Όπως είναι γνωστό υπό τον έλεγχο των Κούρδων του Ιράκ βρίσκεται η πλούσια πετρελαιοπαραγωγή περιοχή του Κιρκούκ, η οποία παράγει περίπου 350.000 – 400.000 βαρέλια πετρέλαιο την ημέρα
Πριν λίγες μέρες διεξήχθη το δημοψήφισμα που είχε ανακοινωθεί από πλευράς Κούρδων του Ιράκ με σκοπό την πλήρη ανεξαρτησία τους. Σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα φαίνεται ότι ένα συντριπτικό ποσοστό που ξεπερνά το 90% ψήφισε υπέρ της ανεξαρτητοποίησης του κουρδικού θύλακα του Ιράκ. Στη συνθήκη των Σεβρών που υπογράφηκε στις 10 Αυγούστου1920 ανάμεσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και τις Συμμαχικές Δυνάμεις μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, υπήρχαν δύο άρθρα, το 62 και τo 64, που προέβλεπαν την ίδρυση ανεξάρτητου Κουρδιστάν. Με την υπογραφή όμως της συνθήκης της Λωζάννης το 1923, το όνειρο ίδρυσης ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους απομακρύνθηκε. Οι Κούρδοι αποκλείστηκαν από τη διάσκεψη, οι συμφωνίες έγιναν ερήμην τους και το Κουρδιστάν χωρίστηκε σε τέσσερα κομμάτια, στις εξής περιοχές: Στο Δυτικό Ιράν, όπου σήμερα ζουν περίπου 10 εκατομμύρια Κούρδοι, στη Νότια και Νοτιοανατολική Τουρκία, όπου ζει ο κύριος όγκος των Κούρδων που αριθμεί γύρω στα 20 εκατομμύρια, στη Βόρεια Συρία όπου ζουν 5 εκατομμύρια και στο Βόρειο Ιράκ, όπου ζουν άλλα 6 εκατομμύρια περίπου. Η περιοχή του Ιρακινού Κουρδιστάν είναι μια ημιαυτόνομη περιοχή, που αποτελεί ακόμη συστατικό μέρος της κρατικής οντότητας του Ιράκ και διοικείται από την κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση, με πρωτεύουσα την Αρμπίλ. Η αυτόνομη κουρδική περιοχή του Ιράκ, χρονολογείται από την Ιρακινοκουρδική Συμφωνία Αυτονομίας του Μαρτίου 1970, μετά από χρόνια εθνικών συγκρούσεων και είναι ομοσπονδιακά αναγνωρισμένη από το 2005. Ηγέτης των Κούρδων του Ιράκ είναι ο αρχηγός του Δημοκρατικού Κόμματος Κουρδιστάν Μασούντ Μπαρζανί. Το 2014 η τρομοκρατική οργάνωση ISIS κατέλαβε ένα μεγάλο μέρος της περιοχής του Κουρδιστάν και κήρυξε μονομερώς την ίδρυση χαλιφάτου δηλ. του Ισλαμικού κράτους. Οι Κούρδοι μαχητές του Ιράκ γνωστοί ως Πεσμεργκά που σημαίνει «εκείνοι που αντιμετωπίζουν το θάνατο», πρωτοστάτησαν στον αγώνα εναντίον του Ισλαμικού κράτους. Σήμερα, τρία χρόνια μετά που το Ισλαμικό κράτος πνέει τα λοίσθια, το δικαίωμα της πλήρους αυτονόμησης του Κουρδιστάν έρχεται πάλι στην επιφάνεια. Οι εξελίξεις που δρομολογούνται μετά το δημοψήφισμα όπως είναι αναμενόμενο έχουν προκαλέσει ταραχή όχι μόνο στο Ιράκ, αλλά και στις υπόλοιπες χώρες της περιοχής που φοβούνται πως η ενδεχόμενη κήρυξη ανεξαρτησίας της κουρδικής κοινότητας του Ιράκ θα λειτουργήσει σαν στοιχείο μιας αλυσιδωτής αντίδρασης, συμπαρασύροντας τις κουρδικές κοινότητες και των υπολοίπων χωρών και δημιουργούν νέα δεδομένα σε μία ευαίσθητη για την παγκόσμια ασφάλεια περιοχή.
