Τι προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα
Η λειψυδρία αναδεικνύεται σε έναν ακόμη σημαντικό παράγοντα για την πιστή εφαρμογή του προγράμματος απολιγνιτοποίησης της ηλεκτροπαραγωγής που προωθεί η κυβέρνηση ήδη από το 2019 και έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης το τέλος του 2028. Τότε προβλέπεται να «σβήσει» η νεότερη μονάδα του λιγνιτικού στόλου της ΔΕΗ, η Πτολεμαΐδα 5.
Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα που δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας η κλιματική αλλαγή επηρεάζει αρνητικά τη λειτουργία των λιγνιτικών σταθμών καθώς περιορίζονται οι υδατικοί πόροι για την ψύξη τους. Έτσι πέραν του αυξημένου κόστους των ρύπων που επιβαρύνει τη λιγνιτική παραγωγή καθιστώντας τη ασύμφορη για τη ΔΕΗ, η έλλειψη νερού ψύξης αλλά και η υπερθέρμανση του υδατικού αποδέκτη στον οποίο διατίθεται το νερό ψύξης, ενισχύει τα επιχειρήματα της πολιτικής της απολιγνιτοποίησης που προωθείται.
Ποιες μονάδες βγαίνουν εκτός
Σύμφωνα το χρονοδιάγραμμα που εμπεριέχεται στο νέο Ενικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το κλίμα, εντός του 2024 τίθενται εκτός λειτουργίας τέσσερις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ και συγκεκριμένα η Μελίτη ισχύος 289 MW, η Μεγαλόπολη IV ισχύος 256 MW και οι δυο παλαιότερες μονάδες του συγκροτήματος του Αγίου Δημητρίου ισχύος από 274 MW η κάθε μία. Μάλιστα για τις δυο μονάδες του Αγίου Δημητρίου προβλέπεται ότι θα τεθούν εκτός λειτουργίας έως το τέλος Αυγούστου.
Εντός του 2025 αναμένεται να τεθούν εκτός λειτουργίας οι τρεις εναπομείνασες μονάδες του Αγίου Δημητρίου, Άγιος Δημήτριος ΙΙΙ και Άγιος Δημήτριος IV ισχύος 283 MW η κάθε μία, καθώς και ο Άγιος Δημήτριος V ισχύος 342 MW. Έως το τέλος του 2028 προβλέπεται να τεθεί εκτός λειτουργίας και η Πτολεμαΐδα 5 αν και στο χρονοδιάγραμμα που συμπεριλαμβάνεται στο ΕΣΕΚ υπάρχει η υποσημείωση ότι δεν είναι οριστικό και αξιολογείται συνεχώς λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες που διαμορφώνονται σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο.
Ενδιαφέρον επίσης έχει η διατύπωση σε σχέση με το μέλλον της Πτολεμαΐδας 5. Παρά το γεγονός ότι η ΔΕΗ δεν φαίνεται πλέον διατεθειμένη να ενεργοποιήσει παλαιότερα σενάρια περί μετατροπής της σε μονάδα καύσης φυσικού αερίου, το χρονοδιάγραμμα του ΕΣΕΚ αφήνει ανοικτό ένα ενδεχόμενο αξιοποίησης της (η κατασκευή της κόστισε πολύ περισσότερο από 1,5 δις ευρώ) αναφέροντας ότι μετά την 31η Δεκεμβρίου 2028 θα σταματήσει και η παραγωγή με καύσιμο λιγνίτη.
Σύμφωνα με το ΕΣΕΚ η απολιγνιτοποίηση αποτελεί βαθιά τομή και προτεραιότητα στον εθνικό ενεργειακό χάρτη και παράλληλα είναι μια τεράστια ευκαιρία για την χώρα, αφού το κενό της παραγωγής θα καλυφθεί κατά κυρίως από μονάδες ΑΠΕ, μέρος των οποίων θα αναπτυχθούν κατά προτεραιότητα στις γεωγραφικές περιοχές των πρώην λιγνιτωρυχείων. Επίσης ειδική μέριμνα λαμβάνεται για τη θέρμανση των περιοχών απολιγνιτοποίησης, η οποία προβλέπεται να συνεχισθεί με άλλα μέσα όπως τηλεθέρμανση με συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης με καύσιμο φυσικό αέριο, αντλίες θερμότητας κατάλληλες για τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής κ.λπ..
Διακοπές λειτουργίας
Σε ότι αφορά το ζήτημα της λειψυδρίας το ΕΣΕΚ αναφέρει ότι η μείωση των βροχοπτώσεων και η αύξηση της έντασης και της διάρκειας των περιόδων καύσωνα και ξηρασίας αναμένεται να προκαλέσουν διακοπές στη λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων λόγω μειωμένης διαθεσιμότητας υδατικών πόρων για την ψύξη τους ή λόγω κινδύνου υπέρβασης του ανώτατου ορίου θερμοκρασίας για τον υδατικό αποδέκτη στον οποίο διατίθεται το νερό ψύξης τους. Οι υψηλές θερμοκρασίες αναμένεται επίσης να προκαλέσουν μείωση της απόδοσης των λιγνιτικών σταθμών.
Η απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων και η αντικατάσταση τους με συστήματα ηλιακής και αιολικής ενέργειας (74% της προσφοράς ηλεκτρικής ενέργειας το έτος 2030 και 93% το έτος 2050), η λειτουργία των οποίων δεν επηρεάζεται από τη διαθεσιμότητα υδατικών πόρων, αναμένεται να μειώσει την τρωτότητα του ενεργειακού συστήματος στην κλιματική αλλαγή.
