ΕΕ: Αποτελεσματική η αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης - Επιταχύνεται η πράσινη μετάβαση

Θωρακισμένη απένατι στην ενεργειακή κρίση είναι η ΕΕ αλλά δεν υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού σύμφωνα με το State of the Energy Union Report 2023 που έδωσε στη δημοσιότητα η Κομισιόν.

Σύμφωνα με την έκθεση η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει να διασφαλίζει οικονομικά προσιτή, αξιόπιστη και προσβάσιμη ενέργεια για τα νοικοκυριά και να ενισχύει τη βιομηχανική και οικονομική ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας της, υποστηρίζοντας τις επενδύσεις σε καθαρές τεχνολογίες
Η Επιτροπή εξακολουθεί να δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις τιμές της ενέργειας για τους πολίτες και τη βιομηχανία, και έχει δημοσιεύσει μια σύσταση για την ενεργειακή φτώχεια.

Αναλυτικά

Στην Έκθεση για State of the Energy Union Report 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανατρέχει στην απάντηση της ΕΕ στην πρωτοφανή ενεργειακή κρίση των τελευταίων δύο ετών, αξιολογεί την κατάσταση με την πράσινη μετάβαση σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο και καθορίζει τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που έρχονται καθώς η Ευρώπη επιδιώκει τους φιλόδοξους στόχους της για το κλίμα και την ενέργεια για το 2030 και το 2050.

Η Έκθεση δείχνει πώς η ΕΕ απάντησε συλλογικά και αποτελεσματικά στην επιθετικότητα της Ρωσίας στην Ουκρανία και στον εξοπλισμό των ενεργειακών της αποθεμάτων, επιταχύνοντας τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, διαφοροποιώντας τις προμήθειες και εξοικονομώντας ενέργεια.

Το σχέδιο REPowerEU και μια σειρά έκτακτων νομοθετικών μέτρων εξασφάλισαν ότι η Ευρώπη απέφυγε τις διακοπές του ενεργειακού εφοδιασμού, μείωσε την πίεση στις αγορές ενέργειας, τις τιμές και τους καταναλωτές και συνέχισε τη διαρθρωτική μεταρρύθμιση του ενεργειακού συστήματος. Αυτό έγινε μέσω της νομοθεσίας για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και μέσω της αυξημένης χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης.

Η ΕΕ βρίσκεται επίσης σε καλό δρόμο για την επίτευξη των στόχων της REPowerEU. Ενόψει του χειμώνα 2023-2024, η ΕΕ είναι καλύτερα προετοιμασμένη να διασφαλίσει την ενεργειακή της ασφάλεια, χάρη στις καλά συντονισμένες ενέργειες για την πλήρωση των αποθηκών φυσικού αερίου, τη διαφοροποίηση των οδών και των υποδομών εισαγωγής ενέργειας, τις επενδύσεις στην ανανεώσιμη ενέργεια, την ενεργειακή απόδοση και τις συλλογικές προσπάθειες για τη μείωση ενεργειακή ζήτηση.

Βασικά στοιχεία για την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης:

• Οι καθαρές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου της ΕΕ περιορίσθηκαν κατά περίπου 3% το 2022, φθάνοντας σε μείωση 32,5% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.
• Η ΕΕ μείωσε δραστικά την εξάρτησή της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα: σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών άνθρακα, μείωση των εισαγωγών πετρελαίου κατά 90%, μείωση των εισαγωγών φυσικού αερίου από 155 bcm το 2021 σε περίπου 80 bcm το 2022 και σε περίπου 40-45 bcm το 2023·
• Η ΕΕ μείωσε τη ζήτηση φυσικού αερίου κατά περισσότερο από 18% σε σύγκριση με τα προηγούμενα πέντε χρόνια, εξοικονομώντας περίπου 53 bcm αερίου.
• Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου πληρώθηκαν στο 95% της χωρητικότητας ενόψει του χειμώνα 2022-2023 και ξεπερνούν το 98% σήμερα, ενόψει του ερχόμενου χειμώνα.
• Η Ενεργειακή Πλατφόρμα της ΕΕ διοργάνωσε τρεις γύρους κοινής αγοράς φυσικού αερίου, συγκεντρώνοντας 44,75 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ζήτησης και αντιστοιχίζοντας τα με 52bcm που ανήλθαν οι προσφορές
• Το 2022 ήταν έτος ρεκόρ για νέα ισχύ ηλιακών φωτοβολταϊκών (+41 GW), η οποία είναι 60% μεγαλύτερη από το 2021 (+26 GW). Η νέα χερσαία και υπεράκτια αιολική δυναμικότητα ήταν 45% υψηλότερη από το 2021.
• Το 2022, το 39% της ηλεκτρικής ενέργειας παρήχθη από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τον Μάιο η αιολική και η ηλιακή ενέργεια ξεπέρασαν τα ορυκτά καύσιμα για πρώτη φορά στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ.
• Συμφωνήθηκαν νομοθετικοί στόχοι για ελάχιστο μερίδιο 42,5% των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ΕΕ έως το 2030 με φιλοδοξία να φτάσει το 45%. Οι στόχοι ενεργειακής απόδοσης αυξήθηκαν επίσης, για μείωση της τελικής κατανάλωσης ενέργειας κατά 11,7% έως το 2030.

Μελλοντικές προκλήσεις και ευκαιρίες

Ενώ οι χειρότερες επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης μπορεί να είναι τώρα πίσω μας, η Έκθεση τονίζει ότι δεν υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού. Η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει να διασφαλίζει οικονομικά προσιτή, αξιόπιστη και προσβάσιμη ενέργεια για τα νοικοκυριά και να ενισχύει τη βιομηχανική και οικονομική ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας της, υποστηρίζοντας τις επενδύσεις σε καθαρές τεχνολογίες.

