Για την ταχύτερη ανάπτυξη «πράσινης» ενέργειας στην Ελλάδα δεν απαιτούνται μόνο νέες επενδύσεις σε έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και  ανάπτυξης δικτύων αλλά και η παράλληλη πορεία τους. Με άλλα λόγια, θα πρέπει η  χωροθέτηση των νέων ΑΠΕ είτε να ακολουθεί τα υφιστάμενα δίκτυα, είτε να ακολουθεί την πορεία ανάπτυξής τους. 

Ειδικότερα, σύμφωνα με τους Διαχειριστές του δικτύου διανομής και του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει στη μελέτη για το σημείο εγκατάστασης των έργων  ΑΠΕ να συνυπολογίζονται οι καλύτερες επιλογές για την ανάπτυξη του ηλεκτρικού συστήματος. Αντιθέτως σήμερα, πρώτα κατασκευάζονται οι νέες μονάδες και το δίκτυο «τρέχει» να αναπτυχθεί προκειμένου να  ικανοποιήσει τις νέες ανάγκες που προκύπτουν σε διάφορα σημεία της χώρας.   

Σε κάθε περίπτωση, με βάση το επενδυτικό πρόγραμμα ανάπτυξης του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας εκτιμάται πως ο ηλεκτρικός χώρος για ΑΠΕ το έτος 2030 θα είναι της τάξης των 29 GW συνολικά, δηλαδή θα ανταποκρίνεται στον στόχο που θέτει το νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) για τις ΑΠΕ.  Ωστόσο, ταυτόχρονα παρατηρείται ένα τεράστιο επενδυτικό ενδιαφέρον για περαιτέρω ανάπτυξη έργων ΑΠΕ το οποίο αναδεικνύεται από το γεγονός ότι μόνο στον ΑΔΜΗΕ υπάρχουν αιτήματα ΑΠΕ για προσφορά σύνδεσης που αθροίζουν ισχύ περί τα 45 GW. Η δυναμική αυτή ενδεχομένως να φέρει τη χώρα σε θέση ενεργειακής ανεξαρτησίας και ασφάλειας νωρίτερα σε σχέση με τα προβλεπόμενα στο   Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα. Απαιτούνται λοιπόν ενέργειες για τη βέλτιστη αξιοποίηση του υφιστάμενου ηλεκτρικού χώρου καθώς και για την επέκτασή του. 

Εντούτοις,  για την ανάπτυξη των δικτύων απαιτείται  σημαντικός χρόνος αδειοδότησης και ωρίμανσης, κάτι που ισχύει και σε διεθνές επίπεδο. Άλλωστε, προ ημερών, και ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ κ. Μάνος Μανουσάκης,  μιλώντας στο Οικονομικό Συνέδριο της Ναυτεμπορικής εστίασε στην ανάγκη βελτίωσης του αδειοδοτικού πλαισίου για τις νέες γραμμές και τους υποσταθμούς, ώστε τα έργα μεταφοράς να κατασκευάζονται έγκαιρα και να είναι σε θέση να υποστηρίξουν το συνεχώς αυξανόμενο επενδυτικό δυναμικό σε μονάδες «πράσινης» ενέργειας που αιτούνται σύνδεση στο ηλεκτρικό σύστημα. Επεσήμανε επιπλέον, ότι η Ελλάδα έχει φτάσει σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο διείσδυσης ΑΠΕ στο ενεργειακό της μείγμα, με στρατηγικό στόχο να καταστεί εξαγωγέας ενέργειας.   

Οι διεθνείς διασυνδέσεις

Για να συμβεί αυτό όμως απαιτείται και ενίσχυση διεθνών ηλεκτρικών διασυνδέσεων. Από τον Οκτώβριο του 2004 το Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς επαναλειτουργεί  παράλληλα με το διασυνδεδεμένο Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς υπό τον γενικότερο συντονισμό του ENTSO-E (European Network of Transmission System Operators for Electricity). Η παράλληλη λειτουργία του ελληνικού συστήματος  με το ευρωπαϊκό επιτυγχάνεται μέσω διασυνδετικών γραμμών μεταφοράς (ΓΜ), κυρίως των 400 kV, με τα συστήματα της Αλβανίας, της Βουλγαρίας, της Βόρειας Μακεδονίας και της Τουρκίας. Επιπλέον, το Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς συνδέεται ασύγχρονα μέσω υποβρυχίου συνδέσμου συνεχούς ρεύματος τάσης 400 kV με την Ιταλία. 

Τον Ιούνιο του  2023 τέθηκε σε λειτουργία και η δεύτερη διασύνδεση μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας.  Με την προβλεπόμενη ολοκλήρωση και των  μελλοντικών διασυνδετικών έργων των γειτονικών χωρών έως το τέλος του έτους 2029 το ελληνικό διασυνδεδεμένο ηλεκτρικό σύστημα,  θα πληροί τον στόχο του ποσοστού διασυνδεσιμότητας 15% το  2030.

