Η Ελλάδα βρίσκεται γεωγραφικά στο άκρο της Ευρώπης και οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις της με αυτήν, υστερούν για αντικειμενικούς λόγους σε σχέση με τα δίκτυα που υπάρχουν στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Η ανάπτυξη των ηλεκτρικών διασυνδέσεων είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες προώθησης της ενεργειακής μετάβασης στη χώρα μας, διότι επηρεάζουν άμεσα σπουδαίους άξονες της πολιτικής.

1. Κατ’ αρχάς αυξάνουν την ευελιξία του ηλεκτρικού συστήματος και έτσι βοηθούν στην μείωση των περικοπών πράσινης ενέργειας: H παροχή ευέλικτης ισχύος με ελάχιστο κόστος είναι απαραίτητη. Στο πλαίσιο της κλιματικής πολιτικής, οι σχετικοί πόροι ευελιξίας που έχουν προτεραιότητα είναι η αποθήκευση, η απόκριση ζήτησης αλλά και οι διασυνδέσεις και η αξιοποίηση υφιστάμενων πόρων ευελιξίας σε γειτονικές αγορές. Αυτή είναι η κατεύθυνση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, πάντα υπό τον περιορισμό της διασφάλισης της ευστάθειας και της ασφάλειας του συστήματος.

2. Περαιτέρω, οι διασυνδέσεις σχετίζονται άμεσα με το στόχο της χώρας να γίνει εξαγωγός πράσινης ενέργειας. Είναι πολύ θετικό ότι η στρατηγική αυτή έχει ενσωματωθεί σε διακηρυκτικό επίπεδο στο σχέδιο του επικαιροποιημένου ΕΣΕΚ και διαπνέει όλο το κείμενο και τα μέτρα πολιτικής. Φαίνεται όμως ότι οι σχετικοί ποσοτικοί στόχοι μπορούν να είναι υψηλότεροι και ότι, μάλλον, το παρουσιαζόμενο σενάριο δεν αξιοποιεί όλο το εξαγωγικό διαθέσιμο δυναμικό.

Συγκεκριμένα, οι εξαγόμενες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας κατά την περίοδο 2035-2050, προβλέπονται 3,7 – 11,1 TWh ετησίως ήτοι 4,8% - 9,4% της συνολικής καθαρής ηλεκτροπαραγωγής κάθε χρόνο. Ως αποτέλεσμα, το σενάριο του ΕΣΕΚ εκτιμά ότι στην αρχή της περιόδου ανάλυσης (2025), το κόστος εισαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας είναι 6€/MWh και επιβαρύνει κατά 4,1% το συνολικό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας. Το 2030 το κόστος εισαγωγών έχει ήδη μειωθεί στο μισό, ήτοι 3€/MWh και επιβαρύνει κατά 2,2% το συνολικό κόστος. Το 2035 η Ελλάδα έχει καταστεί εξαγωγική και κατά τη διάρκεια της 15ετίας έως το 2050, το όφελος από τις εξαγωγές μειώνει το συνολικό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας 3-7€/MWh ετησίως γεγονός που σημαίνει ετήσια μείωση 3,1% - 6,4%. Έχει σημασία να μελετηθεί εκτενέστερα ποιοι είναι οι συγκεκριμένοι παράγοντες που δεν επιτρέπουν να τεθούν πιο φιλόδοξοι στόχοι.

3. Είναι επίσης βέβαιο ότι οι διασυνδέσεις ευνοούν τη μείωση του συνολικού κόστους ενέργειας διότι επιτρέπουν την τροφοδοσία από τις πιο φθηνές πηγές από ένα μεγαλύτερο εύρος επιλογών.