Το Ισραήλ είναι η μόνη χώρα που έχει δηλώσει δημόσια ότι τάσσεται ανοικτά υπέρ ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, καθόσον περιτριγυρισμένο από εχθρικά προς αυτό διακείμενα κράτη, αναζητεί ένα σύμμαχο που θα συνεισφέρει στην εθνική του ασφάλεια. Ένα κουρδικό κράτος θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ανάχωμα και να ανακόψει τη συνέχεια μιας σιϊτικής ζώνης που θα ελέγχεται από το Ιράν και θα αποτελεί πηγή εφοδιασμού και χρηματοδότησης φιλο-ιρανικών ομάδων όπως η λιβανέζικη Χεζμπολάχ, τον υπ΄ αριθμ. 1 θανάσιμο κίνδυνο για το Ισραήλ. Παρά τις δηλώσεις αμερικανών αξιωματούχων περί αντίθεσης στη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία του Ιρακινού Κουρδιστάν τα συμφέροντα των ΗΠΑ εξυπηρετούνται από μια τέτοια εξέλιξη. Το Ιρακινό Κουρδιστάν είναι ένας σταθερός στρατιωτικός τους σύμμαχος στην περιοχή. Οι δυνάμεις των Πεσμεργκά υποστήριξαν τις προσπάθειες των ΗΠΑ στο Ιράκ ήδη από το 1990 και ήταν επικεφαλής πρόσφατα της εκστρατείας εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Είναι κατανοητό ότι οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν να δυσαρεστήσουν την Τουρκία, έναν πολύ μεγάλης σημασίας γεωστρατηγικό τους σύμμαχο και για το λόγο αυτό και οι δημόσιες δηλώσεις. Επί της ουσίας Ισραήλ και ΗΠΑ δεν φαίνεται να έχουν οντολογικές διαφορές στο ζήτημα, αλλά διαφορές μόνο όσον αφορά τη χρονική στιγμή για τη δημιουργία του ανεξάρτητου κουρδικού κράτους.
Η Ρωσία μέχρι τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος δεν είχε διατυπώσει επίσημη θέση για τη δημιουργία ανεξάρτητου Κουρδιστάν. Τον περασμένο Ιούνιο ο πρωθυπουργός των Κούρδων του Ιράκ Μπαρζανί, υπέγραψε με τη μεγάλη ρωσική εταιρεία πετρελαίου Rosneft, την πώληση των κουρδικών πετρελαίων στη Ρωσία για τα επόμενα 20 χρόνια. Επιπλέον λίγες μέρες πριν το δημοψήφισμα και ενώ είχαν κορυφωθεί οι απειλές της Άγκυρας, υπογράφηκε νέα συμφωνία μεταξύ των Κούρδων του βορείου Ιράκ με τη Ρωσία, για το φυσικό αέριο των κουρδικών επαρχιών ύψους 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μετά τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος η Ρωσία δήλωσε ότι σέβεται τις εθνικές φιλοδοξίες των Κούρδων ωστόσο τάσσεται υπέρ της διατήρησης της εδαφικής ακεραιότητας του Ιράκ. Η Ρωσία σε καμιά περίπτωση δεν επιθυμεί τη δημιουργία μιας ακόμα εστίας αποσταθεροποίησης στην περιοχή τη στιγμή που έχει εξασφαλίσει την διατήρηση του καθεστώτος Άσαντ ή έστω μιας φιλικής προς τη Μόσχα διάδοχης κατάστασης. Το Ιράν έχει επίσης διαμηνύσει ότι θα προσπαθήσει με κάθε τρόπο να αποτρέψει τη συγκρότηση ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, επειδή ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα αναζωπυρώσει τις αποσχιστικές τάσεις στο έδαφός του αλλά θα αλλάξει σε βάρος του τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς.