Ενώ οι τιμές του φυσικού αερίου κορυφώθηκαν τον Αύγουστο του 2022 στα 294 ευρώ/MWh, μειώθηκαν κατά μέσο όρο στα 44 ευρώ/MWh από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του 2023. Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας κορυφώθηκαν στα 474 ευρώ/MWh τον Αύγουστο του 2022 και έπεσαν στο μέσο όρο των 107 ευρώ/MWh από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο 2023. Η Επιτροπή εξακολουθεί να δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις τιμές της ενέργειας για τους πολίτες και τη βιομηχανία, και έχει δημοσιεύσει μια σύσταση για την ενεργειακή φτώχεια ενώ έχει διευκολύνει μια κοινή δήλωση για ενισχυμένη προστασία των καταναλωτών μεταξύ των βασικών ενδιαφερομένων στον ενεργειακό τομέα.

Με ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο της ΕΕ τώρα σε μεγάλο βαθμό σε ισχύ, τα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόσουν τις κοινές τους δεσμεύσεις και τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα (NECP) τα οποία αποτελούν βασικό εργαλείο για τον σχεδιασμό και την παρακολούθηση αυτής της διαδικασίας.

Η φετινή Έκθεση παρουσιάζει την πρώτη αξιολόγηση των εκθέσεων προόδου που υποβλήθηκαν από τα κράτη μέλη σχετικά με τα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα για το 2019, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για τον απολογισμό της θέσης της ΕΕ στην υλοποίηση των φιλοδοξιών της για το κλίμα και την ενέργεια. Η Επιτροπή εξακολουθεί να περιμένει πολλά κράτη μέλη να υποβάλουν τα επικαιροποιημένα NECP τους για να επιτραπεί μια διεξοδική αξιολόγηση έως το τέλος του τρέχοντος έτους για το εάν βρίσκονται σε καλό δρόμο για την επίτευξη των αναθεωρημένων στόχων για το 2030 και ποια μέτρα θα χρειαστούν για την αντιμετώπιση τυχόν ελλείψεων .

Ήδη τώρα, μπορούμε να δούμε ότι πρέπει να επιταχύνουμε σημαντικά τις ενέργειες. Το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας έφτασε το 21,8% το 2021. Με μέση ετήσια αύξηση 0,67 ποσοστιαίων μονάδων από το 2010, η επίτευξη του νέου στόχου της ΕΕ για το 2030 του 42,5% θα απαιτήσει πολύ ταχύτερη ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίζουν να μειώνονται σταθερά κάθε χρόνο, αλλά ο ρυθμός πρέπει να επιταχυνθεί, και σχεδόν να τριπλασιαστούν οι ετήσιες μειώσεις, για να επιτευχθούν οι στόχοι για το 2030.

Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας

Η έκθεση για την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης υπογραμμίζει τη σημασία της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και της βιομηχανικής ηγετικής θέσης της ΕΕ στο νέο παγκόσμιο ενεργειακό πλαίσιο, και ειδικότερα για τη σύναψη νομοθεσίας σχετικά με τον σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, τον νόμο περί Net-Zero Industry Act και τον νόμο περί κρίσιμων πρώτων υλών.

Αυτές οι προτάσεις θα συμπληρώσουν τη νομοθεσία «Fit for 55» και θα υποστηρίξουν την ανάπτυξη καθαρών πηγών ενέργειας, δικτύων και σταθερών αγορών σε όλη την Ευρώπη.
Οι διάλογοι καθαρής μετάβασης που ξεκίνησαν πρόσφατα με τη βιομηχανία θα αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο για την εφαρμογή της νομοθεσίας και τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση σημείων συμφόρησης όπως επενδυτικά εμπόδια ή ελλείψεις δεξιοτήτων. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί επίσης με τα κράτη μέλη για να συνεχίσει τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων το συντομότερο δυνατό, οι οποίες παραμένουν σημαντικό εμπόδιο για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια και επιβραδύνουν τους στόχους για το κλίμα.

Ιστορικό

Η έκθεση για την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης, η οποία δημοσιεύεται κάθε χρόνο, διαρθρώνεται σε τρία μέρη το 2023.
Το πρώτο μέρος περιγράφει πώς οι υψηλές φιλοδοξίες για το κλίμα και το περιβάλλον στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας παρείχαν τη βάση για τη στρατηγική της ΕΕ για την αντιμετώπιση κρίσεων και μια στρατηγική για την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα.
Το δεύτερο μέρος αναλύει την κατάσταση στην εφαρμογή της Ενεργειακής Ένωσης και στις πέντε διαστάσεις της με βάση την αξιολόγηση της Επιτροπής των εκθέσεων προόδου των κρατών μελών σχετικά με τα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα.
Το τελευταίο μέρος επισημαίνει τις μελλοντικές προκλήσεις για το ενεργειακό σύστημα και την ενεργειακή πολιτική της ΕΕ.

Η σημερινή Έκθεση συνοδεύεται από μια σειρά εκθέσεων και παραρτημάτων που καλύπτουν διάφορες πτυχές της ενεργειακής και κλιματικής μετάβασης, συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης της προόδου στην εφαρμογή των Εθνικών Σχεδίων για την Ενέργεια και το Κλίμα, την έκθεση προόδου της δράσης για το κλίμα, τις ετήσιες εκθέσεις για την ανταγωνιστικότητα και τις ενεργειακές επιδοτήσεις και μια έκθεση για τη βιωσιμότητα της βιοενέργειας, μεταξύ άλλων. Περιλαμβάνει επίσης σύσταση για την ενεργειακή φτώχεια και έγγραφο εργασίας του προσωπικού που δημοσιεύτηκε στις 23 Οκτωβρίου.

www.worldenergynews.gr