Όποιο και να είναι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, η Τουρκία βαδίζει όλο και περισσότερο προς το χάος και την πάλη όλων εναντίον όλων, είτε κερδίσει είτε χάσει το δημοψήφισμα το Τούρκος πρόεδρος
Ο εκτροχιασμός των σχέσεων της Τουρκίας με την Ολλανδία καθώς και η σταδιακή επιδείνωση των σχέσεων με την Γερμανία –παρά του περί του αντιθέτου εκτιμήσεις- είναι πολύ πιθανόν να συνεχιστεί προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση και μετά την περαίωση του δημοψηφίσματος της 16ης Απριλίου στην Τουρκία.
Μία πρώτη ανάλυση των σημερινών δεδομένων και με βάση τη λογική της «ελεγχόμενης κρίσης» υπογραμμίζει πως η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Ολλανδίας (και Γερμανίας) με την Τουρκία εξυπηρετούν τις ηγεσίες των χωρών αυτών μπροστά στις κάλπες.
Η ένταση στις σχέσεις με την Ευρώπη εκτιμάται πως θα επιτρέψει στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να δρέψει τους εκλογικούς καρπούς της σθεναρής του στάσης απέναντι στους δυτικούς.
Από την πλευρά της Ολλανδίας η συγκυρία επιτρέπει στην σημερινή κυβέρνηση να επιδείξει τα εθνικά της «αντανακλαστικά» αφού οι εθνικιστές του Γκέερτ Βίλντερς μπορούν να χρησιμοποιήσουν προς όφελός του κάθε ένδειξη αδυναμίας αναφορικά με ένα θέμα το οποίο αποτελεί προεξέχων ζήτημα στην προεκλογική εκστρατεία στην χώρα αλλά και να το κεφαλαιοποιήσουν στην κάλπη.
Με βάση τη συγκεκριμένη λογική οι σχέσεις της Ολλανδίας με την Τουρκία θα γίνει προσπάθεια από το Άμστερνταμ να εξομαλυνθούν το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, δηλαδή μετά τη 15η Μαρτίου και ύστερα από την δημιουργία της επόμενης κυβέρνησης της χώρας.
Από την πλευρά της η Τουρκία θα κρατήσει τους υψηλούς τόνους μέχρι την 16η Απριλίου και τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος.
Η άποψη αυτή μπορεί να έχει μία λογική η οποία όμως πάσχει σε κάποια σημεία.
• Πρώτον, κατά πόσο είναι κάποιος σίγουρος πως η oλλανδική πλευρά θα τοποθετηθεί στο άμεσο μέλλον με μεγαλύτερη μετριοπάθεια, εάν ληφθεί υπόψιν η πιθανότητα πως ο Γκεερτ Βίλντερς με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να ελέγξει τις εξελίξεις την επόμενη ημέρα, είτε ως μέλος της κυβέρνησης είτε ως βασικός ρυθμιστικός παράγοντας από τα έδρανα της αντιπολίτευσης;
• Δεύτερον, τι θα συμβεί στην Τουρκική πολιτική σκηνή και στη χώρα γενικότερα εάν και εφόσον ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ΔΕΝ καταφέρει να περάσει από το δημοψήφισμα την αλλαγή του πολιτικού συστήματος; Πιστεύει κανείς πως την επομένη του δημοψηφίσματος εάν αυτό δεν θα είναι της αρεσκείας του Τούρκου Προέδρου αυτός θα… αποσυρθεί στο «φτωχικό» του «Λευκό Σαράι» και θα αρχίσει να λειτουργεί όπως ο ηγέτης μίας κεντροευρωπαϊκής χώρας;
Κρίνοντας από:
- την προσωπικότητα του Τούρκου προέδρου, σε ένα τόσο συγκεντρωτικό σύστημα
- την επιμονή και τη προσήλωση που επιδεικνύει στην επιτυχία των στόχων του
- την εκδικητικότητα που τον διακρίνει, έχοντας ως ξεκάθαρο παράδειγμα την αντίδρασή του απέναντι σε πραγματικούς και ιδεατούς πολιτικούς του αντιπάλους όπως τους πραξικοπηματίες
