Το θέμα της αποζημίωσης των αυτοπαραγωγών αναμένεται να βρεθεί στο προσκήνιο το 2024 με σχετικές συζητήσεις μεταξύ ΡΑΕΕΥ, ΥΠΕΝ και ΑΔΜΗΕ καθότι θα αυξάνονται οι ποσότητες απορριπτόμενης ενέργειας, σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΕΝΕ για τις Ενεργειακές Τάσεις 2023-2024.
Η μελέτη εκτιμά ότι εντός του 2024, αναμένονται περαιτέρω προβλήματα στο δίκτυο, λόγω της υπερπροσφοράς ΑΠΕ και του κορεσμένου συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας. Και τονίζει ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα του ελληνικού συστήματος είναι η διατήρηση της ευστάθειας του συστήματος τις μεσημεριανές ώρες λόγω της υπερπαραγωγής των φωτοβολταϊκών.
Εκτιμά, ότι οι περικοπές μπορεί να φτάσουν μέχρι και το 50% της παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ, σε περιόδους υψηλής ηλιοφάνειας και ισχυρών ανέμων για να διατηρηθεί όρθιο το ηλεκτρικό σύστημα.
Όπως αναφέρει, υπολογίζεται ότι μαζί με τον «κόφτη» που επιβλήθηκε στα έργα του δικτύου διανομής (ΔΕΔΔΗΕ), το ψαλίδι ξεπέρασε πρόσφατα τα 3.5 GW και συμπληρώθηκε με εμπάργκο στις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας, με βάση τους κανόνες του διασυνοριακού εμπορίου, οι οποίες σταμάτησαν για τέσσερις ημέρες μέχρι να περάσει η «μπόρα» της πασχαλινής περιόδου με τις ειδικές κλιματολογικές συνθήκες και την περιορισμένη ζήτηση. Η απαγόρευση των εισαγωγών, εξηγεί, περιόρισε και μεγαλύτερες απορρίψεις ενέργειας, κάτι που θα ήταν αδύνατο να συμβεί σε μια τυπική ημέρα χωρίς τη λήψη των έκτακτων μέτρων από τον ΑΔΜΗΕ.
Παράλληλα, σημειώνει, έντονος είναι και ο προβληματισμός από πλευράς των επενδυτών ΑΠΕ αλλά και των τραπεζών, που ζητούν περισσότερες διασφαλίσεις για τη χρηματοδότηση έργων λόγω της αβεβαιότητας της αγοράς.
Η υστέρηση των δικτύων κοστίζει ακριβά στους επενδυτές
Όπως αναφέρει το ΙΕΝΕ, οι ανησυχίες των εταιρειών ηλεκτρισμού σε Ελλάδα και Ευρώπη συνδέονται με τη σημαντική υστέρηση ανάπτυξης των δικτύων και την εν δυνάμει εξέλιξή τους σε απειλή όχι μόνο για την επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων για το κλίμα, αλλά και για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.
"Η ζοφερή αυτή πραγματικότητα των ηλεκτρικών συστημάτων της Ευρώπης είναι αποτέλεσμα ενός σχεδιασμού που έδωσε έμφαση στην ανάπτυξη των ΑΠΕ, χωρίς να λάβει υπόψη τη δυναμικότητα των δικτύων και την αποθήκευση για την απορρόφηση και διαχείριση της συνεχώς αυξανόμενης και ευμετάβλητης παραγωγής τους.
Η διαχείριση της νέας αυτής πραγματικότητας, σε συνδυασμό με την καθίζηση της ζήτησης ενέργειας, αποτελεί καθημερινή άσκηση για τους διαχειριστές των ευρωπαϊκών συστημάτων ηλεκτρισμού, η οποία γίνεται όλο και πιο δύσκολη όσο αυξάνεται η διείσδυση των ΑΠΕ. Το βασικό εργαλείο των διαχειριστών σε όλη την Ευρώπη για τη διατήρηση της ευστάθειας των ηλεκτρικών συστημάτων είναι οι περικοπές πράσινης ενέργειας, κάτι που, σε συνδυασμό με τις μηδενικές και αρνητικές τιμές που εμφανίζονται όλο και πιο συχνά, περιορίζει τις αποδόσεις των επενδύσεων", σημειώνεται χαρακτηριστικά.
