Ο μελλοντικός ρόλος της Συμμαχίας θα μπορούσε να επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση ανθρωπιστικών κρίσεων και κάθε λογής εκτάκτων αναγκών, έχοντας βέβαια τη διεθνή νομιμοποίηση και εντολή
Μετά την ορκωμοσία του νέου προέδρου των ΗΠΑ Donald Tramp και τις πρόσφατες δηλώσεις του ότι το NATO αποτελεί έναν απαρχαιωμένο οργανισμό, ερωτηματικά αναδύονται σχετικά με το μέλλον της Συμμαχίας.
Σύμφωνα με όσα υποστήριξε τα περισσότερα μέλη του ΝΑΤΟ είναι αγνώμονες σύμμαχοι που επωφελούνται από τη γενναιοδωρία των ΗΠΑ, καθόσον δεν πληρώνουν το μερίδιο που τους αναλογεί και άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο ότι θα μπορούσε να προβεί ακόμη και στην απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Συμμαχία.
Είναι πολύ πιθανόν οι δηλώσεις αυτές να προήλθαν με σκοπό να ανακόψουν τα γαλλογερμανικά σχέδια για τη δημιουργία ευρωστρατού.
Το ατλαντικό μοντέλο που εδραιώθηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο από τις ΗΠΑ αποτελεί ένα από τα θεμέλια της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής για περισσότερο από 60 χρόνια.
Λειτούργησε πρωταρχικά λόγω της ευρωπαϊκής στρατιωτικής αδυναμίας σε σύγκριση με τη σοβιετική ισχύ και την επίτευξης της οικονομικής ανάκαμψης των ευρωπαϊκών κρατών που θα αναγκάζονταν να εκτρέψουν σημαντικούς οικονομικούς πόρους προς τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού αμυντικού συστήματος.
Η δημιουργία της Ατλαντικής Συμμαχίας δημιούργησε τις συνθήκες και το κλίμα ασφάλειας για την ταχεία οικονομική ανασυγκρότηση και ανάπτυξη που αποτέλεσαν το υπόβαθρο της ενοποίησης της Ευρώπης.
Θεμελιώδεις αρχές της Συμμαχίας αποτελούν η Συλλογική Άμυνα (Collective Defence), η Διαχείριση Κρίσεων (Crisis Management) και η Συνεργατική Ασφάλεια (Cooperative Security).
Η δομή του ΝΑΤΟ αναφέρεται εν συντομία στο τέλος του κειμένου. **
Aπό την ίδρυσή της η Ατλαντική Συμμαχία λειτούργησε αρμονικά σε περιόδους που υπήρξε ένταση, αλλά παρουσίασε ρήγματα σε περιόδους ύφεσης.
Παρά τις κρίσεις, η ενότητα της Συμμαχίας διατηρήθηκε συμβάλλοντας στην επιτυχή για τη Δύση έκβαση του ψυχρού πολέμου.
Ο στόχος της ευρωατλαντικής άμυνας έναντι της Σοβιετικής Ένωσης αρχικά επιτεύχθηκε και επισφραγίστηκε από τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
Μετά το τέλος της μεταψυχροπολεμικής εποχής ερωτήματα προέκυψαν σχετικά με την αναγκαιότητα της Συμμαχίας και του μελλοντικού ρόλου του ΝΑΤΟ.
Η αδυναμία των Ευρωπαίων να αντιμετωπίσουν την κρίση στη Γιουγκοσλαβία και η προσπάθεια επίτευξης σταθερότητας και ασφάλειας στο Αφγανιστάν έδωσαν νέο ρόλο στην ατλαντική συμμαχία.
Επαναδιατύπωση του παραδοσιακού ρόλου του ΝΑΤΟ
Σήμερα που νέα ερωτήματα αναδύονται σχετικά με το ρόλο του ΝΑΤΟ αριθμός κρατών μελών κυρίως της Ανατολικής Ευρώπης επιθυμούν την επαναδιατύπωση του παραδοσιακού ρόλου της Συμμαχίας και ζητούν την εμφανή παρουσία του στρατιωτικού σκέλους του ΝΑΤΟ σε χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία.