- τον μακιαβελικό τρόπο του πολιτεύεσθαι όπου πριν λίγους μήνες δεν δίστασε να διαρρήξει πλήρως τις σχέσεις του με τους Κούρδους με τίμημα να ξεκινήσει ξανά τον εσωτερικό πόλεμο μόνο και μόνο για να ενδυναμώσει τα ποσοστά του ΑΚΡ, ή το πως συμμάχησε με τους πλέον εμβληματικούς κεμαλικούς, τους Γκρίζους Λύκους του MHP, για να περάσει το νομοσχέδιο για το δημοψήφισμα, υπάρχει κάποιος ο οποίος θα εκτιμούσε πως ο Τούρκος πρόεδρος στην προσπάθειά του να δικαιολογήσει την ήττα του ή/και να ετοιμάσει το έδαφος για μία νέα προσπάθεια –όποιας μορφής και να έχει αυτή- δεν θα επιτεθεί με σκαιό και επικίνδυνο τρόπο σε όλους εκείνους που γνωρίζει πως θα εξάψουν τα πάθη του μέσου απαίδευτου, θρησκόληπτου, ανασφαλή εθνικιστή Τούρκου της Μικράς Ασίας ο οποίος αποτελεί και τη δεξαμενή των ψηφοφόρων και ακολούθων του;
• Τρίτον, ακόμα και εάν κάποιος δεχτεί πως ο Τούρκος πρόεδρος θα κερδίσει αυτό που θέλει, πόσο πιθανό είναι να δεχτεί κάποιος πως την επόμενη ημέρα τα πράγματα θα είναι όπως πριν. Αυτό θα μπορούσε μόνο να συμβεί εάν η Τουρκία δεν θα αντιμετώπιζε πλέον προβλήματα εθνικής συνοχής, και εάν η Ευρώπη δεν αντιμετώπιζε πραγματικό ζήτημα με το θέμα της μετανάστευσης και του ισλαμιστικού εξτρεμισμού και τρομοκρατίας.
Πορεία προς το χάος
Δυστυχώς για την Τουρκία όποιο και να είναι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος η χώρα βαδίζει όλο και περισσότερο προς το χάος και την πάλη όλων εναντίον όλων, είτε κερδίσει είτε χάσει το δημοψήφισμα το Τούρκος πρόεδρος, η ηττημένη πλευρά θα έχει τόσο πολλά να χάσει ώστε θα προτιμήσει να αποσταθεροποιήσει τη χώρα ακόμα περισσότερο – με ότι αυτό σημαίνει για τις σχέσεις της με το εξωτερικό.
Δυστυχώς για την Ευρώπη, οι εκλογές στην Ολλανδία δεν είναι το τέλος αλλά η έναρξη μίας μεγάλης αλυσίδας εκλογικών αναμετρήσεων σε χώρες κομβικές για το μέλλον της Ευρώπης οι οποίες αντιμετωπίζουν λίγο ως πολύ τα ίδια θέματα, με αποτέλεσμα ο βαθμός ελευθερίας και ανοχής σε τέτοια ζητήματα να είναι πλέον από μικρός έως ελάχιστος.
• Τέταρτο, και ίσως πιο σημαντικό. Όποιος θεωρεί πως ο Τούρκος πρόεδρος δρα μέσα στα πλαίσια του πολιτικού ρεαλισμού και όχι της ιδεοληπτικής νεοθωμανικής/πανισλαμικής ουτοπίας μάλλον διαπράττει ένα τεράστιο λάθος εκτίμησης και στρατηγικής ανάλυσης. Μία μόνο προσέγγιση στο θέμα μέσα από το βιογραφικό του Τούρκου προέδρου, τα γραπτά του (ακόμα και τα ποιήματά του) αλλά και της πολιτικής του πράξης ειδικά σε σχέση με τις γεωπολιτικές του επιλογές καταδεικνύει το γεγονός πως η τουρκική εξωτερική πολιτική έχει χάσει κάθε τι το ορθολογικό –τουλάχιστον από την εποχή του Μαβή Μαρμαρά (2010)- κάτι το οποίο συμβαίνει στο εσωτερικό της χώρας από την περίοδο των διαδηλώσεων στο Πάρκο Γκεζί (2013).
Με άλλα λόγια η πιθανότητα οι σχέσεις Ολλανδίας - Τουρκίας ή για να τεθεί πιο σωστά το ζήτημα, οι σχέσεις Ευρώπης - Τουρκίας να επιδεινωθούν είναι πολύ περισσότερες από το να εξομαλυνθούν.
