Η πρόσφατη ενεργειακή κρίση, αποτέλεσμα εν πολλοίς των γεωπολιτικών εντάσεων και ανακατατάξεων, που συντελούνται, αλλά και των υπερφιλόδοξων σε πολλές περιπτώσεις στόχων για την πράσινη μετάβαση που έχει υιοθετήσει η ΕΕ, έφερε στο προσκήνιο την ανάγκη της διεύρυνσης και του εκσυγχρονισμού της ευρωπαϊκής βιομηχανίας με επίκεντρο τις πράσινες τεχνολογίες, στο πλαίσιο μιας πιο ισορροπημένης παραγωγικής ανάπτυξης της οικονομίας.

Το έλλειμμα ανταγωνισμού της ελληνικής βιομηχανίας ως προς τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές, λόγω των παθογενειών και των χαρακτηριστικών μονοπωλίου της ελληνικής αγοράς, καθιστά την επίτευξη της επιδίωξης αυτής ακόμη πιο δύσκολη για τη χώρα μας.

Τα παλιά στερεότυπα για την ακαταλληλότητα της χώρας μας για βιομηχανική παραγωγή αποδείχθηκαν εντελώς λανθασμένα. Σήμερα οι εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων εισφέρουν στη χώρα σημαντικά μεγαλύτερο εισόδημα συγκριτικά με άλλους τομείς της οικονομίας.

Η ελληνική βιομηχανία πρέπει και μπορεί να προσφέρει πολύ περισσότερα στην ανάπτυξη, στην ποιοτική απασχόληση και στην αύξηση των εισοδημάτων, αρκεί να στηριχθεί από την πολιτεία υιοθετώντας τις πρακτικές που ακολουθούν οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.

Στο κείμενο του υπό αναθεώρηση ευρωπαϊκού κανονισμού για τη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (Electricity Market Design regulation 943/2019) αποτελεί πρώτη προτεραιότητα η προώθηση των πράσινων ΡΡΑs μεταξύ παραγωγών ΑΠΕ απ’ ευθείας με βιομηχανίες, χωρίς μεσάζοντες.

Στην ίδια κατεύθυνση φαίνεται ότι η μόνη βιώσιμη λύση που απομένει στις ελληνικές βιομηχανίες για να αντισταθμίσουν τον κίνδυνο από τις απότομες μεταβολές και τις μη ανταγωνιστικές τιμές της ελληνικής χονδρεμπορικής αγοράς, είναι η σύναψη μακροχρόνιων συμβάσεων, κατά κύριο λόγο με παραγωγούς ΑΠΕ (RES ΡΡΑ).

Σε αντίθεση με τη δραστηριοποίηση μόνο τεσσάρων μεγάλων παικτών στην ηλεκτροπαραγωγή από συμβατικές μονάδες (θερμικές και υδροηλεκτρικές ), η αγορά των ΑΠΕ εμφανίζει πληθώρα ανεξάρτητων παραγωγών.

Υπάρχει λοιπόν εν δυνάμει η προοπτική οι μεγάλες βιομηχανίες της χώρας να προμηθευτούν πράσινη ενέργεια σε χαμηλότερες τιμές από εκείνες, που διαμορφώνονται στην αγορά, συνάπτοντας μακροχρόνια ΡΡΑ με παραγωγούς ΑΠΕ για μεγάλο μέρος της κατανάλωσής τους.

Υπάρχουν όμως σημαντικά εμπόδια, που εμποδίζουν τις βιομηχανίες να συνάψουν ΡΡΑ σήμερα απ’ ευθείας με παραγωγούς ΑΠΕ. Παρατηρούμε μάλιστα ότι συνεχώς τίθενται και νέα εμπόδια. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η προσπάθεια του χρηματιστηρίου για δημιουργία πλατφόρμας για προώθηση των ΡΡΑς, προφανώς με τη μεσολάβηση των μεγάλων προμηθευτών, οι οποίοι θα αγοράζουν την πράσινη ενέργεια και θα την μεταπωλούν στις βιομηχανίες.

