Οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη από την κινητροδότηση για την ευελιξία της τελικής κατανάλωσης ρεύματος και φυσικού αερίου
Με δεδομένο ότι η επιτυχία της ενεργειακής μετάβασης «περνά» αναγκαστικά και από τους τελικούς καταναλωτές, οι «έξυπνοι» μετρητές θεωρούνται παγκοσμίως αναπόσπαστο συστατικό στοιχείο των τεχνολογιών που θα προικίσουν με «ευφυΐα» τα δίκτυα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και αερίου, στον δρόμο για την οικονομία χαμηλών ρύπων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ενεργειακή αποδοτικότητα, που είναι βασικός πυλώνας του ενεργειακού μετασχηματισμού, αφού σύμφωνα με μελέτες η αποτύπωση του ενεργειακού προφίλ σε πραγματικό χρόνο, αλλά και του ιστορικού κατανάλωσης, μπορεί να μειώσει την κατανάλωση ενός νοικοκυριού ή επιχείρησης έως και 10%. Επίσης, η χρήση των «έξυπνων» μετρητών θα απελευθερώσει πόρους από τους διαχειριστές των δικτύων διανομής, αφού για παράδειγμα καταργεί τη φυσική καταμέτρηση των καταναλώσεων, δίνοντάς τους τη δυνατότητα για καλύτερο έλεγχο και εποπτεία των υποδομών τους.
Στην περίπτωση του ηλεκτρισμού, ένα σημαντικό πλεονέκτημα είναι όμως και η μείωση της αξίας ρεύματος, καθώς τα «έξυπνα» ρολόγια θα ανοίξουν τον δρόμο για δραστική περικοπή των ρευματοκλοπών. Μία προοπτική που ενισχύει τους λόγους για τους οποίους, σύμφωνα με δηλώσεις της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το roll-out των «έξυπνων» μετρητών από τον ΔΕΔΔΗΕ στις 7,5 εκατ. περίπου παροχές χαμηλής τάσης περιλαμβάνεται στα έργα που έχει καταθέσει το υπουργείο, προκειμένου να ενταχθούν στο εθνικό σχέδιο για απορρόφηση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μάλιστα, σε περίπτωση που «κλειδώσει» η χρηματοδότηση του πρότζεκτ, τότε θα είναι δυνατή η άμεση διεξαγωγή του διαγωνισμού και η δρομολόγηση υλοποίησης του έργου.
Τα πλάνα των ΕΔΑ και ΔΕΔΑ
Ευφυΐα πρόκειται να αποκτήσουν όμως και τα δίκτυα διανομής αερίου, με δεδομένο ότι η ΕΔΑ Θεσσαλονίκης-Θεσσαλίας (ΕΔΑ ΘΕΣΣ) δρομολογεί την αντικατάσταση των συμβατικών μετρητών με «έξυπνους» στις περιοχές όπου δραστηριοποιείται, προβλέποντας στα 3,7 εκατ. ευρώ τη σχετική επένδυση. Με τον ίδιο τρόπο, τα επόμενα χρόνια αναμένεται να γίνει πιο αποτελεσματική η χρήση του φυσικού αερίου και στο Λεκανοπέδιο, καθώς το αναπτυξιακό πλάνο της ΕΔΑ Αττικής για την επόμενη πενταετία προβλέπει τόσο την κατασκευή νέων, έξυπνων δικτύων, όσο και την εγκατάσταση ευφυών μετρητών.
Με σκοπό τη διαρκή παρακολούθηση της λειτουργίας των δικτύων της, ώστε να διασφαλίζεται η αδιάλειπτη και ασφαλής διανομή του φυσικού αερίου στην ελληνική περιφέρεια, η ΔΕΔΑ τοποθετεί αποκλειστικά «έξυπνους» μετρητές σε όλους τους καταναλωτές οι οποίοι τροφοδοτούνται από τα δίκτυά της. Οι ψηφιακοί μετρητές ελέγχονται απομακρυσμένα, με ασφαλή τρόπο, μέσω της διασύνδεσής τους με πλατφόρμα τεχνολογίας Internet-of-Things (IoT). Έτσι, από τη μια μεριά οι πελάτες της εταιρείας μπορούν να ελέγχουν ανά πάσα στιγμή και με ακρίβεια την κατανάλωσή τους, ενώ η ΔΕΔΑ έχει τη δυνατότητα να ελέγχει απομακρυσμένα και επίσης σε πραγματικό χρόνο την κατάσταση των υποδομών της.
