Η έκθεση θα χρησιμεύσει ως βάση για να αποφασίσει το Eurogroup το πρώτο σύνολο πολιτικών μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους ύψους 970 εκατ. ευρώ
Εκκρεμότητες στην ολοκλήρωση του νέου ν. Κατσέλη που θα ρυθμίζει το καθεστώς προστασίας πρώτης κατοικίας, την αναμόρφωση της ΑΑΔΕ και την αγορά ενέργειας διαπιστώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην έκθεση αξιολόγησης της προόδου της ελληνικής κυβέρνησης, ζητώντας άμεσα να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις.
Η Κομισιόν, υπενθυμίζει ότι η Ελλάδα βρίσκεται υπό ενισχυμένη εποπτεία, η οποία παρέχει ένα περιεκτικό πλαίσιο για την παρακολούθηση των οικονομικών εξελίξεων και την επιδίωξη των πολιτικών που απαιτούνται για την εξασφάλιση βιώσιμης οικονομικής ανάκαμψης.
Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, μολονότι η Ελλάδα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά την υλοποίηση των ειδικών μεταρρυθμιστικών δεσμεύσεών της που πρέπει να ολοκληρωθούν έως το τέλος του 2018, ο ρυθμός σε ορισμένους τομείς υπήρξε αργός και έχει οδηγήσει σε καθυστερήσεις των συναφών βασικών μεταρρυθμίσεων.
Επίσης, αναφέρεται ότι τόσο η Ελλάδα, όσο και η Κύπρος και η Ιταλία αντιμετωπίζουν υπερβολικές ανισορροπίες.
Κατά την προετοιμασία αυτής της έκθεσης, πραγματοποιήθηκε κοινή αποστολή στην Αθήνα στις 21 - 25 Ιανουαρίου 2019, ενώ η έκθεση θα χρησιμεύσει ως βάση για να αποφασίσει το Eurogroup το πρώτο σύνολο πολιτικών μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους ύψους 970 εκατ. ευρώ.
Συνολική αποτίμηση των δεσμεύσεων για τις μεταρρυθμίσεις
Η Ελλάδα έχει κάνει σημαντική πρόοδο στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων με βάση αυτά που είχε δεσμευτεί στο Eurogroup της 22ας Ιουνίου 2018.
Αυτά είναι, μεταξύ άλλων, η έγκριση του προϋπολογισμού για το 2019, η μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου, το άνοιγμα μιας κρίσιμης μάζας κέντρων πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, η ολοκλήρωση σημαντικών μέτρων για την εξασφάλιση κεντρικής προμήθειας υγειονομικής περίθαλψης, η χαλάρωση των ελέγχων κεφαλαίου σύμφωνα με τον συμφωνημένο οδικό χάρτη, ο νέος οδικός χάρτης του ΤΧΣ, η νομοθεσία για τη χορήγηση αδειών σε επενδύσεις, η αναθεώρηση του κατώτατου μισθού, και άλλα.
Στο μεταξύ έχουν αρχίσει εντατικές συζητήσεις μεταξύ των ελληνικών αρχών και των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων στις ακόλουθες ειδικές μεταρρυθμιστικές δεσμεύσεις και είναι επείγον να επιτευχθεί συμφωνία στο εγγύς μέλλον.
Πιο συγκεκριμένα:
- Η δέσμευση για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων με στόχο την αποκατάσταση της υγείας του τραπεζικού συστήματος.
Οι συζητήσεις συνεχίζονται σχετικά με πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης για ένα νέο σύστημα προστασίας της πρώτης κατοικίας που θα αντικαταστήσει τον ν. Κατσέλη.
- Απαιτούνται περαιτέρω βήματα για την αντιμετώπιση της έλλειψης προσωπικού στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων.
- Η δέσμευση σχετικά με την εκποίηση των λιγνιτικών μονάδων δεν έχει ολοκληρωθεί, μετά από μια αποτυχημένη διαδικασία δημοπρασίας.
Οι συζητήσεις μεταξύ των ελληνικών αρχών, της ΔΕΗ και της Επιτροπής παραμένουν ακόμα εν εξελίξει, για να βρεθεί ένα αποδεκτό μέσο αντιμετώπισης της αντιμονοπωλιακής κατάστασης σύμφωνα με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας της ΕΕ.
Τέλος, οι αρχές έχουν στείλει μικτά μηνύματα για τις προθέσεις τους να προχωρήσουν σε μεγάλες φορολογικές μεταρρυθμίσεις που ευνοούν την ανάπτυξη το 2020, με τη διεύρυνση των φορολογικών βάσεων και τη μείωση των φορολογικών συντελεστών σε επιχειρήσεις.
Οικονομικές προοπτικές
Η Επιτροπή αναμένει ότι το ΑΕΠ της Ελλάδας αυξήθηκε κατά 2% το 2018, ρυθμός που θα επιταχυνθεί στο 2,2% το 2019 και στο 2,3% το 2020.
Οι εσωτερικοί παράγοντες ανάπτυξης (ιδιωτική κατανάλωση και επενδύσεις) θα πρέπει να ενισχυθούν, ενώ οι συνεισφορές του εξωτερικού τομέα ενδέχεται να μετριαστούν λόγω της προβλεπόμενης από την ΕΕ οικονομικής επιβράδυνσης και την αύξηση των εισαγωγών.
Οι συνθήκες της αγοράς εργασίας συνέχισαν να βελτιώνονται κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2018.
Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σε 18,5% τον Νοέμβριο του 2018, από την κορυφή του 27,9% στα μέσα του 2013 και από 20,8% στο τέλος του 2017.
Ωστόσο, η μακροχρόνια ανεργία (13,5% το τρίτο τρίμηνο του 2018) και η ανεργία των νέων (39,1% Νοέμβριος 2018) παραμένουν υψηλές.
