Η παραγωγή προϊόντων των βιομηχανιών χρωμάτων εμφάνισε σωρευτική μείωση κατά 40,5% την περίοδο της οικονομικής κρίσης, ενώ οι πωλήσεις τοις συρρικνώθηκαν σε ποσοστό 42%
Πτωτική πορεία, πλην όμως περισσότερο ήπια σε σύγκριση με την αντίστοιχη των υπολοίπων κλάδων που σχετίζονται με την οικοδομική δραστηριότητα, εμφάνισε την τελευταία οκταετία – την περίοδο δηλαδή της οικονομικής κρίσης – ο τομέας της παραγωγής και εμπορίας χρωμάτων.
Ειδικότερα, ο συνολικός κύκλος εργασιών της αγοράς χρωμάτων κατά τη διάρκεια της περιόδου 2008 - 2016 μειώθηκε κατά 42%, τη στιγμή που η οικοδομική δραστηριότητα υποχώρησε το ίδιο διάστημα σε ποσοστό 86%.
Με βάση μελέτη της εταιρίας Infobank Hellastat – IBHS που πραγματοποίησε ο κ. Αλέξης Νικολαΐδης, Economic Research & Sectorial Studies Senior Analyst, η οικονομική κρίση που βιώνει η χώρα μας από το 2009, καθώς και τα μέτρα που λήφθηκαν στα πλαίσια του προγράμματος δημοσιονομικής εξυγίανσης, οδήγησαν στη συνεχή πτώση της οικοδόμησης ακινήτων, με συνέπεια την κάμψη των πωλήσεων σε ότι αφορά στα χρώματα για οικοδομές και γενικότερα για τον κατασκευαστικό τομέα.
Πάντως, όπως σημειώνεται στη μελέτη, παρά την υποχώρηση αυτή ο κλάδος των χρωμάτων αποδείχθηκε πιο ανθεκτικός στην ύφεση συγκριτικά με άλλους σχετιζόμενους με την οικοδομή κλάδους, καθώς σημαντικό μέρος της εγχώριας ζήτησης προήλθε από την ανακαίνιση παλαιών κατοικιών, τομέας ο οποίος τα τελευταία χρόνια «προστάτευσε» τις παραγωγικές εταιρείες από μεγαλύτερες απώλειες.
Επιπλέον, θετική ήταν και η συνεισφορά της αύξησης των εξαγωγών για όσες επιχειρήσεις διαθέτουν παρουσία σε αγορές του εξωτερικού.
Σε κάθε περίπτωση η ζήτηση που προέρχεται από τον τομέα της οικοδόμησης εξακολουθεί να είναι υποτονική, δεδομένου ότι συγκεκριμένη δραστηριότητα, όπως τουλάχιστον εκφράζεται με τον αριθμό αδειών, μετά το 2005 επιδεικνύει συνεχή κάμψη.
Το 2015 καταγράφηκαν 13.257 άδειες, αριθμός που είναι μικρότερος σε ποσοστό άνω του 85% σε σχέση με τον αντίστοιχο πριν από μια δεκαετία.
Ενδεικτικά στη μελέτη της IBHS αναφέρεται πως το 2015 ολοκληρώθηκε η κατασκευή μόλις 4.618 οικοδομών, αριθμός που δεν μεταβλήθηκε ουσιαστικά σε σχέση με το προηγούμενο έτος, με συνέπεια η εγχώρια ζήτηση για οικοδομικό χρώμα να παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα.
Το 2008, πριν δηλαδή ξεσπάσει η οικονομική κρίση, είχαν κατασκευαστεί στη χώρα περισσότερες από 34.000 οικοδομές.
Σε ότι αφορά στις εξελίξεις κατά τη διάρκεια του 2016, η μελέτη σημειώνει πως τους πρώτους εννέα μήνες της περσυνής χρονιάς η οικοδομική δραστηριότητα εμφάνισε επιτάχυνση του ρυθμού υποχώρησης κατά 7% σε ετήσια βάση, στις 9.045 άδειες, με το απόθεμα αδιάθετων ακινήτων να μην περιορίζεται ιδιαίτερα. Επομένως, βάσει των δεδομένων αυτών η οικοδόμηση πιθανότατα παρέμεινε υποτονική και το τελευταίο τρίμηνο του έτους.