Η Τουρκία μετά την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία του κουρδικού κράτους αντέδρασε έντονα χαρακτηρίζοντας αυτό παράνομο, προειδοποιώντας μάλιστα με οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά αντίμετρα. Ο πρόεδρος Ερντογάν απείλησε ότι θα κόψει τη ζωτικής σημασίας οδό πετρελαίου και ότι θα σταματήσει τα περάσματα προς και από τη χώρα του. Όπως είναι γνωστό υπό τον έλεγχο των Κούρδων του Ιράκ βρίσκεται η πλούσια πετρελαιοπαραγωγή περιοχή του Κιρκούκ, η οποία παράγει περίπου 350.000 – 400.000 βαρέλια πετρέλαιο την ημέρα. Την περιοχή κατέλαβαν οι Κούρδοι το 2014, όταν ο ιρακινός στρατός υποχώρησε μετά από μάχες με το Ισλαμικό Κράτος και η Βαγδάτη, αρνείται να αναγνωρίσει ότι η περιοχή βρίσκεται υπό κουρδικό έλεγχο Η προώθηση και πώληση του πετρελαίου από την περιοχή αυτή βασίζεται σε έναν αγωγό που φθάνει στη Μεσόγειο μέσω του τουρκικού λιμανιού Τσεϊχάν, στα παράλια απέναντι από την Κύπρο. Τα κέρδη για τους Κούρδους του Ιράκ μόνο από την εξαγωγή πετρελαίου μέσω Τουρκίας ανέρχονται στα 4 δισεκατομμύρια δολάρια περίπου ετησίως. Είναι σκόπιμο να επισημανθεί ότι στην περιοχή του Κιρκούκ υπάρχουν μεγάλα αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου τα οποία είναι ιδιαίτερα κερδοφόρα λόγω της χαμηλής τιμής εξόρυξης τους, καθόσον στο μεγαλύτερο μέρος τους είναι επιφανειακά, παρεμφερή σε κόστος εξόρυξης με τα κοιτάσματα της Σαουδικής Αραβίας, του Κουβέιτ και του Ιράν. Στο παρελθόν η Άγκυρα είχε απορρίψει τις «εκκλήσεις» της κεντρικής κυβέρνησης του Ιράκ να σταματήσει τη συνεργασία της με τους Κούρδους, καθόσον στόχος της ήταν να προμηθευτεί πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε σχετικά ανταγωνιστικές τιμές και να αναδειχθεί σε ενεργειακό κόμβο Ανατολής και Δύσης. Η δημιουργία όμως ενός κουρδικού κράτους το οποίο ως ενιαία οντότητα θα περιλαμβάνει και τις τέσσερις περιοχές που κατοικούν συνολικά οι Κούρδοι θα ήταν ένας γεωπολιτικός εφιάλτης για την Τουρκία, γιατί θα έχει ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος στα σύνορά της, το οποίο θα οδηγήσει στον εδαφικό διαμελισμό της αλλά και την υποβάθμιση της γεωπολιτικής της αξία ως ενεργειακό κόμβο. Για το λόγο αυτό με σκοπό την παρεμπόδιση της ένωσης των περιοχών των Κούρδων σε ένα μεγάλο και ισχυρό κουρδικό κράτος, η κυβέρνηση Ερντογάν διέταξε την εισβολή τουρκικών στρατευμάτων στη Συρία με πρόσχημα τον αγώνα εναντίον των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους.
Οι εξελίξεις που διαμορφώνονται μετά το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του κουρδικού τμήματος του Ιράκ δημιουργούν νέα δεδομένα και για την Ελλάδα, η οποία αποτελεί παράγοντα σταθερότητας και ασφάλειας σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από έντονη ρευστότητα και γεωπολιτική αστάθεια. Δημιουργούν όμως και έντονες ανησυχίες για τους κινδύνους που πιθανόν να προκύψουν λόγω των προσφυγικών ροών που θα δημιουργηθούν, από μια ενδεχόμενη στρατιωτική επέμβαση στο Ιρακινό Κουρδιστάν, με αποτέλεσα την όξυνση του ήδη μεγάλου πρόβληματος που αντιμετωπίζει η χώρα μας στο θέμα αυτό.
