Η εξοικονόμηση ενέργειας σε ακίνητα που εφαρμόζουν πρακτικές παθητικού χαρακτήρα ξεπερνά ακόμη και το 90% σε σχέση με την αντίστοιχη κατανάλωση μιας συμβατικής κατοικίας
Όσο και αν φαντάζει απίστευτο, ωστόσο είναι απόλυτα πραγματικό: Μια κατοικία 100 τετραγωνικών μέτρων δεν χρειάζεται να δαπανά το χρόνο περισσότερα από 200 ευρώ συνολικά για θέρμανση το χειμώνα και κλιματισμό το καλοκαίρι!
Πιο συγκεκριμένα και με βάση μετρήσεις που έγιναν σε οικιστικό ακίνητο στην Αθήνα, το οποίο ενσωματώνει τεχνικές παθητικού χαρακτήρα, το κόστος για την εξασφάλιση θέρμανσης τον περσινό χειμώνα δεν ξεπέρασε τα 160 ευρώ, ενώ το κόστος για τον κλιματισμό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες μόλις που άγγιξε τα 30 ευρώ.
Τα λεγόμενα «παθητικά κτίρια», αν και δεν διαφέρουν κατασκευαστικά σε σχέση με τα συμβατικά ακίνητα, εντούτοις - χάρη στις ενεργειακά αποδοτικές τεχνικές τους - επιτυγχάνουν εξοικονόμηση ενέργειας για ψύξη – θέρμανση που μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και το 90% σε σχέση με τη συνήθη κατανάλωση μιας κατοικίας.
Τι ακριβώς είναι, όμως, μία παθητική κατοικία;
Όπως μας εξηγεί ο πολιτικός μηχανικός ΕΜΠ και πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ) κ. Στέφανος Παλλαντζάς, το παθητικό σπίτι είναι ένα πρότυπο κτιρίου που προσφέρει ταυτόχρονα υψηλή ενεργειακή απόδοση, άνεση και οικονομία, ενώ παράλληλα είναι ιδιαίτερα φιλικό προς το περιβάλλον.
«Εξωτερικά ένα παθητικό κτίριο δε διαφέρει από ένα συμβατικό. Ο όρος «παθητικό» περιγράφει ένα πρότυπο, όχι μία συγκεκριμένη μέθοδο κατασκευής.
Εσωτερικά, ωστόσο, ένα παθητικό ακίνητο συνδυάζει υψηλού επιπέδου θερμική άνεση και άριστης ποιότητας εσωτερική ατμόσφαιρα με πολύ χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση», αναφέρει ο ίδιος και διευκρινίζει: «Με απλά λόγια, ένα τέτοιου είδους κτίριο λειτουργεί σαν ένα θερμός που διατηρεί παθητικά το περιεχόμενό του στη σωστή θερμοκρασία, χωρίς τη χρήση ενεργητικών μεθόδων ψύξης ή θέρμανσης, δηλαδή χωρίς τη βοήθεια κλιματιστικών ή θερμαντικών σωμάτων».
Σταθερή θερμοκρασία χωρίς σπατάλη ενέργειας
Ανεξάρτητα από το κλίμα ή την περιοχή όπου βρίσκεται ένα παθητικό κτίριο, αυτό έχει τη δυνατότητα να διατηρεί κάθε εποχή του χρόνου μια άνετη και ευχάριστη θερμοκρασία με τις ελάχιστες ενεργειακές απαιτήσεις όσο αφορά στην κατανάλωση ρεύματος ή καυσίμων.
Οι εν λόγω κατοικίες θερμαίνονται παθητικά, δηλαδή κάνουν αποτελεσματική χρήση του ήλιου, των εσωτερικών πηγών θερμότητας και της ανάκτησης θερμότητας, με αποτέλεσμα τα συμβατικά συστήματα θέρμανσης να μην χρειάζονται να τεθούν σε λειτουργία ακόμη και τις πιο κρύες ημέρες του χειμώνα.
