«Ευκαιρία ή τροχοπέδη για τις ΑΠΕ η ενεργειακή κρίση;». Με αφετηρία το κεντρικό ερώτημα του παρόντος αφιερώματος θα εστιάσω επί μερικών πολύ καίριων και ευρέως διαδομένων παρανοήσεων, που κατά τη γνώμη μου, επικρατούν στο δημόσιο διάλογο για την ενέργεια την τρέχουσα περίοδο.
Η ενεργειακή κρίση δεν είναι ευκαιρία για τις ΑΠΕ. Αντιθέτως, είναι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας που θα μπορούσαν να αποτελούν οι ίδιες ευκαιρία εδώ και δεκαετίες για την αποφυγή των ενεργειακών κρίσεων.
Είναι μαθηματικά επιβεβαιωμένο πως το ενεργειακό κόστος θα ήταν εντελώς διαφορετικό αν είχαμε ακολουθήσει διαφορετικές επιλογές στη διείσδυση των ΑΠΕ, στην προώθηση της αποθήκευσης μεγάλης κλίμακας και φυσικά στην επιτάχυνση των διασυνδέσεων, την τελευταία δεκαετία.
Δεν είναι τυχαίο π.χ. ότι τις μέρες που φυσάει, οι τιμές της ενέργειας στη χονδρεμπορική μας αγορά υποχωρούν αισθητά, ακόμα και πάνω από 30%, λόγω της αυξημένης προσφοράς ενέργειας από τα αιολικά πάρκα ή ότι η λειτουργία ενός αντλησιοταμιευτικού σταθμού μεγάλης κλίμακας όπως π.χ. αυτός της Αμφιλοχίας (680 MW), θα ισοδυναμούσε με μία ετήσια εξοικονόμηση περίπου 200 εκατ. €/έτος.
Η εξάρτηση της Ευρώπης
Η ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά, ωστόσο, αντί να θωρακιστεί επιταχύνοντας αφενός την αξιοποίηση φθηνής, ανεξάντλητης, καθαρής και παραγόμενης επί ευρωπαϊκού εδάφους ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, και αφετέρου την ενίσχυση στρατηγικών «εργαλείων» για την ενίσχυση της διείσδυσης τους (αποθήκευση, διασυνδέσεις), επέτρεψε - εξαιτίας επιμέρους εθνικών συμφερόντων εντός της Ε.Ε. αλλά και για γεωπολιτικούς λόγους – να βρεθεί η Ευρώπη απόλυτα εξαρτημένη από τα ορυκτά καύσιμα και τις διαθέσεις τρίτων χωρών.
Κι όπως ήταν αναμενόμενο, όταν η εξάρτηση αυτή θα κορυφωνόταν, ο εξαρτώμενος θα έμενε παντελώς εκτεθειμένος στον ενεργειακό εκβιασμό, τις συνέπειες του οποίου ξεκινάει τώρα να βιώνει με πρωτοφανή επώδυνο τρόπο η Ευρώπη.
Ακόμα όμως και τώρα, εν μέσω ασφυκτικών και εξόφθαλμων πιέσεων τρίτων χωρών και με τις κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καλούν τους πολίτες τους να προσαρμοστούν σε αδιανόητες για τον σύγχρονο ευρωπαϊκό τρόπο ζωής ενεργειακές συνθήκες, η λύση αναζητείται στην παράταση ζωής ή ακόμη και την αναβίωση ορυκτών καυσίμων εις βάρος μάλιστα των στόχων διείσδυσης ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα (ειδικά αν επαληθευτούν όσα πρόσφατα διέρρευσαν για το ενδεχόμενο να «χαμηλώνουν» ή να μετατεθούν χρονικά οι στόχοι του REPowerEU για τις ΑΠΕ).
Για την Ευρώπη τα μέτρα όμως αυτά δεν αποτελούν πραγματικές λύσεις και σίγουρα όχι σε βάθος χρόνου. Είναι μία «γέφυρα» για να ξεπεραστεί η παρούσα ενεργειακή συγκυρία, κι όχι ρεαλιστική μεταστροφή στην ενεργειακή εξελικτική πορεία προς την καθαρή ενέργεια. Ακόμα κι αν επιχειρείται με την επίρριψη δήθεν ευθυνών στην πράσινη μετάβαση, ένας αποπροσανατολισμός της συζήτησης που έχει ως μόνο στόχο την διατήρηση της χειραγώγησης του κόστους της ενέργειας.
Συνεπώς, κινδυνεύουμε να φθάσουμε στο σημείο η παρούσα ενεργειακή κρίση να καταλήξει να επιβραδύνει κι άλλο τη διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα. Σε μία τέτοια περίπτωση όμως δεν θα μπορούμε να συζητάμε πια για το αν η ενεργειακή κρίση έχει γίνει τροχοπέδη στην ανάπτυξη των ΑΠΕ, αλλά θα οφείλουμε να αναγνωρίζουμε ότι χρησιμοποιείται ως άλλοθι για την ενεργειακή μας υποτέλεια από τα ακριβά εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα.
Μονόδρομος η πράσινη μετάβαση
Η πράσινη μετάβαση όμως δεν είναι μια εναλλακτική προσέγγιση που μπορούμε και να μην την υιοθετήσουμε. Η πράσινη μετάβαση είναι μονόδρομος απέναντι στο αδιανόητο κοινωνικό και οικονομικό κόστος του επαπειλούμενου κλιματικού ολέθρου, δείγματα του οποίου έχουμε ήδη αρχίσει να βλέπουμε και στη χώρα μας και διεθνώς.
Επιπλέον, πέρα του γεγονότος ότι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αποτελούν ρεαλιστικό ανάχωμα στην κλιματική καταστροφή, δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι οι ΑΠΕ είναι παράλληλα βασική προϋπόθεση για ενεργειακή επάρκεια, αυτονομία, ανταγωνιστική πρωτογενή παραγωγή, ανάπτυξη με υψηλό εγχώριο αποτύπωμα και προστιθέμενη αξία, αλλά και γεωπολιτική ισχυροποίηση.
Συμπερασματικά, αν επιθυμούμε ένα πραγματικά βιώσιμο μέλλον, με οικονομίες που αναπτύσσονται και κοινωνίες που ευημερούν, απαλλαγμένες από ενεργειακές κρίσεις και το ντόμινο των συνεπειών που αυτές επιφέρουν, πρέπει να σταματήσουμε να αναζητούμε τη λύση στο πρόβλημα της ενεργειακής μας υποτέλειας, στις ίδιες πολιτικές που μας οδήγησαν στην ενεργειακή ομηρία εξαρχής.
*Ο Μανώλης Περράκης είναι Διευθυντή Προμηθειών & Ανάπτυξης της ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ
www.worldenergynews.gr
