Τι οδηγεί στις πρόωρες κάλπες;
Ο καταλύτης αυτών των γεγονότων εντοπίζεται σε ένα έγγραφο που διέρρευσε από τον υπουργό Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ των Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP) υπέρ των επιχειρήσεων, που πρότεινε πολιτικές σε πλήρη αντίθεση με τους εταίρους του συνασπισμού του FDP, τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) και τους Πράσινους. Το εν λόγω έγγραφο, με τίτλο Economic Transition for Germany: Economic Concepts for Growth and Intergenerational Fairness, αναιρεί βασικές πτυχές της πολιτικής του συνασπισμού, συμπεριλαμβανομένης της δράσης για το κλίμα, της κοινωνικής ασφάλισης, της φορολογίας και της σχολής Sonderweg της Γερμανίας (το «μοναδικό μονοπάτι»). Η αποκάλυψη ουσιαστικά διέλυσε τον συνασπισμό, με τον Καγκελάριο Σολτς να απαλλάσσει τον υπουργό Οικονομικών του FDP Κρίστιαν Λίντνερ, αφήνοντας το SPD και τους Πράσινους να κυβερνούν ως κυβέρνηση μειοψηφίας.
Οδεύοντας προς πρόωρες εκλογές, τίθεται το ερώτημα σχετικά με τον οικονομικό μετασχηματισμό της Γερμανίας. Μια πρόκληση για το κράτος πρόνοιας της Γερμανίας από πάνω προς τα κάτω. Αν για κάτι υπερηφανεύεται αυτό είναι το η σοσιαλιστική πολιτική της, η οποία έγινε λύδια λίθος για τη σύγχρονη Γερμανία μετά τους παγκόσμιους πολέμους, και της οποίας η εμφάνιση διαμόρφωσε ευρέως τη γερμανική πολιτική οικονομία του 19ου αιώνα πριν ανοίξει το δρόμο από την αριστοκρατία στη δημοκρατία.
Το κράτος πρόνοιας
Αυτές οι πολιτικές έχουν επηρεαστεί από τη Sonderweg, η οποία επιβεβαιώνει τη σημασία της γερμανικής θέσης στη Δύση. Αυτή η σχολή σκέψης πιστεύει στη δημοκρατία και τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις ως μια προσέγγιση από πάνω προς τα κάτω, όπου το κράτος είναι υπεύθυνο για την έναρξη και την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων χωρίς απαιτήσεις «από τα κάτω». στη σταθεροποίηση των συνταξιοδοτικών επιπέδων και στη δημιουργία ταμείου κεφαλαίου γενεών για το Σύστημα Καταστατικής Ασφάλισης Συντάξεων.
Το έγγραφο που διέρρευσε υποστηρίζει ότι αυτό το μοντέλο πρόνοιας από πάνω προς τα κάτω δεν είναι βιώσιμο από δημοσιονομική άποψη και παρουσιάζει χαρακτηριστικά που επιβαρύνουν τις μελλοντικές γενιές. Υποστήριξε, επίσης, το φρένο χρέους (Schuldenbremse), μια διάταξη του γερμανικού Συντάγματος (Βασικός Νόμος) που περιορίζει τις κρατικές δαπάνες όταν τα πιθανά έσοδα είναι ανεπαρκή. Ο Lindner έχει περιγράψει το αυξανόμενο κόστος της γήρανσης του πληθυσμού ως αδικία μεταξύ των γενεών που επηρεάζει αρνητικά τα εθνικά οικονομικά. Διάφοροι ακαδημαϊκοί και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν επικρίνει σθεναρά τη στάση του Lindner.
Ο αντίκτυπος της πολιτικής
Ο πλήρης αντίκτυπος αυτής της αλλαγής πολιτικής δεν θα γίνει εμφανής πριν τις εκλογές του 2025. Διακινδυνεύοντας παραχωρήσεις στον ηλικιωμένο πληθυσμό της Γερμανίας, στο πλαίσιο του στάσιμου εργατικού δυναμικού και των επιπέδων εισοδήματος, υπάρχει μια αυξανόμενη ευκαιρία για άνοδο των νεομαρξιστικών ιδεωδών, που θεωρούν τους συνταξιούχους ως ενοικιαστές, επιδεινώνοντας περαιτέρω τις οικονομικές ανισορροπίες. Επιπλέον, αυτή η υπόθεση θεωρεί έμμεσα τις συντάξεις ως παθητικό εισόδημα, χωρίς να λαμβάνει υπόψη παράγοντες όπως τα επενδυτικά έξοδα, οι φόροι εισοδήματος επί των επιστροφών, οι προσωπικές δαπάνες ή οι φιλανθρωπικές εισφορές. Η επίμονη εστίαση στον συνδυασμό παραμέτρων ανάπτυξης με μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες πολιτικές στρατηγικές, χωρίς να συνυπολογίζεται η οικονομική κατανάλωση ως μέρος του ρυθμού αύξησης του κεφαλαίου ή του πλούτου, κινδυνεύει να θέσει σε κίνδυνο το μέλλον της ομοσπονδιακής γερμανικής οικονομίας. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να ενισχύσει την πεποίθηση ότι οι συνταξιούχοι δεν συμμετέχουν ενεργά στην οικονομία, οδηγώντας στη λανθασμένη αντίληψη ότι ο ρυθμός αύξησης του πλούτου είναι αρνητικός.
