Η υδροηλεκτρική ενέργεια είναι η μεγαλύτερη πηγή πράσινης ενέργειας στον κόσμο. Σε παγκόσμια κλίμακα, οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί παράγουν περισσότερη ενέργεια από όλες τις άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μαζί, σύμφωνα με το Oil Price. Ωστόσο, ο ρυθμός αύξησης της νέας υδροηλεκτρικής δυναμικότητας έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια και ο τομέας μαστίζεται από σοβαρά προβλήματα, λόγω και των αυξανομένων περιστατικών και της έντασης της ξηρασίας σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα και σημαντικές αρνητικές περιβαλλοντικές εξωτερικές επιδράσεις που σχετίζονται με τα μεγάλα φράγματα.
Τα οφέλη και οι δυσκολίες της υδροηλεκτρικής
Η υδροηλεκτρική ενέργεια προσφέρει ένα κρίσιμο όφελος που δεν προσφέρουν άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Δημιουργεί ενέργεια όλο το εικοσιτετράωρο, σε αντίθεση με την ηλιακή και την αιολική ενέργεια, οι οποίες εξαρτώνται από τα καιρικά μοτίβα και ως εκ τούτου είναι εξαιρετικά μεταβλητές. Για το λόγο αυτό, η υδροηλεκτρική ενέργεια είναι μια εξαιρετικά ελκυστική επιλογή για τα προικισμένα από ποτάμια έθνη που θέλουν να ενισχύσουν τα επίπεδα παραγωγής καθαρής ενέργειας χωρίς να θέσουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα του δικτύου ή την ενεργειακή ασφάλεια. Όμως, τα τελευταία χρόνια, οι επενδύσεις σε διευρυμένη υδροηλεκτρική ενέργεια έχουν πέσει.
«Τα τελευταία πέντε χρόνια ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης ήταν μικρότερος από το ένα τρίτο του απαιτούμενου, σηματοδοτώντας την ανάγκη για σημαντικά ισχυρότερες προσπάθειες, ειδικά για τον εξορθολογισμό της αδειοδότησης και τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του έργου», ανέφερε πέρυσι ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA). «Οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί θα πρέπει να αναγνωριστούν ως αξιόπιστη ραχοκοκαλιά των καθαρών συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας του μέλλοντος και να υποστηριχθούν ανάλογα».
Όμως τα τελευταία χρόνια η υδροηλεκτρική ενέργεια δεν έχει αποδειχθεί τόσο εξαρτημένη όσο ήλπιζαν οι επενδυτές της. Οι εκτεταμένες ξηρασίες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή έχουν προκαλέσει τη μείωση των ποταμών ή ακόμη και την πλήρη αποξήρανση, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα για τις μονάδες παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας. Για παράδειγμα το 2022, οι έντονες ξηρασίες στη λεκάνη του ποταμού Yangtze της Κίνας περιόρισαν το αναπτυγμένο υδροηλεκτρικό δυναμικό (DHP) κατά 26%, προκαλώντας κρίσιμες ελλείψεις και ώθηση σε άνοδο της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα. Τα τελευταία χρόνια παρόμοια προβλήματα έχουν εμφανιστεί στη Βραζιλία, τον Ισημερινό, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την περιοχή της Μεσογείου επίσης. Ουσιαστικά, αυτά δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά. Ο κίνδυνος παρόμοιων ακραίων ξηρασιών στο μέλλον αυξάνεται κατά σχεδόν 90% σε ορισμένα σενάρια κλιματικής αλλαγής, ιδίως στο SSP585.
Τι αποτρέπει τις επενδύσεις στις ΗΠΑ;
Τα σενάρια για το κλίμα είναι μόνο ένας από τους παράγοντες που αποτρέπουν τους επενδυτές από τα νέα μεγάλα έργα υδροηλεκτρικής ενέργειας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι επενδύσεις σε μεγάλους υδροηλεκτρικούς σταθμούς σχεδόν στερεύουν λόγω του απλού γεγονότος ότι «δεν υπάρχουν κατάλληλες τοποθεσίες ποταμών στις ΗΠΑ για νέους», σύμφωνα με πρόσφατες αναφορές από την CleanTechnica. Και αυτά που υπάρχουν συνδέονται με μεγάλες οικολογικές διαταραχές, αλλαγή μοτίβων πλημμύρας και μπλοκάρισμα των τρεξίματος σολομού για δεκάδες εκατομμύρια ψάρια, μεταξύ άλλων περιβαλλοντικών ζητημάτων.
«Υπάρχουν σίγουρα ποτάμια σε άλλες χώρες που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν χρησιμοποιώντας συμβατική τεχνολογία υδροηλεκτρικής ενέργειας, αλλά όχι στις ΗΠΑ», έγραψε ο Frederick Hasler για την CleanTechnica. «Στο μέλλον, η τρέχουσα υδροηλεκτρική στις ΗΠΑ πρέπει να διατηρηθεί, αλλά δεν μπορεί να αυξηθεί σημαντικά».
Τα σχέδια άλλων χωρών
Και τα σχέδια στα ποτάμια άλλων χωρών αντιμετωπίζουν, επίσης, τα δικά τους προβλήματα. Στο Κονγκό, τα σχέδια για το μεγαλύτερο έργο υδροηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο έχουν σταματήσει εδώ και χρόνια μετά από πολύ ενθουσιασμό στην αρχή. Κάποιοι κατηγορούν την κακή διακυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό για την αποτυχία εκτόξευσης του φράγματος Grand Inga, ενώ άλλοι επισημαίνουν μια περιστρεφόμενη πόρτα διεθνών εταίρων, ένα εξαιρετικά υψηλό αρχικό κόστος περίπου 80 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ένα από τα φτωχότερα έθνη του κόσμου και «βαθιές ανησυχίες για τον περιβαλλοντικό και κοινωνικό αντίκτυπο του έργου» σύμφωνα με ρεπορτάζ του BBC.
Αλλά η ανάγκη για το Grand Inga είναι τεράστια και αδύνατο να αγνοηθεί. Περίπου 600 εκατομμύρια άνθρωποι στην Υποσαχάρια Αφρική δεν έχουν πλήρη πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια, καθιστώντας την ηλεκτροδότηση κρίσιμο βήμα για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη στην περιοχή. Όμως, η Αφρική δεν έχει την πολυτέλεια να εκπέμπει αδιάκριτα αέρια του θερμοκηπίου, όπως έκανε ο ανεπτυγμένος κόσμος τα τελευταία 150 χρόνια. Αντίθετα, η ήπειρος βρίσκεται υπό τεράστια διεθνή πίεση για να «πήξει» πάνω από τα ορυκτά καύσιμα και κατευθείαν στην ανάπτυξη συστημάτων καθαρής ενέργειας. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς αυτό θα είναι δυνατό χωρίς υδροηλεκτρική ενέργεια μεγάλης κλίμακας.
www.worldenergynews.gr