Ότι και να βγάλει η κάλπη στην Ολλανδία, στην Γαλλία, στην Γερμανία ή όπου αλλού, το θέμα Τουρκία και Ευρωπαϊκή Ένωση έχει στην ουσία λήξει, εάν υπήρχε στην πραγματικότητα ποτέ (η Ελλάδα καλά κάνει και το χρησιμοποιεί ως «τυράκι» απέναντι στην Τουρκία, αρκεί φυσικά να μην πειστεί η ίδια πως υπάρχει στην πραγματικότητα κάτι με τον τίτλο «πλήρης ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ»).
Ότι και να συμβεί στο δημοψήφισμα στην Τουρκία η χώρα έχει πάρει έναν τέτοιο δρόμο όπου δεν υπάρχει καμία συμβατή βιώσιμη εναλλακτική με αυτή της Ευρώπης.
Σε γενικές γραμμές μία αδύναμη Ευρώπη η οποία ετοιμάζεται να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις διαδικασίας εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας και ταυτοχρόνως συζητάει για τη νέα μορφή που θα λάβει μόνο σε ένα… παράλληλο σύμπαν θα μπορούσε να συζητήσει την Ευρωτουρκική σχέση.
Το ίδιο φαίνεται να επιθυμεί και η Άγκυρα η οποία κινείται σταθερά και με επιταχυνόμενο ρυθμό προς μία «Οθωμανοποίηση».
Φυσικά, η δημιουργία μίας λειτουργικής σχέσης η οποία θα ωφελούσε όλους τους εμπλεκομένους είναι το ζητούμενο, δυστυχώς η γεωπολιτική συγκυρία είναι τέτοια ώστε το ρητό που θα μπορούσε να περιγράψει με τον πλέον ακριβή τρόπο την κατάσταση είναι πως «τα πράγματα, πριν πάνε καλύτερα, θα πάνε χειρότερα».
Το πόσο χειρότερα αναμένεται να φανεί στο άμεσο μέλλον…
*Ο κ. Γεώργιος Φίλης είναι διδάκτωρ Γεωπολιτικής (Durham University, UK), Αναπληρωτής καθηγητής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στο τμήμα Διεθνών Επιχειρήσεων του DEREE – The American College of Greece, καθώς και επισκέπτης καθηγητής στην Σχολή Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ) είναι μέλος του Institute of Diplomacy & Global Affairs (DEREE) και του Ινστιτούτου Αναλύσεων Ασφάλειας & Άμυνας (georgios.filis@hotmail.com)
www.worldenergynews.gr
Μία πρώτη ανάλυση των σημερινών δεδομένων και με βάση τη λογική της «ελεγχόμενης κρίσης» υπογραμμίζει πως η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Ολλανδίας (και Γερμανίας) με την Τουρκία εξυπηρετούν τις ηγεσίες των χωρών αυτών μπροστά στις κάλπες.
Η ένταση στις σχέσεις με την Ευρώπη εκτιμάται πως θα επιτρέψει στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να δρέψει τους εκλογικούς καρπούς της σθεναρής του στάσης απέναντι στους δυτικούς.
Από την πλευρά της Ολλανδίας η συγκυρία επιτρέπει στην σημερινή κυβέρνηση να επιδείξει τα εθνικά της «αντανακλαστικά» αφού οι εθνικιστές του Γκέερτ Βίλντερς μπορούν να χρησιμοποιήσουν προς όφελός του κάθε ένδειξη αδυναμίας αναφορικά με ένα θέμα το οποίο αποτελεί προεξέχων ζήτημα στην προεκλογική εκστρατεία στην χώρα αλλά και να το κεφαλαιοποιήσουν στην κάλπη.
Με βάση τη συγκεκριμένη λογική οι σχέσεις της Ολλανδίας με την Τουρκία θα γίνει προσπάθεια από το Άμστερνταμ να εξομαλυνθούν το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, δηλαδή μετά τη 15η Μαρτίου και ύστερα από την δημιουργία της επόμενης κυβέρνησης της χώρας.
Από την πλευρά της η Τουρκία θα κρατήσει τους υψηλούς τόνους μέχρι την 16η Απριλίου και τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος.
Η άποψη αυτή μπορεί να έχει μία λογική η οποία όμως πάσχει σε κάποια σημεία.