Το Ισραήλ είναι η μόνη χώρα που έχει δηλώσει δημόσια ότι τάσσεται ανοικτά υπέρ ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, καθόσον περιτριγυρισμένο από εχθρικά προς αυτό διακείμενα κράτη, αναζητεί ένα σύμμαχο που θα συνεισφέρει στην εθνική του ασφάλεια. Ένα κουρδικό κράτος θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ανάχωμα και να ανακόψει τη συνέχεια μιας σιϊτικής ζώνης που θα ελέγχεται από το Ιράν και θα αποτελεί πηγή εφοδιασμού και χρηματοδότησης φιλο-ιρανικών ομάδων όπως η λιβανέζικη Χεζμπολάχ, τον υπ΄ αριθμ. 1 θανάσιμο κίνδυνο για το Ισραήλ. Παρά τις δηλώσεις αμερικανών αξιωματούχων περί αντίθεσης στη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία του Ιρακινού Κουρδιστάν τα συμφέροντα των ΗΠΑ εξυπηρετούνται από μια τέτοια εξέλιξη. Το Ιρακινό Κουρδιστάν είναι ένας σταθερός στρατιωτικός τους σύμμαχος στην περιοχή. Οι δυνάμεις των Πεσμεργκά υποστήριξαν τις προσπάθειες των ΗΠΑ στο Ιράκ ήδη από το 1990 και ήταν επικεφαλής πρόσφατα της εκστρατείας εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Είναι κατανοητό ότι οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν να δυσαρεστήσουν την Τουρκία, έναν πολύ μεγάλης σημασίας γεωστρατηγικό τους σύμμαχο και για το λόγο αυτό και οι δημόσιες δηλώσεις. Επί της ουσίας Ισραήλ και ΗΠΑ δεν φαίνεται να έχουν οντολογικές διαφορές στο ζήτημα, αλλά διαφορές μόνο όσον αφορά τη χρονική στιγμή για τη δημιουργία του ανεξάρτητου κουρδικού κράτους.
Η Ρωσία μέχρι τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος δεν είχε διατυπώσει επίσημη θέση για τη δημιουργία ανεξάρτητου Κουρδιστάν. Τον περασμένο Ιούνιο ο πρωθυπουργός των Κούρδων του Ιράκ Μπαρζανί, υπέγραψε με τη μεγάλη ρωσική εταιρεία πετρελαίου Rosneft, την πώληση των κουρδικών πετρελαίων στη Ρωσία για τα επόμενα 20 χρόνια. Επιπλέον λίγες μέρες πριν το δημοψήφισμα και ενώ είχαν κορυφωθεί οι απειλές της Άγκυρας, υπογράφηκε νέα συμφωνία μεταξύ των Κούρδων του βορείου Ιράκ με τη Ρωσία, για το φυσικό αέριο των κουρδικών επαρχιών ύψους 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μετά τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος η Ρωσία δήλωσε ότι σέβεται τις εθνικές φιλοδοξίες των Κούρδων ωστόσο τάσσεται υπέρ της διατήρησης της εδαφικής ακεραιότητας του Ιράκ. Η Ρωσία σε καμιά περίπτωση δεν επιθυμεί τη δημιουργία μιας ακόμα εστίας αποσταθεροποίησης στην περιοχή τη στιγμή που έχει εξασφαλίσει την διατήρηση του καθεστώτος Άσαντ ή έστω μιας φιλικής προς τη Μόσχα διάδοχης κατάστασης. Το Ιράν έχει επίσης διαμηνύσει ότι θα προσπαθήσει με κάθε τρόπο να αποτρέψει τη συγκρότηση ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, επειδή ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα αναζωπυρώσει τις αποσχιστικές τάσεις στο έδαφός του αλλά θα αλλάξει σε βάρος του τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς.