Κατακρήμνιση των επενδύσεων στην οικοδομή
Όπως είναι λογικό, η ραγδαία πτώση του αριθμού των νέων αδειών οδήγησε σε παράλληλη μείωση των επενδύσεων στον τομέα της οικοδομής.
Σύμφωνα με τα αναθεωρημένα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2015 σημειώθηκε περαιτέρω πτώση των επενδύσεων κατά 23,3%, στο 1,5 δισ. ευρώ, καθώς τα γεγονότα που μεσολάβησαν από την αρχή του έτους (διεξαγωγή πρόωρων εκλογών, πολύμηνες διαπραγματεύσεις μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των δανειστών, διενέργεια δημοψηφίσματος και επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων) διατήρησαν το κλίμα αβεβαιότητας, μην επιτρέποντας στην κτηματαγορά να ανακάμψει.
Χαρακτηριστικό είναι ότι συγκριτικά με το 2007 προκύπτει σωρευτική κάμψη των επενδύσεων της τάξεως του 94%.
Όπως επισημαίνει η μελέτη της IBHS, η σημαντική υποχώρηση των τελευταίων ετών οφείλεται σε ένα βαθμό και στην επιβολή του ΕΝΦΙΑ, φόρος που κατέστησε τους ιδιοκτήτες περισσότερο διστακτικούς να αγοράσουν νέα ακίνητα.
Έτσι, οι όποιες δαπάνες των ιδιωτών αφορούν πλέον κυρίως σε εργασίες ανακαίνισης των ακινήτων που ήδη διαθέτουν, παρά στην απόκτηση νέων.
Μάλιστα, η πτωτική πορεία των επενδύσεων σε ακίνητα συνεχίσθηκε και το 2016, καθώς το πρώτο εξάμηνο καταγράφηκε μείωση σε ποσοστό 20,4%, στα 657 εκατ. ευρώ.
Η έρευνα σημειώνει, επίσης, πως σημαντικός παράγοντας που έπαιξε ρόλο στην μακροχρόνια πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας (και επομένως της ζήτησης για οικοδομικά χρώματα) ήταν και η υποχώρηση της στεγαστικής πίστης, τομέας που στήριζε τη ζήτηση για ακίνητα πριν την εκδήλωση της ύφεσης.
Το 2015 το υπόλοιπο των στεγαστικών δανείων, συνυπολογιζομένης της καθαρής εκροής περιόδου ύψους 2,44 δισ. ευρώ, μειώθηκε περαιτέρω για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά κατά 3,5%, φθάνοντας στα 67,6 δισ. ευρώ.
Οριακή αύξηση στη παραγωγή χρωμάτων
Η σταθεροποίηση της οικοδομικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια του 2015, έστω και στα χαμηλά επίπεδα στα οποία υποχώρησε σωρευτικά στα χρόνια της κρίσης, είχε σε ένα βαθμό θετική επίπτωση σε ότι αφορά στην παραγωγική δραστηριότητα της αγοράς χρωμάτων.
Συγκεκριμένα, το 2015 – σύμφωνα με τα στοιχεία του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής της ΕΛΣΤΑΤ που επικαλείται η μελέτη της IBHS – σημειώθηκε ήπια άνοδος 1,5%, μεταβολή που προήλθε από το τελευταίο δίμηνο του έτους.
Έτσι, κατά τη διάρκεια της τελευταίας επταετίας διαπιστώνεται σωρευτική υποχώρηση 40,5% στην παραγωγή χρωμάτων, γεγονός που μεταφράζεται σε μέση υποχώρηση του δείκτη 7,1% το έτος.
Επισημαίνεται πως η μικρή αυτή αύξηση επετεύχθη εν μέσω των ασταθών πολιτικών και οικονομικών συνθηκών που επικράτησαν κατά τη διάρκεια του 2015.
Μάλιστα, η παραγωγική επίδοση σημείωσε απότομη πτώση τον Ιούλιο (-20% σε ετήσια βάση), όταν και τα capital controls εμπόδισαν την ομαλή διενέργεια της παραγωγικής διαδικασίας των περισσοτέρων επιχειρήσεων, αλλά και τη διεκπεραίωση των συναλλαγών με προμηθευτές πρώτων υλών και πελάτες. Ακολούθως, κατά τη διάρκεια των πρώτων 11 μηνών του 2016 ο δείκτης παραγωγής του κλάδου εμφάνισε αύξηση της τάξης του 7,1% έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2015, μεταβολή η οποία τροφοδοτήθηκε κυρίως από το πρώτο τετράμηνο.