Δυναμική τιμολόγηση
Ο ρόλος των «έξυπνων» μετρητών στο νέο ενεργειακό «τοπίο» πηγάζει από το γεγονός ότι είναι η απολύτως απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή (hardware) πάνω στην οποία μπορεί να αναπτυχθεί το αναγκαίο «software» για την ενεργειακή μετάβαση. Το «software» αυτό θα είναι νέας μορφής συμβόλαια ανάμεσα στους παραγωγούς και τους πελάτες τους, που θα προωθήσουν πιο «ενεργά» μοντέλα χρήσης των ενεργειακών προϊόντων και τα οποία δεν μπορούν να υλοποιηθούν με τα συμβατικά «ρολόγια».
Ο λόγος για τα συμβόλαια δυναμικής τιμολόγησης (time-of-use tariffs), η απλούστερη εκδοχή των οποίων έχει τη μορφή πολυζωνικών χρεώσεων, με τις τιμές να αυξομειώνονται ανά χρονικές περιόδους μέσα στην ημέρα, ανάλογα με τη διακύμανση της ζήτησης. Σε πολλές χώρες, εφαρμόζονται ακόμη πιο εξελιγμένα μοντέλα τιμολόγησης, όπου οι χρεώσεις ανά ώρα προσδιορίζονται σε πραγματικό χρόνο, και με τιμές που αντανακλούν το κόστος παραγωγής και προμήθειας.
Ανεξάρτητα από τον τρόπο εφαρμογής, τα συμβόλαια δυναμικής τιμολόγησης παρέχουν απτό οικονομικό κίνητρο στους καταναλωτές για εξοικονόμηση. Έτσι, σύμφωνα με μελέτη του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA), στις ΗΠΑ έχουν περιορισθεί κατά 5% οι λιανικές πωλήσεις ηλεκτρικής ενέργειας από το 2015, όταν ξεκίνησαν να εφαρμόζονται οι time-of-use tariffs.
Την ίδια στιγμή, ο νέος αυτός τύπος συμβολαίων εισάγει ουσιαστικά έναν έμμεσο μηχανισμό απόκρισης της ζήτησης (demand response). Ως συνέπεια, περιορίζει τις αιχμές ζήτησης, «μεταφέροντας» ένα μέρος της κατανάλωσης σε άλλα χρονικά διαστήματα. Κάτι που έχει ως συνέπεια την εξοικονόμηση πόρων από τις αναβαθμίσεις των δικτύων, οι οποίες δεν χρειάζεται πλέον να αντεπεξέρχονται σε ολοένα μεγαλύτερες καταναλώσεις.
Ο ρόλος των prosumer
Στην περίπτωση του ηλεκτρισμού, η ευελιξία στη ζήτηση θα διαδραματίσει άμεσα πιο καταλυτικό ρόλο, καθώς για να ελαχιστοποιηθούν οι περικοπές των ΑΠΕ, είναι απαραίτητο η κατανάλωση να προσαρμοστεί όσο το δυνατόν περισσότερο στα δεδομένα της υψηλής συμμετοχής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή και, κατά συνέπεια, στη διαλείπουσα φύση των ΑΠΕ. Μάλιστα, με δεδομένο ότι προοδευτικά ένα ολοένα μεγαλύτερο μέρος των οικιακών ενεργειακών αναγκών θα καλύπτεται μέσω ηλεκτρισμού, όπως η ψύξη-θέρμανση και η φόρτιση των ηλεκτρικών Ι.Χ., οι «έξυπνοι» μετρητές θα γίνουν η βάση για τα «έξυπνα» σπίτια του μέλλοντος, με αυτοματισμούς που θα επιτρέψουν στον οικιακό τομέα να συμβάλει σε σημαντικό βαθμό στην ενεργειακή μετάβαση.