Η Τουρκία μετά την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία του κουρδικού κράτους αντέδρασε έντονα χαρακτηρίζοντας αυτό παράνομο, προειδοποιώντας μάλιστα με οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά αντίμετρα. Ο πρόεδρος Ερντογάν απείλησε ότι θα κόψει τη ζωτικής σημασίας οδό πετρελαίου και ότι θα σταματήσει τα περάσματα προς και από τη χώρα του. Όπως είναι γνωστό υπό τον έλεγχο των Κούρδων του Ιράκ βρίσκεται η πλούσια πετρελαιοπαραγωγή περιοχή του Κιρκούκ, η οποία παράγει περίπου 350.000 – 400.000 βαρέλια πετρέλαιο την ημέρα. Την περιοχή κατέλαβαν οι Κούρδοι το 2014, όταν ο ιρακινός στρατός υποχώρησε μετά από μάχες με το Ισλαμικό Κράτος και η Βαγδάτη, αρνείται να αναγνωρίσει ότι η περιοχή βρίσκεται υπό κουρδικό έλεγχο Η προώθηση και πώληση του πετρελαίου από την περιοχή αυτή βασίζεται σε έναν αγωγό που φθάνει στη Μεσόγειο μέσω του τουρκικού λιμανιού Τσεϊχάν, στα παράλια απέναντι από την Κύπρο. Τα κέρδη για τους Κούρδους του Ιράκ μόνο από την εξαγωγή πετρελαίου μέσω Τουρκίας ανέρχονται στα 4 δισεκατομμύρια δολάρια περίπου ετησίως. Είναι σκόπιμο να επισημανθεί ότι στην περιοχή του Κιρκούκ υπάρχουν μεγάλα αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου τα οποία είναι ιδιαίτερα κερδοφόρα λόγω της χαμηλής τιμής εξόρυξης τους, καθόσον στο μεγαλύτερο μέρος τους είναι επιφανειακά, παρεμφερή σε κόστος εξόρυξης με τα κοιτάσματα της Σαουδικής Αραβίας, του Κουβέιτ και του Ιράν. Στο παρελθόν η Άγκυρα είχε απορρίψει τις «εκκλήσεις» της κεντρικής κυβέρνησης του Ιράκ να σταματήσει τη συνεργασία της με τους Κούρδους, καθόσον στόχος της ήταν να προμηθευτεί πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε σχετικά ανταγωνιστικές τιμές και να αναδειχθεί σε ενεργειακό κόμβο Ανατολής και Δύσης. Η δημιουργία όμως ενός κουρδικού κράτους το οποίο ως ενιαία οντότητα θα περιλαμβάνει και τις τέσσερις περιοχές που κατοικούν συνολικά οι Κούρδοι θα ήταν ένας γεωπολιτικός εφιάλτης για την Τουρκία, γιατί θα έχει ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος στα σύνορά της, το οποίο θα οδηγήσει στον εδαφικό διαμελισμό της αλλά και την υποβάθμιση της γεωπολιτικής της αξία ως ενεργειακό κόμβο. Για το λόγο αυτό με σκοπό την παρεμπόδιση της ένωσης των περιοχών των Κούρδων σε ένα μεγάλο και ισχυρό κουρδικό κράτος, η κυβέρνηση Ερντογάν διέταξε την εισβολή τουρκικών στρατευμάτων στη Συρία με πρόσχημα τον αγώνα εναντίον των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους.
Οι εξελίξεις που διαμορφώνονται μετά το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του κουρδικού τμήματος του Ιράκ δημιουργούν νέα δεδομένα και για την Ελλάδα, η οποία αποτελεί παράγοντα σταθερότητας και ασφάλειας σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από έντονη ρευστότητα και γεωπολιτική αστάθεια. Δημιουργούν όμως και έντονες ανησυχίες για τους κινδύνους που πιθανόν να προκύψουν λόγω των προσφυγικών ροών που θα δημιουργηθούν, από μια ενδεχόμενη στρατιωτική επέμβαση στο Ιρακινό Κουρδιστάν, με αποτέλεσα την όξυνση του ήδη μεγάλου πρόβληματος που αντιμετωπίζει η χώρα μας στο θέμα αυτό.
