H επιπλέον χρέωση του ενός ευρώ επιβαρύνει αρκετές κατηγορίες ευάλωτων πολιτών (ηλικιωμένοι, οικονομικά αδύναμοι, κάτοικοι απομακρυσμένων περιοχών) που δεν έχουν εύκολη πρόσβαση στο διαδίκτυο
Παρέμβαση με αφορμή την πρόσφατη ανακοίνωση της ΔΕΗ, ότι από 1η Δεκέμβρη πρόκειται να χρεώνει με 1 ευρώ επιπλέον την αποστολή έγχαρτου λογαριασμού στους καταναλωτές, με σκοπό να ενθαρρύνει την ηλεκτρονική επικοινωνία με την εταιρεία, πραγματοποίησε πριν από λίγες μέρες ο Συνήγορος του Καταναλωτή. Σε επιστολή που απέστειλε στην ΔΕΗ Α.Ε., ο Συνήγορος του Καταναλωτή επισημαίνει ότι η συγκεκριμένη επιβάρυνση, που αφορά περίπου 7.000.000 πελάτες της εταιρείας, αποτελεί μονομερή τροποποίηση της έως τώρα ακολουθούμενης πρακτικής αποστολής έγχαρτων λογαριασμών ΔΕΗ, κατ' εφαρμογή της υφιστάμενης σύμβασης, η οποία δεν μπορεί να γίνει χωρίς την ρητή συναίνεση του καταναλωτή. Όπως επισημαίνει ο Συνήγορος του Καταναλωτή, η νέα αυτή επιβάρυνση παραβιάζει τους όρους της Σύμβασης που εξασφαλίζουν στον καταναλωτή ρεύματος το θεμελιώδες δικαίωμά του για την ανάγκη έγκαιρης και σαφούς παρακολούθησης του λογαριασμού του, που καθιστά δυνατό τον έλεγχο των χρεώσεων αλλά και της κατανάλωσης ενέργειας. Επιπλέον, όπως τονίζεται, αυτή η επιπλέον χρέωση του ενός ευρώ επιβαρύνει αρκετές κατηγορίες ευάλωτων πολιτών (ηλικιωμένοι, οικονομικά αδύναμοι, κάτοικοι απομακρυσμένων περιοχών) που δεν έχουν εύκολη πρόσβαση στο διαδίκτυο.
«Πρόκειται στην ουσία και πάλι για την ίδια κατηγορία ευάλωτων καταναλωτών που επιβαρύνεται και με τις προμήθειες στις τράπεζες και τα ιδρύματα πληρωμών (π.χ. ΕΛΤΑ) ύψους από 0,80 έως 1,20 ευρώ ανά συναλλαγή, επειδή, ακριβώς εξαιτίας αυτής της αδυναμίας τους, δεν μπορούν αυτοδυνάμως να προβούν σε ηλεκτρονικές πληρωμές λογιαριασμών».
Ο Συνήγορος του Καταναλωτή, στην επιστολή που παρατίθεται αυτούσια παρακάτω ζητά από τη ΔΕΗ να μη προσβεί στην ανωτέρω χρέωση, αλλά, αντιθέτως, να προχωρήσει στη μείωση κατά 1 ευρώ κάθε λογαριασμού κατανάλωσης, εφόσον ο πελάτης επιλέξει την ηλεκτρονική αποστολή έναντι της έγχαρτης.
Αναλυτικά το περιεχόμενο της επιστολής
Συγκεκριμένα, με επιστολή του προς τον πρόεδρο της ΔΕΗ Μανώλης Παναγιωτάκη, η οποία έχει κοινοποιηθεί και στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, στα συναρμόδια υπουργεία Οικονομίας και Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθώς και στη γενική γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή για τις δικές τους ενέργειες, ο Συνήγορος του Καταναλωτή Λευτέρης Ζαγορίτης επισημαίνει ότι η αναγγελθείσα αλλαγή τιμολογιακής πολιτικής της εταιρείας σχετικά με την επιβάρυνση των έγχαρτων λογαριασμών κατανάλωσης με 1 ευρώ, η οποία αφορά περίπου 7.000.000 πελάτες της εταιρείας - πολλοί από τους οποίους, μάλιστα, λαμβάνουν περισσότερους του ενός λογαριασμούς - εκτός από το ότι αντίκειται στο άρθρο 37 του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας σε Πελάτες, επιβαρύνει, περαιτέρω, αρκετές κατηγορίες ευάλωτων καταναλωτών.
