Οι δορυφορικές καταγραφές ενός από τα μεγαλύτερα οικολογικά πειράματα στον κόσμο που λαμβάνει χώρα στο νησί Βόρνεο αποκάλυψαν ότι η αναφύτευση δασών που υπόκεινται σε υλοτομική εκμετάλλευση με διάφορα μείγματα δενδρυλλίων μπορεί να επιταχύνει σημαντικά την αποκατάστασή τους.
Η μελέτη, με τίτλο «Positive effects of tree diversity on tropical forest restoration in a field-scale experimentο» (Θετικά αποτελέσματα της ποικιλότητας των δέντρων στην αποκατάσταση τροπικών δασών σε πείραμα κλίμακας πεδίου) δημοσιεύεται στο Science Advances.
Το πείραμα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης
Το πείραμα στήθηκε από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Andy Hector και τους συνεργάτες του πριν από περισσότερα από 20 χρόνια, στο πλαίσιο της Ερευνητικής Συνεργασίας για τα Τροπικά Δάση της Νοτιοανατολικής Ασίας (SE Asia Rainforest Research Partnership - SEARRP). Κατά τη διάρκειά του, αξιολογήθηκε η αποκατάσταση 125 διαφορετικών αγροτεμαχίων σε μια περιοχή τροπικού δάσους που υπόκεινταν σε υλοτομική εκμετάλλευση και τα οποία αναδασώθηκαν με διαφορετικούς συνδυασμούς ειδών δέντρων.
Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι τα αγροτεμάχια στα οποία έγινε αναδάσωση με μείγμα 16 ιθαγενών ειδών δέντρων εμφάνισαν ταχύτερη αποκατάσταση της επιφάνειας του θόλου και της συνολικής βιομάζας δέντρων, σε σύγκριση με τις εκτάσεις στις οποίες η αναδάσωση έγινε με τέσσερα ή και μόνο ένα είδος δέντρων. Ωστόσο, ακόμη και τα αγροτεμάχια στα οποία έγινε αναδάσωση με ένα είδος δέντρου αποκαταστάθηκαν πιο γρήγορα από εκείνα στα οποία έγινε φυσική αποκατάσταση.
Ο επικεφαλής επιστήμονας της μελέτης, ο καθηγητής Andy Hector από το Τμήμα Βιολογίας, του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, δήλωσε: «Η νέα μας μελέτη δείχνει ότι η αναδάσωση τροπικών δασών που υπόκεινται σε υλοτομική εκμετάλλευση με τη φύτευση πολλών διαφορετικών ιθαγενών ειδών δέντρων έχει πολλά οφέλη, επιταχύνοντας την αποκατάσταση της δενδροκάλυψης, ενισχύοντας τη βιοποικιλότητα και διασφαλίζοντας σημαντικές υπηρεσίες στο οικοσύστημα, μέσω της δέσμευσης του διοξειδίου του άνθρακα».
Η μεγαλύτερη ποικιλομορφία δίνει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα
Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο πιθανός λόγος που εξηγεί το αποτέλεσμα είναι ότι διαφορετικά είδη δέντρων καταλαμβάνουν διαφορετικές θέσεις μέσα σε ένα οικοσύστημα. Αυτό περιλαμβάνει τόσο τις φυσικές όσο και τις περιβαλλοντικές συνθήκες στις οποίες είναι προσαρμοσμένο το κάθε είδος όσο και τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρά με τους άλλους οργανισμούς.
Ως αποτέλεσμα, διαφορετικά είδη δένδρων αλληλοσυμπληρώνονται για να αυξήσουν τη συνολική λειτουργία και τη σταθερότητα ενός οικοσυστήματος. Για παράδειγμα, ορισμένα είδη τροπικών είδη δέντρων είναι πιο ανθεκτικά στην ξηρασία επειδή παράγουν μεγαλύτερη ποσότητα προστατευτικών χημικών ουσιών, προσδίδοντας έτσι ανθεκτικότητα στο δάσος περιόδους με λίγες βροχοπτώσεις.
Ο καθηγητής Hector πρόσθεσε: «Η ύπαρξη ποικιλομορφίας σε ένα τροπικό δάσος μπορεί να παρομοιαστεί με μια οικονομική στρατηγική τοποθέτησης σε διαφορετικά επενδυτικά προϊόντα, σου δίνει ασφάλεια».
Μια μεγαλύτερη ποικιλία δέντρων μπορεί με τη σειρά της να υποστηρίξει ένα πολύ ευρύτερο φάσμα ζώων. Για παράδειγμα, για τα τροπικά πουλιά βούκεροι χρειάζονται συγκεκριμένα μεγάλα ώριμα δέντρα με τρύπες όπου τα θηλυκά μπορούν να κάνουν τις φωλιές τους.
