Είναι ακόμη πιο δραματικό αν σχετίζεται με τη συχνά καθυστερημένη και εξαιρετικά αμφιλεγόμενη Φάση 11 του South Pars (SP11), η οποία για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν το επίκεντρο των εχθροπραξιών μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Κατά συνέπεια, τα σχόλια την περασμένη εβδομάδα από το Υπουργείο Πετρελαίου του Ιράν ότι η παραγωγή φυσικού αερίου ξεκίνησε επιτέλους από τη Φάση 11, προκάλεσαν το ενδιαφέρον σε Ουάσιγκτον, Μόσχα και Πεκίνο. Για τη Μόσχα και το Πεκίνο, η ανακοίνωση θέτει τη σφραγίδα σε χρόνια ελιγμών για να παίξουν αναπόσπαστο ρόλο στην ανάπτυξη του μεγαλύτερου αποθέματος φυσικού αερίου στον κόσμο. Για την Ουάσιγκτον, εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη γνήσια δέσμευση του Ιράν να συμφωνήσει μια νέα έκδοση του Κοινού Συνολικού Σχεδίου Δράσης (JCPOA ή καθομιλουμένη «η πυρηνική συμφωνία») τους επόμενους τρεις μήνες, όπως είχε προγραμματιστεί.
Στις 16 Ιανουαρίου 2016, όταν εφαρμόστηκε το JCPOA, το απόλυτο έπαθλο για τις δυτικές διεθνείς εταιρείες πετρελαίου ήταν να εμπλακούν στο κοίτασμα φυσικού αερίου South Pars – ακόμη περισσότερο από ό,τι στα τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου του Ιράν. Γνώριζαν ότι το πετρέλαιο δεχόταν αυξανόμενη πίεση από το λόμπι της καθαρής ενέργειας, αλλά γνώριζαν επίσης ότι ακόμη και αυτή η ομάδα θεωρούσε το φυσικό αέριο ως αποδεκτή εναλλακτική λύση στο πετρέλαιο στη μεταβατική περίοδο προς την πράσινη ενέργεια. Επιπλέον, παρά τους τεράστιους πετρελαϊκούς πόρους του Ιράν, οι πόροι φυσικού αερίου του ήταν ακόμη μεγαλύτεροι και το μεγαλύτερο μέρος τους συγκεντρώθηκε σε μία μόνο, τεράστια, περιοχή - το South Pars. Η τοποθεσία του South Pars εκτείνεται σε 3.700 τετραγωνικά χιλιόμετρα και κατέχει εκτιμώμενα 14,2 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (tcm) αποθεμάτων φυσικού αερίου συν 18 δισεκατομμύρια βαρέλια συμπυκνώματος αερίου.
Αντιπροσωπεύει ήδη περίπου το 40% των συνολικών εκτιμώμενων 33,8 tcm αποθεμάτων φυσικού αερίου του Ιράν (που βρίσκονται κυρίως στις νότιες περιοχές Fars, Bushehr και Hormozgan) και περίπου το 80%της παραγωγής φυσικού αερίου του.
Βόρειο Πεδίο
Το άλλο μέρος του μεγαλύτερου αποθέματος φυσικού αερίου στον κόσμο είναι το Βόρειο Πεδίο (ή «North Dome») του Κατάρ, έκτασης 6.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, το οποίο αποτελεί τον θεμέλιο λίθο του καθεστώτος εξαγωγέα υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) παγκοσμίως. Το Ιράν έχει επίσης από καιρό καλά ανεπτυγμένα σχέδια να χρησιμοποιήσει μέρος του South Pars και των γειτονικών τοποθεσιών του North Pars για να αναπτύξει το δικό του πρόγραμμα LNG παγκόσμιας κλάσης.
Το South Pars χωρίστηκε σε 24 φάσεις για ανάπτυξη, με ευρείς στόχους παραγωγής που κυμαίνονται από περίπου 28 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ημερησίως (mcm/d) έως περίπου 57 mcm/d – η τελευταία είναι ο στόχος της Φάσης 11.
Μόλις συμφωνήθηκε το JCPOA, η τότε Total της Γαλλίας μετακόμισε στην κυρίαρχη θέση για να αναπτύξει την τεράστια τοποθεσία, με μερίδιο 50,1%, πάνω και πάνω από το μερίδιο που κατείχε η China National Petroleum Corporation (CNPC), η οποία είχε τιμωρηθεί από το Ιράν. Η γαλλική εταιρεία επένδυσε γρήγορα περίπου 1 δισεκατομμύριο δολάρια στη Φάση και σημείωσε πρόοδο στην τοποθεσία, μέχρι που τον Μάιο του 2018 που ήρθε η αποχώρηση των ΗΠΑ από το JCPOA. Δεδομένου του μεγέθους και του εύρους της Φάσης 11, έγινε το επίκεντρο της προσοχής της Ουάσιγκτον μετά την απόσυρσή της και έβαλε τους Γάλλους υπό ακραία πίεση να αποσυρθούν από το έργο.
Σε εκείνο το σημείο, η CNPC ανέλαβε αυτόματα το μερίδιο 50,1% της Total στη Φάση 11, για να προσθέσει στο υπάρχον μερίδιο 30% (με το υπόλοιπο 19,9% που κατείχε η Petropars του Ιράν) και ήταν έτοιμο να συνεχίσει την ανάπτυξη της τοποθεσίας, δεδομένων των εξαιρετικά ευεργετικών όρων που προσέφερε το Ιράν. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το OilPrice.com το Υπουργείο Πετρελαίου του Ιράν προσέφερε στους Κινέζους έκπτωση 15%για εννέα χρόνια στην αξία όλου του φυσικού αερίου που ανακτούσε - αυτή είναι η αξία του φυσικού αερίου όπως εφαρμόζεται στη φόρμουλα κόστους/απόδοσης της CNPC έναντι της αποτίμησης στην ανοικτή αγορά - με την καθαρή παρούσα αξία ολόκληρης της τοποθεσίας στο South Pars εκείνη την εποχή να ήταν 116 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.
