Η ταχεία αύξηση της διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)  - κυρίως των φωτοβολταϊκών - στο ενεργειακό μείγμα της χώρας φέρνει ολοένα και συχνότερα στο προσκήνιο τις αρνητικές τιμές ηλεκτρισμού, με παράγοντες της αγοράς να εκφράζουν φόβους για φαινόμενα «ντόμινο» με χρεοκοπίες επενδυτών ή ακυρώσεις ανάπτυξης έργων. 

Η παραγωγή περισσότερης πράσινης ενέργειας σε περιόδους χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης αποτελεί πλέον συχνό φαινόμενο απειλώντας τη βιωσιμότητα των επενδύσεων αλλά και την αγορά των διμερών συμβάσεων αγοραπωλησίας ρεύματος (PPAs), τα οποία καθίστανται ασύμφορα για τους μεγάλους καταναλωτές. Την ίδια ώρα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) αναζητεί σανίδα σωτηρίας στις περικοπές ενέργειας, θέτοντας τροχοπέδη στην ανεξέλεγκτη είσοδο της πράσινης ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα, αλλά και στην αποθήκευση ενέργειας προκειμένου να εξισορροπήσει το σύστημα αλλά και τις απώλειες για τους επενδυτές.  

Ωστόσο, η αποθήκευση ενέργειας δεν μπορεί να λύσει το ζήτημα των περικοπών. Κι αυτό διότι με την αποθήκευση της παραγόμενης ενέργειας μπορεί να μετατοπιστεί χρονικά η παραγωγή των αιολικών και φωτοβολταϊκών για κάποιες ώρες εντός της ημέρας, ωστόσο εάν δεν υπάρχει ούτε τότε ζήτηση η αποθηκευμένη ενέργεια και πάλι θα χάνεται.

Σε κάθε περίπτωση, το σχέδιο ανάπτυξης περίπου 1.700 MW standalone μπαταριών, μέσω διαγωνισμών, δεν αντιστοιχεί στον ρυθμό ένταξης νέων μονάδων ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα.  Τα έργα ΑΠΕ σε λειτουργία στην Ελλάδα φτάνουν ήδη τα 12,5 GW και μαζί με όσα έχουν εξασφαλίσει όρους σύνδεσης με το ηλεκτρικό σύστημα αγγίζουν σχεδόν τα 30 GW, με τα εκκρεμή αιτήματα στον ΑΔΜΗΕ να υπολογίζονται σε επιπλέον 37 GW.

Δηλαδή συνολικά φτάνουν τα 67 GW, όταν η μεγαλύτερη αιχμή φορτίου στην Ελλάδα, συνήθως σε ειδικές συνθήκες το καλοκαίρι, με καύσωνες, φτάνει τα 11 GW και η μέση ζήτηση περίπου στα 6 GW. Παράλληλα, εκτιμάται ότι η ικανότητα απορρόφησης ισχύος ΑΠΕ από το ηλεκτρικό σύστημα, με την ολοκλήρωση των προγραμματισμένων έργων ενίσχυσης του δικτύου έως το 2035, θα φτάνει περίπου τα 30 GW. 

Παραμένουν οι περικοπές

Από την πλευρά του, ο Γενικός Γραμματέας του ΥΠΕΝ κ. Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης έχει δηλώσει για  το πρόβλημα που δημιουργείται στην αγορά των ΑΠΕ που καταλήγει σε μηδενικές τιμές και περικοπές,  ότι στόχος του υπουργείου είναι να φτιαχτεί ένα σύστημα δίκαιο, ισότιμο για όλους και τεχνικά εφικτό.

Για την ώρα πάντως, οι περικοπές είναι αναπόφευκτες και η εικόνα δεν φαίνεται να αλλάζει στο μέλλον. Σε κάθε περίπτωση οι ειδικοί αναφέρουν πως απαιτούνται περισσότερα έργα αποθήκευσης, όλων των τεχνολογιών. Σήμερα λειτουργούν μόνο 700 MW μονάδων αποθήκευσης (σ.σ. οι παλιές μονάδες αντλησιοταμίευσης της ΔΕΗ σε Σφηκιά και Θησαυρό)  και σε προχωρημένο στάδιο κατασκευής βρίσκεται το mega project αντλησιοταμίευσης των 680 MW στην Αμφιλοχία της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή που αναμένεται να είναι έτοιμο στα τέλη του 2025. 