Οι εξελίξεις των μισθών μέχρι στιγμής ήταν υποτονικές.
Συνολικά, οι κίνδυνοι παραμένουν καθοδικοί, ενώ η αύξηση της κατανάλωσης μπορεί να είναι μεγαλύτερη από την αναμενόμενη, εάν η πρόσφατη αύξηση του κατώτατου μισθού μεταφραστεί σε υψηλότερες καταναλωτικές δαπάνες.
Ωστόσο, οι επικρίσεις κυριαρχούν στην πρόβλεψη.
Οι πιθανές πιέσεις στις μισθολογικές αυξήσεις αποτελούν κίνδυνο για την ανάκαμψη των επενδύσεων και για τις εξαγωγικές επιδόσεις λόγω απώλειας ανταγωνιστικότητας.
Οι κίνδυνοι για τις επενδύσεις αυξάνονται από το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων, το οποίο εξακολουθεί να επηρεάζει τη δυνατότητα στήριξης της οικονομίας από τις τράπεζες.
Τέλος, το η παγκόσμια και ιδιαίτερα η επιβράδυνση της ΕΕ ενδέχεται να παρεμποδίσουν περαιτέρω την ανάκαμψη της Ελλάδας.
Δημοσιονομικές και δημοσιονομικές διαρθρωτικές πολιτικές
Η Ελλάδα ενδέχεται να έχει υπερβεί το στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος του 3,5% του ΑΕΠ το 2018, καταγράφοντας υπερεπίδοση για τέταρτη συνεχή χρονιά.
Αυτό λαμβάνει υπόψη τις επιστροφές των περικοπών σε μισθούς του Δημοσίου, μετά από δικαστικές αποφάσεις.
Με βάση τις τελευταίες διαθέσιμες πληροφορίες, το πρωτογενές πλεόνασμα μπορεί να υπερβεί το επίπεδο του 3,7% που εκτιμάται στις προβλέψεις της Επιτροπής του φθινοπώρου του 2018.
Παράλληλα, ενώ η νομοθετική αύξηση του κατώτατου μισθού από τον Φεβρουάριο του 2019 εγείρει ορισμένες ανησυχίες όσον αφορά την ευρύτερη επίπτωση στην οικονομία, αναμένεται να έχει βραχυπρόθεσμη θετική καθαρή δημοσιονομική επίπτωση το 2019.
Επίσης, οι αρχές επέκτειναν την έκπτωση του ΦΠΑ σε πέντε νησιά του Αιγαίου που φιλοξενούν προσφυγικά κέντρα, συνδέοντας το στο μέλλον με την εξάλειψη των μεταναστευτικών πιέσεων.
Ενώ η κατάργηση της έκπτωσης του ΦΠΑ ήταν στις δεσμεύσεις του προγράμματος του ESM, το δημοσιονομικό κόστος της επέκτασης περιορίζεται σε μόλις πάνω από 50 εκατομμύρια ευρώ.
Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις για αυξανόμενες πιέσεις στον λειτουργικό κόστος του δημόσιου τομέα λόγω υπερβολικών μισθώσεων, οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Η κυβέρνηση ενημέρωσε τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα ότι δεν προτίθενται να προχωρήσει στο εγγύς μέλλον σε μελλοντικές αναθεωρήσεις των συστημάτων δόσεων για το χρέος και το χρέος κοινωνικής ασφάλισης.
Είναι σημαντικό να αποφευχθούν οι αρνητικοί κίνδυνοι για τα δημόσια έσοδα
και να διαφυλαχθεί η κουλτούρα των πληρωμών, καθώς αυτοί ήταν βασικοί στόχοι των μεταρρυθμίσεων στη συλλογή δημόσιων εσόδων που θεσπίστηκαν κατά τη διάρκεια των προγραμμάτων χρηματοοικονομικής βοήθειας.
Οι ελληνικές αρχές έχουν ξεκινήσει προπαρασκευαστικές εργασίες για την αξιολόγηση των δημοσιονομικών επιπτώσεων και των κινδύνων που απορρέουν
από τις δικαστικές αποφάσεις σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις που θεσπίστηκαν στο πλαίσιο των προγραμμάτων οικονομικής βοήθειας.
Με βάση τις πληροφορίες από τις αρχές, η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας κατά σημαντικών περικοπών στις συντάξεις, συνεπάγεται αμελητέο δημοσιονομικό κόστος λόγω του πολύ μικρού αριθμού επιλέξιμων αιτούντων.
Ωστόσο, το ζήτημα δεν έχει ακόμη επιλυθεί οριστικά, καθώς ορισμένα κατώτερα δικαστήρια έχουν αποφανθεί κατά της περιορισμένης επιλεξιμότητας και η τελική απόφαση για τα βασικά στοιχεία της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος του 2016 εξακολουθεί να εκκρεμεί.
Μια άλλη σημαντική απόφαση σχετικά με την αποκατάσταση των εποχιακών μισθολογικών επιδομάτων στους δημόσιους υπαλλήλους εξακολουθεί να εκκρεμεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Εάν το Συμβούλιο αποφασίσει υπέρ της αποκατάστασης, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντικό δημοσιονομικό κόστος ύψους 1,3% του ΑΕΠ, εκ των οποίων το 1,1% του ΑΕΠ αφορά την αναδρομική υποχρέωση και το 0,2% του ΑΕΠ σε επαναλαμβανόμενα έξοδα.
Οι ελληνικές αρχές πρέπει να συνεχίσουν να παρακολουθούν τους δημοσιονομικούς κινδύνους, συμπεριλαμβανομένων και των δικαστικών αποφάσεων και καλούνται να λάβουν μέτρα αντιστάθμισης, ανάλογα με τις ανάγκες, για την επίτευξη των μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών στόχων.