Το καλοκαίρι αντίστοιχα, ένα ανάλογο ακίνητο χρησιμοποιεί παθητικές τεχνικές ψύξης, όπως είναι ο σωστός σχεδιασμός σκίασης και ο νυχτερινός φυσικός αερισμός προκειμένου να διατηρείται δροσερό το εσωτερικό του.
Σημειώνεται πως ο συνδυασμός σταθερών θερμοκρασιών και σωστής εναλλαγής αέρα εμποδίζουν τις φθορές από υγρασία και την ανάπτυξη μούχλας.
Τα πέντε «σημεία – κλειδιά»
Για να αποκτήσει ένα κτίριο υψηλή ενεργειακή απόδοση και να περιορίσει στο ελάχιστο δυνατό τις καταναλώσεις ηλεκτρικού ή άλλων καυσίμων (πετρέλαιο, φυσικό αέριο) θα πρέπει να δοθεί προσοχή σε πέντε βασικά σημεία.
Σύμφωνα με τον κ. Παλλαντζά, τα πέντε βασικά στοιχεία που συνθέτουν την ιδέα του παθητικού κτιρίου είναι τα εξής:
• Υψηλό επίπεδο θερμομόνωσης, ώστε το ακίνητο να κρατά τη ζέστη μέσα το χειμώνα και έξω το καλοκαίρι
• Σωστά σχεδιασμένα, μονωμένα και τοποθετημένα κουφώματα. Επίσης, το ακίνητο θα πρέπει να διαθέτει μεγάλα ανοίγματα προς το νότο, ώστε να εκμεταλλεύεται την ηλιακή ενέργεια το χειμώνα και ταυτόχρονα να υπάρχει αποτελεσματική σκίαση των ανοιγμάτων για προστασία από την υπερθέρμανση το καλοκαίρι
• Σχεδιασμός χωρίς θερμογέφυρες. Ο προσεκτικός σχεδιασμός ελαχιστοποιεί την απώλεια θερμότητας από ακμές και συνδέσεις του κτιριακού κελύφους
• Αεροστεγανότητα κτιριακού κελύφους. Προσεκτικός σχεδιασμός και εφαρμογή ελαχιστοποιούν ρεύματα αέρα και δομικές φθορές λόγω χαραμάδων
• Σύστημα αερισμού με μέγιστη απόδοση στην ανάκτηση ενέργειας. Το σύστημα θα πρέπει να παρέχει καθαρό, φιλτραρισμένο αέρα 24 ώρες το 24ωρο χωρίς ωστόσο να γίνεται αντιληπτό
«Οι παρεμβάσεις στα πέντε αυτά επίπεδα», σημειώνει ο επικεφαλής του ΕΙΠΑΚ, «δεν είναι απαραίτητο να υλοποιηθούν όλες μαζί. Μπορούν να πραγματοποιηθούν και τμηματικά σε βάθος χρόνου. Εξειδικευμένοι για το σκοπό αυτό μηχανικοί έχουν τις γνώσεις και την εμπειρία να προτείνουν τη σειρά και το χρονοδιάγραμμα των παρεμβάσεων που μπορούν να γίνουν με το αντίστοιχο κόστος και όφελος».
Στα 200 ευρώ το τετραγωνικό το κόστος της ενεργειακής αναβάθμισης
Όπως είναι φυσικό, η δαπάνη που απαιτούν οι παρεμβάσεις για τη δημιουργία του παθητικού κτιρίου αποτελεί μείζονος σημασίας θέμα για τους ιδιοκτήτες.
«Ένα καινούργιο ακίνητο που θα σχεδιαστεί σωστά εξ αρχής δεν θα είναι ακριβότερο από ένα συμβατικό, τουλάχιστον όσον αφορά στο κόστος κατασκευής του.
Όσον αφορά δε στο κόστος λειτουργίας του, εκεί η διαφορά είναι τεράστια και η αναλογία ξεπερνάει το 1 προς 5», υποστηρίζει ο κ. Παλλαντζάς.
Αν πρόκειται όμως για υφιστάμενο ακίνητο, η ενεργειακή του αναβάθμιση εκτιμάται πως θα κοστίσει περί τα 200 – 500 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο, ποσό που εξαρτάται τόσο από την «ηλικία» όσο και από το μέγεθος του κτιρίου.