Οι ΗΠΑ έχουν σήμερα αναπτύξει έξι τάγματα στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατα αφιχθείσας 3ης τεθωρακισμένης ταξιαρχίας στην Πολωνία με εκατοντάδες τεθωρακισμένα οχήματα και 3.500 στρατιώτες, για να ενισχύσουν τις προσπάθειες του ΝΑΤΟ να αποτρέψει τις βλέψεις της Ρωσίας στην Ανατολική Ευρώπη.
Εκατοντάδες αμερικανικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν πρόσφατα στη Νορβηγία για να εκπαιδευτούν στον αρκτικό πόλεμο.
Όλη αυτή η στρατιωτική νατοϊκή «παρουσία», όπως είναι φυσικό δεν είναι ευχάριστη στη Μόσχα.
Στις κινήσεις αυτές των ΗΠΑ ο Putin σύμφωνα με δημοσιεύματα εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να αναπτυχθεί στη Σερβία, τμήμα της Ρωσικής αντιπυραυλικής ασπίδας (εγκατάσταση του αντιπυραυλικού συστήματος S-400), με απώτερο σκοπό να αποτρέψει να «πέσει» η Σερβία στην αγκαλιά του ΝΑΤΟ.
Πριν δύο ημέρες ο νέος ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Rex Tilerson σε δηλώσεις του τόνισε: «Πιθανόν δεν θα γίνουμε ποτέ φίλοι με τη Μόσχα», προσθέτοντας ότι τα «συστήματα αξιών» μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας είναι «ξεκάθαρα διαφορετικά».
Όσοι βιάστηκαν λοιπόν να μιλήσουν για τη διαφαινόμενη προσέγγιση Ρωσίας – ΗΠΑ θα πρέπει να περιμένουν ακόμα πολύ.
Αλλά ακόμα και αν επιτευχθεί μια τέτοια σύγκλιση που θα εξομαλύνει πλήρως τις σχέσεις ανάμεσα στις δύο αυτές υπερδυνάμεις, το ΝΑΤΟ θα εξακολουθήσει να παραμένει το σημαντικότερο διατλαντικό οργανισμό ασφαλείας σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από ρευστότητα και ασφάλεια.
Ο μελλοντικός του ρόλος θα μπορούσε να επικεντρωθεί σε αντιμετώπιση ανθρωπιστικών κρίσεων και κάθε λογής εκτάκτων αναγκών, αρκεί βέβαια να έχει τη διεθνή νομιμοποίηση και εντολή.
* Οι θέσεις που εκφράζονται στο κείμενο είναι απολύτως προσωπικές.
** Η δομή Διοικήσεως του ΝΑΤΟ περιλαμβάνει τα παρακάτω όργανα σχεδίασης:
• Σε πολιτικό επίπεδο, το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο (North Atlantic Council - NAC), την Επιτροπή Αμυντικής Πολιτικής & Σχεδίασης (Defence Policy και Planning Committee - DPPC) και το Διεθνές Επιτελείο (International Staff – IS).
• Σε στρατιωτικό επίπεδο, τη Στρατιωτική Επιτροπή (Military Committee – MC) και τους Στρατηγικούς Διοικητές (Strategic Commanders – SCs), δηλαδή τον SACEUR και τον SACT.
Τα Στρατηγεία Δομής Διοικήσεως ΝΑΤΟ (ΝΑΤΟ Command Structure), είναι Στρατηγεία κατανεμημένα σε τρία επίπεδα (Στρατηγικό, Επιχειρησιακό, Τακτικό/Κλαδικό), τα οποία έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
- Έχουν αποστολή τη Διοίκηση και τον Έλεγχο των συμμαχικών διακλαδικών επιχειρήσεων (αποστολές του άρθρου 5 ή Επιχειρήσεις Διαχείρισης Κρίσεων – Crisis Response Operations).