Σε περίπτωση που οι δικαστικές αποφάσεις ανατρέψουν τα βασικά διαρθρωτικά στοιχεία των μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος, οι επαναλαμβανόμενες δημοσιονομικές επιπτώσεις των αποφάσεων αυτών θα πρέπει να αντιμετωπιστούν σε μεγάλο βαθμό από μεταρρυθμίσεις και ενέργειες εντός του ίδιου τομέα πολιτικής.
Η Ελλάδα συνέχισε να σημειώνει πρόοδο στη μεταρρύθμιση της αποτίμησης της ενοποιημένης φορολογίας ακινήτων (ΕΝΦΙΑ)
με τη συγκεκριμένη δέσμευσή της στα μέσα του 2019.
Αναφορικά με την ΑΑΔΕ, τη ανεξάρτητη αρχή για τα δημόσια έσοδα, η Κομισιόν επισημαίνει ότι παρόλο που υπάχει ειδική δέσμευση στο τέλος του 2018 να φθάσει σε επίπεδο στελεχών 12.000 μόνιμων υπαλλήλων, δεν έχει επιτευχθεί ο στόχος.
Βέβαια, υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω προσλήψεις προσωπικού τους προσεχείς μήνες.
Τα συνολικά επίπεδα προσωπικού στην ΑΑΔΕ μειώθηκαν κατά τη διάρκεια του 2018, από 11.682 έως 11.492.
Οι λόγοι για το έλλειμμα περιλαμβάνουν καθυστερήσεις στη συνεχιζόμενη προσέλκυση φορολογικών / τελωνειακών υπαλλήλων (κυρίως μέσω συνταξιοδοτήσεων), αλλά και λόγω του σχετικά υψηλού ποσοστού απόρριψης των προσφορών από τους επιτυχόντες.
Επιπλέον, το πρόσφατα θεσμοθετημένο σύστημα κινητικότητας δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, εξέλιξη που είχε ως αποτέλεσμα τον αναμενόμενο αριθμό μεταφορών προς την ΑΑΔΕ.
Οι αρχές έχουν παράσχει διαβεβαιώσεις σχετικά με συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για να εξασφαλιστεί η επίτευξη της ειδικής δέσμευσης για 12.500 μόνιμους υπαλλήλους στο τέλος του 2019.
Αναφορικά με τη μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες, η Κομισιόν διαπιστώνει ότι η Ελλάδα συνέχισε να μειώνει το απόθεμα από το τέλος της στήριξης του ESM
(η μη συσσώρευση ληξιπρόθεσμων οφειλών είναι μια συνεχής ειδική δέσμευση), αλλά ο ρυθμός έχει επιβραδυνθεί σημαντικά και εξακολουθούν να δημιουργούνται νέες καθυστερούμενες οφειλές.
Το απόθεμα στο τέλος του Δεκεμβρίου του 2018 ανήλθε σε 1,4 δισ. ευρώ, δηλαδή κατά 0,3 δισ. ευρώ χαμηλότερα από τα αποθεματικά καθυστερημένων πιστώσεων του τέλους Αυγούστου 2018, που αποτελεί το κριτήριο αναφοράς για την αξιολόγηση της μη συσσώρευσης ληξιπρόθεσμων οφειλών σε καθαρούς όρους.
Ωστόσο, ο αρχικός στόχος της πλήρους εκκαθάρισης δεν επιτεύχθηκε μέχρι το τέλος του προγράμματος και συνεχίστηκαν νέα ληξιπρόθεσμα που δημιουργήθηκαν από τον Αύγουστο του 2018, επιβραδύνοντας την πρόοδο στην εκκαθάριση του αποθέματος.
Παρά τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να προωθηθούν, οι διαρθρωτικές δυσχέρειες της διαχείρισης των καθυστερήσεων και της εκκαθάρισης προχωρούν, ενώ οι προσπάθειες πρέπει να συνεχιστούν για την αντιμετώπιση των αιτιών πίσω από τη δημιουργία καθυστερούμενων οφειλών.
Μεταρρυθμίσεις σε αγορά εργασίας και προϊόντων
Οι μεταρρυθμίσεις των θεσμών της αγοράς εργασίας και το πλαίσιο των μισθολογικών διαπραγματεύσεων τα τελευταία χρόνια βοήθησαν την Ελλάδα να αποκαταστήσει την ανταγωνιστικότητα και συνέβαλε στην αύξηση των ποσοστών απασχόλησης και της μείωσης των επιπέδων της ανεργίας.
Η υλοποίηση αυτών των μεταρρυθμίσεων είναι μακροπρόθεσμα κρίσιμη για την επίτευξη μιας βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης από τη χώρα.
Η λειτουργία της αγοράς εργασίας υποστηρίζεται από την εφαρμογή ενός σχεδίου δράσης για την αδήλωτη εργασία και τις συνεχιζόμενες προσπάθειες για την ενίσχυση των ενεργών πολιτικών για την αγορά εργασίας.
Η κυβέρνηση αύξησε το νόμιμο κατώτατο μισθό κατά 10,9%, με ισχύ από την 1η Φεβρουαρίου 2019,
και κατάργησε τον κατώτατο μισθό για άτομα ηλικίας κάτω των 25 ετών (που συνεπάγονται αύξηση κατά 27% σε αυτή την ομάδα).
Η διψήφια ποσοστιαία αύξηση εγείρει ανησυχίες όσον αφορά τις μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις στην ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα.
Η αύξηση του νόμιμου κατώτατου μισθού ήταν αναμενόμενη και είναι πράγματι ευπρόσδεκτη δεδομένου ότι το επίπεδό του είχε παγώσει από το 2012.