Στην επιστολή του ο Συνήγορος του Καταναλωτή επιχειρηματολογεί αναφέροντας ότι η ανάγκη έγκαιρης, σαφούς και αναλυτικής ενημέρωσης και παρακολούθησης των λογαριασμών κατανάλωσης, είναι κρίσιμη για τη δυνατότητα ελέγχου, τόσο των χρεώσεων, όσο και της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας και «αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα κάθε καταναλωτή, το οποίο πρέπει να παρέχεται ατελώς, χωρίς, δηλαδή, πρόσθετη χρέωση». Όπως αναφέρεται, το δικαίωμα αυτό εξειδικεύεται και στο άρθρο 37 του του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας σε Πελάτες, το οποίο ορίζει ότι η χρέωση του πελάτη πραγματοποιείται με την έκδοση και αποστολή λογαριασμού κατανάλωσης. «Περαιτέρω, η παρ. 3 του ίδιου άρθρου ορίζει ότι "Ο Προμηθευτής αποστέλλει το Λογαριασμό Κατανάλωσης στην τελευταία δηλωθείσα ταχυδρομική διεύθυνση του Πελάτη. Ο Πελάτης δύναται εάν το επιθυμεί να λαμβάνει τον Λογαριασμό Κατανάλωσης με εναλλακτικούς τρόπους, όπως π.χ. μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, εφόσον προβλέπεται διαδικασία επιβεβαιωσης παραλαβής του Λογαριασμού..."».
Στην επιστολή υπενθυμίζεται το δελτίο τύπου που εξέδωσε η ΔΕΗ στις 6 Νοεμβρίου 2018 και το οποίο γνωστοποιεί πως: "το Δ.Σ. αποφάσισε ότι οι έγχαρτοι λογαριασμοί θα επιβαρύνονται με 1 ευρώ όσο περίπου το κόστος έκδοσης και αποστολής τους. Η ΔΕΗ πιστεύει ότι η πρωτοβουλία αυτή θα αποτελέσει λειτουργικό κίνητρο για όλους τους πελάτες της...".
Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Συνήγορος του Καταναλωτή, αν ο στόχος είναι η εξυπηρέτηση του σκοπού της ενθάρρυνσης της ηλεκτρονικής εξυπηρέτησης των καταναλωτών και της ενδυνάμωσης της περιβαλλοντικής τους συνείδησης μέσω της προώθησης της επιλογής του ηλεκτρονικού έναντι του έγχαρτου τρόπου λήψης λογαριασμών, επιβάλλεται η αντίστροφη κινητροδότηση. «Δηλαδή, η ελάφρυνση των ηλεκτρονικών λογαριασμών κατά ένα ευρώ σε σχέση με την έκδοση έγχαρτων λογαριασμών, δεδομένου ότι, έως τώρα, το κόστος της εκτύπωσης και αποστολής των λογαριασμών, είχε απορροφηθεί και μετακυληθεί στον καταναλωτή ως μέρος της οφειλής του στην εταιρεία. 'Αρα, είναι εύλογο οι καταναλωτές που επιλέγουν την ηλεκτρονική αποστολή και απαλλάσσουν, έτσι, την εταιρεία από το σχετικό κόστος - ακόμη και αν υποτεθεί ότι αυτό ανέρχεται σε 1 ευρώ ανά λογαριασμό - να απαλλάσσονται και από την αντίστοιχη ανταποδοτική δαπάνη, όπως την ποσοτικοποιεί η ίδια η ΔΕΗ ΑΕ».