Ο κομβικός ρόλος της αιολικής ενέργειας για την Ελλάδα

Από τον συνδυασμό όλων των ανωτέρω, αναδεικνύεται ότι προϋπόθεση για να καταστεί η χώρα εξαγωγική και να μεγιστοποιήσει τα σχετικά οφέλη από την αξιοποίηση των διασυνδέσεων, είναι η αυξημένη ανταγωνιστικότητά της. Στην προκειμένη περίπτωση, ανταγωνιστικότητα σημαίνει να παράγουμε ενέργεια με χαμηλό κόστος όταν η αξία της είναι υψηλή. Ο συνδυασμός αυτός επιτυγχάνεται πρωτίστως με την αιολική ενέργεια:

1. Η Ελλάδα έχει πλουσιότερο αιολικό δυναμικό σε σχέση με τις γειτονικές χώρες της περιοχής οι οποίες αναμένεται να επιδιώξουν την επίτευξη των ενεργειακών τους τους στόχων στηριζόμενες κυρίως στην ηλιακή ενέργεια. Έτσι τις ώρες εκτός μεσημεριού, που η Ελλάδα θα παράγει πολλή αιολική ενέργεια (εάν αναπτύξει το αιολικό της δυναμικό), η ενέργεια αυτή θα είναι πολύτιμη και θα μπορεί να την εξάγει αποφεύγοντας τις μεσημεριανές ώρες που οι γειτονικές χώρες θα έχουν πλεόνασμα και οι τιμές θα είναι ή θα τείνουν στο μηδέν.
Μια σχετική επισήμανση περιέχεται στην Έκθεση Ντράγκι: «Συγκεκριμένες περιοχές της ΕΕ είναι προικισμένες με υψηλό δυναμικό για οικονομικά ανταγωνιστική αξιοποίηση των Α.Π.Ε. Για παράδειγμα, ήλιος στη νότια Ευρώπη και άνεμος  στο Βορά και Νοτιοανατολικά».

2. Δεν αρκεί όμως η Ελλάδα να αυξήσει γενικά την αιολική ενέργεια. Για να μεγιστοποιήσει την ανταγωνιστικότητά της, πρέπει να αξιοποιήσει κατά προτεραιότητα τις θέσεις με το υψηλότερο αιολικό δυναμικό διότι έτσι θα παράγει περισσότερο και ακόμα φθηνότερο καθαρό ηλεκτρισμό. Αυτό θα ωφελήσει τους εγχώριους καταναλωτές και τις εξαγωγές μέσω των διασυνδέσεων. Στην ηπειρωτική Ελλάδα, το αιολικό δυναμικό εντοπίζεται κυρίως στα βουνά δηλαδή στους ορεινούς και ημιορεινούς όγκους.

Το συμπέρασμα είναι ότι η συνέργεια των διεθνών διασυνδέσεων με την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας προσφέρει πολλαπλά οφέλη, ειδικά στην Ελλάδα.

Πέραν των όσων αναφέρθηκαν, κορωνίδα αυτών είναι η  γεωπολιτική ενδυνάμωση της χώρας μας μέσω της συνεισφοράς της στην ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτησίας όλης της Ευρώπης. Η Ελλάδα με την αιολική ενέργεια και τις διασυνδέσεις μπορεί να γίνει χρήσιμη στους φίλους και εταίρους της και να τους ενισχύσει στις προσπάθειές τους για ανεξαρτησία.  Στο πλαίσιο αυτό η ματιά μας για εξαγωγές και νέες διασυνδέσεις, δεν χρειάζεται να προσανατολιστεί μόνο προς την κατεύθυνση της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης λόγω της συγκέντρωσης εκεί των μεγαλύτερων κέντρων κατανάλωσης. Μεγάλες, αυξανόμενες και, από μια άποψη, σημαντικότερες ανάγκες υπάρχουν επίσης  στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Το σήμα αυτό ενισχύθηκε από τις τιμές που διαμορφώθηκαν στις ευρωπαϊκές αγορές μετά το καλοκαίρι. Περαιτέρω, φαίνεται ότι τα χαρακτηριστικά του ενεργειακού συστήματος των χωρών αυτών (π.χ. ύπαρξη παλαιών, μη αποδοτικών συμβατικών σταθμών) συνεπάγονται υψηλότερες προκλήσεις και κόστος για την απανθρακοποίησή τους, οπότε η εξαγωγή εκεί καθαρής ενέργειας αποκτά ακόμα μεγαλύτερο νόημα.