Βραχυπρόθεσμα, η αύξηση μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις όσον αφορά το αυξημένο διαθέσιμο εισόδημα και την κατανάλωση.
Ωστόσο, οι προοπτικές απασχόλησης συγκεκριμένων ομάδων μπορεί να επηρεαστούν αρνητικά και οι μεσοπρόθεσμες συνέπειες δικαιολογούνταν για διάφορους λόγους:
- Ακόμη και πριν από τη μεγάλη νομοθετική αύξηση, το επίπεδο του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα βρισκόταν ήδη σε επίπεδα τα οποία παρατηρούνται σε πολλές χώρες της ζώνης του ευρώ, τόσο σε απόλυτες τιμές όσο και ως ποσοστό του μέσου μισθού.
Η αύξηση κατά σχεδόν 11% υπερβαίνει κατά πολύ τον προβλεπόμενο ρυθμό αύξησης της παραγωγικότητας για την Ελλάδα τα επόμενα έτη και συνεπώς θα συνεπάγεται σημαντική απώλεια ανταγωνιστικότητας.
Αν και οι εκτιμήσεις διαφέρουν σε σχέση με τις οικονομικές μελέτες, το μέγεθος της αύξησης, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ένα σχετικά μεγάλο μερίδιο των εργαζομένων κερδίζει τον κατώτατο μισθό στην Ελλάδα αυξάνει τον κίνδυνο αρνητικών επιπτώσεων στην απασχόληση, ιδίως στους χαμηλόβαθμους και τους νέους εργαζόμενους.
Αξίζει να θυμηθούμε ότι η Ελλάδα έχει χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης και πολύ υψηλότερα ποσοστά ανεργίας σε σχέση με άλλες χώρες που έχουν υιοθετήσει μια πιο συνετή και σταδιακή προσέγγιση για την αναθεώρηση του επιπέδου του κατώτατου μισθού τους λίγο μετά την έξοδο του προγράμματος.
Ο ελάχιστος μισθός έχει τη δυνατότητα να αυξήσει τη συχνότητα της αδήλωτης εργασίας, η οποία
εξακολουθεί να θεωρείται ευρέως διαδεδομένη στην Ελλάδα.
Ένα κρίσιμο ζήτημα είναι ο βαθμός στον οποίο η κατώτατη αύξηση των μισθών έχει δευτερογενείς επιπτώσεις στην ευρύτερη μισθολογική κλίμακα, ιδίως μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων και της επέκτασης της συλλικής σύμβασης εργασίας.
Θα ήταν σημαντικό η κυβέρνηση να αξιολογήσει τις άμεσες συνέπειες της αύξησης του κατώτατου μισθού στην αγορά εργασίας, παρακολουθώντας παράλληλα την ευρύτερη εξέλιξη της αγοράς εργασίας.
Οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων έχουν προχωρήσει.
Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης των αδειών εκμετάλλευσης των επενδύσεων, η νομοθεσία για τη χορήγηση αδειών εγκατάστασης και εκμετάλλευσης των περιβαλλοντικών υποδομών εγκρίθηκαν με την
την έκδοση κοινής υπουργικής απόφασης, συμπληρώνοντας έτσι τη συγκεκριμένη δέσμευση στο τέλος του 2018.
Οι αρχές έχουν προχωρήσει σε προπαρασκευαστικές εργασίες τα τελευταία έτη.
Οι εργασίες προχωρούν καλά στο κτηματολόγιο και τους δασικούς χάρτες.
Εντούτοις, η σύσταση του νέου γραφείου Κτηματογράφησης αντιμετώπισε κάποια καθυστέρηση όσον αφορά τους διορισμούς των διευθυντικών στελεχών και την ενσωμάτωση των γραφείων υποθηκών.
Αγορά ενέργειας
Η μεταρρύθμιση της αγοράς ενέργειας έχει προχωρήσει, αν και με αργούς ρυθμούς και με ορισμένα ανοικτά ζητήματα να παραμένουν.
Η πώληση των λιγνιτικών μονάδων της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (συγκεκριμένη δέσμευση για τα τέλη του 2018) καθυστέρησε καθώς η διαδικασία υποβολής προσφορών δεν οδήγησε σε επιτυχείς προσφορές.
Πρέπει να συμφωνηθούν τα μέτρα για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης με την Επιτροπή ενώ οι αρχές σημείωσαν την πρόθεσή τους να προκηρύξουν νέο διαγωνισμό έως τις αρχές Μαρτίου.
Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να διασφαλίσουν ότι η νέα πρόταση θα είναι επαρκώς λεπτομερής ώστε να
επιτρέπουν μια τεκμηριωμένη εκτίμηση σχετικά με το κατά πόσον υπάρχει επαρκής πρόοδος προς τη συμμόρφωση με τις αντιμονοπωλιακές διορθωτικές ενέργειες.
Όπως αναφέρει η Κομισιόν, η κυβέρνηση έκανε σημαντικά πρώτα βήματα για την εφαρμογή του νέου μοντέλου για την ηλεκτρική ενέργεια (συγκεκριμένη δέσμευση στα μέσα του 2019) με τη δημοσίευση των κατευθυντήριων βιβλίων αγορών άμεσης (ημερήσιας και ενδοημερήσιας διάρκειας) και εξισορρόπησης της αγοράς.
Περαιτέρω καθυστερήσεις πρέπει να αποφευχθούν.
Οι δημοπρασίες ηλεκτρικής ενέργειας (NOME) προχωρούν σύμφωνα με τον εγκριθέντα μηχανισμό για τη διόρθωση των ποσοστήτων προς πλειστηριασμό.