Οι πολιτικές για το κλίμα
Το τελευταίο προσχέδιο του προϋπολογισμού της Γερμανίας για το 2025 έδωσε προτεραιότητα στις δεσμεύσεις για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων του κλίματος στην οικονομία, χορηγώντας ειδικά κονδύλια για την ενεργοποίηση της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια, ειδικά σε τομείς όπως η προσιτή στέγαση, οι αλυσίδες εφοδιασμού και η χρέωση EV. Ωστόσο, ο υπουργός Οικονομικών αναφέρεται όλο και περισσότερο στη δημοσιονομική θέση της Γερμανίας για το Ταμείο για το Κλίμα και τον Μετασχηματισμό (KTF), που εγκρίθηκε από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση τον Αύγουστο του 2024, ως «πολιτικά επιβεβλημένη απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές», υποστηρίζοντας ότι είναι η κύρια αιτία των κεφαλαιακών σοκ για δημόσια οικονομικά, με αποτέλεσμα υποτονικές επενδύσεις.
Η διάλυση του κυβερνώντος συνασπισμού είναι πιθανό να ρίξει σκιά στο μέλλον της γερμανικής πολιτικής για το κλίμα, διακινδυνεύοντας αυξημένη γραφειοκρατική πίεση και αρνητικές συνέπειες για την εφαρμογή του KTF. Επιπλέον, μπορεί να υπάρξουν και γραφειοκρατικές καθυστερήσεις στην εκπλήρωση του στόχου που έχει θέσει η χώρα για το 2045, που θα περιπλέξουν τη βιομηχανική μετάβαση της χώρας προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Παρά τις αυξανόμενες πιέσεις η θέση του γεωργικού τομέα της Γερμανίας φαίνεται να επηρεάζεται περισσότερο από αυτές τις εξελίξεις. Ο τομέας αντιμετωπίζει ήδη υπερπληθωρισμό λόγω της αύξησης των εθνικών τιμών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, που επηρεάζει επίσης τις μεταφορές και τη θέρμανση. Ο τελευταίος Παγκόσμιος Δείκτης Επισιτιστικής Ασφάλειας του 2022, που δημοσιεύτηκε από το Economist Impact, τοποθετεί τη Γερμανία στο κόκκινο για την επισιτιστική ασφάλεια και την πρόσβαση, κατατάσσοντάς την στην 80η θέση παγκοσμίως—μεταξύ των χαμηλότερων στις χώρες υψηλού εισοδήματος. Η αρνητική βαθμολογία αποδίδεται στην έλλειψη μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής και οργανισμού επισιτιστικής ασφάλειας, χωρίς βελτίωση από το 2012.
Αλλαγή προσέγγισης
Η κατάρρευση του συνασπισμού άνοιξε τον δρόμο για μια άνοδο των πολιτικών προσεγγίσεων υπέρ των εταιρειών στις επερχόμενες πρόωρες εκλογές του 2025, που πιθανότατα συνοδεύεται από αιτήματα για κονδύλια του δημόσιου προϋπολογισμού για επιδοτήσεις και φορολογικές περικοπές. Καθώς οι γερμανικές βιομηχανίες ήδη παλεύουν με έντονο ανταγωνισμό από τις ασιατικές αγορές, ένα κίνητρο σοκ για την ενίσχυση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας θα μπορούσε να υπονομεύσει το μεσοπρόθεσμο αναπτυξιακό δυναμικό και να επιδεινώσει τις υπάρχουσες οικονομικές ανισορροπίες.
Οι συστάσεις πολιτικής του Lindner έχουν λάβει μεγάλες διακυμάνσεις στα ρυθμιστικά πρότυπα της κυβέρνησης, υποστηρίζοντας μια σειρά περικοπών εταιρικών φόρων και την κατάργηση των επιβαρύνσεων αλληλεγγύης (Solidaritätszuschlag ή Soli) σε ΜΜΕ και ελεύθερους επαγγελματίες, όλα στο όνομα της ενίσχυσης της καινοτομίας και του ανταγωνισμού. Ενώ οι συστάσεις μπορεί να φαίνονται καλοπροαίρετες, ο πρώην υπουργός Οικονομικών φαίνεται να έχει πρόθεση να θυσιάσει τον δημόσιο τομέα και τις περιθωριοποιημένες ομάδες.