Βέβαια, αν οι απαιτούμενες εργασίες συνδυαστούν με την ανάγκη μιας γενικής ανακαίνισης του ακινήτου, τότε το επιπλέον κόστος περιορίζεται σημαντικά.
Επιπλέον, θα πρέπει να σημειωθεί πως το κόστος των παρεμβάσεων κινείται σε χαμηλότερα επίπεδα ανά τετραγωνικό μέτρο σε περίπτωση πολυκατοικιών και ανεβαίνει αν πρόκειται για μικρότερα κτίρια και μονοκατοικίες.
Με δεδομένο, όμως, ότι η εξοικονόμηση ενέργειας για ψύξη – θέρμανση αγγίζει ή και ξεπερνά το 90% (ειδικά σε σχέση με τα ακίνητα που είναι κατασκευασμένα πριν το 1980 και τα οποία στην πλειονότητά τους είναι εντελώς αμόνωτα), τότε είναι σαφές πως η απόσβεση μιας επένδυσης για την ενεργειακή αναβάθμιση γίνεται σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.
Συνεργασία μόνο με εξειδικευμένο μηχανικό
Το γεγονός ότι η ενεργειακή αναβάθμιση μιας κατοικίας αποτελεί σημαντική παρέμβαση τόσο όσον αφορά την απαιτούμενη δαπάνη όσο και σε πρακτικό επίπεδο καθώς δημιουργεί νέα δεδομένα στην καθημερινή λειτουργία του ακινήτου, επιβάλλεται η ανάθεση του έργου να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή.
«Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ο ιδιοκτήτης είναι να απευθυνθεί σε μηχανικό που έχει εκπαιδευτεί στην ενεργειακή εξοικονόμηση. Σε καμιά περίπτωση να μην αρκείται σε γνώμες υδραυλικών, τεχνιτών κουφωμάτων και ηλεκτρολόγων που δεν έχουν καμιά γνώση πέραν της δικής τους δουλειάς», επισημαίνει ο πρόεδρος του ΕΙΠΑΚ.
Είναι αλήθεια, βέβαια, πως πολλές φορές οι ενδιαφερόμενοι ιδιοκτήτες δεν απευθύνονται σε έναν ειδικευμένο μηχανικό, αλλά σε κάποιον τεχνίτη ή κάποιον από το στενό τους περιβάλλον.
Όμως, η συγκεκριμένη επιλογή οδηγεί σχεδόν πάντα σε λάθος παρεμβάσεις, οι οποίες δημιουργούν περισσότερα προβλήματα στην κατοικία ή το κτίριο από αυτά που θεωρητικά επιχειρούν να λύσουν και μάλιστα με υψηλό κόστος.
Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί πως το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου έχει εκπαιδεύσει μέχρι σήμερα περισσότερους από 1.500 μηχανικούς σε όλη την Ελλάδα στην υλοποίηση έργων ενεργειακής αναβάθμισης, ενώ έχει πιστοποιήσει περί τους 100 ως σχεδιαστές παθητικών κτιρίων.
«Το επόμενο βήμα είναι το ακίνητο να μοντελοποιηθεί με εξειδικευμένο λογισμικό και να προσδιοριστούν οι καταναλώσεις του και οι ανάγκες παρεμβάσεων.
Ο πιστοποιημένος σχεδιαστής μπορεί να προσεγγίσει με απόλυτη αξιοπιστία τις ανάγκες αυτές και δώσει ένα πλάνο παρεμβάσεων και κόστους στον ιδιοκτήτη.
Τέλος, στην φάση της υλοποίησης θα πρέπει να επιλεγούν αξιόπιστα συνεργεία και σωστά υλικά, τα οποία υπό την επίβλεψη του ειδικευμένου μηχανικού θα πραγματοποιήσουν τις παρεμβάσεις», τονίζει ο κ. Παλλαντζάς.