Δεδομένης της στενής σύνδεσης της διόρθωσης των πλειστηριασμών με την πώληση των λιγνιτικών μονάδων, η προγραμματισμένη κοινή αξιολόγηση θα ξεκινήσει αργότερα από ό, τι είχε προγραμματιστεί και η πιθανή ανάγκη για εναλλακτική πολιτική ή τα διαρθρωτικά μέτρα θα ληφθούν υπόψη στο πλαίσιο αυτό.
www.bankingnews.gr
www.worldenergynews.gr
Η Κομισιόν, υπενθυμίζει ότι η Ελλάδα βρίσκεται υπό ενισχυμένη εποπτεία, η οποία παρέχει ένα περιεκτικό πλαίσιο για την παρακολούθηση των οικονομικών εξελίξεων και την επιδίωξη των πολιτικών που απαιτούνται για την εξασφάλιση βιώσιμης οικονομικής ανάκαμψης.
Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, μολονότι η Ελλάδα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά την υλοποίηση των ειδικών μεταρρυθμιστικών δεσμεύσεών της που πρέπει να ολοκληρωθούν έως το τέλος του 2018, ο ρυθμός σε ορισμένους τομείς υπήρξε αργός και έχει οδηγήσει σε καθυστερήσεις των συναφών βασικών μεταρρυθμίσεων.
Επίσης, αναφέρεται ότι τόσο η Ελλάδα, όσο και η Κύπρος και η Ιταλία αντιμετωπίζουν υπερβολικές ανισορροπίες.
Κατά την προετοιμασία αυτής της έκθεσης, πραγματοποιήθηκε κοινή αποστολή στην Αθήνα στις 21 - 25 Ιανουαρίου 2019, ενώ η έκθεση θα χρησιμεύσει ως βάση για να αποφασίσει το Eurogroup το πρώτο σύνολο πολιτικών μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους ύψους 970 εκατ. ευρώ.
Συνολική αποτίμηση των δεσμεύσεων για τις μεταρρυθμίσεις
Η Ελλάδα έχει κάνει σημαντική πρόοδο στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων με βάση αυτά που είχε δεσμευτεί στο Eurogroup της 22ας Ιουνίου 2018.
Αυτά είναι, μεταξύ άλλων, η έγκριση του προϋπολογισμού για το 2019, η μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου, το άνοιγμα μιας κρίσιμης μάζας κέντρων πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, η ολοκλήρωση σημαντικών μέτρων για την εξασφάλιση κεντρικής προμήθειας υγειονομικής περίθαλψης, η χαλάρωση των ελέγχων κεφαλαίου σύμφωνα με τον συμφωνημένο οδικό χάρτη, ο νέος οδικός χάρτης του ΤΧΣ, η νομοθεσία για τη χορήγηση αδειών σε επενδύσεις, η αναθεώρηση του κατώτατου μισθού, και άλλα.
Στο μεταξύ έχουν αρχίσει εντατικές συζητήσεις μεταξύ των ελληνικών αρχών και των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων στις ακόλουθες ειδικές μεταρρυθμιστικές δεσμεύσεις και είναι επείγον να επιτευχθεί συμφωνία στο εγγύς μέλλον.
Πιο συγκεκριμένα:
- Η δέσμευση για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων με στόχο την αποκατάσταση της υγείας του τραπεζικού συστήματος.
Οι συζητήσεις συνεχίζονται σχετικά με πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης για ένα νέο σύστημα προστασίας της πρώτης κατοικίας που θα αντικαταστήσει τον ν. Κατσέλη.
- Απαιτούνται περαιτέρω βήματα για την αντιμετώπιση της έλλειψης προσωπικού στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων.
- Η δέσμευση σχετικά με την εκποίηση των λιγνιτικών μονάδων δεν έχει ολοκληρωθεί, μετά από μια αποτυχημένη διαδικασία δημοπρασίας.
Οι συζητήσεις μεταξύ των ελληνικών αρχών, της ΔΕΗ και της Επιτροπής παραμένουν ακόμα εν εξελίξει, για να βρεθεί ένα αποδεκτό μέσο αντιμετώπισης της αντιμονοπωλιακής κατάστασης σύμφωνα με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας της ΕΕ.
Τέλος, οι αρχές έχουν στείλει μικτά μηνύματα για τις προθέσεις τους να προχωρήσουν σε μεγάλες φορολογικές μεταρρυθμίσεις που ευνοούν την ανάπτυξη το 2020, με τη διεύρυνση των φορολογικών βάσεων και τη μείωση των φορολογικών συντελεστών σε επιχειρήσεις.
Οικονομικές προοπτικές
Η Επιτροπή αναμένει ότι το ΑΕΠ της Ελλάδας αυξήθηκε κατά 2% το 2018, ρυθμός που θα επιταχυνθεί στο 2,2% το 2019 και στο 2,3% το 2020.
Οι εσωτερικοί παράγοντες ανάπτυξης (ιδιωτική κατανάλωση και επενδύσεις) θα πρέπει να ενισχυθούν, ενώ οι συνεισφορές του εξωτερικού τομέα ενδέχεται να μετριαστούν λόγω της προβλεπόμενης από την ΕΕ οικονομικής επιβράδυνσης και την αύξηση των εισαγωγών.
Οι συνθήκες της αγοράς εργασίας συνέχισαν να βελτιώνονται κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2018.
Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σε 18,5% τον Νοέμβριο του 2018, από την κορυφή του 27,9% στα μέσα του 2013 και από 20,8% στο τέλος του 2017.
Ωστόσο, η μακροχρόνια ανεργία (13,5% το τρίτο τρίμηνο του 2018) και η ανεργία των νέων (39,1% Νοέμβριος 2018) παραμένουν υψηλές.
Οι εξελίξεις των μισθών μέχρι στιγμής ήταν υποτονικές.