• Πρώτον, κατά πόσο είναι κάποιος σίγουρος πως η oλλανδική πλευρά θα τοποθετηθεί στο άμεσο μέλλον με μεγαλύτερη μετριοπάθεια, εάν ληφθεί υπόψιν η πιθανότητα πως ο Γκεερτ Βίλντερς με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να ελέγξει τις εξελίξεις την επόμενη ημέρα, είτε ως μέλος της κυβέρνησης είτε ως βασικός ρυθμιστικός παράγοντας από τα έδρανα της αντιπολίτευσης;
• Δεύτερον, τι θα συμβεί στην Τουρκική πολιτική σκηνή και στη χώρα γενικότερα εάν και εφόσον ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ΔΕΝ καταφέρει να περάσει από το δημοψήφισμα την αλλαγή του πολιτικού συστήματος; Πιστεύει κανείς πως την επομένη του δημοψηφίσματος εάν αυτό δεν θα είναι της αρεσκείας του Τούρκου Προέδρου αυτός θα… αποσυρθεί στο «φτωχικό» του «Λευκό Σαράι» και θα αρχίσει να λειτουργεί όπως ο ηγέτης μίας κεντροευρωπαϊκής χώρας;
Κρίνοντας από:
- την προσωπικότητα του Τούρκου προέδρου, σε ένα τόσο συγκεντρωτικό σύστημα
- την επιμονή και τη προσήλωση που επιδεικνύει στην επιτυχία των στόχων του
- την εκδικητικότητα που τον διακρίνει, έχοντας ως ξεκάθαρο παράδειγμα την αντίδρασή του απέναντι σε πραγματικούς και ιδεατούς πολιτικούς του αντιπάλους όπως τους πραξικοπηματίες
- τον μακιαβελικό τρόπο του πολιτεύεσθαι όπου πριν λίγους μήνες δεν δίστασε να διαρρήξει πλήρως τις σχέσεις του με τους Κούρδους με τίμημα να ξεκινήσει ξανά τον εσωτερικό πόλεμο μόνο και μόνο για να ενδυναμώσει τα ποσοστά του ΑΚΡ, ή το πως συμμάχησε με τους πλέον εμβληματικούς κεμαλικούς, τους Γκρίζους Λύκους του MHP, για να περάσει το νομοσχέδιο για το δημοψήφισμα, υπάρχει κάποιος ο οποίος θα εκτιμούσε πως ο Τούρκος πρόεδρος στην προσπάθειά του να δικαιολογήσει την ήττα του ή/και να ετοιμάσει το έδαφος για μία νέα προσπάθεια –όποιας μορφής και να έχει αυτή- δεν θα επιτεθεί με σκαιό και επικίνδυνο τρόπο σε όλους εκείνους που γνωρίζει πως θα εξάψουν τα πάθη του μέσου απαίδευτου, θρησκόληπτου, ανασφαλή εθνικιστή Τούρκου της Μικράς Ασίας ο οποίος αποτελεί και τη δεξαμενή των ψηφοφόρων και ακολούθων του;
• Τρίτον, ακόμα και εάν κάποιος δεχτεί πως ο Τούρκος πρόεδρος θα κερδίσει αυτό που θέλει, πόσο πιθανό είναι να δεχτεί κάποιος πως την επόμενη ημέρα τα πράγματα θα είναι όπως πριν. Αυτό θα μπορούσε μόνο να συμβεί εάν η Τουρκία δεν θα αντιμετώπιζε πλέον προβλήματα εθνικής συνοχής, και εάν η Ευρώπη δεν αντιμετώπιζε πραγματικό ζήτημα με το θέμα της μετανάστευσης και του ισλαμιστικού εξτρεμισμού και τρομοκρατίας.
Πορεία προς το χάος
Δυστυχώς για την Τουρκία όποιο και να είναι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος η χώρα βαδίζει όλο και περισσότερο προς το χάος και την πάλη όλων εναντίον όλων, είτε κερδίσει είτε χάσει το δημοψήφισμα το Τούρκος πρόεδρος, η ηττημένη πλευρά θα έχει τόσο πολλά να χάσει ώστε θα προτιμήσει να αποσταθεροποιήσει τη χώρα ακόμα περισσότερο – με ότι αυτό σημαίνει για τις σχέσεις της με το εξωτερικό.