Αύξηση εξαγωγών και μείωση εισαγωγών ενέργειας στο τρίμηνο του 2024
Το 2023, οι εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας, σημειώνει η μελέτη, διαμορφώθηκαν στις 4.1 ΤWh, μειωμένες κατά 17.7%, σε σύγκριση με το 2022, που ανήλθαν στις 4.9 ΤWh. Το α’ τρίμηνο του 2024, οι εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας διαμορφώθηκαν στις 1.6 ΤWh, αυξημένες κατά 153.84%, σε σύγκριση με το α’ τρίμηνο του 2023, που ανήλθαν στις 0.65 ΤWh.
Αντίθετα οι εισαγωγές ενέργειας στο τρίμηνο του 2024, διαμορφώθηκαν στις 2.5 ΤWh, μειωμένες κατά 20.3%, σε σύγκριση με το α’ τρίμηνο του 2023, που ανήλθαν στις 3.1 ΤWh.
Το 2023, οι εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας διαμορφώθηκαν στις 9.9 ΤWh, αυξημένες κατά 13.4%, σε σύγκριση με το 2022, που ανήλθαν στις 8.8 ΤWh. Αξίζει να αναφερθεί ότι το πολύ υψηλό ποσοστό εισαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας στο ελληνικό ηλεκτρικό σύστημα δημιουργεί τάσεις εξάρτησης, ενώ επιβαρύνει τα οικονομικά του συστήματος και συμβάλλει στην άνοδο της τιμής για τον μέσο καταναλωτή.
Η ζήτηση
Ανοδικά κινήθηκε η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας το α’ τρίμηνο του 2024 και ανήλθε στις 12.6 TWh αυξημένη κατά 7.2%, σε σύγκριση με το α’ τρίμηνο του 2023, που ήταν στις 11.8 TWh, σημειώνει η μελέτη.
Στο σύνολο το 2023 διαμορφώθηκε στις 48.5 TWh, μειωμένη κατά 6.4% σε σύγκριση με το 2022 (51.9 TWh).
Επίσης περιράφεται, η πτωτική πορεία της ζήτησης τα προηγούμενα χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας. Όπως αναφέρει η μελέτη, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας υποχώρησε σημαντικά από τον Απρίλιο μέχρι και τον Ιούνιο του 2020, για να επανέλθει τον Ιούλιο στα επίπεδα των προηγούμενων ετών. Ωστόσο, τον Αύγουστο του 2020 ήταν χαμηλότερη σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, εξαιτίας της συρρίκνωσης της τουριστικής ζήτησης. Συνολικά, την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2020, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας ήταν κατά 5.2% χαμηλότερη έναντι της ίδιας περιόδου το 2019, σύμφωνα με στοιχεία του ΙΟΒΕ (4). Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα σημείωσε πτώση την περίοδο 2010-2013, ως συνέπεια της οικονομικής κρίσης, ενώ το 2020 καταγράφηκε αισθητή μείωση σε σχέση με το 2019, κυρίως λόγω της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων που εφαρμόστηκαν.
Για το σύνολο της περιόδου 2010-2022, η ακαθάριστη εγχώρια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κατέγραψε μικρές διακυμάνσεις, με σαφείς καθοδικές τάσεις τα τελευταία χρόνια. Ένα γενικό συμπέρασμα είναι η διαχρονική στασιμότητα της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία κυμαίνεται στα 4.0-8.0 GW τους χειμερινούς μήνες και στα 7.0-11.0 GW τους καλοκαιρινούς μήνες.
Αυξήθηκε το ρωσικό αέριο- Μειώθηκε στο 39% το LNG στο τρίμηνο του 2024 από 56% το 2023
Στο ρόλο του φυσικού αερίου, την αύξηση των ρωσικών εισαγωγών και τη μείωση των εισαγωών LNG φέτος, αναφέρεται επίσης η μελέτη.