Συνολικά, οι κίνδυνοι παραμένουν καθοδικοί, ενώ η αύξηση της κατανάλωσης μπορεί να είναι μεγαλύτερη από την αναμενόμενη, εάν η πρόσφατη αύξηση του κατώτατου μισθού μεταφραστεί σε υψηλότερες καταναλωτικές δαπάνες.
Ωστόσο, οι επικρίσεις κυριαρχούν στην πρόβλεψη.
Οι πιθανές πιέσεις στις μισθολογικές αυξήσεις αποτελούν κίνδυνο για την ανάκαμψη των επενδύσεων και για τις εξαγωγικές επιδόσεις λόγω απώλειας ανταγωνιστικότητας.
Οι κίνδυνοι για τις επενδύσεις αυξάνονται από το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων, το οποίο εξακολουθεί να επηρεάζει τη δυνατότητα στήριξης της οικονομίας από τις τράπεζες.
Τέλος, το η παγκόσμια και ιδιαίτερα η επιβράδυνση της ΕΕ ενδέχεται να παρεμποδίσουν περαιτέρω την ανάκαμψη της Ελλάδας.
Δημοσιονομικές και δημοσιονομικές διαρθρωτικές πολιτικές
Η Ελλάδα ενδέχεται να έχει υπερβεί το στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος του 3,5% του ΑΕΠ το 2018, καταγράφοντας υπερεπίδοση για τέταρτη συνεχή χρονιά.
Αυτό λαμβάνει υπόψη τις επιστροφές των περικοπών σε μισθούς του Δημοσίου, μετά από δικαστικές αποφάσεις.
Με βάση τις τελευταίες διαθέσιμες πληροφορίες, το πρωτογενές πλεόνασμα μπορεί να υπερβεί το επίπεδο του 3,7% που εκτιμάται στις προβλέψεις της Επιτροπής του φθινοπώρου του 2018.
Παράλληλα, ενώ η νομοθετική αύξηση του κατώτατου μισθού από τον Φεβρουάριο του 2019 εγείρει ορισμένες ανησυχίες όσον αφορά την ευρύτερη επίπτωση στην οικονομία, αναμένεται να έχει βραχυπρόθεσμη θετική καθαρή δημοσιονομική επίπτωση το 2019.
Επίσης, οι αρχές επέκτειναν την έκπτωση του ΦΠΑ σε πέντε νησιά του Αιγαίου που φιλοξενούν προσφυγικά κέντρα, συνδέοντας το στο μέλλον με την εξάλειψη των μεταναστευτικών πιέσεων.
Ενώ η κατάργηση της έκπτωσης του ΦΠΑ ήταν στις δεσμεύσεις του προγράμματος του ESM, το δημοσιονομικό κόστος της επέκτασης περιορίζεται σε μόλις πάνω από 50 εκατομμύρια ευρώ.
Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις για αυξανόμενες πιέσεις στον λειτουργικό κόστος του δημόσιου τομέα λόγω υπερβολικών μισθώσεων, οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Η κυβέρνηση ενημέρωσε τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα ότι δεν προτίθενται να προχωρήσει στο εγγύς μέλλον σε μελλοντικές αναθεωρήσεις των συστημάτων δόσεων για το χρέος και το χρέος κοινωνικής ασφάλισης.
Είναι σημαντικό να αποφευχθούν οι αρνητικοί κίνδυνοι για τα δημόσια έσοδα
και να διαφυλαχθεί η κουλτούρα των πληρωμών, καθώς αυτοί ήταν βασικοί στόχοι των μεταρρυθμίσεων στη συλλογή δημόσιων εσόδων που θεσπίστηκαν κατά τη διάρκεια των προγραμμάτων χρηματοοικονομικής βοήθειας.
Οι ελληνικές αρχές έχουν ξεκινήσει προπαρασκευαστικές εργασίες για την αξιολόγηση των δημοσιονομικών επιπτώσεων και των κινδύνων που απορρέουν
από τις δικαστικές αποφάσεις σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις που θεσπίστηκαν στο πλαίσιο των προγραμμάτων οικονομικής βοήθειας.
Με βάση τις πληροφορίες από τις αρχές, η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας κατά σημαντικών περικοπών στις συντάξεις, συνεπάγεται αμελητέο δημοσιονομικό κόστος λόγω του πολύ μικρού αριθμού επιλέξιμων αιτούντων.
Ωστόσο, το ζήτημα δεν έχει ακόμη επιλυθεί οριστικά, καθώς ορισμένα κατώτερα δικαστήρια έχουν αποφανθεί κατά της περιορισμένης επιλεξιμότητας και η τελική απόφαση για τα βασικά στοιχεία της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος του 2016 εξακολουθεί να εκκρεμεί.
Μια άλλη σημαντική απόφαση σχετικά με την αποκατάσταση των εποχιακών μισθολογικών επιδομάτων στους δημόσιους υπαλλήλους εξακολουθεί να εκκρεμεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Εάν το Συμβούλιο αποφασίσει υπέρ της αποκατάστασης, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντικό δημοσιονομικό κόστος ύψους 1,3% του ΑΕΠ, εκ των οποίων το 1,1% του ΑΕΠ αφορά την αναδρομική υποχρέωση και το 0,2% του ΑΕΠ σε επαναλαμβανόμενα έξοδα.
Οι ελληνικές αρχές πρέπει να συνεχίσουν να παρακολουθούν τους δημοσιονομικούς κινδύνους, συμπεριλαμβανομένων και των δικαστικών αποφάσεων και καλούνται να λάβουν μέτρα αντιστάθμισης, ανάλογα με τις ανάγκες, για την επίτευξη των μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών στόχων.
Σε περίπτωση που οι δικαστικές αποφάσεις ανατρέψουν τα βασικά διαρθρωτικά στοιχεία των μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος, οι επαναλαμβανόμενες δημοσιονομικές επιπτώσεις των αποφάσεων αυτών θα πρέπει να αντιμετωπιστούν σε μεγάλο βαθμό από μεταρρυθμίσεις και ενέργειες εντός του ίδιου τομέα πολιτικής.
