Μια διαμάχη που κρατάει από το 2014
Η επανέναρξη των εξαγωγών πετρελαίου από την ημιαυτόνομη περιοχή του ιρακινού Κουρδιστάν μέσω του αγωγού Ιράκ-Τουρκίας (ITP) προς το λιμάνι του Ceyhan συζητήθηκε λεπτομερώς την περασμένη εβδομάδα από τον υπουργό πετρελαίου του Ιράκ Hayan Abdul-Ghani και την κοινοβουλευτική επιτροπή οικονομικών της χώρας, δήλωσε στο Oil Price ανώτερη πηγή του ενεργειακού τομέα που συνεργάζεται στενά με το υπουργείο πετρελαίου του αραβικού κράτους.
Οι ροές αυτές σταμάτησαν στις 25 Μαρτίου 2023, αφού το Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο (ICC) διέταξε την Τουρκία να καταβάλει στην Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση του Ιράκ (FGI) στη Βαγδάτη αποζημίωση ύψους 1,5 δισεκατομμυρίου δολαρίων για μη εγκεκριμένες εξαγωγές πετρελαίου που οργανώθηκαν από την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) στο Ερμπίλ.
Το Επιμελητήριο είχε αποφανθεί τότε ότι η Τουρκία παραβίασε τους όρους μιας συμφωνίας του 1973, επιτρέποντας τις εξαγωγές πετρελαίου από την περιοχή του ιρακινού Κουρδιστάν χωρίς τη συγκατάθεση της FGI.
«Ωστόσο, ορισμένα μεγάλα ζητήματα παραμένουν μεταξύ των δύο πλευρών (της FGI και της KRG) και η αποκατάσταση των ροών πετρελαίου μέσω του Κουρδιστάν προς την Τουρκία εξαρτάται από το πώς θα αντιμετωπιστούν αυτά τις επόμενες ημέρες», πρόσθεσε.
Στο επίκεντρο οποιασδήποτε νέας συμφωνίας μεταξύ της FGI και της KRG βρίσκεται ακριβώς το ίδιο βασικό ζήτημα που δίεπε την αρχική συμφωνία του Νοεμβρίου 2014 μεταξύ των δύο πλευρών.
Η ουσία της διαμάχης
Αυτή όριζε ότι η περιοχή του ιρακινού Κουρδιστάν θα μεταβίβαζε ουσιαστικά το πετρέλαιο που παρήγαγε στον Κρατικό Οργανισμό Εμπορίας Πετρελαίου (SOMO) της ιρακινής κυβέρνησης, με αντάλλαγμα η ιρακινή κυβέρνηση να στέλνει στο Κουρδιστάν σε μηνιαία βάση κάποια συγκεκριμένα ποσά από τον προϋπολογισμό της κεντρικής κυβέρνησης.
Συγκεκριμένα, για το πρώτο έτος έναρξης ισχύος της συμφωνίας (2014), το 17% του προϋπολογισμού της FGI μετά τις κρατικές δαπάνες (περίπου 500 εκατ. δολάρια εκείνη την εποχή) θα διανέμονταν κατά τη διάρκεια του έτους σε μηνιαία βάση με αντάλλαγμα την οργάνωση από την KRG της εξαγωγής έως και 550.000 βαρελιών πετρελαίου ημερησίως (bpd) από τις πετρελαιοπηγές του ιρακινού Κουρδιστάν και το Κιρκούκ προς τον SOMO.
Μόλις τρεις μήνες μετά την έναρξη εκείνης της συμφωνίας, άρχισαν οι κατηγορίες και από τις δύο πλευρές, με την KRG να κατηγορεί την FGI ότι δεν κατέβαλε το πλήρες ποσό που είχε υποσχεθεί και την FGI να κατηγορεί την KRG ότι δεν προμήθευσε όλη την ποσότητα πετρελαίου που είχε συμφωνηθεί.
Έτος-ορόσημο το 2017
Μετά από αυτό, οι σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών χειροτέρεψαν σταδιακά και πήραν την κατιούσα το 2017 μετά από την τεράστια ψηφοφορία υπέρ της κουρδικής ανεξαρτησίας τον Σεπτέμβριο.