Δυστυχώς για την Ευρώπη, οι εκλογές στην Ολλανδία δεν είναι το τέλος αλλά η έναρξη μίας μεγάλης αλυσίδας εκλογικών αναμετρήσεων σε χώρες κομβικές για το μέλλον της Ευρώπης οι οποίες αντιμετωπίζουν λίγο ως πολύ τα ίδια θέματα, με αποτέλεσμα ο βαθμός ελευθερίας και ανοχής σε τέτοια ζητήματα να είναι πλέον από μικρός έως ελάχιστος.
• Τέταρτο, και ίσως πιο σημαντικό. Όποιος θεωρεί πως ο Τούρκος πρόεδρος δρα μέσα στα πλαίσια του πολιτικού ρεαλισμού και όχι της ιδεοληπτικής νεοθωμανικής/πανισλαμικής ουτοπίας μάλλον διαπράττει ένα τεράστιο λάθος εκτίμησης και στρατηγικής ανάλυσης. Μία μόνο προσέγγιση στο θέμα μέσα από το βιογραφικό του Τούρκου προέδρου, τα γραπτά του (ακόμα και τα ποιήματά του) αλλά και της πολιτικής του πράξης ειδικά σε σχέση με τις γεωπολιτικές του επιλογές καταδεικνύει το γεγονός πως η τουρκική εξωτερική πολιτική έχει χάσει κάθε τι το ορθολογικό –τουλάχιστον από την εποχή του Μαβή Μαρμαρά (2010)- κάτι το οποίο συμβαίνει στο εσωτερικό της χώρας από την περίοδο των διαδηλώσεων στο Πάρκο Γκεζί (2013).
Με άλλα λόγια η πιθανότητα οι σχέσεις Ολλανδίας - Τουρκίας ή για να τεθεί πιο σωστά το ζήτημα, οι σχέσεις Ευρώπης - Τουρκίας να επιδεινωθούν είναι πολύ περισσότερες από το να εξομαλυνθούν.
Ότι και να βγάλει η κάλπη στην Ολλανδία, στην Γαλλία, στην Γερμανία ή όπου αλλού, το θέμα Τουρκία και Ευρωπαϊκή Ένωση έχει στην ουσία λήξει, εάν υπήρχε στην πραγματικότητα ποτέ (η Ελλάδα καλά κάνει και το χρησιμοποιεί ως «τυράκι» απέναντι στην Τουρκία, αρκεί φυσικά να μην πειστεί η ίδια πως υπάρχει στην πραγματικότητα κάτι με τον τίτλο «πλήρης ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ»).
Ότι και να συμβεί στο δημοψήφισμα στην Τουρκία η χώρα έχει πάρει έναν τέτοιο δρόμο όπου δεν υπάρχει καμία συμβατή βιώσιμη εναλλακτική με αυτή της Ευρώπης.
Σε γενικές γραμμές μία αδύναμη Ευρώπη η οποία ετοιμάζεται να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις διαδικασίας εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας και ταυτοχρόνως συζητάει για τη νέα μορφή που θα λάβει μόνο σε ένα… παράλληλο σύμπαν θα μπορούσε να συζητήσει την Ευρωτουρκική σχέση.
Το ίδιο φαίνεται να επιθυμεί και η Άγκυρα η οποία κινείται σταθερά και με επιταχυνόμενο ρυθμό προς μία «Οθωμανοποίηση».
Φυσικά, η δημιουργία μίας λειτουργικής σχέσης η οποία θα ωφελούσε όλους τους εμπλεκομένους είναι το ζητούμενο, δυστυχώς η γεωπολιτική συγκυρία είναι τέτοια ώστε το ρητό που θα μπορούσε να περιγράψει με τον πλέον ακριβή τρόπο την κατάσταση είναι πως «τα πράγματα, πριν πάνε καλύτερα, θα πάνε χειρότερα».
Το πόσο χειρότερα αναμένεται να φανεί στο άμεσο μέλλον…
*Ο κ. Γεώργιος Φίλης είναι διδάκτωρ Γεωπολιτικής (Durham University, UK), Αναπληρωτής καθηγητής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στο τμήμα Διεθνών Επιχειρήσεων του DEREE – The American College of Greece, καθώς και επισκέπτης καθηγητής στην Σχολή Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ) είναι μέλος του Institute of Diplomacy & Global Affairs (DEREE) και του Ινστιτούτου Αναλύσεων Ασφάλειας & Άμυνας (georgios.filis@hotmail.com)
www.worldenergynews.gr