Η Ελλάδα συνέχισε να σημειώνει πρόοδο στη μεταρρύθμιση της αποτίμησης της ενοποιημένης φορολογίας ακινήτων (ΕΝΦΙΑ)
με τη συγκεκριμένη δέσμευσή της στα μέσα του 2019.
Αναφορικά με την ΑΑΔΕ, τη ανεξάρτητη αρχή για τα δημόσια έσοδα, η Κομισιόν επισημαίνει ότι παρόλο που υπάχει ειδική δέσμευση στο τέλος του 2018 να φθάσει σε επίπεδο στελεχών 12.000 μόνιμων υπαλλήλων, δεν έχει επιτευχθεί ο στόχος.
Βέβαια, υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω προσλήψεις προσωπικού τους προσεχείς μήνες.
Τα συνολικά επίπεδα προσωπικού στην ΑΑΔΕ μειώθηκαν κατά τη διάρκεια του 2018, από 11.682 έως 11.492.
Οι λόγοι για το έλλειμμα περιλαμβάνουν καθυστερήσεις στη συνεχιζόμενη προσέλκυση φορολογικών / τελωνειακών υπαλλήλων (κυρίως μέσω συνταξιοδοτήσεων), αλλά και λόγω του σχετικά υψηλού ποσοστού απόρριψης των προσφορών από τους επιτυχόντες.
Επιπλέον, το πρόσφατα θεσμοθετημένο σύστημα κινητικότητας δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, εξέλιξη που είχε ως αποτέλεσμα τον αναμενόμενο αριθμό μεταφορών προς την ΑΑΔΕ.
Οι αρχές έχουν παράσχει διαβεβαιώσεις σχετικά με συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για να εξασφαλιστεί η επίτευξη της ειδικής δέσμευσης για 12.500 μόνιμους υπαλλήλους στο τέλος του 2019.
Αναφορικά με τη μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες, η Κομισιόν διαπιστώνει ότι η Ελλάδα συνέχισε να μειώνει το απόθεμα από το τέλος της στήριξης του ESM
(η μη συσσώρευση ληξιπρόθεσμων οφειλών είναι μια συνεχής ειδική δέσμευση), αλλά ο ρυθμός έχει επιβραδυνθεί σημαντικά και εξακολουθούν να δημιουργούνται νέες καθυστερούμενες οφειλές.
Το απόθεμα στο τέλος του Δεκεμβρίου του 2018 ανήλθε σε 1,4 δισ. ευρώ, δηλαδή κατά 0,3 δισ. ευρώ χαμηλότερα από τα αποθεματικά καθυστερημένων πιστώσεων του τέλους Αυγούστου 2018, που αποτελεί το κριτήριο αναφοράς για την αξιολόγηση της μη συσσώρευσης ληξιπρόθεσμων οφειλών σε καθαρούς όρους.
Ωστόσο, ο αρχικός στόχος της πλήρους εκκαθάρισης δεν επιτεύχθηκε μέχρι το τέλος του προγράμματος και συνεχίστηκαν νέα ληξιπρόθεσμα που δημιουργήθηκαν από τον Αύγουστο του 2018, επιβραδύνοντας την πρόοδο στην εκκαθάριση του αποθέματος.
Παρά τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να προωθηθούν, οι διαρθρωτικές δυσχέρειες της διαχείρισης των καθυστερήσεων και της εκκαθάρισης προχωρούν, ενώ οι προσπάθειες πρέπει να συνεχιστούν για την αντιμετώπιση των αιτιών πίσω από τη δημιουργία καθυστερούμενων οφειλών.
Μεταρρυθμίσεις σε αγορά εργασίας και προϊόντων
Οι μεταρρυθμίσεις των θεσμών της αγοράς εργασίας και το πλαίσιο των μισθολογικών διαπραγματεύσεων τα τελευταία χρόνια βοήθησαν την Ελλάδα να αποκαταστήσει την ανταγωνιστικότητα και συνέβαλε στην αύξηση των ποσοστών απασχόλησης και της μείωσης των επιπέδων της ανεργίας.
Η υλοποίηση αυτών των μεταρρυθμίσεων είναι μακροπρόθεσμα κρίσιμη για την επίτευξη μιας βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης από τη χώρα.
Η λειτουργία της αγοράς εργασίας υποστηρίζεται από την εφαρμογή ενός σχεδίου δράσης για την αδήλωτη εργασία και τις συνεχιζόμενες προσπάθειες για την ενίσχυση των ενεργών πολιτικών για την αγορά εργασίας.
Η κυβέρνηση αύξησε το νόμιμο κατώτατο μισθό κατά 10,9%, με ισχύ από την 1η Φεβρουαρίου 2019,
και κατάργησε τον κατώτατο μισθό για άτομα ηλικίας κάτω των 25 ετών (που συνεπάγονται αύξηση κατά 27% σε αυτή την ομάδα).
Η διψήφια ποσοστιαία αύξηση εγείρει ανησυχίες όσον αφορά τις μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις στην ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα.
Η αύξηση του νόμιμου κατώτατου μισθού ήταν αναμενόμενη και είναι πράγματι ευπρόσδεκτη δεδομένου ότι το επίπεδό του είχε παγώσει από το 2012.
Βραχυπρόθεσμα, η αύξηση μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις όσον αφορά το αυξημένο διαθέσιμο εισόδημα και την κατανάλωση.