Προφανής στόχος είναι η διατήρηση του μονοπωλίου και στην πράσινη ενέργεια. Κάτι παρόμοιο είδαμε να συμβαίνει και στον τελευταίο διαγωνισμό για μπαταρίες στο δίκτυο με τις πολύ χαμηλές τιμές που διαμορφώθηκαν, ώστε να μη χαθεί ο έλεγχος της αγοράς εξισορρόπησης. Το ολιγοπώλιο θέλει να έχει σε όλους τους τομείς τον απόλυτο έλεγχο.

Τον Αύγουστο του 2022 με ΥΑ επανακαθορίστηκαν, ελπίζαμε για τελευταία φορά, οι προτεραιότητες στη λήψη όρων σύνδεσης στο δίκτυο του ΑΔΜΗΕ μονάδων ΑΠΕ, βάσει της οποίας δόθηκαν με προτεραιότητα όροι σύνδεσης για 6.000MW ΦΒ τους τελευταίους 12 μήνες. Έργα όμως, τα οποία δεν είναι γνωστό εάν θα υλοποιηθούν, που όμως δεσμεύουν σημαντικό ηλεκτρικό χώρο, χωρίς την παραμικρή υποχρέωση να συνάψουν ΡΡΑ με βιομηχανίες.

Και ενώ από τον Οκτώβριο θα ξεκινούσε η εξέταση των αιτήσεων παραγωγών ΑΠΕ για λήψη όρων σύνδεσης για έργα που έχουν δεσμευτεί ότι θα υπογράψουν ή έχουν υπογράψει ήδη ΡΡΑ με βιομηχανίες, επιχειρείται να σταματήσει η όλη διαδικασία με την αιτιολογία της έλλειψης ηλεκτρικού χώρου.

Προτείνεται μάλιστα στο εξής για να πάρουν όρους σύνδεσης τα έργα με ΦΒ θα πρέπει να συνοδεύονται με μπαταρίες. Παραμένει το ερώτημα γιατί η διαπίστωση αυτή έγινε μόλις θα έπαιρναν όρους τα ΡΡΑ των βιομηχανιών και όχι 6 μήνες πριν; Διαφαίνεται μάλιστα ότι οι νέοι διαγωνισμοί για ΦΒ με μπαταρίες δεν θα θέτουν αντίστοιχη υποχρέωση στους παραγωγούς σύναψης σύμβασης με βιομηχανίες.

Συντελείται προφανώς μια σημαντική ανατροπή της μέχρι σήμερα ακολουθούμενης πολιτικής για την προώθηση των ΡΡΑ παραγωγών ΑΠΕ με βιομηχανίες. Και αυτό γίνεται παρά το γεγονός, ότι είναι γνωστό, ότι μεγάλοι βιομηχανικοί όμιλοι έχουν ήδη υπογράψει ΡΡΑ με παραγωγούς ΦΒ δυναμικότητας 1.500MW περίπου και περιμένουν εδώ και ένα έτος να λάβουν όρους σύνδεσης, μια διαδικασία που όμως φαίνεται μέχρι στιγμής ότι ακυρώνεται χωρίς επαρκή αιτιολόγηση.

Στην ουσία τα ήδη υπογεγραμμένα ΡΡΑ, που περιλαμβάνουν έργα με ΦΒ τα οποία δεν έχουν πάρει όρους, δεν μπορούν να εκτελεστούν και ακυρώνονται στην πράξη, καθώς αυξάνεται σημαντικά αφενός η τιμή πώλησης της ενέργειας λόγω της προσθήκης της μπαταρίας, αφετέρου επιμηκύνεται ο χρόνος περάτωσης του έργου. Είναι σαφές ότι η συμφωνημένη τιμή ενός ΡΡΑ που αφορά ΦΒ με μπαταρία δεν θα είναι ανταγωνιστική ως προς τις τιμές ενέργειας που πληρώνουν οι ευρωπαίοι ανταγωνιστές μας.