Τα «έξυπνα» σπίτια δεν προορίζονται όμως μόνο για ενεργητικούς καταναλωτές, αλλά και για μικροπαραγωγούς ρεύματος (prosumer) – με τους «έξυπνους» μετρητές και σε αυτή την περίπτωση να αποτελούν την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή για την ανταλλαγή ενέργειας ανάμεσα στο σύστημα και τις κατοικίες. Έτσι, θα ανοίξουν τον δρόμο στη διεύρυνση της αποκεντρωμένης ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ, με την εγκατάσταση σε μεγάλο αριθμό απο κατοικίες φωτοβολταϊκών συστημάτων, μικρών ανεμογεννητριών ή μικρών συστημάτων συμπαραγωγής ηλεκτρισμού-θερμότητας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ενεργειακή αποδοτικότητα, που είναι βασικός πυλώνας του ενεργειακού μετασχηματισμού, αφού σύμφωνα με μελέτες η αποτύπωση του ενεργειακού προφίλ σε πραγματικό χρόνο, αλλά και του ιστορικού κατανάλωσης, μπορεί να μειώσει την κατανάλωση ενός νοικοκυριού ή επιχείρησης έως και 10%. Επίσης, η χρήση των «έξυπνων» μετρητών θα απελευθερώσει πόρους από τους διαχειριστές των δικτύων διανομής, αφού για παράδειγμα καταργεί τη φυσική καταμέτρηση των καταναλώσεων, δίνοντάς τους τη δυνατότητα για καλύτερο έλεγχο και εποπτεία των υποδομών τους.
Στην περίπτωση του ηλεκτρισμού, ένα σημαντικό πλεονέκτημα είναι όμως και η μείωση της αξίας ρεύματος, καθώς τα «έξυπνα» ρολόγια θα ανοίξουν τον δρόμο για δραστική περικοπή των ρευματοκλοπών. Μία προοπτική που ενισχύει τους λόγους για τους οποίους, σύμφωνα με δηλώσεις της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το roll-out των «έξυπνων» μετρητών από τον ΔΕΔΔΗΕ στις 7,5 εκατ. περίπου παροχές χαμηλής τάσης περιλαμβάνεται στα έργα που έχει καταθέσει το υπουργείο, προκειμένου να ενταχθούν στο εθνικό σχέδιο για απορρόφηση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μάλιστα, σε περίπτωση που «κλειδώσει» η χρηματοδότηση του πρότζεκτ, τότε θα είναι δυνατή η άμεση διεξαγωγή του διαγωνισμού και η δρομολόγηση υλοποίησης του έργου.
Τα πλάνα των ΕΔΑ και ΔΕΔΑ
Ευφυΐα πρόκειται να αποκτήσουν όμως και τα δίκτυα διανομής αερίου, με δεδομένο ότι η ΕΔΑ Θεσσαλονίκης-Θεσσαλίας (ΕΔΑ ΘΕΣΣ) δρομολογεί την αντικατάσταση των συμβατικών μετρητών με «έξυπνους» στις περιοχές όπου δραστηριοποιείται, προβλέποντας στα 3,7 εκατ. ευρώ τη σχετική επένδυση. Με τον ίδιο τρόπο, τα επόμενα χρόνια αναμένεται να γίνει πιο αποτελεσματική η χρήση του φυσικού αερίου και στο Λεκανοπέδιο, καθώς το αναπτυξιακό πλάνο της ΕΔΑ Αττικής για την επόμενη πενταετία προβλέπει τόσο την κατασκευή νέων, έξυπνων δικτύων, όσο και την εγκατάσταση ευφυών μετρητών.
Με σκοπό τη διαρκή παρακολούθηση της λειτουργίας των δικτύων της, ώστε να διασφαλίζεται η αδιάλειπτη και ασφαλής διανομή του φυσικού αερίου στην ελληνική περιφέρεια, η ΔΕΔΑ τοποθετεί αποκλειστικά «έξυπνους» μετρητές σε όλους τους καταναλωτές οι οποίοι τροφοδοτούνται από τα δίκτυά της. Οι ψηφιακοί μετρητές ελέγχονται απομακρυσμένα, με ασφαλή τρόπο, μέσω της διασύνδεσής τους με πλατφόρμα τεχνολογίας Internet-of-Things (IoT). Έτσι, από τη μια μεριά οι πελάτες της εταιρείας μπορούν να ελέγχουν ανά πάσα στιγμή και με ακρίβεια την κατανάλωσή τους, ενώ η ΔΕΔΑ έχει τη δυνατότητα να ελέγχει απομακρυσμένα και επίσης σε πραγματικό χρόνο την κατάσταση των υποδομών της.