Υποχώρηση πωλήσεων
Σε ότι αφορά στις οικονομικές επιδόσεις των εταιριών του κλάδου, η έρευνα της IBHS λαμβάνει υπόψη τα στοιχεία των 19 μεγαλύτερων επιχειρήσεων παραγωγής χρωμάτων και βερνικιών, σύμφωνα με τα οποία ο κύκλος εργασιών τους το 2015 μειώθηκε περαιτέρω κατά 0,8% στα 236,7 εκατ. ευρώ, καθώς η εγχώρια ζήτηση εξακολούθησε να είναι υποτονική.
Οι δέκα από αυτές τις εταιρίες εμφάνισαν υποχώρηση των πωλήσεών τους, με συνέπεια να σημειωθεί ήπια μέση υποχώρηση εσόδων 2,3%, έναντι οριακής ανόδου (+0,2%) για το σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων.
Τα δε κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων αυξήθηκαν κατά 5,8% στα 34,74 εκατ. ευρώ, ενώ τα προ φόρων κέρδη κατέγραψαν σημαντική άνοδο 34%, στα 20,9 εκατ. ευρώ.
Η μελέτη σημειώνει πως η ενίσχυση των κερδών προ φόρων προήλθε σε μεγάλο βαθμό από τις δύο μεγαλύτερες βιομηχανίες του κλάδου χρωμάτων.
Επιπλέον, 13 επιχειρήσεις ήταν κερδοφόρες σε προ φόρων επίπεδο, με τις πέντε από αυτές να αυξάνουν τα κέρδη του 2014, άλλες πέντε να υπόκεινται σε πτώση και τρις να προέρχονται από αρνητικά αποτελέσματα.
Οι εξελίξεις στον κλάδο των μη οικοδομικών χρωμάτων
Εκτός, όμως, από την παραγωγή χρωμάτων και βερνικιών που χρησιμοποιούνται στην οικοδομή, η μελέτη της IBHS κάνει αναφορά και στα μη οικοδομικά χρώματα.
Ειδικότερα, οι προμηθευτές μελανιών για τον κλάδο συσκευασίας τροφίμων έχουν επηρεαστεί λιγότερο από την οικονομική ύφεση, καθώς οι πελάτες τους διαθέτουν αμυντικά χαρακτηριστικά προς αυτήν.
Ενδεικτικά, η παραγωγική επίδοση της πλαστικής συσκευασίας (τομέας με ευρείες εφαρμογές στη βιομηχανία τυποποίησης τροφίμων) το 2015 αυξήθηκε για δεύτερη συνεχή χρονιά κατά 5,3%, ενώ σε σχέση με το έτος εκδήλωσης της ύφεσης εμφανίζεται μειωμένη κατά 10%, τη στιγμή που άλλοι κλάδοι της μεταποίησης έχουν υποστεί πολύ μεγαλύτερες απώλειες.
Ασπίδα προστασίας της εν λόγω αγοράς αποτελεί η εξαγωγική δραστηριότητα στον τομέα της εύκαμπτης συσκευασίας.
Αντιθέτως, ο τομέας των μελανιών εκτυπώσεων έχει πληγεί περισσότερο, αφού οι εκτυπωτικές επιχειρήσεις έχουν επηρεαστεί από τις δυσμενείς εξελίξεις στο χώρο των έντυπων μέσων (πτώσης κυκλοφορίας εφημερίδων και περιοδικών και υποχώρηση των διαφημιστικών δαπανών από τους διαφημιζόμενους).
Η έρευνα αναφέρει πως το πρώτο δεκάμηνο του 2015 καταγράφηκε περαιτέρω μείωση της μέσης ημερήσιας κυκλοφορίας εφημερίδων κατά 12% σε ετήσια βάση, σηματοδοτώντας περαιτέρω μείωση της ζήτησης για μελάνια.
Τέλος, συνεχής υποχώρηση καταγράφεται και στο χώρο του βιβλίου και ειδικότερα στην παραγωγής νέων τίτλων.
