Οι υψηλοί στόχοι για ταχεία απανθρακοποίηση του ηλεκτρικού συστήματος της χώρας περνούν μέσα από την αύξηση των επενδύσεων στις ΑΠΕ. Εάν θέλουμε πράγματι να βρεθούμε στην ευρωπαϊκή πρωτοπορία στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής χρειάζεται να επιταχύνουμε την ανάπτυξη των πράσινων μορφών ενέργειας, ούτως ώστε να καταστεί εφικτή και η οριστική απαλλαγή από το ρυπογόνο λιγνίτη.
Αναγκαία προϋπόθεση για την υλοποίηση των απαραίτητων επενδύσεων αποτελεί, μεταξύ άλλων, η δημιουργία κλίματος επενδυτικής ασφάλειας στην αγορά των ΑΠΕ.
Είναι αλήθεια ότι στο παρελθόν, οι ειδικές συνθήκες που επικράτησαν οδήγησαν στη λήψη μέτρων που έπληξαν το επενδυτικό κλίμα και οδήγησαν την αγορά σε πολυετές τέλμα. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η αγορά έχει αναθερμανθεί και το ενδιαφέρον των επενδυτών ανακάμπτει με εντυπωσιακούς ρυθμούς. Αυτό άλλωστε καταδεικνύει και το πλήθος των αιτήσεων που έχει υποβληθεί στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. Αυτό το επενδυτικό ενδιαφέρον αρκεί για να υπερκαλύψει με άνεση τους στόχους που έχουν τεθεί μέσω του ΕΣΕΚ για τη διείσδυση της πράσινης ενέργειας.
Πως μπορούμε λοιπόν να διαφυλάξουμε το κλίμα επενδυτικής ασφάλειας στην αγορά ούτως ώστε να μην επαναληφθούν αρνητικές εξελίξεις του παρελθόντος;
Σε αυτό το σημείο ο ρόλος του Διαχειριστή των ΑΠΕ και των Εγγυήσεων Προέλευσης, του ΔΑΠΕΕΠ, είναι κομβικός.
Ως γνωστόν ο ΔΑΠΕΕΠ διαχειρίζεται τον ειδικό λογαριασμό ΑΠΕ, τον περίφημο ΕΛΑΠΕ. Στον ΕΛΑΠΕ κατευθύνονται τα πάσης φύσεως έσοδα από την ημερήσια αγορά, τις δημοπρασίες των δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων και το ΕΤΜΕΑΡ. Και ταυτόχρονα μέσω του ΕΛΑΠΕ αποπληρώνονται οι παραγωγοί ΑΠΕ. Στο παρελθόν, ο ειδικός λογαριασμός αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα και κατέστη βαριά ελλειμματικός καθώς τα έσοδα υπολείπονταν σημαντικά των αναγκών για πληρωμές. Ως αποτέλεσμα οι καθυστερήσεις στις πληρωμές των παραγωγών να φτάνουν ακόμη και τους 9 μήνες.
Αν και το πρόβλημα του ελλείμματος αντιμετωπίστηκε, εντούτοις η σημαντική αύξηση των νέων ΑΠΕ σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις από την κρίση της πανδημίας επανέφεραν στο προσκήνιο το πρόβλημα του ΕΛΑΠΕ. Ωστόσο, τον περασμένο Νοέμβριο, η κυβέρνηση προχώρησε στη λήψη ενός πακέτου μέτρων, τα οποία απομάκρυναν εκ νέου τα σύννεφα και κατέστησαν εκ νέου πλεονασματικό τον ειδικό λογαριασμό.
Εκτός όμως από τα πρόσφατα μέτρα, οι εξελίξεις στην αγορά των ΑΠΕ είναι ραγδαίες, οι τεχνολογίες ωριμάζουν και τα κόστη μειώνονται σημαντικά. Αυτό φάνηκε άλλωστε και στην τελευταία δημοπρασία της ΡΑΕ, όπου είδαμε τη μεσοσταθμική τιμή να διαμορφώνεται στα 40 ευρώ/MWh όταν η οριακή τιμή ξεπερνά τα 60 ευρώ/MWh.
Τα νέα έργα δηλαδή θα συμβάλλουν ακόμη πιο εντατικά στο στόχο για μείωση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας.
Μια ακόμη θετική εξέλιξη για τον ΕΛΑΠΕ έρχεται από το χρηματιστήριο των ρύπων όπου οι τιμές έφτασαν ακόμη και τα 55 ευρώ/τόνο. Υπενθυμίζεται ότι στον ειδικό λογαριασμό κατευθύνεται το 78% των εσόδων από τις δημοπρασίες των συνολικά 20.855.000 δικαιωμάτων που προβλέπεται να εκπλειστηριάσει εντός του 2021 ο ΔΑΠΕΕΠ. Με βάση τις αρχικές εκτιμήσεις , με την τιμή των δικαιωμάτων στα 37,45 ευρώ/τόνος το έσοδο για τον ΕΛΑΠΕ υπολογιζόταν στα 609 εκατ. ευρώ. Ωστόσο με την τιμή των δικαιωμάτων στα 55 ευρώ το τόνος, το έσοδο για τον ΕΛΑΠΕ αυξάνεται σημαντικά και μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και τα 800 εκατ. ευρώ, ενισχύοντας αντίστοιχα το πλεόνασμα του λογαριασμού.
Σε κάθε περίπτωση, είναι σαφές ότι το ζήτημα του ΕΛΑΠΕ είναι δομικό και απαιτείται να υπάρξει μια μεταρρύθμιση που θα οδηγεί σε έναν μόνιμα πλεονασματικό λογαριασμό. Με δεδομένο ότι οι ανάγκες για πληρωμές τα επόμενα χρόνια, θα εξορθολογίζονται (θα μπαίνουν δηλαδή νέες ΑΠΕ χαμηλού κόστους και θα αποσύρονται τα παλιά έργα με τις υψηλές τιμές αποπληρωμής) ενώ και τα έσοδα ιδίως μέσω του χρηματιστηρίου των ρύπων θα αυξάνονται, είναι σαφές ότι μπορεί να βρεθούν μόνιμες και επαρκείς λύσεις.
Υπενθυμίζεται ότι ήδη ο ΔΑΠΕΕΠ, όπως και η ΡΑΕ έχουν εκπονήσει μελέτες, που είναι στη διάθεση της κυβέρνησης, προκειμένου να αποτυπωθούν ακριβώς οι νέες ανάγκες και να υπάρξει μια σωστά σχεδιασμένη διαρθρωτική παρέμβαση στον ΕΛΑΠΕ.
Σε κάθε περίπτωση η μεταρρύθμιση του ΕΛΑΠΕ συνιστά μια δομική παρέμβαση στην αγορά , πιθανότατα ίδιας σημασίας για την ανάπτυξη της αγοράς των ΑΠΕ με εκείνη της απλοποίησης της αδειοδότησης. Διότι ακριβώς θα απαντά στο ζητούμενο της εμπέδωσης της επενδυτικής ασφάλειας, που είναι απαραίτητη για να προχωρήσουν οι αναγκαίες επενδύσεις στην αγορά.
*Ο κ. Γιάννης Γιαρέντης είναι πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΔΑΠΕΕΠ
Ιούνιος 2021- www.worldenergynews.gr