Δυναμική τιμολόγηση
Ο ρόλος των «έξυπνων» μετρητών στο νέο ενεργειακό «τοπίο» πηγάζει από το γεγονός ότι είναι η απολύτως απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή (hardware) πάνω στην οποία μπορεί να αναπτυχθεί το αναγκαίο «software» για την ενεργειακή μετάβαση. Το «software» αυτό θα είναι νέας μορφής συμβόλαια ανάμεσα στους παραγωγούς και τους πελάτες τους, που θα προωθήσουν πιο «ενεργά» μοντέλα χρήσης των ενεργειακών προϊόντων και τα οποία δεν μπορούν να υλοποιηθούν με τα συμβατικά «ρολόγια».
Ο λόγος για τα συμβόλαια δυναμικής τιμολόγησης (time-of-use tariffs), η απλούστερη εκδοχή των οποίων έχει τη μορφή πολυζωνικών χρεώσεων, με τις τιμές να αυξομειώνονται ανά χρονικές περιόδους μέσα στην ημέρα, ανάλογα με τη διακύμανση της ζήτησης. Σε πολλές χώρες, εφαρμόζονται ακόμη πιο εξελιγμένα μοντέλα τιμολόγησης, όπου οι χρεώσεις ανά ώρα προσδιορίζονται σε πραγματικό χρόνο, και με τιμές που αντανακλούν το κόστος παραγωγής και προμήθειας.
Ανεξάρτητα από τον τρόπο εφαρμογής, τα συμβόλαια δυναμικής τιμολόγησης παρέχουν απτό οικονομικό κίνητρο στους καταναλωτές για εξοικονόμηση. Έτσι, σύμφωνα με μελέτη του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA), στις ΗΠΑ έχουν περιορισθεί κατά 5% οι λιανικές πωλήσεις ηλεκτρικής ενέργειας από το 2015, όταν ξεκίνησαν να εφαρμόζονται οι time-of-use tariffs.
Την ίδια στιγμή, ο νέος αυτός τύπος συμβολαίων εισάγει ουσιαστικά έναν έμμεσο μηχανισμό απόκρισης της ζήτησης (demand response). Ως συνέπεια, περιορίζει τις αιχμές ζήτησης, «μεταφέροντας» ένα μέρος της κατανάλωσης σε άλλα χρονικά διαστήματα. Κάτι που έχει ως συνέπεια την εξοικονόμηση πόρων από τις αναβαθμίσεις των δικτύων, οι οποίες δεν χρειάζεται πλέον να αντεπεξέρχονται σε ολοένα μεγαλύτερες καταναλώσεις.
Ο ρόλος των prosumer
Στην περίπτωση του ηλεκτρισμού, η ευελιξία στη ζήτηση θα διαδραματίσει άμεσα πιο καταλυτικό ρόλο, καθώς για να ελαχιστοποιηθούν οι περικοπές των ΑΠΕ, είναι απαραίτητο η κατανάλωση να προσαρμοστεί όσο το δυνατόν περισσότερο στα δεδομένα της υψηλής συμμετοχής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή και, κατά συνέπεια, στη διαλείπουσα φύση των ΑΠΕ. Μάλιστα, με δεδομένο ότι προοδευτικά ένα ολοένα μεγαλύτερο μέρος των οικιακών ενεργειακών αναγκών θα καλύπτεται μέσω ηλεκτρισμού, όπως η ψύξη-θέρμανση και η φόρτιση των ηλεκτρικών Ι.Χ., οι «έξυπνοι» μετρητές θα γίνουν η βάση για τα «έξυπνα» σπίτια του μέλλοντος, με αυτοματισμούς που θα επιτρέψουν στον οικιακό τομέα να συμβάλει σε σημαντικό βαθμό στην ενεργειακή μετάβαση.
Τα «έξυπνα» σπίτια δεν προορίζονται όμως μόνο για ενεργητικούς καταναλωτές, αλλά και για μικροπαραγωγούς ρεύματος (prosumer) – με τους «έξυπνους» μετρητές και σε αυτή την περίπτωση να αποτελούν την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή για την ανταλλαγή ενέργειας ανάμεσα στο σύστημα και τις κατοικίες. Έτσι, θα ανοίξουν τον δρόμο στη διεύρυνση της αποκεντρωμένης ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ, με την εγκατάσταση σε μεγάλο αριθμό απο κατοικίες φωτοβολταϊκών συστημάτων, μικρών ανεμογεννητριών ή μικρών συστημάτων συμπαραγωγής ηλεκτρισμού-θερμότητας.
Δεκέμβριος 2020 - www.worldenergynews.gr