Έτσι, από το ιστορικά υψηλό επίπεδο των 10.700 τίτλων το 2008, ο αντίστοιχος αριθμός περιορίσθηκε στους περίπου 6.100 τίτλους το 2015, γεγονός που μεταφράζεται σε σωρευτική κάμψη 45%.
www.worldenergynews.gr
Ειδικότερα, ο συνολικός κύκλος εργασιών της αγοράς χρωμάτων κατά τη διάρκεια της περιόδου 2008 - 2016 μειώθηκε κατά 42%, τη στιγμή που η οικοδομική δραστηριότητα υποχώρησε το ίδιο διάστημα σε ποσοστό 86%.
Με βάση μελέτη της εταιρίας Infobank Hellastat – IBHS που πραγματοποίησε ο κ. Αλέξης Νικολαΐδης, Economic Research & Sectorial Studies Senior Analyst, η οικονομική κρίση που βιώνει η χώρα μας από το 2009, καθώς και τα μέτρα που λήφθηκαν στα πλαίσια του προγράμματος δημοσιονομικής εξυγίανσης, οδήγησαν στη συνεχή πτώση της οικοδόμησης ακινήτων, με συνέπεια την κάμψη των πωλήσεων σε ότι αφορά στα χρώματα για οικοδομές και γενικότερα για τον κατασκευαστικό τομέα.
Πάντως, όπως σημειώνεται στη μελέτη, παρά την υποχώρηση αυτή ο κλάδος των χρωμάτων αποδείχθηκε πιο ανθεκτικός στην ύφεση συγκριτικά με άλλους σχετιζόμενους με την οικοδομή κλάδους, καθώς σημαντικό μέρος της εγχώριας ζήτησης προήλθε από την ανακαίνιση παλαιών κατοικιών, τομέας ο οποίος τα τελευταία χρόνια «προστάτευσε» τις παραγωγικές εταιρείες από μεγαλύτερες απώλειες.
Επιπλέον, θετική ήταν και η συνεισφορά της αύξησης των εξαγωγών για όσες επιχειρήσεις διαθέτουν παρουσία σε αγορές του εξωτερικού.
Σε κάθε περίπτωση η ζήτηση που προέρχεται από τον τομέα της οικοδόμησης εξακολουθεί να είναι υποτονική, δεδομένου ότι συγκεκριμένη δραστηριότητα, όπως τουλάχιστον εκφράζεται με τον αριθμό αδειών, μετά το 2005 επιδεικνύει συνεχή κάμψη.
Το 2015 καταγράφηκαν 13.257 άδειες, αριθμός που είναι μικρότερος σε ποσοστό άνω του 85% σε σχέση με τον αντίστοιχο πριν από μια δεκαετία.
Ενδεικτικά στη μελέτη της IBHS αναφέρεται πως το 2015 ολοκληρώθηκε η κατασκευή μόλις 4.618 οικοδομών, αριθμός που δεν μεταβλήθηκε ουσιαστικά σε σχέση με το προηγούμενο έτος, με συνέπεια η εγχώρια ζήτηση για οικοδομικό χρώμα να παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα.
Το 2008, πριν δηλαδή ξεσπάσει η οικονομική κρίση, είχαν κατασκευαστεί στη χώρα περισσότερες από 34.000 οικοδομές.
Σε ότι αφορά στις εξελίξεις κατά τη διάρκεια του 2016, η μελέτη σημειώνει πως τους πρώτους εννέα μήνες της περσυνής χρονιάς η οικοδομική δραστηριότητα εμφάνισε επιτάχυνση του ρυθμού υποχώρησης κατά 7% σε ετήσια βάση, στις 9.045 άδειες, με το απόθεμα αδιάθετων ακινήτων να μην περιορίζεται ιδιαίτερα. Επομένως, βάσει των δεδομένων αυτών η οικοδόμηση πιθανότατα παρέμεινε υποτονική και το τελευταίο τρίμηνο του έτους.
Κατακρήμνιση των επενδύσεων στην οικοδομή
Όπως είναι λογικό, η ραγδαία πτώση του αριθμού των νέων αδειών οδήγησε σε παράλληλη μείωση των επενδύσεων στον τομέα της οικοδομής.