Ωστόσο, καθώς οι ΗΠΑ ενίσχυσαν την πίεση στην Κίνα στον Εμπορικό Πόλεμο και με την ασιατική χώρα να έχει ήδη δεσμευτεί στη νέα υπερτροφοδοτούμενη 25ετή συμφωνία με το Ιράν, για τη νέα παγκόσμια αγορά πετρελαίου, το Πεκίνο έκανε μια πολιτική απόφαση για τη λήψη χαμηλότερου δημόσιου προφίλ σχετικά με τις εργασίες έργων υψηλών προδιαγραφών στα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν, όπου είναι δυνατόν. Στην κορυφή αυτής της λίστας ήταν η Φάση 11 του South Pars, οπότε η CNPC αποσύρθηκε δημόσια από το έργο τον Οκτώβριο του 2019.
Έκτοτε, είχε σημειωθεί μικρή πρόοδος στη Φάση 11 μέχρι την τελευταία ανακοίνωση, που βασιζόταν στο ότι το Ιράν βρήκε ξαφνικά 20 δισ. δολάρια ΗΠΑ για να χρηματοδοτήσει το επόμενο μέρος της ανάπτυξής του.
Χρηματοδότηση
Σύμφωνα με μια ανώτερη πηγή κοντά στο Υπουργείο Πετρελαίου του Ιράν, η OilPrice.com ανακάλυψε ότι τα 20 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ πρόκειται να χρηματοδοτηθούν μέσω μιας εξαιρετικά επισφαλούς μεθόδου pay-as-you-go. Πιο συγκεκριμένα, οι ρωσικές και κινεζικές εταιρείες – ο ξένος βραχίονας φυσικού αερίου της Lukoil και η China National Offshore Oil Corporation σε πρώτη φάση – θα αντιμετωπίσουν το κόστος για την ανάπτυξη έργων εντός της Φάσης 11 σε σταδιακή βάση, ανακτώντας τα έξοδά τους συν τα προσυμφωνημένα κέρδη καθώς πωλούν. Καθώς η Ρωσία αναλαμβάνει το προβάδισμα ανάπτυξης στην τοποθεσία, με την Κίνα να επικεντρώνεται στη μηχανική, οι ρωσικές εταιρείες έχουν εγγυημένο κέρδος 35% από τις πωλήσεις φυσικού αερίου, με τις κινεζικές εταιρείες να λαμβάνουν 28%. Οι ρωσικές και κινεζικές τράπεζες που θα εκτελέσουν την πλευρά των συναλλαγματικών συναλλαγών, θα λάβουν επίσης άλλο 5% η καθεμία, σύμφωνα με την πηγή του Ιράν.
Το πώς θα φανεί αυτό από την Ουάσιγκτον, καθώς συνεχίζονται οι συζητήσεις για το περιεχόμενο μιας νέας «πυρηνικής συμφωνίας» μένει να φανεί. «Ίσως το Ιράν θεωρεί την ανάθεση των εργασιών για το έργο [Φάση 11] στη Ρωσία και την Κίνα ως διαπραγματευτικό τέχνασμα για να επιτύχει καλύτερους όρους στο νέο JCPOA, αλλά οι όροι της συμφωνίας ως έχουν είναι ό,τι καλύτερο μπορεί [το Ιράν]», είπε η πηγή από το Ιράν. Όπως τονίστηκε αποκλειστικά στις αρχές Ιουλίου από το OilPrice.com, οι συνεχιζόμενες συζητήσεις μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν σχετικά με μια νέα έκδοση του JCPOA δεν αποτελούν μια ολοκληρωμένη έκδοση αυτής της αρχικής συμφωνίας πριν από το 2015, όπως αναλύεται σε βάθος στο νέο βιβλίο για τη νέα παγκόσμια αγορά πετρελαίου, αλλά για μια «περιορισμένη έκδοση» του. Για αρχή, το Ιράν δεν θα χρειαστεί να δεσμευτεί σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία για να εγγραφεί στην Ομάδα Χρηματοοικονομικής Δράσης (FATF), αλλά απλώς για να υποδείξει ότι θα καταβάλει προσπάθειες για να ευθυγραμμιστεί με τους στόχους της FATF σε απροσδιόριστο χρονικό διάστημα. Από την πλευρά τους, οι ΗΠΑ δεν θα χρειαστεί να εγκαταλείψουν τον χαρακτηρισμό του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης ως Ξένη Τρομοκρατική Οργάνωση.
Ωστόσο, θα επιτρέψει τη σταδιακή άρση των κυρώσεων κατά των ιρανικών εξαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ένα σημαντικό θετικό αυτού του περιορισμένου JCPOA είναι ότι αντιμετωπίζει τον βασικό ισραηλινό φόβο σχετικά με το Ιράν – ότι το Ιράν κατασκευάζει κάποιου είδους πυρηνικό όπλο νωρίτερα παρά αργότερα. Ως εκ τούτου, οι βασικές δεσμεύσεις για το Ιράν στη νέα περιορισμένη έκδοση του JCPOA είναι ότι θα διατηρήσει τον εμπλουτισμό ουρανίου στο ή κάτω από το 60 % και ότι συμφωνεί σε τακτικές επιθεωρήσεις για άλλη μια φορά από ανεξάρτητους πυρηνικούς φύλακες.
www.worldenergynews.gr