Ένα από τα μεγαλύτερα οικολογικά πειράματα στον κόσμο
Τα τροπικά δάση καλύπτουν μόλις το 6% της επιφάνειας του πλανήτη, αλλά σύμφωνα με το WWF φιλοξενούν το 80% των παγκoσμίως τεκμηριωμένων ειδών ζώων που υπάρχουν στον πλανήτη και απορροφούν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα. Ωστόσο, αυτοί οι κρίσιμοι βιότοποι εξαφανίζονται με ανησυχητικό ρυθμό, κυρίως επειδή υπόκεινται σε υλοτομική εκμετάλλευση για την παραγωγή ξυλείας και μετατρέπονται σε φυτείες φοινικέλαιου.
Μεταξύ 2004 και 2017, χάθηκαν 43 εκατομμύρια εκτάρια (1 εκτάριο= 1.000 στρέμματα) τροπικών δασών, έκταση που αντιπροσωπεύει μια περιοχή περίπου στο μέγεθος του Μαρόκου (WWF).
Η αποκατάσταση των τροπικών δασών αποτελεί κρίσιμη συνιστώσα των προσπαθειών για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, δεν ήταν σαφές εάν επιτυγχάνεται καλύτερα μέσω της φυσικής αποκατάστασης (με σπόρους που μεταφέρονται μέσω του ανέμου από το παρακείμενο δάσος ή βρίσκονται ήδη στο έδαφος) ή μέσω της ενεργητικής αναδάσωσης.
Για να το διερευνήσουν αυτό, οι ερευνητές συνεργάστηκαν με τοπικές ομάδες για να διεξάγουν ένα πείραμα βιοποικιλότητας, το Sabah Biodiversity Experiment σε 500 εκτάρια υλοτομημένου δάσους στην πολιτεία Sabah της Μαλαισίας στο νησί Βόρνεο. Η έκταση χωρίστηκε σε 125 αγροτεμάχια που είτε αφέθηκαν να ανακάμψουν φυσικά, είτε τους έγινε φύτευση με μείγματα 1, 4 ή 16 ειδών δέντρων, τα οποία επιλέγονται συνήθως η υλοτομία.
Τα 16 είδη περιελάμβαναν πολλά απειλούμενα είδη και το ψηλότερο είδος τροπικού δέντρου στον κόσμο (Shorea faguetiana) που το ύψος του μπορεί να ξεπεράσει τα 100 μέτρα. Τα πρώτα δέντρα φυτεύτηκαν το 2002, και 100.000 συνολικά φυτεύτηκαν τα επόμενα χρόνια.
Ελπιδοφόρο συμπέρασμα
Ο βαθμός αποκατάστασης του τροπικού δάσους αξιολογήθηκε με την εφαρμογή στατιστικών μοντέλων σε εναέριες εικόνες που λήφθηκαν από δορυφόρους. Μέσα σε λίγα χρόνια, έγινε φανερό ότι τα αγροτεμάχια που είχαν φυτευτεί με ένα είδος τα πήγαν χειρότερα από εκείνα που είχαν φυτευτεί με μείγμα τεσσάρων ειδών ενώ όσα είχαν φυτευτεί με 16 είδη τα πήγαν καλύτερα από όλα.
Ο επικεφαλής συγγραφέας Ryan Veryard, του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, που έκανε την ανάλυση των δεδομένων, είπε: «Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι τα τροπικά δάση που υπόκεινται σε υλοτόμηση μπορούν να αποκατασταθούν εφόσον δεν δοθούν σε γεωργικές χρήσεις όπως η δημιουργία φυτειών φοινικέλαιου. Υποδεικνύουν επίσης την ανάγκη να διατηρηθεί η βιοποικιλότητα μέσα στα ακέραια δάση, ώστε να μπορέσουμε να την αποκαταστήσουμε σε περιοχές που έχουν ήδη υλοτομηθεί».
Η ομάδα του Sabah Biodiversity Experiment ξεκινά τώρα ένα νέο τριετές έργο για την απογραφή όλων των δέντρων που ρίζωσαν στη γη και αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια του πειράματος. Η απογραφή θα συνδυαστεί μάλιστα με ένα ευρύτερο φάσμα μεθόδων τηλεπισκόπησης (με χρήση αισθητήρων lidar μεταφερόμενων με ελικόπτερο και μικρότερων αισθητήρων μεταφερόμενων από drones) για να δώσει μια πιο ολοκληρωμένη ανάλυση της υγείας των αποκαταστημένων δασών.
www.worldenergynews.gr