Ωστόσο, οι προοπτικές απασχόλησης συγκεκριμένων ομάδων μπορεί να επηρεαστούν αρνητικά και οι μεσοπρόθεσμες συνέπειες δικαιολογούνταν για διάφορους λόγους:
- Ακόμη και πριν από τη μεγάλη νομοθετική αύξηση, το επίπεδο του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα βρισκόταν ήδη σε επίπεδα τα οποία παρατηρούνται σε πολλές χώρες της ζώνης του ευρώ, τόσο σε απόλυτες τιμές όσο και ως ποσοστό του μέσου μισθού.
Η αύξηση κατά σχεδόν 11% υπερβαίνει κατά πολύ τον προβλεπόμενο ρυθμό αύξησης της παραγωγικότητας για την Ελλάδα τα επόμενα έτη και συνεπώς θα συνεπάγεται σημαντική απώλεια ανταγωνιστικότητας.
Αν και οι εκτιμήσεις διαφέρουν σε σχέση με τις οικονομικές μελέτες, το μέγεθος της αύξησης, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ένα σχετικά μεγάλο μερίδιο των εργαζομένων κερδίζει τον κατώτατο μισθό στην Ελλάδα αυξάνει τον κίνδυνο αρνητικών επιπτώσεων στην απασχόληση, ιδίως στους χαμηλόβαθμους και τους νέους εργαζόμενους.
Αξίζει να θυμηθούμε ότι η Ελλάδα έχει χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης και πολύ υψηλότερα ποσοστά ανεργίας σε σχέση με άλλες χώρες που έχουν υιοθετήσει μια πιο συνετή και σταδιακή προσέγγιση για την αναθεώρηση του επιπέδου του κατώτατου μισθού τους λίγο μετά την έξοδο του προγράμματος.
Ο ελάχιστος μισθός έχει τη δυνατότητα να αυξήσει τη συχνότητα της αδήλωτης εργασίας, η οποία
εξακολουθεί να θεωρείται ευρέως διαδεδομένη στην Ελλάδα.
Ένα κρίσιμο ζήτημα είναι ο βαθμός στον οποίο η κατώτατη αύξηση των μισθών έχει δευτερογενείς επιπτώσεις στην ευρύτερη μισθολογική κλίμακα, ιδίως μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων και της επέκτασης της συλλικής σύμβασης εργασίας.
Θα ήταν σημαντικό η κυβέρνηση να αξιολογήσει τις άμεσες συνέπειες της αύξησης του κατώτατου μισθού στην αγορά εργασίας, παρακολουθώντας παράλληλα την ευρύτερη εξέλιξη της αγοράς εργασίας.
Οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων έχουν προχωρήσει.
Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης των αδειών εκμετάλλευσης των επενδύσεων, η νομοθεσία για τη χορήγηση αδειών εγκατάστασης και εκμετάλλευσης των περιβαλλοντικών υποδομών εγκρίθηκαν με την
την έκδοση κοινής υπουργικής απόφασης, συμπληρώνοντας έτσι τη συγκεκριμένη δέσμευση στο τέλος του 2018.
Οι αρχές έχουν προχωρήσει σε προπαρασκευαστικές εργασίες τα τελευταία έτη.
Οι εργασίες προχωρούν καλά στο κτηματολόγιο και τους δασικούς χάρτες.
Εντούτοις, η σύσταση του νέου γραφείου Κτηματογράφησης αντιμετώπισε κάποια καθυστέρηση όσον αφορά τους διορισμούς των διευθυντικών στελεχών και την ενσωμάτωση των γραφείων υποθηκών.
Αγορά ενέργειας
Η μεταρρύθμιση της αγοράς ενέργειας έχει προχωρήσει, αν και με αργούς ρυθμούς και με ορισμένα ανοικτά ζητήματα να παραμένουν.
Η πώληση των λιγνιτικών μονάδων της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (συγκεκριμένη δέσμευση για τα τέλη του 2018) καθυστέρησε καθώς η διαδικασία υποβολής προσφορών δεν οδήγησε σε επιτυχείς προσφορές.
Πρέπει να συμφωνηθούν τα μέτρα για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης με την Επιτροπή ενώ οι αρχές σημείωσαν την πρόθεσή τους να προκηρύξουν νέο διαγωνισμό έως τις αρχές Μαρτίου.
Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να διασφαλίσουν ότι η νέα πρόταση θα είναι επαρκώς λεπτομερής ώστε να
επιτρέπουν μια τεκμηριωμένη εκτίμηση σχετικά με το κατά πόσον υπάρχει επαρκής πρόοδος προς τη συμμόρφωση με τις αντιμονοπωλιακές διορθωτικές ενέργειες.
Όπως αναφέρει η Κομισιόν, η κυβέρνηση έκανε σημαντικά πρώτα βήματα για την εφαρμογή του νέου μοντέλου για την ηλεκτρική ενέργεια (συγκεκριμένη δέσμευση στα μέσα του 2019) με τη δημοσίευση των κατευθυντήριων βιβλίων αγορών άμεσης (ημερήσιας και ενδοημερήσιας διάρκειας) και εξισορρόπησης της αγοράς.
Περαιτέρω καθυστερήσεις πρέπει να αποφευχθούν.
Οι δημοπρασίες ηλεκτρικής ενέργειας (NOME) προχωρούν σύμφωνα με τον εγκριθέντα μηχανισμό για τη διόρθωση των ποσοστήτων προς πλειστηριασμό.
Δεδομένης της στενής σύνδεσης της διόρθωσης των πλειστηριασμών με την πώληση των λιγνιτικών μονάδων, η προγραμματισμένη κοινή αξιολόγηση θα ξεκινήσει αργότερα από ό, τι είχε προγραμματιστεί και η πιθανή ανάγκη για εναλλακτική πολιτική ή τα διαρθρωτικά μέτρα θα ληφθούν υπόψη στο πλαίσιο αυτό.
www.bankingnews.gr
www.worldenergynews.gr