Μετά από αυτό, η ίδια η βάση της συμφωνίας κατέστη άκυρη, όταν η FGI και οι ιρανικές δυνάμεις ανέκτησαν τον έλεγχο των πετρελαιοπηγών στο Κουρδιστάν, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων πετρελαϊκών εγκαταστάσεων γύρω από το Κιρκούκ. Η FGI υποστήριξε ότι τα κοιτάσματα του Κιρκούκ είχαν καταληφθεί εξ αρχής παράνομα, καθώς βρίσκονταν υπό κουρδικό έλεγχο μόλις από το 2014, όταν ο ιρακινός στρατός κατέρρευσε πολεμώντας το Ισλαμικό Κράτος.
Από εκείνο το σημείο και μετά, το σημείο εκκίνησης κάθε διαπραγμάτευσης για την FGI στη Βαγδάτη σχετικά με τις εκταμιεύσεις του προϋπολογισμού προς την KRG ήταν ότι αυτές θα έπρεπε να συμφωνούν με το ποσοστιαίο μερίδιο του πληθυσμού του Κουρδιστάν στο συνολικό πληθυσμό του Ιράκ.
Αυτό, σύμφωνα με το FGI, ήταν 12,67% - πολύ μακριά από το 17% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού μετά τις κρατικές δαπάνες.
Παραμένουν οι ανησυχίες
Η κύρια ανησυχία για όποιον πιστεύει ότι είναι πιθανό να βρεθεί σύντομα μια λειτουργική λύση στο σημερινό αδιέξοδο των εξαγωγών του κουρδικού πετρελαίου είναι η διατύπωση της τροποποίησης του νόμου περί προϋπολογισμού που ανακοινώθηκε στις 5 Νοεμβρίου και αφορά την αποζημίωση της KRG.
Αναφέρει ξεκάθαρα ότι: «Το κόστος παραγωγής και μεταφοράς για κάθε πεδίο θα εκτιμηθεί δίκαια από μια διεθνή, ουδέτερη συμβουλευτική εταιρεία, όπως συμφωνήθηκε από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Πετρελαίου και το Υπουργείο Φυσικών Πόρων της KRG, εντός 60 ημερών από την ψήφιση του νόμου».
Το κρίσιμο όμως είναι ότι προσθέτει: «Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία εντός αυτής της περιόδου, το ιρακινό υπουργικό συμβούλιο θα επιλέξει διεθνή συμβουλευτικό φορέα χωρίς να επιστρέψει στις κουρδικές αρχές».
Τελικά, σύμφωνα με την πηγή από το Ιράκ με την οποία μίλησε το OilPrice.com την περασμένη εβδομάδα, η FGI δεν ενδιαφέρεται καθόλου να υπογράψει καμία συμφωνία που θα ενισχύει το ιρακινό Κουρδιστάν με οποιονδήποτε τρόπο.
Οι ροές αυτές σταμάτησαν στις 25 Μαρτίου 2023, αφού το Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο (ICC) διέταξε την Τουρκία να καταβάλει στην Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση του Ιράκ (FGI) στη Βαγδάτη αποζημίωση ύψους 1,5 δισεκατομμυρίου δολαρίων για μη εγκεκριμένες εξαγωγές πετρελαίου που οργανώθηκαν από την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) στο Ερμπίλ.
Το Επιμελητήριο είχε αποφανθεί τότε ότι η Τουρκία παραβίασε τους όρους μιας συμφωνίας του 1973, επιτρέποντας τις εξαγωγές πετρελαίου από την περιοχή του ιρακινού Κουρδιστάν χωρίς τη συγκατάθεση της FGI.
«Ωστόσο, ορισμένα μεγάλα ζητήματα παραμένουν μεταξύ των δύο πλευρών (της FGI και της KRG) και η αποκατάσταση των ροών πετρελαίου μέσω του Κουρδιστάν προς την Τουρκία εξαρτάται από το πώς θα αντιμετωπιστούν αυτά τις επόμενες ημέρες», πρόσθεσε.
Στο επίκεντρο οποιασδήποτε νέας συμφωνίας μεταξύ της FGI και της KRG βρίσκεται ακριβώς το ίδιο βασικό ζήτημα που δίεπε την αρχική συμφωνία του Νοεμβρίου 2014 μεταξύ των δύο πλευρών.
Η ουσία της διαμάχης
Αυτή όριζε ότι η περιοχή του ιρακινού Κουρδιστάν θα μεταβίβαζε ουσιαστικά το πετρέλαιο που παρήγαγε στον Κρατικό Οργανισμό Εμπορίας Πετρελαίου (SOMO) της ιρακινής κυβέρνησης, με αντάλλαγμα η ιρακινή κυβέρνηση να στέλνει στο Κουρδιστάν σε μηνιαία βάση κάποια συγκεκριμένα ποσά από τον προϋπολογισμό της κεντρικής κυβέρνησης.