Όσο για τις μονάδες αποθήκευσης με standalone μπαταρίες που θα προχωρήσουν μέσω των ανταγωνιστικών διαδικασιών λίγα θα  είναι έτοιμα το 2026  καθώς ο δεύτερος διαγωνισμός ολοκληρώθηκε μόλις τον Φεβρουάριο, ενώ οι υπόλοιποι δεν έχουν ακόμη  προκηρυχθεί.  Ο εθνικός σχεδιασμός προβλέπει έως το 2030 την εγκατάσταση 5,3 GW μονάδων αποθήκευσης εκ των οποίων 3,1 GW μπαταρίες.   

Η αποθήκευση ενέργειας θα μπορούσε να επιτρέψει, ως ένα βαθμό, την αξιοποίηση της πλεονάζουσας πράσινης ηλεκτροπαραγωγής  θωρακίζοντας παράλληλα και την ευστάθεια του ηλεκτρικού συστήματος και περιορίζοντας τις  περικοπές ανανεώσιμης ενέργειας που εφαρμόζονται όταν η παραγωγή είναι μεγάλη και η κατανάλωση χαμηλή.

Οι στρεβλώσεις της αγοράς

Εν κατακλείδι το πρόβλημα της στοχαστικότητας των ΑΠΕ που υπερπαράγουν κάποιες ώρες της ημέρας, χωρίς να μπορεί να απορροφηθεί η ενέργεια αυτή, ούτε από τη ζήτηση ούτε από τις εξαγωγές και οι μηδενικές τιμές  που προκαλεί, απειλεί όχι μόνο την αποδοτικότητά των ΑΠΕ αλλά και τη βιωσιμότητά τους.

Επομένως το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο ηλεκτρικός χώρος και πώς θα μοιραστεί ή γιατί δεν δίνονται όροι σύνδεσης όπως συχνά εντοπίζουν οι παραγωγοί, αλλά και το ότι η ενέργεια που παράγεται δεν μπορεί να πουληθεί, με χαμηλή ζήτηση και χωρίς δυνατότητα εξαγωγών...αφού οι γειτονικές χώρες όταν υπερπαράγουν, εξάγουν στην Ελλάδα με μηδενικές τιμές.  

Ωστόσο, οι σχεδόν μηδενικές τιμές απειλούν τις μισές ΑΠΕ του ελληνικού συστήματος , καθώς τα 6,5 GW από τα 12,5 που είναι εγκατεστημένα στο ελληνικό σύστημα αμείβονται με συμβάσεις από τον ΕΛΑΠΕ, ο οποίος όμως  για τις ώρες που οι τιμές είναι κοντά στο μηδέν  εισπράττει ελάχιστα. Ο ΕΛΑΠΕ για να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις του, θα χρειαστεί αυξήσεις στο ΕΤΜΕΑΡ, ήδη ζήτησε την πρώτη και επομένως ο καταναλωτής θα πληρώσει ακριβά τις μηδενικές τιμές.

Όταν όμως γίνουν εισαγωγές ενέργειας σε μηδενικές τιμές, η ελληνική παραγωγή περικόπτεται, και τότε χάνουν όλοι μαζί οι παραγωγοί ΑΠΕ, αλλά γλιτώνει κόστη ο ΕΛΑΠΕ και ο καταναλωτής.Η μεγάλη ηλιοφάνεια των πρώτων εβδομάδων της άνοιξης ανέδειξε την αχίλλειο πτέρνα της γρήγορης ανάπτυξης των ΑΠΕ, χωρίς αποθήκευση και χωρίς ανάλογη ζήτηση και προανήγγειλε ένα πρόβλημα που θα επιδεινώνεται  συνεχώς.

Τις μεσημεριανές ώρες η παραγωγή πράσινης ενέργειας  από τα φωτοβολταϊκά εκτοξεύτηκε, η ζήτηση παρέμενε χαμηλή,  και η Βουλγαρια εξήγαγε στην Ελλάδα με μηδενικές τιμές με αποτέλεσμα τις περικοπές.

www.worldenergynews.gr