- Η στελέχωσή τους σε ειρηνική περίοδο ή περίοδο κρίσεων περιλαμβάνει προσωπικό όλων των χωρών της Συμμαχίας.
- Ενεργοποιούνται ύστερα από απόφαση του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου (NAC), υπόκεινται σε «Διεθνή Χρηματοδότηση» (International Financing), ενώ τα λειτουργικά τους έξοδα (O&M costs) καλύπτονται από τον κοινό στρατιωτικό προϋπολογισμό.
- Στελεχώνονται και με πολιτικό προσωπικό υπό ειδικό καθεστώς (ΝΑΤΟ International Civilian).
Στα Στρατηγεία Δομής Δυνάμεων ανήκουν:
1. Οι δύο Διοικήσεις Στρατηγικού Επιπέδου, δηλαδή:
- Η Στρατηγική Διοίκηση που είναι υπεύθυνη για τη σχεδίαση και τη διεξαγωγή όλων των επιχειρήσεων (Allied Command Operations – ACO), με Διοικητή τον SACEUR και έδρα τη Μονς του Βελγίου.
- Η Στρατηγική Διοίκηση που είναι υπεύθυνη για τη μετεξέλιξη Δυνάμεων (Supreme Allied Command Transportation - SACT), με Διοικητή τον Διοικητή όλων των διακλαδικών δυνάμεων των ΗΠΑ (USJFCOM) και έδρα το Νόρφολκ της Βιρτζίνια (ΗΠΑ).
2. Οι δύο Διοικήσεις Επιχειρησιακού Επιπέδου, δηλαδή οι Διοικήσεις Διακλαδικών Δυνάμεων (Joint Force), με έδρα τη Νάπολη της Ιταλίας και το Μπρούνσουμ της Ολλανδίας, αντίστοιχα.
3. Οι τρεις Κλαδικές/Τακτικές Περιφερειακές Διοικήσεις (Component Commands), δηλαδή :
- Μία Διοίκηση Χερσαίων Δυνάμεων (Allied Land Command), στη Σμύρνη.
- Μία Διοίκηση Αεροπορικών Δυνάμεων (Allied Air Command) στο Ramstein της Γερμανίας.
- Μία Διοίκηση Ναυτικών Δυνάμεων (Allied Maritime Command), στο Northwood του Ηνωμένου Βασιλείου.
Τα Στρατηγεία Δομής Δυνάμεων ΝΑΤΟ (NATO Force Structure - NFS) είναι τα Εθνικά Χερσαία Στρατηγεία, μεγέθους Σώματος Στρατού, τα οποία συγκροτούνται με βάση έθνος πλαίσιο, έχουν πολυεθνική στελέχωση, λειτουργούν μέσω μνημονίων συνεργασίας (MOU) των ενδιαφερόμενων εθνών με το έθνος πλαίσιο και ενεργοποιούνται με την ίδια διαδικασία ενεργοποίησης, όπως τα Στρατηγεία Δομής Διοικήσεως. Στα Στρατηγεία Δομής Δυνάμεων ανήκουν: HQ ARRC Rheinndalen DEU, HQ NRDC IT Milan, HQ NRDC SP Valencia, HQ NRDC TU Κωνσταντινούπολη, HQ NRDC GE/NL Munster DEU, HQ NRDC GR Θεσσαλονίκη, HQ EUROCORPS Strasburg FRA, RRC – FR Lille FRA. Τα υπόψη Στρατηγεία είναι «Υψηλής Ετοιμότητας (High Readiness Forces – HRF)».
Αυτά χρηματοδοτούνται από τους εθνικούς προϋπολογισμούς των κρατών που τα διαθέτουν (συγκρότηση, εξοπλισμός και λειτουργικό κόστος).
Σε περίπτωση ανάπτυξης για συμμετοχή σε Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης (NATO Reaction Force – NRF), εμπίπτουν στην κατηγορία της κοινής χρηματοδότησης, μόνο όσον αφορά το κόστος της στρατηγικής μεταφοράς.