Οι συνολικές εισαγωγές φυσικού αερίου της Ελλάδας για το α’ τρίμηνο του 2024 ανήλθαν σε 16.2 TWh, με 6.4 TWh ή 39% να εισάγονται μέσω της Αγίας Τριάδας (LNG προερχόμενο από τον τερματικό σταθμό στην Ρεβυθούσα), 7.1 TWh ή 44% να εισάγονται μέσω του Σιδηροκάστρου, 0 TWh ή 0% εισήχθησαν μέσω των Κήπων, ενώ 2.8 TWh ή 17% εισήχθησαν μέσω της Νέας Μεσημβρίας. Η συνεισφορά του LNG κατά 56% το 2023 θεωρείται ένα από τα υψηλότερα ποσοστά των τελευταίων ετών, αναδεικνύοντας τον σημαντικό ρόλο που ήδη παίζει και αναμένεται να παίξει το εν λόγω καύσιμο τα επόμενα χρόνια στο πλαίσιο απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Το 2023 ήταν αυξημένες οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην Ελλάδα, τόσο μέσω του αγωγού στο Σιδηρόκαστρο, όσο και με τη μορφή LNG στον τερματικό σταθμό της Ρεβυθούσας. Άλλωστε το ρωσικό φυσικό αέριο και ειδικά το LNG εξακολουθεί να αποτελεί βασική πηγή προμήθειας για τις χώρες της ΕΕ, παρά τις εξαγγελίες περί απεξάρτησης μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Στην Ελλάδα, σημειώθηκε αύξηση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου μέσω του Σιδηροκάστρου κατά 65% το 2023, σε σχέση με το 2022, δηλαδή από τις 8.9 TWh το 2022 στις 14.7 TWh το 2023, ενώ μεταξύ 2021 και 2022 η χώρα μας είχε μειώσει κατά σχεδόν ίδιο ποσοστό (68%) τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου. Αν αθροιστούν δε οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, μέσω του αγωγού Turkstream, αλλά και με τη μορφή LNG στην Ρεβυθούσα (7.34 TWh), τότε προκύπτει ότι το ρωσικό φυσικό αέριο το 2023 ήταν υπεύθυνο για τουλάχιστον 22.05 TWh ή 41% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου στη χώρα.
Το α’ τρίμηνο του 2024, όπως αναφέρεται, καταγράφηκαν σαφώς μειούμενες εισαγωγές LNG, και σύμφωνα με τη μελέτη η σημαντική αυτή υποχώρηση θα πρέπει να αναζητηθεί στις ανταγωνιστικές τιμές του εισαγόμενου μέσω αγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Οι προοπτικές
Σύμφωνα με το ΙΕΝΕ, ευοίωνες διαγράφονται οι προοπτικές για τις τιμές του ρεύματος και του φυσικού αερίου, καθώς ωριμάζουν οι επενδύσεις σε νέες μονάδες εισαγωγικών τερματικών σταθμών LNG σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε συνδυασμό με τα υψηλά επίπεδα πληρότητας των αποθηκών φυσικού αερίου της ΕΕ (58% στις 31 Μαρτίου 2024).
Όπως αναφέρει, δεν διαφαίνεται κίνδυνος διακοπής της προμήθειας φυσικού αερίου, καθότι πραγματοποιούνται συνεχώς εισαγωγές LNG, ενώ αναμένεται η έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του FSRU της Αλεξανδρούπολης μέχρι τα τέλη Μαΐου 2024 και βρίσκεται σε εξέλιξη ο προγραμματισμός για την κατασκευή νέων.
Επίσης, για την έρευνα υδρογονανθράκων, σημειώνει ότι έχουν ολοκληρωθεί οι σεισμικές έρευνες για τον εντοπισμό κοιτασμάτων φυσικού αερίου στις θαλάσσιες περιοχές της Κρήτης και ήδη προγραμματίζονται οι πρώτες ερευνητικές γεωτρήσεις για το 2025, ενώ ολοκληρώθηκαν και οι σεισμικές έρευνες στο Ιόνιο Πέλαγος και βρίσκεται σε εξέλιξη η ερμηνεία των δεδομένων.
Όσον αφορά το ηλεκτρικό σύστημα, σημειώνει ότι δρομολογείται η περαιτέρω ανάπτυξη δικτύων ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου, σύμφωνα με τα προγράμματα ανάπτυξης των διαχειριστών.
Και σημειώνει ότι ενθαρρύνεται η σύναψη μακροχρόνιων συμβολαίων προμήθειας ενέργειας παραγόμενης από ΑΠΕ, δηλαδή τα «πράσινα» PPA, γεγονός που αναμένεται να έχει θετικό αντίκτυπο στην διαμόρφωση των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρισμού εντός του 2024.
www.worldenergyneww.gr
