Eνα νέο ενεργειακό τοπίο διαμορφώνει και στην Ελλάδα η ενεργειακή κρίση που δρομολόγησε όχι μόνο την πλήρη απεξάρτηση της Ευρώπης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα αλλά και την σημαντική αποδυνάμωση της Ρωσίας στην παγκόσμια γεωπολιτική σκηνή. Οι ρωσικές διακοπές φυσικού αερίου την περασμένη χρονιά δεκαπενταπλασίασαν τις τιμές φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος και σύμφωνα με την Εκθεση του ΔΝΤ που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2022, το συνολικό κόστος από αυτές τις αυξήσεις που επιμερίστηκε μεταξύ κυβερνήσεων, επιχειρήσεων και καταναλωτών έφτασε στο 1 τρις, ευρώ ή στο 6% του ΑΕΠ της Ευρώπης.
Οι επιπτώσεις σε επίπεδο τιμών είναι η μία παράμετρος του νέου σκηνικού που διαμορφώνεται στην ενεργειακή αγορά και επί του παρόντος τουλάχιστον η αποκλιμάκωση των τελευταίων μηνών δείχνει να συνεχίζεται αν και είναι κοινή η εκτίμηση ότι δεν πρόκειται να επιστρέψουν στα προς κρίσης επίπεδα. Η δεύτερη και σημαντικότερη είναι η αναδιομόρφωση της παγκόσμιας ενεργειακής αγοράς, καθώς συρρικνώνεται σημαντικά το μερίδιο ενός από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και εξαγωγείς ενέργειας, ανατρέποντας δεδομένα δεκαετιών. Κατά τα τελευταία είκοσι έτη η Ρωσία έχει υπάρξει συστηματικά η μεγαλύτερη χώρα εξαγωγός φυσικού αερίου στον κόσμο, η τρίτη μεγαλύτερη εξαγωγός άνθρακα. Βάσει στοιχείων του BP Statistical Review of World Energy το 2021 η Ρωσία εξήγαγε συνολικά 241,3 Δις Κυβικά Μέτρα/Έτος (ΔΚΜ/Ε) φυσικού αερίου αναλογώντας στο 19,76% των παγκοσμίων εξαγωγών ΦΑ, την τρίτη καλύτερη επίδοση της ιστορίας της, εκ των οποίων τα 146,7 ΔΚΜ/Ε ή μόλις το 60,8% κατευθυνόταν στην ΕΕ.
Εύλογα μπορεί να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος των ανακατατάξεων παγκοσμίως και ιδιαίτερα στην Ευρώπη, λόγω της υψηλής προ την κρίση εξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Για την Ελλάδα ο ενεργειακός τομέας έχει αρχίσει να γυρίζει ήδη σελίδα και να αναδιαμορφώνεται στη βάση τριών αξόνων: απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και ενίσχυση της ενεργειακής της αυτονομίας μέσω της επιτάχυνσης και της αναβάθμισης των στόχων για την διείσδυση των ΑΠΕ και της εξοικονόμησης ενέργειας και της διερεύνησης των περιοχών Κρήτης και Ιονίου για την ύπαρξη δυνητικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Η αξιοποίηση της γεωγραφικής της θέσης για την μεταφορά ενεργειακών πόρων προς την Ευρώπη, από νέες πηγές της Ασίας και της Αφρικής αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για την ενίσχυση του ρόλου της Ελλάδας ως διαμετακομιστή και της θέσης της στο γεωστρατηγικό χάρτη της ευρύτερης περιοχής.
Hub φυσικού αερίου
Η ενεργειακή κρίση ανέδειξε αυτές τις δυνατότητες της χώρας.Οι εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσας αποτέλεσαν βασικό κόμβο για την υποκατάσταση ρωσικού αερίου των βαλκανικών αγορών με LNG από τις ΗΠΑ , την Αλγερία , την Νιγηρία, την Αίγυπτο κά παραγωγούς. Ο Τερματικός Σταθμός LNG της Ρεβυθούσας (σημείο εισόδου Αγ. Τριάδα) αποτέλεσε την κύρια πύλη εισόδου φυσικού αερίου στη χώρα για το 2022, καλύπτοντας το 44,2% του συνόλου των εισαγωγών, λαμβάνοντας για πρώτη φορά 78 φορτία από 10 χώρες. Οι εισαγωγές LNG από τις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 63,55%, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 50% του συνόλου των εισαγωγών LNG στη χώρα. Οι εξαγωγές φυσικού αερίου αυξήθηκαν 288,68%, σχεδόν τριπλάσιες από το 2021.