Επίσης, ενδέχεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις Command & Control και υποδομών, να υποβληθούν αιτήσεις στις αρμόδιες επιτροπές πόρων για χρηματοδότηση από το NATO Security Investment Programme - NSIP.
www.worldenergynews.gr
Σύμφωνα με όσα υποστήριξε τα περισσότερα μέλη του ΝΑΤΟ είναι αγνώμονες σύμμαχοι που επωφελούνται από τη γενναιοδωρία των ΗΠΑ, καθόσον δεν πληρώνουν το μερίδιο που τους αναλογεί και άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο ότι θα μπορούσε να προβεί ακόμη και στην απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Συμμαχία.
Είναι πολύ πιθανόν οι δηλώσεις αυτές να προήλθαν με σκοπό να ανακόψουν τα γαλλογερμανικά σχέδια για τη δημιουργία ευρωστρατού.
Το ατλαντικό μοντέλο που εδραιώθηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο από τις ΗΠΑ αποτελεί ένα από τα θεμέλια της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής για περισσότερο από 60 χρόνια.
Λειτούργησε πρωταρχικά λόγω της ευρωπαϊκής στρατιωτικής αδυναμίας σε σύγκριση με τη σοβιετική ισχύ και την επίτευξης της οικονομικής ανάκαμψης των ευρωπαϊκών κρατών που θα αναγκάζονταν να εκτρέψουν σημαντικούς οικονομικούς πόρους προς τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού αμυντικού συστήματος.
Η δημιουργία της Ατλαντικής Συμμαχίας δημιούργησε τις συνθήκες και το κλίμα ασφάλειας για την ταχεία οικονομική ανασυγκρότηση και ανάπτυξη που αποτέλεσαν το υπόβαθρο της ενοποίησης της Ευρώπης.
Θεμελιώδεις αρχές της Συμμαχίας αποτελούν η Συλλογική Άμυνα (Collective Defence), η Διαχείριση Κρίσεων (Crisis Management) και η Συνεργατική Ασφάλεια (Cooperative Security).
Η δομή του ΝΑΤΟ αναφέρεται εν συντομία στο τέλος του κειμένου. **
Aπό την ίδρυσή της η Ατλαντική Συμμαχία λειτούργησε αρμονικά σε περιόδους που υπήρξε ένταση, αλλά παρουσίασε ρήγματα σε περιόδους ύφεσης.
Παρά τις κρίσεις, η ενότητα της Συμμαχίας διατηρήθηκε συμβάλλοντας στην επιτυχή για τη Δύση έκβαση του ψυχρού πολέμου.
Ο στόχος της ευρωατλαντικής άμυνας έναντι της Σοβιετικής Ένωσης αρχικά επιτεύχθηκε και επισφραγίστηκε από τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
Μετά το τέλος της μεταψυχροπολεμικής εποχής ερωτήματα προέκυψαν σχετικά με την αναγκαιότητα της Συμμαχίας και του μελλοντικού ρόλου του ΝΑΤΟ.
Η αδυναμία των Ευρωπαίων να αντιμετωπίσουν την κρίση στη Γιουγκοσλαβία και η προσπάθεια επίτευξης σταθερότητας και ασφάλειας στο Αφγανιστάν έδωσαν νέο ρόλο στην ατλαντική συμμαχία.
Επαναδιατύπωση του παραδοσιακού ρόλου του ΝΑΤΟ
Σήμερα που νέα ερωτήματα αναδύονται σχετικά με το ρόλο του ΝΑΤΟ αριθμός κρατών μελών κυρίως της Ανατολικής Ευρώπης επιθυμούν την επαναδιατύπωση του παραδοσιακού ρόλου της Συμμαχίας και ζητούν την εμφανή παρουσία του στρατιωτικού σκέλους του ΝΑΤΟ σε χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία.