Αξίζει να αναφερθεί, τέλος, πως η διασφάλιση της ποιότητας των παρεμβάσεων αυτών εξασφαλίζεται περαιτέρω μέσω της διαδικασίας εθελοντικής πιστοποίησης του ακινήτου ως παθητικού, υπηρεσία την οποία προσφέρει στην Ελλάδα αποκλειστικά το ΕΙΠΑΚ.
www.worldenergynews.gr
Πιο συγκεκριμένα και με βάση μετρήσεις που έγιναν σε οικιστικό ακίνητο στην Αθήνα, το οποίο ενσωματώνει τεχνικές παθητικού χαρακτήρα, το κόστος για την εξασφάλιση θέρμανσης τον περσινό χειμώνα δεν ξεπέρασε τα 160 ευρώ, ενώ το κόστος για τον κλιματισμό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες μόλις που άγγιξε τα 30 ευρώ.
Τα λεγόμενα «παθητικά κτίρια», αν και δεν διαφέρουν κατασκευαστικά σε σχέση με τα συμβατικά ακίνητα, εντούτοις - χάρη στις ενεργειακά αποδοτικές τεχνικές τους - επιτυγχάνουν εξοικονόμηση ενέργειας για ψύξη – θέρμανση που μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και το 90% σε σχέση με τη συνήθη κατανάλωση μιας κατοικίας.
Τι ακριβώς είναι, όμως, μία παθητική κατοικία;
Όπως μας εξηγεί ο πολιτικός μηχανικός ΕΜΠ και πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ) κ. Στέφανος Παλλαντζάς, το παθητικό σπίτι είναι ένα πρότυπο κτιρίου που προσφέρει ταυτόχρονα υψηλή ενεργειακή απόδοση, άνεση και οικονομία, ενώ παράλληλα είναι ιδιαίτερα φιλικό προς το περιβάλλον.
«Εξωτερικά ένα παθητικό κτίριο δε διαφέρει από ένα συμβατικό. Ο όρος «παθητικό» περιγράφει ένα πρότυπο, όχι μία συγκεκριμένη μέθοδο κατασκευής.
Εσωτερικά, ωστόσο, ένα παθητικό ακίνητο συνδυάζει υψηλού επιπέδου θερμική άνεση και άριστης ποιότητας εσωτερική ατμόσφαιρα με πολύ χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση», αναφέρει ο ίδιος και διευκρινίζει: «Με απλά λόγια, ένα τέτοιου είδους κτίριο λειτουργεί σαν ένα θερμός που διατηρεί παθητικά το περιεχόμενό του στη σωστή θερμοκρασία, χωρίς τη χρήση ενεργητικών μεθόδων ψύξης ή θέρμανσης, δηλαδή χωρίς τη βοήθεια κλιματιστικών ή θερμαντικών σωμάτων».
Σταθερή θερμοκρασία χωρίς σπατάλη ενέργειας
Ανεξάρτητα από το κλίμα ή την περιοχή όπου βρίσκεται ένα παθητικό κτίριο, αυτό έχει τη δυνατότητα να διατηρεί κάθε εποχή του χρόνου μια άνετη και ευχάριστη θερμοκρασία με τις ελάχιστες ενεργειακές απαιτήσεις όσο αφορά στην κατανάλωση ρεύματος ή καυσίμων.
Οι εν λόγω κατοικίες θερμαίνονται παθητικά, δηλαδή κάνουν αποτελεσματική χρήση του ήλιου, των εσωτερικών πηγών θερμότητας και της ανάκτησης θερμότητας, με αποτέλεσμα τα συμβατικά συστήματα θέρμανσης να μην χρειάζονται να τεθούν σε λειτουργία ακόμη και τις πιο κρύες ημέρες του χειμώνα.
Το καλοκαίρι αντίστοιχα, ένα ανάλογο ακίνητο χρησιμοποιεί παθητικές τεχνικές ψύξης, όπως είναι ο σωστός σχεδιασμός σκίασης και ο νυχτερινός φυσικός αερισμός προκειμένου να διατηρείται δροσερό το εσωτερικό του.