Ο Συνήγορος του Καταναλωτή σημειώνει ακόμη ότι «η απορρόφηση του κόστους έκδοσης έγχαρτων λογαριασμών στο ήδη ισχύον τιμολόγιο προμήθειας, προκύπτει εύλογα και από το γεγονός ότι τα τιμολόγια προμήθειας, αντανακλούν το πραγματικό κόστος προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και "το κόστος της δραστηριότητας εμπορίας και διαχείρισης Πελατών (ενδεικτικά, το κόστος των υπηρεσιών έκδοσης και είσπραξης τιμολογίων...)", σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία (παρ. 2 στ' άρθρο 1 Παράρτημα ΙΙ Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας σε Πελάτες)».
Ο Συνήγορος του Καταναλωτή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι κάθε άλλη παραδοχή, όπως αυτή της επιβάρυνσης των καταναλωτών που επιλέγουν την έγχαρτη επικοινωνία με την εταιρεία, χωρίς αντίστοιχη ελάφρυνση των λογαριασμών που αποστέλλονται ηλεκτρονικά, θα ισοδυναμούσε με επιβολή νέας, πρόσθετης, αυτοτελούς χρέωσης και μάλιστα, χωρίς ανταποδοτικό χαρακτήρα, η οποία δεν είναι συμβατή με το θεσμικό πλαίσιο για την προστασία του καταναλωτή. Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στην επιστολή, προσκρούει στο άρθρο 4 στ του ν. 2251/1994, σύμφωνα με το οποίο "προτού ο καταναλωτής δεσμευθεί από τη σύμβαση ή προσφορά, ο προμηθευτής επιδιώκει τη ρητή συναίνεση του καταναλωτή για κάθε πρόσθετη πληρωμή επιπλέον της αμοιβής που συμφωνείται για την κύρια συμβατική υποχρέωση του προμηθευτή".
'Αρα, συνεχίζει ο Συνήγορος του Καταναλωτή, «η μονομερής τροποποίηση εκ μέρους της ΔΕΗ της έως τώρα ακολουθούμενης από αυτή πρακτικής αποστολής έγχαρτων λογαριασμών κατ' εφαρμογή της υφιστάμενης σύμβασης και επιβολή πρόσθετης χρέωσης για εκπλήρωση υποχρέωσης (έκδοση και αποστολή λογαριασμών) για την οποία η εταιρεία δεν χρέωνε έως τώρα - και δεν δικαιούται να χρεώνει βάσει και του άρθρου 37 του Κώδικα Προμήθειας Ηλ. Ενέργειας σε Πελάτες- προϋποθέτει ρητή συναίνεση του καταναλωτή/πελάτη».
Στην ίδια επιστολή υπενθυμίζεται ότι για την προστασία του καταναλωτή από μονομερείς τροποποίησεις της σύμβασης, και ιδίως του ισχύοντος τιμολογίου παροχής αγαθών και υπηρεσιών, «το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο, με ειδική αναφορά, επιτρέπει τις τροποποιήσεις του τιμολογίου προμήθειας, μόνο εφόσον η τροποποίηση και ο μηχανισμός αναπροσαρμογής αυτής έχουν προβλεφθεί ρητά στη σχετική Σύμβασης Προμήθειας, κατά τη σύναψη της (παρ. 2 β' και ια' άρθρο 18 και άρθρο 30 και παρ. 2 στ' άρθρο 1 Παράρτημα ΙΙ Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας σε Πελάτες)».
Υπενθυμίζεται από το Συνήγορο του Καταναλωτή ότι αντίστοιχη πρακτική ακολουθήθηκε και στον τομέα της παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, όπου, με βάση το νέο Κανονισμό Γενικών Αδειών, παρέχεται, σε κάθε περίπτωση στον καταναλωτή η δυνατότητα επιλογής του έγχαρτου λογαριασμού, ενώ για πελάτες που τεκμαίρεται ότι διαθέτουν την υποδομή να λάβουν και να διαχειρισθούν ηλεκτρονικά τον αναλυτικό λογαριασμό τους (π.χ. πελάτες με εταιρικό ΑΦΜ, καταναλωτές με 4 και άνω συνδέσεις, καταναλωτές που εκτός από υπηρεσίες τηλεφωνίας λαμβάνουν και υπηρεσίες internet κλπ.), ο λογαρισμός μπορεί να αποστέλλεται και με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή μέσω διαδικτυακής εφαρμογής.
