές εξασφαλίζεται επάρκεια και ομαλή κατανομή του φυσικού φωτός στο εσωτερικό του ακινήτου, με αποτέλεσμα τη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας για τον φωτισμό του.
www.worldenergynews.gr