Οι αρνητικές επιπτώσεις για τις βιομηχανίες θα είναι σημαντικές καθώς επίσης ανατρέπονται τα επιχειρηματικά τους σχέδια για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος τους, γεγονός το οποίο θα επηρεάσει αρνητικά τις εξαγωγές τους και τη συμμετοχή τους σε διεθνείς διαγωνισμούς.

Θα πρέπει να γίνει σαφές ότι για όσο χρονικό διάστημα δεν υπάρχει σημαντική αύξηση του φορτίου θα συνεχίζονται οι διακοπές στην λειτουργία των ΑΠΕ. Η δε αύξηση του φορτίου περνάει μέσα από την αντικατάσταση του φ.α στις βιομηχανίες με ηλεκτρική ενέργεια (electrification). Οι επενδύσεις αυτές όμως δεν μπορούν να ξεκινήσουν όσο οι βιομηχανίες δεν βλέπουν φως στο τούνελ, δηλαδή στήριξη από την πολιτεία ώστε να αντιμετωπίσουν το μη ανταγωνιστικό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας. Αντίθετα βλέπουν πισωγυρίσματα στα συμφωνημένα και συνεχή εμπόδια στη σύναψη ΡΡΑ.

Θεωρούμε επίσης ότι η υποχρεωτική προσθήκη μπαταριών σε όλα τα ΦΒ δεν θα λύσει το πρόβλημα της συμφόρησης, ούτε ο ΑΔΜΗΕ θα αποφύγει στο μέλλον τις περικοπές στην παραγωγή των ΑΠΕ, καθώς η φόρτιση των μπαταριών για δύο ώρες ή και τέσσερις ακόμη δεν επιφέρει ικανή αύξηση του φορτίου.

Η μείωση του φορτίου στις ώρες αιχμής και η αύξηση του φορτίου στις ώρες με ηλιοφάνεια μπορεί να επιτευχθεί πιο αποτελεσματικά με τη μετατόπιση/περικοπή ή ενεργοποίηση φορτίου.

Συγκεκριμένα οι χαλυβουργίες αφενός μπορούν να λειτουργούν όλες τις ώρες που παράγουν τα ΦΒ 200MW και να απορροφούν την παραγωγή τους, αφετέρου έχουν τη δυνατότητα να διακόπτουν τη

λειτουργία τους όποτε τους ζητηθεί κατά τη διάρκεια όλων των ωρών αιχμής, ενώ οι μπαταρίες για 2-4 ώρες μόνο αντίστοιχα.

Επίσης πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το υψηλότατο κόστος επένδυσης για τις μπαταρίες προφανώς θα μεταφερθεί ως σημαντική αύξηση στα τιμολόγια των απλών καταναλωτών.

Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να τεθεί σε προτεραιότητα ο σχεδιασμός μηχανισμού αποζημίωσης ισχύος για τις ευέλικτες βιομηχανίες, λαμβάνοντας υπόψη και τις σχετικές κατευθύνσεις του υπό αναθεώρηση ευρωπαϊκού κανονισμού λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ο οποίος προβλέπει τη θεσμοθέτηση μηχανισμών αποζημίωσης ευέλικτης ισχύος φορτίου και αποθήκευσης (non fossil flexibility).

Όλα τα ανωτέρω πρέπει να ληφθούν υπόψη από τους αρμόδιους πριν πάρουν την τελική τους απόφαση. Είναι σαφές ότι οι αρμόδιοι θα πρέπει να λάβουν τα μέτρα τους ώστε να μην ακυρωθούν τα ήδη υπογεγραμμένα πράσινα ΡΡΑ παραγωγών με βιομηχανίες.

Ως εκ τούτου βάσει των ανωτέρω, εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα που να εξασφαλίζουν ανταγωνιστικό κόστος ενέργειας για τις βιομηχανίες της χώρας, πολλές από αυτές, ατενίζοντας με αβεβαιότητα το άμεσο μέλλον λόγω και της επερχόμενης ύφεσης στην Ευρώπη, να εξετάζουν το ενδεχόμενο περαιτέρω μείωσης της παραγωγής τους.

*O Αντώνης Κοντολέων είναι Πρόεδρος του ΔΣ της Ένωσης Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας

www.worldenergynews.gr