Σύμφωνα με τα αναθεωρημένα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2015 σημειώθηκε περαιτέρω πτώση των επενδύσεων κατά 23,3%, στο 1,5 δισ. ευρώ, καθώς τα γεγονότα που μεσολάβησαν από την αρχή του έτους (διεξαγωγή πρόωρων εκλογών, πολύμηνες διαπραγματεύσεις μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των δανειστών, διενέργεια δημοψηφίσματος και επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων) διατήρησαν το κλίμα αβεβαιότητας, μην επιτρέποντας στην κτηματαγορά να ανακάμψει.
Χαρακτηριστικό είναι ότι συγκριτικά με το 2007 προκύπτει σωρευτική κάμψη των επενδύσεων της τάξεως του 94%.
Όπως επισημαίνει η μελέτη της IBHS, η σημαντική υποχώρηση των τελευταίων ετών οφείλεται σε ένα βαθμό και στην επιβολή του ΕΝΦΙΑ, φόρος που κατέστησε τους ιδιοκτήτες περισσότερο διστακτικούς να αγοράσουν νέα ακίνητα.
Έτσι, οι όποιες δαπάνες των ιδιωτών αφορούν πλέον κυρίως σε εργασίες ανακαίνισης των ακινήτων που ήδη διαθέτουν, παρά στην απόκτηση νέων.
Μάλιστα, η πτωτική πορεία των επενδύσεων σε ακίνητα συνεχίσθηκε και το 2016, καθώς το πρώτο εξάμηνο καταγράφηκε μείωση σε ποσοστό 20,4%, στα 657 εκατ. ευρώ.
Η έρευνα σημειώνει, επίσης, πως σημαντικός παράγοντας που έπαιξε ρόλο στην μακροχρόνια πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας (και επομένως της ζήτησης για οικοδομικά χρώματα) ήταν και η υποχώρηση της στεγαστικής πίστης, τομέας που στήριζε τη ζήτηση για ακίνητα πριν την εκδήλωση της ύφεσης.
Το 2015 το υπόλοιπο των στεγαστικών δανείων, συνυπολογιζομένης της καθαρής εκροής περιόδου ύψους 2,44 δισ. ευρώ, μειώθηκε περαιτέρω για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά κατά 3,5%, φθάνοντας στα 67,6 δισ. ευρώ.
Οριακή αύξηση στη παραγωγή χρωμάτων
Η σταθεροποίηση της οικοδομικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια του 2015, έστω και στα χαμηλά επίπεδα στα οποία υποχώρησε σωρευτικά στα χρόνια της κρίσης, είχε σε ένα βαθμό θετική επίπτωση σε ότι αφορά στην παραγωγική δραστηριότητα της αγοράς χρωμάτων.
Συγκεκριμένα, το 2015 – σύμφωνα με τα στοιχεία του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής της ΕΛΣΤΑΤ που επικαλείται η μελέτη της IBHS – σημειώθηκε ήπια άνοδος 1,5%, μεταβολή που προήλθε από το τελευταίο δίμηνο του έτους.
Έτσι, κατά τη διάρκεια της τελευταίας επταετίας διαπιστώνεται σωρευτική υποχώρηση 40,5% στην παραγωγή χρωμάτων, γεγονός που μεταφράζεται σε μέση υποχώρηση του δείκτη 7,1% το έτος.
Επισημαίνεται πως η μικρή αυτή αύξηση επετεύχθη εν μέσω των ασταθών πολιτικών και οικονομικών συνθηκών που επικράτησαν κατά τη διάρκεια του 2015.
Μάλιστα, η παραγωγική επίδοση σημείωσε απότομη πτώση τον Ιούλιο (-20% σε ετήσια βάση), όταν και τα capital controls εμπόδισαν την ομαλή διενέργεια της παραγωγικής διαδικασίας των περισσοτέρων επιχειρήσεων, αλλά και τη διεκπεραίωση των συναλλαγών με προμηθευτές πρώτων υλών και πελάτες. Ακολούθως, κατά τη διάρκεια των πρώτων 11 μηνών του 2016 ο δείκτης παραγωγής του κλάδου εμφάνισε αύξηση της τάξης του 7,1% έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2015, μεταβολή η οποία τροφοδοτήθηκε κυρίως από το πρώτο τετράμηνο.