Σημειώνεται πως ο συνδυασμός σταθερών θερμοκρασιών και σωστής εναλλαγής αέρα εμποδίζουν τις φθορές από υγρασία και την ανάπτυξη μούχλας.
Τα πέντε «σημεία – κλειδιά»
Για να αποκτήσει ένα κτίριο υψηλή ενεργειακή απόδοση και να περιορίσει στο ελάχιστο δυνατό τις καταναλώσεις ηλεκτρικού ή άλλων καυσίμων (πετρέλαιο, φυσικό αέριο) θα πρέπει να δοθεί προσοχή σε πέντε βασικά σημεία.
Σύμφωνα με τον κ. Παλλαντζά, τα πέντε βασικά στοιχεία που συνθέτουν την ιδέα του παθητικού κτιρίου είναι τα εξής:
• Υψηλό επίπεδο θερμομόνωσης, ώστε το ακίνητο να κρατά τη ζέστη μέσα το χειμώνα και έξω το καλοκαίρι
• Σωστά σχεδιασμένα, μονωμένα και τοποθετημένα κουφώματα. Επίσης, το ακίνητο θα πρέπει να διαθέτει μεγάλα ανοίγματα προς το νότο, ώστε να εκμεταλλεύεται την ηλιακή ενέργεια το χειμώνα και ταυτόχρονα να υπάρχει αποτελεσματική σκίαση των ανοιγμάτων για προστασία από την υπερθέρμανση το καλοκαίρι
• Σχεδιασμός χωρίς θερμογέφυρες. Ο προσεκτικός σχεδιασμός ελαχιστοποιεί την απώλεια θερμότητας από ακμές και συνδέσεις του κτιριακού κελύφους
• Αεροστεγανότητα κτιριακού κελύφους. Προσεκτικός σχεδιασμός και εφαρμογή ελαχιστοποιούν ρεύματα αέρα και δομικές φθορές λόγω χαραμάδων
• Σύστημα αερισμού με μέγιστη απόδοση στην ανάκτηση ενέργειας. Το σύστημα θα πρέπει να παρέχει καθαρό, φιλτραρισμένο αέρα 24 ώρες το 24ωρο χωρίς ωστόσο να γίνεται αντιληπτό
«Οι παρεμβάσεις στα πέντε αυτά επίπεδα», σημειώνει ο επικεφαλής του ΕΙΠΑΚ, «δεν είναι απαραίτητο να υλοποιηθούν όλες μαζί. Μπορούν να πραγματοποιηθούν και τμηματικά σε βάθος χρόνου. Εξειδικευμένοι για το σκοπό αυτό μηχανικοί έχουν τις γνώσεις και την εμπειρία να προτείνουν τη σειρά και το χρονοδιάγραμμα των παρεμβάσεων που μπορούν να γίνουν με το αντίστοιχο κόστος και όφελος».
Στα 200 ευρώ το τετραγωνικό το κόστος της ενεργειακής αναβάθμισης
Όπως είναι φυσικό, η δαπάνη που απαιτούν οι παρεμβάσεις για τη δημιουργία του παθητικού κτιρίου αποτελεί μείζονος σημασίας θέμα για τους ιδιοκτήτες.
«Ένα καινούργιο ακίνητο που θα σχεδιαστεί σωστά εξ αρχής δεν θα είναι ακριβότερο από ένα συμβατικό, τουλάχιστον όσον αφορά στο κόστος κατασκευής του.
Όσον αφορά δε στο κόστος λειτουργίας του, εκεί η διαφορά είναι τεράστια και η αναλογία ξεπερνάει το 1 προς 5», υποστηρίζει ο κ. Παλλαντζάς.
Αν πρόκειται όμως για υφιστάμενο ακίνητο, η ενεργειακή του αναβάθμιση εκτιμάται πως θα κοστίσει περί τα 200 – 500 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο, ποσό που εξαρτάται τόσο από την «ηλικία» όσο και από το μέγεθος του κτιρίου.
Βέβαια, αν οι απαιτούμενες εργασίες συνδυαστούν με την ανάγκη μιας γενικής ανακαίνισης του ακινήτου, τότε το επιπλέον κόστος περιορίζεται σημαντικά.