Ο εξαγωγικός ρόλος του ελληνικού συστήματος αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω με την ολοκλήρωση των τεσσάρων επενδυτικών σχεδίων για νέα FSRU. Mέσα στο 2023 ολοκληρώνεται το FSRU Αλεξανδρούπολης με δυναμικότητα 8,3 δισ. κ.μ. αερίου ετησίως και αποθηκευτική ικανότητα 170.000 κ.μ. υγροποιημένου φυσικού αερίου και ακολουθούν στα αμέσως επόμενα έτη τα δύο νέα FSRU «Διώρυγα Gas» και “ΑRGO” που έχουν δρομολογήσει η Motor Oil και η Mediterranean Gaς αντίστοιχα. Για τη στήριξη αυτού του ρόλου της χώρας ο ΔΕΣΦΑ έχει σχεδιάσει και εντάξει στο αναπτυξιακό του πρόγραμμα έργα για την ανάπτυξη της δυναμικότητας του εθνικού συστήματος μεταφοράς.
Οι διασυνδέσεις
Η ταχεία απεξάρτηση της Ευρώπης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα επιταχύνει και τα σχέδια για τη μεταφορά ¨πράσινης¨ ενέργειας από την Αφρική και την Μέση Ανατολή στην Ευρώπη και η Ελλάδα συμμετέχει σε αυτή την ¨πράσινη¨ κούρσα με τρία έργα διεθνών ηλεκτρικών διασυνδέσεων. Το έργο με τη μεγαλύτερη ωριμότητα είναι η διασύνδεση «GREGY – Elica Interconnector» που θα συνδέει την Ελλάδα με την Αίγυπτο και προωθεί ο ομιλος Κοπελούζου, καθώς ο ΑΔΜΗΕ τόνισε ότι η εναλλακτική πρόταση χρειάζεται αλλαγή πορείας και δεν μπορεί να περάσει από την Κρήτη. Παράλληλα υφίσταται και η ηλεκτρική διασύνδεση EuroAsia Interconnector που θα συνδέει το Ισραήλ με την Κύπρο και την Κρήτη.
ΑΠΕ : Ο κεντρικός άξονας
Oι αναβαθμισμένοι στόχοι για την διείσδυση των ΑΠΕ στο υπό αναθεώρηση ΕΣΕΚ αναμένεται να ενισχύσουν την κινητικότητα σε επιχειρηματικό και επενδυτικό πεδίο που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια. Δεδομένη θεωρείται η είσοδος νέων ξένων παιχτών στην αγορά καθώς μεγάλα επενδυτικά funds, όπως η Macquarie και το Fisrt Sentier που βολιδοσκοπούν τα χαρτοφυλάκια της Enel Green Power στην Ελλάδα και της Τέρνα Ενεργειακή. Ως ευκαιρία είδε η ΔΕΗ την ενεργειακή κρίση καθώς η έξοδος από την αγορά της Ρουμανίας της Enel άνοιξε το δρόμο για να κάνει τη μεγάλη κίνηση επέκτασης στην αγορά των Βαλκανίων. Η ολοκλήρωση της συμφωνίας με την Enel αναμένεται μέσα στο καλοκαίρι και όπως έχει επισημάνει κορυφαίος επιχειρηματίας του κλάδου, η συμφωνία αυτή βοηθάει πολύ όλες τις ελληνικές ενεργειακές εταιρίες που διαθέτουν την απαραίτητη εξωστρέφεια.
Λιανική και PPA
Στον τομέα της λιανικής αγοράς ο κλάδος κατάφερε στο σύνολό του να ανταπεξέλθει παρά το ισχυρό ταρακούνημα από τις υψηλές τιμές και καταλυτικό ρόλο σε αυτό έπαιξαν οι επιδοτήσεις που κατέστησαν βιώσιμο το λογαριασμό ρεύματος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις διασώζοντας και τη βιωσιμότητα των προμηθευτών. Ενισχυμένη από την κρίση βγήκε η Mytilineos η οποία ¨προσάρτησε στο άρμα της την Vatt +Volt . H ενεργειακή κρίση έχει επισπεύσει επίσης το άνοιγμα και στην Ελλάδα της αγοράς των PPas. Πιθανότατα να δούμε μέσα στο μήνα τα πρώτα PPAs μεταξύ μεγάλων ενεργοβόρων βιομηχανιών και της ΔΕΗ ενώ αναμένεται να οριστικοποιηθεί και πλήθος άλλων συμβάσεων μεταξύ παραγωγών ΑΠΕ και προμηθευτών ενέργειας.
www.worldenergynews.gr
