Από τις 6 έως τις 9 Ιουνίου, περισσότεροι από 350 εκατομμύρια άνθρωποι στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ θα έχουν δικαίωμα ψήφου για το επόμενο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Θα εκλέξουν 720 μέλη, ή ευρωβουλευτές, από 705 που είναι σήμερα, με τη Γαλλία, την Ολλανδία και την Ισπανία να κερδίζουν επιπλέον δύο η καθεμία και μια χούφτα άλλες χώρες να κερδίζουν ένα. Κάθε κοινοβούλιο υπηρετεί για πέντε χρόνια. Φέτος όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα σε ακροδεξιούς πολιτικούς, οι οποίοι φαίνεται να είναι στην πορεία σε πολλές χώρες της ΕΕ.
Όπως αναφέρει σε δημοσίευμα του ο Economist δεκάδες κόμματα, εθνικά και ευρωπαϊκά, εκπροσωπούνται στο Κοινοβούλιο, αλλά τα περισσότερα ανήκουν σε μία από τις επτά πολιτικές ομάδες. Εργάζονται σε πολιτικές που κυμαίνονται από τη βοήθεια προς την Ουκρανία έως τους νόμους περί προστασίας δεδομένων και τη μείωση των εκπομπών άνθρακα της ΕΕ.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η κεντροδεξιά ομάδα (γνωστή ως Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα ή ΕΛΚ) θα αναδειχθεί και πάλι ως η κυρίαρχη. Αλλά μερικά από τα κεντρώα κόμματα μπορεί να χάσουν έδαφος.
Η κεντροαριστερή Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D), η φιλελεύθερη Renew Europe καθώς και οι Πράσινοι θα μπορούσαν όλοι να δουν την υποστήριξη να μειώνεται.
Τα ακροδεξιά κόμματα όπως το Εθνικό Συλλαλητήριο της Μαρί Λεπέν στη Γαλλία, το οποίο ανήκει στην ομάδα Identity & Democracy (ID), πρόκειται να κερδίσουν, όπως και στην Ιταλία όπου το κόμμα της Giorgia Meloni, είναι μέρος των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), μια ομάδα ευρωσκεπτικιστών.
Στις προηγούμενες εκλογές του 2019, οι φιλελεύθεροι φοβήθηκαν επίσης μια στροφή προς τα δεξιά. Όμως, παρόλο που ο αριθμός των δεξιών ευρωβουλευτών αυξήθηκε, ενισχύθηκε και ο αριθμός αυτών που ανήκουν στα πιο φιλοευρωπαϊκά κόμματα.
Από τότε, ωστόσο, οι επιπτώσεις της πανδημίας του Covid-19, ο πόλεμος στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή και οι ανανεωμένες ανησυχίες για τη μετανάστευση έχουν οδηγήσει σε αύξηση της υποστήριξης προς τους δεξιούς σε ορισμένα κράτη μέλη.
Το 2022 η Ιταλία ψήφισε ένα σκληρό δεξιό κόμμα για να αναλάβει την εξουσία και το 2023 το κόμμα του Geert Wilders, ενός αντιμουσουλμάνου λαϊκιστή, κέρδισε τις ολλανδικές εκλογές (αν και δεν κατάφερε να σχηματίσει κυβέρνηση). Οι ευρωπαϊκές δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι τα κόμματα στο περιθώριο κερδίζουν έδαφος σε σύγκριση με το 2019. Τα κόμματα της σκληρής δεξιάς ομάδας ID βρίσκονται στην πρώτη ή δεύτερη θέση στην Αυστρία, τη Γαλλία και τη Γερμανία.
Αυτό που μπορεί να δώσει στους κεντρώους ελπίδες είναι ότι οι δεξιές ομάδες παραμένουν βαθιά διχασμένες—πολλά ακροδεξιά κόμματα είναι «Μη Εγγραφές» ή μη συνδεδεμένα, που σημαίνει ότι έχουν αποφασίσει να μην ενταχθούν σε μια κοινοβουλευτική ομάδα.
Και ένας μεγάλος αριθμός νέων κομμάτων ή συνασπισμών δεν έχουν ακόμη ανακοινώσει σε ποια ομάδα θα μπορούσαν να ενταχθούν εάν εκλεγούν οι υποψήφιοί τους. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μπορεί να συγκεντρώσουν περισσότερο από το ένα δέκατο των ψήφων.
