Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, σε συνδυασμό με την ταχεία επανεκκίνηση των οικονομιών μετά την πανδημία, έφεραν την Ευρώπη αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη ενεργειακή κρίση από τη δεκαετία του 1970. Ένα σοκ πρωτοφανούς εύρους και πολυπλοκότητας, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, που δοκίμασε τις αντοχές των οικονομιών και της κοινωνίας.
Έναν χρόνο μετά και με τον πόλεμο να μη δείχνει σημάδια ύφεσης, η κρίση συνεχίζει να είναι μαζί μας, αλλά μπορούμε να αισθανόμαστε αισιόδοξοι ότι τα χειρότερα είναι πίσω μας. Αυτό αποτυπώνεται πρώτα και κύρια στην πτώση του κόστους του φυσικού αερίου, η τιμή του οποίου κινούνται πλέον σταθερά κάτω των 50 €/MWh, στον βασικό ευρωπαϊκό κόμβο διαπραγμάτευσης (TTF).
Οι λόγοι αυτής της αποκλιμάκωσης δεν είναι άλλοι από τη μείωση της ζήτησης περισσότερο από 20% τους τελευταίους μήνες, μαζί με την υψηλή πληρότητα των αποθηκών που διατηρείται ακόμα σε επίπεδα άνω του 60%, τον ήπιο χειμώνα, αλλά και την αδιάλειπτη τροφοδοσία της Ευρώπης με LNG. Η τελευταία, μάλιστα, περιόρισε δραστικά την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο, από 46% των ετήσιων αναγκών της το 2021, σε μόλις 9% το 2022 και όπως όλα δείχνουν, σε μόνιμη βάση.
Ήδη δέκα νέοι τερματικοί σταθμοί LNG, αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία μέχρι το τέλος του έτους στην Ευρώπη, σύμφωνα με την S&P Global, οι οποίοι θα αυξήσουν σημαντικά τις δυνατότητες υποδοχής και επαναεριοποίησης της γηραιάς ηπείρου, αμβλύνοντας τα προβλήματα συμφόρησης που παρουσιάστηκαν τους προηγούμενους μήνες. Παράλληλα, η ολοκλήρωση μιας πρόσθετης δυναμικότητας εξαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου ύψους 200 δισ. κυβικών μέτρων τον χρόνο παγκοσμίως έως το 2024, θα είναι αρκετή για να αντικαταστήσει πλήρως και οριστικά τις εξαγωγές της Ρωσίας.
Σήμερα η Ευρώπη εισάγει περισσότερο LNG από ότι εισήγαγε ποτέ ρωσικό αέριο και η Ρωσία δεν έχει πλέον τη δύναμη να την εκβιάζει με όπλο την ενέργεια. Με βάση αυτά τα δεδομένα αλλά και το πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου που αποφάσισαν τα κράτη μέλη της ΕΕ το προηγούμενο διάστημα, κατόπιν πιέσεων του πρωθυπουργού, Κ. Μητσοτάκη, είναι σχεδόν απίθανο να δούμε ξανά ύψη τιμών σαν το εξωφρενικό 340 €/MWh του περυσινού Αυγούστου.
Η πτώση στο κόστος του φυσικού αερίου αντανακλάται, έστω με καθυστέρηση και στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, ανακουφίζοντας ταυτόχρονα και τον κρατικό προϋπολογισμό, αφού πλέον χρειάζονται να καταβληθούν σημαντικά χαμηλότερα ποσά για να στηριχθούν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις.
Εδώ όμως η κρίση έφερε στην επιφάνεια και ορισμένες ασυμμετρίες στην αρχιτεκτονική της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (Target Model) που σχετίζονται με το λεγόμενο marginal cost pricing, την τιμολόγηση δηλαδή με βάση την ακριβότερη μονάδα παραγωγής. Έτσι, ενώ το φυσικό αέριο συμμετέχει μόνο κατά 40% (κατά μέσο όρο) στο εγχώριο ενεργειακό μείγμα, καθορίζει την ημερήσια χρηματιστηριακή τιμή για το σύνολο του μείγματος. Γεγονός που έχει ακόμα μεγαλύτερο αντίκτυπο στη χώρα μας όπου σχεδόν το 100% του παραγόμενου ρεύματος διαπραγματεύεται στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, μακράν το υψηλότερο στην Ευρώπη.
Το πρόβλημα αυτό ωστόσο μπορεί να αντιμετωπιστεί αν ακολουθήσουμε πιο γρήγορα το παράδειγμα των περισσοτέρων χωρών της ΕΕ όπου το μεγαλύτερο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας διευθετείται μέσω μακροχρόνιων συμβολαίων μεταξύ παραγωγών και παρόχων ή μεγάλων καταναλωτών, με σταθερές τιμές που προσφέρουν ασφάλεια.
