Η επανέναρξη των εξαγωγών πετρελαίου από την ημιαυτόνομη περιοχή του Κουρδιστάν στο κομμάτι του Ιράκ μέσω του αγωγού Ιράκ-Τουρκίας (ITP) προς το τουρκικό λιμάνι Τζεϊχάν συζητήθηκε λεπτομερώς την περασμένη εβδομάδα από τον Υπουργό Πετρελαίου του Ιράκ Hayan Abdul-Ghani και την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών της χώρας. Ανώτερη πηγή του ενεργειακού τομέα που συνεργάζεται στενά με το υπουργείο Πετρελαίου δήλωσε στο OilPrice.com, ότι οι ροές σταμάτησαν στις 25 Μαρτίου 2023 αφού το Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο (ICC) διέταξε την Τουρκία να καταβάλει στην Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση του Ιράκ (FGI) αποζημίωση ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ για μη εγκεκριμένες εξαγωγές πετρελαίου που οργανώθηκαν από την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) στο Ερμπίλ.
Το ICC είχε αποφανθεί ότι η Τουρκία είχε παραβιάσει τους όρους μιας συμφωνίας του 1973, επιτρέποντας τις εξαγωγές πετρελαίου από την περιοχή του Ιρακινού Κουρδιστάν χωρίς τη συγκατάθεση του FGI. Μεγάλα ζητήματα παραμένουν ακόμα μεταξύ των δύο πλευρών (του FGI και του KRG) και η αποκατάσταση των ροών πετρελαίου, μέσω του Κουρδιστάν, εξαρτάται από την πολιτική που θα ακολουθήσουν τις επόμενες ημέρες.
Στο επίκεντρο οποιασδήποτε νέας συμφωνίας μεταξύ των δύο μερών βρίσκεται η αρχική συμφωνία που είχε γίνει τον Νοέμβριο του 2014. Περιελάβανε την μεταφορά πετρελαίου που είχε παραχθεί στην περιοχή στον Κρατικό Οργανισμό Εμπορίας Πετρελαίου (SOMO) της ιρακινής κυβέρνησης για περαιτέρω εξαγωγή. Σε αντάλλαγμα η ιρακινή κυβέρνηση θα έστελνε στο ιρακινό Κουρδιστάν μια μηνιαία διασπορά κεφαλαίων από τον προϋπολογισμό της κεντρικής κυβέρνησης του Ιράκ. Πιο συγκεκριμένα, για το 2014 όπου θα ξεκινούσε να ισχύει η συμφωνία το 17% του προϋπολογισμού του FGI μετά από κρατικές δαπάνες θα δίνονταν, κατά τη διάρκεια του έτους, σε μηνιαία βάση σε αντάλλαγμα για την εξαγωγή έως και 550.000 βαρελιών πετρελαίου ημερησίως (bpd) από τα κοιτάσματα του ιρακινού Κουρδιστάν και το Κιρκούκ στη SOMO.
Το Υπουργικό Συμβούλιο της FGI διέταξε την KRG στις 5 Νοεμβρίου να μεταφέρει αμέσως την παραγωγή πετρελαίου της στη SOMO βασιζόμενη στην υπάρχουσα συμφωνία. Από την άλλη πλευρά, το υπουργικό συμβούλιο ανακοίνωσε ότι ενέκρινε ένα δημοσιονομικό μέτρο για την πληρωμή της KRG για το κόστος παραγωγής και μεταφοράς που προέκυψε σε αυτή τη διαδικασία και είχε ορίσει μια τιμή 16 $ ΗΠΑ ανά βαρέλι για τις διεθνείς εταιρείες πετρελαίου που δραστηριοποιούνται στο Ιρακινό Κουρδιστάν.
Τα προβλήματα ξεκίνησαν νωρίς
Μόλις τρεις μήνες μετά από αυτή τη συμφωνία, αμφότερες οι πλευρές ξεκίνησαν να κατηγορούν η μια την άλλη, με την KRG να κατηγορεί την FGI ότι δεν κατέβαλε το πλήρες ποσό που είχε υποσχεθεί, και η FGI κατηγορώντας την KRG ότι δεν προμήθευσε την πλήρη ποσότητα πετρελαίου που συμφωνήθηκε. Μετά από αυτό, τα πράγματα μεταξύ των δύο πλευρών χειροτέρεψαν προοδευτικά και από το 2017 και μετά αποδείχθηκαν κατακλυσμιαία. Πρώτος σταθμός ήταν η τεράστια ψήφος υπέρ της ανεξαρτησίας των Κούρδων τον Σεπτέμβριο, αλλά και η ίδια η βάση της συμφωνίας κρίθηκε άκυρη όταν η FGI και οι ιρανικές δυνάμεις ανέλαβαν τον έλεγχο των κοιτασμάτων πετρελαίου στο Κουρδιστάν και γύρω από το Κιρκούκ.