Επιπλέον, θα πρέπει να σημειωθεί πως το κόστος των παρεμβάσεων κινείται σε χαμηλότερα επίπεδα ανά τετραγωνικό μέτρο σε περίπτωση πολυκατοικιών και ανεβαίνει αν πρόκειται για μικρότερα κτίρια και μονοκατοικίες.
Με δεδομένο, όμως, ότι η εξοικονόμηση ενέργειας για ψύξη – θέρμανση αγγίζει ή και ξεπερνά το 90% (ειδικά σε σχέση με τα ακίνητα που είναι κατασκευασμένα πριν το 1980 και τα οποία στην πλειονότητά τους είναι εντελώς αμόνωτα), τότε είναι σαφές πως η απόσβεση μιας επένδυσης για την ενεργειακή αναβάθμιση γίνεται σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.
Συνεργασία μόνο με εξειδικευμένο μηχανικό
Το γεγονός ότι η ενεργειακή αναβάθμιση μιας κατοικίας αποτελεί σημαντική παρέμβαση τόσο όσον αφορά την απαιτούμενη δαπάνη όσο και σε πρακτικό επίπεδο καθώς δημιουργεί νέα δεδομένα στην καθημερινή λειτουργία του ακινήτου, επιβάλλεται η ανάθεση του έργου να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή.
«Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ο ιδιοκτήτης είναι να απευθυνθεί σε μηχανικό που έχει εκπαιδευτεί στην ενεργειακή εξοικονόμηση. Σε καμιά περίπτωση να μην αρκείται σε γνώμες υδραυλικών, τεχνιτών κουφωμάτων και ηλεκτρολόγων που δεν έχουν καμιά γνώση πέραν της δικής τους δουλειάς», επισημαίνει ο πρόεδρος του ΕΙΠΑΚ.
Είναι αλήθεια, βέβαια, πως πολλές φορές οι ενδιαφερόμενοι ιδιοκτήτες δεν απευθύνονται σε έναν ειδικευμένο μηχανικό, αλλά σε κάποιον τεχνίτη ή κάποιον από το στενό τους περιβάλλον.
Όμως, η συγκεκριμένη επιλογή οδηγεί σχεδόν πάντα σε λάθος παρεμβάσεις, οι οποίες δημιουργούν περισσότερα προβλήματα στην κατοικία ή το κτίριο από αυτά που θεωρητικά επιχειρούν να λύσουν και μάλιστα με υψηλό κόστος.
Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί πως το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου έχει εκπαιδεύσει μέχρι σήμερα περισσότερους από 1.500 μηχανικούς σε όλη την Ελλάδα στην υλοποίηση έργων ενεργειακής αναβάθμισης, ενώ έχει πιστοποιήσει περί τους 100 ως σχεδιαστές παθητικών κτιρίων.
«Το επόμενο βήμα είναι το ακίνητο να μοντελοποιηθεί με εξειδικευμένο λογισμικό και να προσδιοριστούν οι καταναλώσεις του και οι ανάγκες παρεμβάσεων.
Ο πιστοποιημένος σχεδιαστής μπορεί να προσεγγίσει με απόλυτη αξιοπιστία τις ανάγκες αυτές και δώσει ένα πλάνο παρεμβάσεων και κόστους στον ιδιοκτήτη.
Τέλος, στην φάση της υλοποίησης θα πρέπει να επιλεγούν αξιόπιστα συνεργεία και σωστά υλικά, τα οποία υπό την επίβλεψη του ειδικευμένου μηχανικού θα πραγματοποιήσουν τις παρεμβάσεις», τονίζει ο κ. Παλλαντζάς.
Αξίζει να αναφερθεί, τέλος, πως η διασφάλιση της ποιότητας των παρεμβάσεων αυτών εξασφαλίζεται περαιτέρω μέσω της διαδικασίας εθελοντικής πιστοποίησης του ακινήτου ως παθητικού, υπηρεσία την οποία προσφέρει στην Ελλάδα αποκλειστικά το ΕΙΠΑΚ.
www.worldenergynews.gr