Τι έφερε η κρίση
Σε κάθε περίπτωση, η κρίση κατέστησε αναγκαία τη λήψη μιας σειράς έκτακτων μέτρων τα οποία αναμφίβολα βοήθησαν στην εξισορρόπηση των αγορών και τη στήριξη των καταναλωτών. Θα πρέπει όμως να προσέξουμε ώστε να μην εξαρτηθούμε πολύ από αυτά.
Μακροπρόθεσμα, είναι σημαντικό να αναπτύξουμε ένα πιο βιώσιμο και ανθεκτικό ενεργειακό σύστημα ικανό να αντέξει τους μελλοντικούς κλυδωνισμούς. Αυτό θα απαιτήσει, ασφαλώς, περισσότερες επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια, αλλά και στο φυσικό αέριο., το οποίο όσο και αν βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα το τελευταίο διάστημα, δεν έπαψε να αποτελεί μια αξιόπιστη, αποδοτική και περιβαλλοντικά φιλική (σε σχέση με όλα τα άλλα συμβατικά καύσιμα) μορφή ενέργειας πάνω στην οποία βασίστηκε η ανάπτυξη της Ευρώπης μεταπολεμικά. Κυρίως όμως, παραμένει κρίσιμος και αναντικατάστατος κρίκος της ενεργειακής μετάβασης, ως απαραίτητο συμπλήρωμα των ΑΠΕ που εξομαλύνει τις διακυμάνσεις στην παραγωγή τους.
Θα συνεχίσει επομένως να είναι σημαντικό τμήμα του ενεργειακού μας μείγματος για πολλά χρόνια ακόμα, ενώ οι επενδύσεις για την αύξηση της παραγωγής και της διανομής του που ήδη υλοποιούνται σε όλον τον κόσμο επαναφέρουν σταδιακά το κόστος του στα (χαμηλά) ιστορικά επίπεδα. Αν μάλιστα αυτές οι επενδύσεις είχαν ξεκινήσει πιο νωρίς, ώστε η προσφορά φυσικού αερίου διεθνώς να συμβαδίζει με την αυξανόμενη ζήτηση, η τρέχουσα κρίση θα ήταν πολύ λιγότερο οξεία και επίπονη για τις οικονομίες.
Αν λοιπόν θέλουμε να αποφύγουμε αντίστοιχα φαινόμενα στο μέλλον θα πρέπει ασφαλώς να επιταχύνουμε τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, εξασφαλίζοντας όμως στο μεσοδιάστημα, ότι υπάρχει η επαρκής και από διαφορετικές πηγές, τροφοδοσία με φυσικό αέριο που θα την υποστηρίξει.
Ο πρωταγωνιστικός ρόλος της ΔΕΠΑ Εμπορίας
Αυτόν ακριβώς τον διττό στόχο υπηρετεί ο αναπτυξιακός σχεδιασμός της ΔΕΠΑ Εμπορίας όλο αυτό το διάστημα. Η εταιρεία μας πρωταγωνιστεί σε μια σειρά από στρατηγικά διεθνή έργα, όπως ο αγωγός IGB και ο Τερματικός Σταθμός LNG Αλεξανδρούπολης τα οποία αφενός διαφοροποιούν τις πηγές και τις οδεύσεις εφοδιασμού και θωρακίζουν την ενεργειακή ασφάλεια της Ελλάδας και αφετέρου, την αναβαθμίζουν σε ευρωπαϊκό hub φυσικού αερίου.
Και παράλληλα, υλοποιούμε ένα μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ισχύος άνω των 700 MW σε όλη την επικράτεια, με στόχο σύντομα να ξεπεράσουμε το 1 GW.
Την ίδια στιγμή, έχοντας ήδη ισχυρή παρουσία στη λιανική αγορά, μέσω της θυγατρικής μας, Φυσικό Αέριο – Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας, εισερχόμαστε και στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Σε συνεργασία με τη ΔΕΗ και την Damco Energy, προχωράμε άμεσα στην κατασκευή μιας σύγχρονης μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ισχύος 840 MW, με καύσιμο φυσικό αέριο, στην Αλεξανδρούπολη.
Χάρη σε αυτόν τον σχεδιασμό που σήμανε τη μετατροπή της ΔΕΠΑ Εμπορίας σε μια σύγχρονη ενεργειακή εταιρεία με υψηλή καθετοποίηση, μπορέσαμε αυτούς τους κρίσιμους μήνες της κρίσης να στηρίξουμε τα νοικοκυριά με περισσότερα από 180 εκατ. ευρώ απορροφώντας σημαντικό μέρος των διεθνών ανατιμήσεων στο φυσικό αέριο και παράλληλα, να εγγυηθούμε την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας.
*Ο Κωνταντίνος Ξιφαράς είναι ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΠΑ Εμπορίας
www.worldenergynews.gr