Το FGI υποστήριξε ότι τα πεδία του Κιρκούκ είχαν καταληφθεί παράνομα, καθώς ήταν υπό τον έλεγχο των Κούρδων από το 2014, όταν ο ιρακινός στρατός κατέρρευσε μπροστά στο Ισλαμικό Κράτος. Από εκείνο το σημείο και μετά, οποιασδήποτε διαπραγμάτευση για το FGI στη Βαγδάτη σχετική με τις εκταμιεύσεις του προϋπολογισμού προς την KRG βασίζονταν στο ποσοστό του πληθυσμού του Κουρδιστάν σε σχέση με τον συνολικό πληθυσμό του Ιράκ. Αυτό, σύμφωνα με το FGI, ήταν 12,67%, πολύ μακριά από το 17% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού μετά από κρατικές δαπάνες που ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της συμφωνίας του Νοεμβρίου 2014.
Η ανάμειξη της Ρωσίας
Το δεύτερο μεγάλο γεγονός ήταν η επακόλουθη ανάμειξη της Ρωσίας μεταξύ της KRG και της FGI, καθώς είχε ουσιαστικά αναλάβει τον πετρελαϊκό τομέα του Ιρακινού Κουρδιστάν στα τέλη του 2017. Η Ρωσία παρείχε στην KRG χρηματοδότηση 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων μέσω προθεσμιακών πωλήσεων πετρελαίου που θα καταβληθούν τα επόμενα τρία έως πέντε χρόνια. Έδειξε ενδιαφέρον για το 80% σε πέντε δυνητικά μεγάλα πετρελαϊκά μπλοκ στην περιοχή, ενώ παράλληλα απέκτησε το 60% της ιδιοκτησίας του ζωτικού αγωγού KRG μέσω της δέσμευσης να επενδύσει 1,8 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ για να αυξήσει την ικανότητά του σε ένα εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα.
Η Μόσχα θεώρησε ότι ήταν σε καλή θέση ώστε να αξιοποιήσει αυτή την παρουσία της σε αυτό το τμήμα της χώρας, ιδιαίτερα με τη σύναψη νέων συμφωνιών έρευνας και ανάπτυξης κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου με τη Βαγδάτη, ως μέρος του ρόλου της ως διαμεσολαβητής. Η Ρωσία όχι μόνο αμφισβήτησε το ποσοστό που εμπλέκεται στις πληρωμές του προϋπολογισμού, αλλά επέμεινε μέσω της KRG ότι οι ροές πετρελαίου που είχαν ανασταλεί.
Η γεωπολιτική σκακίερα
Το Ιρακινό Κουρδιστάν μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του Σεπτεμβρίου 2017 δεν υποστήριξε πλήρως την συμφωνία, ως ότου καταβληθούν τα τέλη διέλευσης του αγωγού και τα τέλη άντλησης στον ρωσικό πετρελαϊκό κολοσσό Rosneft. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, η εταιρεία είχε μερίδιο 60% στον αγωγό Κιρκούκ-Τσεϊχάν. Η Μόσχα ήθελε από την FGI να επανεξετάσει την απόφασή της για ακύρωση της εκχώρησης στη Rosneft από την KRG των πέντε τμημάτων εξερεύνησης στην κουρδική επικράτεια στα οποία είχε εξασφαλίσει μερίδιο 80%.
Τα κοιτάσματα αυτά εκτιμάται ότι έχουν συνολικά αποθέματα 3P 670 εκατομμυρίων βαρελιών. Καμία από αυτές τις βασικές παραμέτρους για το 2014 δεν συμφωνήθηκε ποτέ πλήρως και από τις δύο πλευρές, και αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο το FGI φαίνεται να έχει στραφεί οριστικά σε μια διαφορετική επίλυση του «κουρδικού προβλήματος», αφαιρώντας του κάθε ίχνος ανεξαρτησίας. Άλλος ένας λόγος είναι ότι ούτε η Ρωσία, ούτε η Κίνα επιθυμεί μια λύση μιας ημι εξαρτώμενης περιοχής με στενούς δεσμούς με την Δύση. Τελικά, στα σχέδιά τους είναι να διατηρήσουν ένα κράτος-πελάτη στην καρδιά της Μέσης Ανατολής που μαζί με το γειτονικό Ιράκ έχει τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο και σημαντική επιρροή στα σιιτικά ισλαμικά κράτη του πλανήτη.
Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία εντός 60 ημερών από τις διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν ξανά από τα 5 Νοεμβρίου, τότε, το ιρακινό υπουργικό συμβούλιο θα επιλέξει ένα διεθνές συμβουλευτικό μέρος χωρίς να επιστρέψει στις κουρδικές αρχές. Η FGI, βέβαια, δεν έχει κανένα απολύτως συμφέρον να συμφωνήσει σε οποιαδήποτε συμφωνία που εξουσιοδοτεί το Ιρακινό Κουρδιστάν με οποιονδήποτε τρόπο. Άλλωστε, οι ανεξάρτητες πωλήσεις πετρελαίου από την περιοχή θέτουν σε κίνδυνο τις ροές πετρελαίου που πρόκειται να σταλούν στη Βαγδάτη για να πουληθούν, και δεν υπάρχει κανένα πλεονέκτημα σε αυτό για το FGI. Η Βαγδάτη δεν θέλει να στείλει χρήματα ούτε στην περιοχή, καθώς αυτό θα καθυστερήσει την ένταξή της σε ένα ενοποιημένο Ιράκ.
www.worldenergynews.gr