Συγκεκριμένα, για το πρώτο έτος έναρξης ισχύος της συμφωνίας (2014), το 17% του προϋπολογισμού της FGI μετά τις κρατικές δαπάνες (περίπου 500 εκατ. δολάρια εκείνη την εποχή) θα διανέμονταν κατά τη διάρκεια του έτους σε μηνιαία βάση με αντάλλαγμα την οργάνωση από την KRG της εξαγωγής έως και 550.000 βαρελιών πετρελαίου ημερησίως (bpd) από τις πετρελαιοπηγές του ιρακινού Κουρδιστάν και το Κιρκούκ προς τον SOMO.
Μόλις τρεις μήνες μετά την έναρξη εκείνης της συμφωνίας, άρχισαν οι κατηγορίες και από τις δύο πλευρές, με την KRG να κατηγορεί την FGI ότι δεν κατέβαλε το πλήρες ποσό που είχε υποσχεθεί και την FGI να κατηγορεί την KRG ότι δεν προμήθευσε όλη την ποσότητα πετρελαίου που είχε συμφωνηθεί.
Έτος-ορόσημο το 2017
Μετά από αυτό, οι σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών χειροτέρεψαν σταδιακά και πήραν την κατιούσα το 2017 μετά από την τεράστια ψηφοφορία υπέρ της κουρδικής ανεξαρτησίας τον Σεπτέμβριο.
Μετά από αυτό, η ίδια η βάση της συμφωνίας κατέστη άκυρη, όταν η FGI και οι ιρανικές δυνάμεις ανέκτησαν τον έλεγχο των πετρελαιοπηγών στο Κουρδιστάν, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων πετρελαϊκών εγκαταστάσεων γύρω από το Κιρκούκ. Η FGI υποστήριξε ότι τα κοιτάσματα του Κιρκούκ είχαν καταληφθεί εξ αρχής παράνομα, καθώς βρίσκονταν υπό κουρδικό έλεγχο μόλις από το 2014, όταν ο ιρακινός στρατός κατέρρευσε πολεμώντας το Ισλαμικό Κράτος.
Από εκείνο το σημείο και μετά, το σημείο εκκίνησης κάθε διαπραγμάτευσης για την FGI στη Βαγδάτη σχετικά με τις εκταμιεύσεις του προϋπολογισμού προς την KRG ήταν ότι αυτές θα έπρεπε να συμφωνούν με το ποσοστιαίο μερίδιο του πληθυσμού του Κουρδιστάν στο συνολικό πληθυσμό του Ιράκ.
Αυτό, σύμφωνα με το FGI, ήταν 12,67% - πολύ μακριά από το 17% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού μετά τις κρατικές δαπάνες.
Παραμένουν οι ανησυχίες
Η κύρια ανησυχία για όποιον πιστεύει ότι είναι πιθανό να βρεθεί σύντομα μια λειτουργική λύση στο σημερινό αδιέξοδο των εξαγωγών του κουρδικού πετρελαίου είναι η διατύπωση της τροποποίησης του νόμου περί προϋπολογισμού που ανακοινώθηκε στις 5 Νοεμβρίου και αφορά την αποζημίωση της KRG.
Αναφέρει ξεκάθαρα ότι: «Το κόστος παραγωγής και μεταφοράς για κάθε πεδίο θα εκτιμηθεί δίκαια από μια διεθνή, ουδέτερη συμβουλευτική εταιρεία, όπως συμφωνήθηκε από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Πετρελαίου και το Υπουργείο Φυσικών Πόρων της KRG, εντός 60 ημερών από την ψήφιση του νόμου».
Το κρίσιμο όμως είναι ότι προσθέτει: «Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία εντός αυτής της περιόδου, το ιρακινό υπουργικό συμβούλιο θα επιλέξει διεθνή συμβουλευτικό φορέα χωρίς να επιστρέψει στις κουρδικές αρχές».
Τελικά, σύμφωνα με την πηγή από το Ιράκ με την οποία μίλησε το OilPrice.com την περασμένη εβδομάδα, η FGI δεν ενδιαφέρεται καθόλου να υπογράψει καμία συμφωνία που θα ενισχύει το ιρακινό Κουρδιστάν με οποιονδήποτε τρόπο.
www.worldenergynews.gr