Οι ΗΠΑ έχουν σήμερα αναπτύξει έξι τάγματα στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατα αφιχθείσας 3ης τεθωρακισμένης ταξιαρχίας στην Πολωνία με εκατοντάδες τεθωρακισμένα οχήματα και 3.500 στρατιώτες, για να ενισχύσουν τις προσπάθειες του ΝΑΤΟ να αποτρέψει τις βλέψεις της Ρωσίας στην Ανατολική Ευρώπη.
Εκατοντάδες αμερικανικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν πρόσφατα στη Νορβηγία για να εκπαιδευτούν στον αρκτικό πόλεμο.
Όλη αυτή η στρατιωτική νατοϊκή «παρουσία», όπως είναι φυσικό δεν είναι ευχάριστη στη Μόσχα.
Στις κινήσεις αυτές των ΗΠΑ ο Putin σύμφωνα με δημοσιεύματα εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να αναπτυχθεί στη Σερβία, τμήμα της Ρωσικής αντιπυραυλικής ασπίδας (εγκατάσταση του αντιπυραυλικού συστήματος S-400), με απώτερο σκοπό να αποτρέψει να «πέσει» η Σερβία στην αγκαλιά του ΝΑΤΟ.
Πριν δύο ημέρες ο νέος ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Rex Tilerson σε δηλώσεις του τόνισε: «Πιθανόν δεν θα γίνουμε ποτέ φίλοι με τη Μόσχα», προσθέτοντας ότι τα «συστήματα αξιών» μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας είναι «ξεκάθαρα διαφορετικά».
Όσοι βιάστηκαν λοιπόν να μιλήσουν για τη διαφαινόμενη προσέγγιση Ρωσίας – ΗΠΑ θα πρέπει να περιμένουν ακόμα πολύ.
Αλλά ακόμα και αν επιτευχθεί μια τέτοια σύγκλιση που θα εξομαλύνει πλήρως τις σχέσεις ανάμεσα στις δύο αυτές υπερδυνάμεις, το ΝΑΤΟ θα εξακολουθήσει να παραμένει το σημαντικότερο διατλαντικό οργανισμό ασφαλείας σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από ρευστότητα και ασφάλεια.
Ο μελλοντικός του ρόλος θα μπορούσε να επικεντρωθεί σε αντιμετώπιση ανθρωπιστικών κρίσεων και κάθε λογής εκτάκτων αναγκών, αρκεί βέβαια να έχει τη διεθνή νομιμοποίηση και εντολή.
* Οι θέσεις που εκφράζονται στο κείμενο είναι απολύτως προσωπικές.
** Η δομή Διοικήσεως του ΝΑΤΟ περιλαμβάνει τα παρακάτω όργανα σχεδίασης:
• Σε πολιτικό επίπεδο, το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο (North Atlantic Council - NAC), την Επιτροπή Αμυντικής Πολιτικής & Σχεδίασης (Defence Policy και Planning Committee - DPPC) και το Διεθνές Επιτελείο (International Staff – IS).
• Σε στρατιωτικό επίπεδο, τη Στρατιωτική Επιτροπή (Military Committee – MC) και τους Στρατηγικούς Διοικητές (Strategic Commanders – SCs), δηλαδή τον SACEUR και τον SACT.
Τα Στρατηγεία Δομής Διοικήσεως ΝΑΤΟ (ΝΑΤΟ Command Structure), είναι Στρατηγεία κατανεμημένα σε τρία επίπεδα (Στρατηγικό, Επιχειρησιακό, Τακτικό/Κλαδικό), τα οποία έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
- Έχουν αποστολή τη Διοίκηση και τον Έλεγχο των συμμαχικών διακλαδικών επιχειρήσεων (αποστολές του άρθρου 5 ή Επιχειρήσεις Διαχείρισης Κρίσεων – Crisis Response Operations).
- Η στελέχωσή τους σε ειρηνική περίοδο ή περίοδο κρίσεων περιλαμβάνει προσωπικό όλων των χωρών της Συμμαχίας.