Αποθήκευση και δίκτυα

Κατά τη μεταβατική περίοδο ωστόσο, ένα μέρος της καθαρής ενέργειας που παράγεται στην Ελλάδα δεν μπορεί να αξιοποιηθεί για εξαγωγές, άλλα ούτε στην εγχώρια αγορά, είτε λόγω του συνδυασμού χαμηλής ζήτησης και υπερβάλλουσας παραγωγής ΑΠΕ, που παρατηρείται σε ορισμένες περιόδους, είτε λόγω τοπικών περιορισμών χωρητικότητας του δικτύου. 

Έτσι, πέραν των εξαγωγών ενέργειας και της ανάπτυξης των ΑΠΕ σε συνάρτηση με τις δυνατότητες του συστήματος,   μία   λύση για τον περιορισμό των αναγκαίων για την ασφάλεια του συστήματος  περικοπών καθαρής ηλεκτροπαραγωγής πρόκειται να αποτελέσουν οι τεχνολογίες αποθήκευσης, οι οποίες «θα επιλύσουν μεν μερικώς το θέμα της υπερβάλλουσας παραγωγής σε σχέση με τη ζήτηση, δεν θα επιλύσουν όμως το θέμα του δικτύου καθώς ο Διαχειριστής του συστήματος δεν θα διαχειρίζεται την αποθήκευση, η οποία θα λειτουργεί με βάση την αγορά», επεσήμανε ο επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ, μιλώντας προ ημερών στο οικονομικό συνέδριο. Επιπλέον, η εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης με βέλτιστες πρακτικές μπορεί να οδηγήσει σε αποδοτικότερη εκμετάλλευση υφιστάμενων γραμμών μεταφοράς. 

Ενίσχυση εσωτερικών δικτύων

Παράλληλα με την εξυπηρέτηση της ζήτησης, που αποτελεί βασική παράμετρο για την ανάπτυξη των δικτύων, αλλά και την  εξυπηρέτηση  της μεγάλης διείσδυσης ΑΠΕ,   πρέπει να επιταχυνθεί  η  ενίσχυση των υποδομών του συστήματος μεταφοράς και διανομής για την αύξηση των διαθέσιμων περιθωρίων για τη σύνδεση νέων σταθμών ΑΠΕ. Στο πλαίσιο αυτό έχουν υλοποιηθεί και προγραμματίζονται   έργα που θα συμβάλλουν στην απορρόφηση και διακίνηση της παραγόμενης ενέργειας ΑΠΕ, προκειμένου ο διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος το 2030 να υπερκαλύπτει τους στόχους, ενώ σχεδιάζονται και νέα έργα μετά το 2030 για την εκπλήρωση των στόχων διείσδυσης ΑΠΕ σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Σε εξέλιξη βρίσκονται επενδύσεις σε διάφορα στάδια υλοποίησης με ορίζοντα ολοκλήρωσης έως το  2030, όπως η ολοκλήρωση του ανατολικού διαδρόμου 400 kV Πελοποννήσου, το νέο ΚΥΤ GIS Κουμουνδούρου, η νέα γραμμή μεταφοράς 400kV Φίλιπποι - Νέα Σάντα, ενισχύσεις του συστήματος στις περιοχές Ιωαννίνων, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, αντικαταστάσεις αγωγών 150 kV στην περιοχή της Τροιζηνίας κ.λπ..

Ακόμη,  προχωρούν οι διασυνδέσεις στα νησιά του Αιγαίου. Υπό Υψηλή Τάση (ΥΤ) έχουν συνδεθεί η Άνδρος, η Σύρος, η Πάρος, η Μύκονος και η Νάξος και  υπό Μέση  Τάση (ΜΤ) διασυνδέονται μέσω Πάρου η Αντίπαρος, η Ίος, η Σίκινος και η Φολέγανδρος, και μέσω Νάξου η Σχοινούσα, η Ηρακλειά και το Κουφονήσι. Επίσης, υπό  ΜΤ διασυνδέονται αρκετά νησιά πλησίον των ακτών (Σποράδες, Θάσος, Σαμοθράκη, Κύθηρα κ.ά.). Επίσης, αρκετά νησιά (κυρίως όσα βρίσκονται γεωγραφικά κοντά) έχουν διασυνδεθεί μεταξύ τους υπό  ΜΤ. Σε εξέλιξη βρίσκεται η Φάση Δ της Διασύνδεσης των Κυκλάδων και η μεγάλη  διασύνδεση  Κρήτης-Αττικής και θα ακολουθήσουν τα έργα διασύνδεσης των Δωδεκανήσων το 2029 και  των νησιών του Βορειοανατολικού Αιγαίου το 2030.

Σημαντικό ρόλο   σε επίπεδο λειτουργίας του συστήματος αναμένεται να παίξει και η ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης, με δεδομένη την πολυπλοκότητα που προκαλεί η αθρόα εισαγωγή μονάδων ΑΠΕ, σε σχέση με το παρελθόν, όταν υπήρχαν λίγες και  σταθερές όσον αφορά στην παραγωγή τους μονάδες ορυκτών καυσίμων. Σήμερα υπάρχει πληθώρα  ψηφιακών έργων για τη διαχείριση του ηλεκτρικού συστήματος  με τον καλύτερο και τον οικονομικότερο τρόπο. 

www.worldenergynews.gr