Υποχώρηση πωλήσεων
Σε ότι αφορά στις οικονομικές επιδόσεις των εταιριών του κλάδου, η έρευνα της IBHS λαμβάνει υπόψη τα στοιχεία των 19 μεγαλύτερων επιχειρήσεων παραγωγής χρωμάτων και βερνικιών, σύμφωνα με τα οποία ο κύκλος εργασιών τους το 2015 μειώθηκε περαιτέρω κατά 0,8% στα 236,7 εκατ. ευρώ, καθώς η εγχώρια ζήτηση εξακολούθησε να είναι υποτονική.
Οι δέκα από αυτές τις εταιρίες εμφάνισαν υποχώρηση των πωλήσεών τους, με συνέπεια να σημειωθεί ήπια μέση υποχώρηση εσόδων 2,3%, έναντι οριακής ανόδου (+0,2%) για το σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων.
Τα δε κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων αυξήθηκαν κατά 5,8% στα 34,74 εκατ. ευρώ, ενώ τα προ φόρων κέρδη κατέγραψαν σημαντική άνοδο 34%, στα 20,9 εκατ. ευρώ.
Η μελέτη σημειώνει πως η ενίσχυση των κερδών προ φόρων προήλθε σε μεγάλο βαθμό από τις δύο μεγαλύτερες βιομηχανίες του κλάδου χρωμάτων.
Επιπλέον, 13 επιχειρήσεις ήταν κερδοφόρες σε προ φόρων επίπεδο, με τις πέντε από αυτές να αυξάνουν τα κέρδη του 2014, άλλες πέντε να υπόκεινται σε πτώση και τρις να προέρχονται από αρνητικά αποτελέσματα.
Οι εξελίξεις στον κλάδο των μη οικοδομικών χρωμάτων
Εκτός, όμως, από την παραγωγή χρωμάτων και βερνικιών που χρησιμοποιούνται στην οικοδομή, η μελέτη της IBHS κάνει αναφορά και στα μη οικοδομικά χρώματα.
Ειδικότερα, οι προμηθευτές μελανιών για τον κλάδο συσκευασίας τροφίμων έχουν επηρεαστεί λιγότερο από την οικονομική ύφεση, καθώς οι πελάτες τους διαθέτουν αμυντικά χαρακτηριστικά προς αυτήν.
Ενδεικτικά, η παραγωγική επίδοση της πλαστικής συσκευασίας (τομέας με ευρείες εφαρμογές στη βιομηχανία τυποποίησης τροφίμων) το 2015 αυξήθηκε για δεύτερη συνεχή χρονιά κατά 5,3%, ενώ σε σχέση με το έτος εκδήλωσης της ύφεσης εμφανίζεται μειωμένη κατά 10%, τη στιγμή που άλλοι κλάδοι της μεταποίησης έχουν υποστεί πολύ μεγαλύτερες απώλειες.
Ασπίδα προστασίας της εν λόγω αγοράς αποτελεί η εξαγωγική δραστηριότητα στον τομέα της εύκαμπτης συσκευασίας.
Αντιθέτως, ο τομέας των μελανιών εκτυπώσεων έχει πληγεί περισσότερο, αφού οι εκτυπωτικές επιχειρήσεις έχουν επηρεαστεί από τις δυσμενείς εξελίξεις στο χώρο των έντυπων μέσων (πτώσης κυκλοφορίας εφημερίδων και περιοδικών και υποχώρηση των διαφημιστικών δαπανών από τους διαφημιζόμενους).
Η έρευνα αναφέρει πως το πρώτο δεκάμηνο του 2015 καταγράφηκε περαιτέρω μείωση της μέσης ημερήσιας κυκλοφορίας εφημερίδων κατά 12% σε ετήσια βάση, σηματοδοτώντας περαιτέρω μείωση της ζήτησης για μελάνια.
Τέλος, συνεχής υποχώρηση καταγράφεται και στο χώρο του βιβλίου και ειδικότερα στην παραγωγής νέων τίτλων.
Έτσι, από το ιστορικά υψηλό επίπεδο των 10.700 τίτλων το 2008, ο αντίστοιχος αριθμός περιορίσθηκε στους περίπου 6.100 τίτλους το 2015, γεγονός που μεταφράζεται σε σωρευτική κάμψη 45%.
www.worldenergynews.gr