Εκτός από τη θέσπιση νόμων και τη λήψη αποφάσεων για τον προϋπολογισμό της ΕΕ (μαζί με τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή), το Κοινοβούλιο διαδραματίζει ρόλο στο ποιος θα αναλάβει τις θέσεις εργασίας της ΕΕ.
Κάθε ομάδα μπορεί να προτείνει έναν «Spitzenkandidat» ή έναν επικεφαλής υποψήφιο για Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Αν και ποιος θα λάβει τη θέση αποφασίζεται τελικά από τους 27 εθνικούς ηγέτες της ΕΕ και το Κοινοβούλιο πρέπει στη συνέχεια να εγκρίνει την επιλογή τους.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η σημερινή πρόεδρος, κέρδισε το 2019 χωρίς να είναι η κορυφαία υποψήφια κάποιας ομάδας, προκαλώντας ερωτήματα για το εάν το σύστημα Spitzenkandidat, που εισήχθη το 2014, θα αντέξει.
Τα στοιχεία από την Google
Τι έχει μεγαλύτερη σημασία για τους ψηφοφόρους;
Ο Εconomist εξέτασε τι αναζητούν οι άνθρωποι σε ολόκληρη την ΕΕ για να γίνει κατανοητό ποια θέματα μπορεί να αποδειχθούν καθοριστικά. Τα δεδομένα αναζήτησης-επισκεψιμότητας από την Google αποκαλύπτουν τεράστιες γεωγραφικές διαφορές. Πολλοί Ευρωπαίοι ανησυχούν για συγκρούσεις όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία και στη Γάζα. Οι άνθρωποι στην Εσθονία και τη Λετονία, κοντά στη Ρωσία, το έχουν ψάξει περισσότερο. Λέξεις-κλειδιά που σχετίζονται με το κόστος ζωής, όπως «πληθωρισμός», καθώς και «τιμές ενέργειας», «τιμές τροφίμων» και «υποθήκες», αναζητούνται ιδιαίτερα συχνά στη Γερμανία και την Ιταλία.
Το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων όρων όπως «κλιματική αλλαγή», είναι ένα καυτό θέμα στις παρυφές της ηπείρου: αναζητείται συχνότερα στη Μάλτα και φαίνεται επίσης δημοφιλές σε χώρες με μεγάλες ακτές όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Δανία.
Οι αναζητήσεις που σχετίζονται με τις συνταξιοδοτικές πολιτικές είναι υψηλές στη Ρουμανία—η κυβέρνησή της υποσχέθηκε αύξηση των συντάξεων για το 2024—και στη Γαλλία, όπου η ηλικία συνταξιοδότησης αυξήθηκε από 62 σε 64 πέρυσι.
Οι κύριες κομματικές ομάδες
ΕΛΚ
Κεντροδεξιά
Η Ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) είναι αυτή τη στιγμή η μεγαλύτερη στο Κοινοβούλιο και έχει κερδίσει όλες τις εκλογές από το 1999. (Το ευρωπαϊκό αδελφό κόμμα της ομάδας ονομάζεται επίσης Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα). Τα μέλη του ΕΛΚ κατέχουν πολλές από τις μεγάλες θέσεις της ΕΕ: η Roberta Metsola, Μαλτέζα ευρωβουλευτής, είναι πρόεδρος του κοινοβουλίου. Και «Spitzenkandidat» του κόμματος του ΕΛΚ, ή επικεφαλής υποψήφιος για πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
S&D
Κεντροαριστερά
Η Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D) υπάρχει από το 1953, αν και με πολλά διαφορετικά ονόματα. Περιλαμβάνουν το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ισπανίας, τους Σοσιαλδημοκράτες της Γερμανίας και το Δημοκρατικό Κόμμα της Ιταλίας. Πρόεδρός του είναι ο Iratxe García από την Ισπανία και το Κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών έχει υποστηρίξει τον Nicolas Schmit, πολιτικό από το Λουξεμβούργο και σημερινό επίτροπο της ΕΕ για τις θέσεις εργασίας και τα κοινωνικά δικαιώματα, ως Sptizenkandidat του.