Συνολικά, αυτές οι προτάσεις αντικατοπτρίζουν μια σταθερή απόρριψη της γερμανικής δημοσιονομικής βιωσιμότητας, η οποία είναι κρίσιμη στο τρέχον οικονομικό κλίμα. Η υπόθεση ότι οι περικοπές των εταιρικών φόρων, που διευκολύνονται από τις μειωμένες δημόσιες υπηρεσίες, θα ανταμειφθούν τελικά μέσω της μελλοντικής ανάπτυξης είναι, για να το θέσω ήπια, εσφαλμένη. Αυτά τα μέτρα πολιτικής όχι μόνο απειλούν να υπονομεύσουν τις δημόσιες υπηρεσίες μακροπρόθεσμα, αλλά κινδυνεύουν επίσης να αποσταθεροποιήσουν πληθωριστικές πιέσεις βραχυπρόθεσμα, οδηγώντας σε οικονομική αναταραχή.
Οι τάσεις της οικονομίας
Για να διατηρήσει η Γερμανία τις προοπτικές του Sonderweg και της πολιτικής του οικονομίας θα πρέπει να στραφεί σε έναν οικονομικό εθνικισμό, σύμφωνα με το Geopolitical Monitor. Το έγγραφο υποστηρίζει ότι η αδικία μεταξύ των γενεών είναι η κύρια συνέπεια της οικονομικής ύφεσης της Γερμανίας. Ωστόσο, η αναταραχή στη σημερινή γερμανική κυβέρνηση μετά τις συστάσεις πολιτικής του υπουργού Οικονομικών έχει παραβλέψει τις θετικές πτυχές του διεθνισμού που έχουν τοποθετήσει τη μεταπολεμική Γερμανία ως παγκόσμιο ηγέτη.
Επιπλέον, με την κινητικότητα, τη μετανάστευση και το διεθνές εμπόριο στο επίκεντρο των πολιτικών τριγωνισμών της Γερμανίας, η αποτυχία του να αντιμετωπίσει την εξωτερική κινητικότητα, τις συνεισφορές της διασποράς και τις κοινωνικές αξίες που αποδοκιμάζουν τον εμπορικό προστατευτισμό ως αποφασιστικό παράγοντα στην κοινωνική ανανέωση για τη διατήρηση του γερμανικού Sonderweg μια αποκλειστική αφήγηση. Αυτό κινδυνεύει να απειλήσει τη θέση της Γερμανίας ως σημαντικό οικονομικό προπύργιο στον Παγκόσμιο Βορρά. Αν μη τι άλλο, η εθνική ανάπτυξη της Γερμανίας οφείλει την τεράστια οικονομική της κερδοφορία στον διεθνή καταμερισμό εργασίας.
Αν και οι μεταπανδημικοί οικονομικοί αγώνες που επηρεάζουν τη γερμανική εργατική τάξη δεν είναι ασήμαντο θέμα, οι συναισθηματικά φορτισμένες πολιτικές συζητήσεις της Γερμανίας για τις αξίες της γερμανικής εργασίας (Deutsche Arbeit) είναι άδικες ως προς το πνεύμα, φέρνοντας τη συνείδηση της κρίσης στη χώρα με την αποπολιτικοποίηση των κοινωνικοπολιτικών θεσμών. Μια αντίληψη που υπάρχει για την οικονομία είναι αυτή της απομονωμένης τάξης, όπου τα αποτελέσματα είναι ένα άμεσο αποτέλεσμα επιρροής στη συστημική τάξη πραγμάτων και όχι στις ίδιες τις διαδικασίες. Αυτό επιτρέπει το εύρος του οικονομικού βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα, χωρίς μελλοντική βιωσιμότητα.
Προς το παρόν, η πολιτική αβεβαιότητα της Γερμανίας καταδεικνύει απαιτήσεις για ελάχιστο κρατικό παρεμβατισμό για τη σταθεροποίηση της οικονομίας μακροπρόθεσμα. Επομένως, μένει να δούμε αν τα θεωρητικά ρεύματα αυτού του οικονομικού φιλελευθερισμού στη Γερμανία μετά την πανδημία θα μεταφραστούν σε ένα κλασικό πρόβλημα δευτερογενούς αποπληθωρισμού ή θα δημιουργήσουν μια αποκεντρωμένη ανταγωνιστική τάξη που ανοίγει το δρόμο για θεσμική ακεραιότητα προς την κοινωνική επανένωση
www.worldenergynews.gr