Όπως αναφέρεται στην επιστολή: «'Αλλωστε αυτή η εμπορική πρακτική της ΔΕΗ ΑΕ, η οποία επιφέρει οικονομική επιβάρυνση των καταναλωτών που επιλέγουν έγχαρτο λογαριασμό, πέραν του ότι αντίκειται στο άρθρο 37 του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας σε Πελάτες, επιβαρύνει, στην πράξη, περαιτέρω, αρκετές κατηγορίες ευάλωτων καταναλωτών, οι οποίοι δεν έχουν τη δυνατότητα ευχερούς ηλεκτρονικής πρόσβασης στους λογαριασμούς κατανάλωσης (ηλικιωμένοι, κάτοικοι ορεινών και δυσπρόσιτων περιοχών, οικονομικά αδύναμοι, άτομα που δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο ή σε χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή κλπ.). Δυστυχώς, μάλιστα, τις περισσότερες φορές αυτοί που πλήττονται ανήκουν και στις οικονομικά ασθενέστερες κοινωνικές ομάδες (μακροχρόνια άνεργοι, χαμηλοσυνταξιούχοι, άτομα με αναπηρίες). Πρόκειται, στην ουσία, και πάλι, για την ίδια κατηγορία ευάλωτων καταναλωτών που επιβαρύνεται και με τις προμήθειες στις τράπεζες και τα ιδρύματα πληρωμών (π.χ. ΕΛΤΑ) ύψους από 0,80-1,20 ανά συναλλαγή, επειδή, εξαιτίας ακριβώς της αδυναμίας τους, δεν μπορούν αυτοδυνάμως να προβούν σε ηλεκτρονικές πληρωμές λογαριασμών και να περιορίσουν, με τον τρόπο αυτόν, το κόστος ανά λογαριασμό. Προς την κατεύθυνση αυτή συνηγορεί και το άρθρο 10 παρ. 1 του Κώδικα Καταναλωτικής Δεοντολογίας, σύμφωνα με το οποίο "Κατά την άσκηση της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας και την προώθηση των προϊόντων και των υπηρεσιών τους στην αγορά, οι προμηθευτές δρουν με γνώμονα την προστασία και τις κατά περίπτωση ιδιαίτερες ανάγκες επικοινωνίας, ενημέρωσης και εξυπηρέτησης, των ηλικιωμένων, των ατόμων με αναπηρία και των υπόλοιπων ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού"».
Τέλος, από το Συνήγορο του Καταναλωτή υπενθυμίζεται ότι θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και το γεγονός ότι οι έξι λογαριασμοί που αντιστοιχούν ετησίως για κάθε πελάτη (τρείς έναντι και τρείς εκκαθαριστικοί), για πολλές ελληνικές οικογένειες είναι περισσότεροι λόγω της ύπαρξης περισσότερων της μιας παροχών. Συνεπώς, η επιβάρυνση είναι πολλαπλάσια των 6 ευρώ ετησίως ανά παροχή.
Για όλους τους παραπάνω λόγους και για την ομαλή μετάβαση σε καθεστώς ηλεκτρονικών πληρωμών αλλά και για τη μη παραβίαση των διατάξεων της κείμενης νομοθεσίας ο Συνήγορος του Καταναλωτή, καλεί την ΔΕΗ να μην προβεί σε χρέωση με 1 ευρώ των έγχαρτων λογαριασμών αλλά, αντιθέτως, να προχωρήσει στη μείωση κατά 1 ευρώ κάθε λογαριασμού κατανάλωσης, εφόσον ο πελάτης/καταναλωτής επιλέξει την ηλεκτρονική αποστολή έναντι της έγχαρτης.