- Ενεργοποιούνται ύστερα από απόφαση του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου (NAC), υπόκεινται σε «Διεθνή Χρηματοδότηση» (International Financing), ενώ τα λειτουργικά τους έξοδα (O&M costs) καλύπτονται από τον κοινό στρατιωτικό προϋπολογισμό.
- Στελεχώνονται και με πολιτικό προσωπικό υπό ειδικό καθεστώς (ΝΑΤΟ International Civilian).
Στα Στρατηγεία Δομής Δυνάμεων ανήκουν:
1. Οι δύο Διοικήσεις Στρατηγικού Επιπέδου, δηλαδή:
- Η Στρατηγική Διοίκηση που είναι υπεύθυνη για τη σχεδίαση και τη διεξαγωγή όλων των επιχειρήσεων (Allied Command Operations – ACO), με Διοικητή τον SACEUR και έδρα τη Μονς του Βελγίου.
- Η Στρατηγική Διοίκηση που είναι υπεύθυνη για τη μετεξέλιξη Δυνάμεων (Supreme Allied Command Transportation - SACT), με Διοικητή τον Διοικητή όλων των διακλαδικών δυνάμεων των ΗΠΑ (USJFCOM) και έδρα το Νόρφολκ της Βιρτζίνια (ΗΠΑ).
2. Οι δύο Διοικήσεις Επιχειρησιακού Επιπέδου, δηλαδή οι Διοικήσεις Διακλαδικών Δυνάμεων (Joint Force), με έδρα τη Νάπολη της Ιταλίας και το Μπρούνσουμ της Ολλανδίας, αντίστοιχα.
3. Οι τρεις Κλαδικές/Τακτικές Περιφερειακές Διοικήσεις (Component Commands), δηλαδή :
- Μία Διοίκηση Χερσαίων Δυνάμεων (Allied Land Command), στη Σμύρνη.
- Μία Διοίκηση Αεροπορικών Δυνάμεων (Allied Air Command) στο Ramstein της Γερμανίας.
- Μία Διοίκηση Ναυτικών Δυνάμεων (Allied Maritime Command), στο Northwood του Ηνωμένου Βασιλείου.
Τα Στρατηγεία Δομής Δυνάμεων ΝΑΤΟ (NATO Force Structure - NFS) είναι τα Εθνικά Χερσαία Στρατηγεία, μεγέθους Σώματος Στρατού, τα οποία συγκροτούνται με βάση έθνος πλαίσιο, έχουν πολυεθνική στελέχωση, λειτουργούν μέσω μνημονίων συνεργασίας (MOU) των ενδιαφερόμενων εθνών με το έθνος πλαίσιο και ενεργοποιούνται με την ίδια διαδικασία ενεργοποίησης, όπως τα Στρατηγεία Δομής Διοικήσεως. Στα Στρατηγεία Δομής Δυνάμεων ανήκουν: HQ ARRC Rheinndalen DEU, HQ NRDC IT Milan, HQ NRDC SP Valencia, HQ NRDC TU Κωνσταντινούπολη, HQ NRDC GE/NL Munster DEU, HQ NRDC GR Θεσσαλονίκη, HQ EUROCORPS Strasburg FRA, RRC – FR Lille FRA. Τα υπόψη Στρατηγεία είναι «Υψηλής Ετοιμότητας (High Readiness Forces – HRF)».
Αυτά χρηματοδοτούνται από τους εθνικούς προϋπολογισμούς των κρατών που τα διαθέτουν (συγκρότηση, εξοπλισμός και λειτουργικό κόστος).
Σε περίπτωση ανάπτυξης για συμμετοχή σε Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης (NATO Reaction Force – NRF), εμπίπτουν στην κατηγορία της κοινής χρηματοδότησης, μόνο όσον αφορά το κόστος της στρατηγικής μεταφοράς.
Επίσης, ενδέχεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις Command & Control και υποδομών, να υποβληθούν αιτήσεις στις αρμόδιες επιτροπές πόρων για χρηματοδότηση από το NATO Security Investment Programme - NSIP.
www.worldenergynews.gr