Renew Europe
Κεντρώο
Το Renew Europe (RE) είναι η μεγάλη σκηνή για όλα τα φιλελεύθερα κόμματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Προηγουμένως ονομαζόταν Ομάδα της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη, είναι μια ομάδα ένθερμα υπέρ της ΕΕ. Πρόεδρος του RE είναι η Valérie Hayer, Γαλλίδα ευρωβουλευτής και μέλος του κόμματος Αναγέννηση του Emmanuel Macron. Η κ. Hayer είναι επίσης η κοινή Spitzenkandidat των φιλελεύθερων, μαζί με τη Γερμανίδα Marie-Agnes Strack-Zimmermann και τον Ιταλό Sandro Gozi.
ID
Ακροδεξιά
Η ομάδα Identity and Democracy (ID) δημιουργήθηκε μετά την κατάρρευση της ομάδας Ευρώπη των Εθνών και της Ελευθερίας. Το γαλλικό εθνικό συλλαλητήριο, το κόμμα της Μαρίν Λεπέν, προηγείται στις δημοσκοπήσεις στη Γαλλία. Άλλα μέλη είναι το Κόμμα Ελευθερίας της Αυστρίας και το Ολλανδικό Κόμμα για την Ελευθερία του Geert Wilders. Τον Μάιο η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) αποβλήθηκε από την ομάδα. Πρόεδρος του είναι ο Marco Zanni, της Βόρειας Λίγκας της Ιταλίας.
Αριστερά
Αριστερή πτέρυγα
Η Αριστερά (Left ) στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποτελείται από ευρωσκεπτικιστικά αριστερά κόμματα. Τα μεγαλύτερα κόμματά του είναι το La France Insoumise (Ανυπότακτη Γαλλία), με επικεφαλής τον Jean-Luc Mélenchon, και το γερμανικό Die Linke. Πρόεδρος της ομάδας είναι η Manon Aubry, Γαλλίδα ευρωβουλευτής και ο Martin Schirdewan, Γερμανός ευρωβουλευτής.
Οι Πράσινοι
Περιβαλλοντολόγοι
Η ομάδα των Πρασίνων/Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία παρέχει ένα σπίτι στα ευρωπαϊκά πράσινα κόμματα, καθώς και σε ορισμένα μικρά περιφερειακά κόμματα, ομάδες για την προστασία των ζώων και πειρατικά κόμματα (τα οποία εκστρατεύουν για ζητήματα ελευθερίας στο διαδίκτυο). Είναι φιλοευρωπαϊκό. Οι Πράσινοι της Γερμανίας είναι το μεγαλύτερο κόμμα της και ακολουθούν οι Γάλλοι Les Écologistes. Προεδρεύεται από τον Philippe Lamberts από το Βέλγιο και τον Terry Reintke από τη Γερμανία.
ECR
Δεξιά πτέρυγα
Οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές (ECR) είναι μια ομάδα συντηρητικών, ευρωσκεπτικιστών κομμάτων. Μέλη του είναι το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη της Πολωνίας, οι Αδελφοί της Ιταλίας και το Ισπανικό Vox. Το 2016 το ECR απέλασε μέλη του γερμανικού AfD. Μετά την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ, έχασε ένα από τα μεγαλύτερα μέλη της - το Βρετανικό Συντηρητικό Κόμμα.
NI
Μη συνδεδεμένο
Οι μη εγγεγραμμένοι (NI, γαλλικά σημαίνει «μη προσκολλημένοι») είναι κόμματα που αποφάσισαν να μην ενταχθούν σε μία από τις υπάρχουσες ομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο αριθμός τους έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Το δεξιό κόμμα Fidesz της Ουγγαρίας, με επικεφαλής τον Βίκτορ Όρμπαν, τον πρωθυπουργό, καθώς και το συντηρητικό κόμμα Jobbik είναι NI. Το Κίνημα Πέντε Αστέρων της Ιταλίας είναι επίσης μέλος αυτής της ομάδας.
Νέοι
Μη συνδεδεμένοι
Υπάρχουν αρκετά νέα κόμματα και συνασπισμοί που δεν έχουν ακόμη ανακοινώσει σε ποια ομάδα θα μπορούσαν να ενταχθούν εάν εκλεγούν. Ένα από αυτά είναι το ακροαριστερό Sumar της Ισπανίας, το οποίο έλαβε μέρος στις γενικές εκλογές της χώρας για πρώτη φορά το 2023. Ένα άλλο είναι η Δημοκρατική Συμμαχία της Πορτογαλίας, η οποία περιλαμβάνει τρία κόμματα που έχουν συνδεθεί με το ΕΛΚ και το ECR. Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει επίσης όλες τις αναφορές για «άλλα» κόμματα στις δημοσκοπήσεις.
