Από τις ΗΠΑ ως την Ισπανία που είναι μόλις άνοιξη, η ξηρασία αγριεύει και στερεύει την Ευρώπη, την ώρα που μια διαμάχη για το νερό προκάλεσε συγκρούσεις στη Γαλλία, όπου πολλά χωριά δεν μπορούν πλέον να παρέχουν στους κατοίκους τους νερό από τη βρύση.
Την ίδια ώρα έχει υποχωρήσει δραματικά η στάθμη του μεγαλύτερου ποταμού της Ιταλίας, στα επίπεδα του Ιουνίου 2022, ενώ περισσότερο από το ένα τέταρτο της Ευρώπης βρίσκεται σε ξηρασία από τον Απρίλιο και πολλές χώρες προετοιμάζονται για μια επανάληψη, σε ακόμη χειρότερη έκδοση, του περσινού ξηρού καλοκαιριού, όπως αναλύει το Politico.
Ξηρασία στην Ευρώπη από το 2018
Μελέτη με τη χρήση δορυφορικών δεδομένων επιβεβαίωσε αρχές του 2022 ότι η Ευρώπη υποφέρει από σοβαρή ξηρασία από το 2018.
Η άνοδος της θερμοκρασίας δυσχεραίνει την ανάκαμψη από αυτό το έλλειμμα, αφήνοντας την Ήπειρο κολλημένη σε έναν επικίνδυνο κύκλο όπου το νερό γίνεται όλο και πιο επισφαλές.
"Πριν από μερικά χρόνια θα έλεγα ότι έχουμε αρκετό νερό στην Ευρώπη, τώρα φαίνεται ότι θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε προβλήματα", δήλωσε ο Torsten Mayer-Gürr, επικεφαλής συγγραφέας της δορυφορικής μελέτης.
Ενώ οι υγρές συνθήκες των επόμενων εβδομάδων θα μπορούσαν να αναπληρώσουν τα επιφανειακά εδάφη και να βοηθήσουν τη γεωργία, ακόμη και μια βροχερή άνοιξη δεν μπορεί να διορθώσει τη συνεχιζόμενη έλλειψη υπόγειων υδάτων στην Ευρώπη, προειδοποιούν οι ειδικοί.
Με το καλοκαίρι προ των πυλών, οι κυβερνήσεις προσπαθούν τώρα να αντιμετωπίσουν τόσο τις τρέχουσες όσο και τις μελλοντικές ελλείψεις - ενώ παράλληλα διαχειρίζονται τις εντάσεις που προκύπτουν από τον αυξανόμενο ανταγωνισμό για το νερό.
Η ξηρασία, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο Ισπανός πρωθυπουργός Pedro Sánchez, "θα αποτελέσει μία από τις κεντρικές πολιτικές και εδαφικές συζητήσεις της χώρας μας τα επόμενα χρόνια".
Λιγότερες βροχές οδηγούν σε χειμερινή ξηρασία
Η ιστορική ξηρασία του 2022 εξάντλησε τις επιφανειακές και υπόγειες δεξαμενές της Ευρώπης.
Ο χειμώνας υποτίθεται ότι θα έφερνε ανακούφιση.
Όμως πολλές από τις περιοχές της ηπείρου που επλήγησαν περισσότερο είδαν ελάχιστη βροχή ή χιόνι.
Η Γαλλία, όπου δεν έπεσε βροχή για περισσότερες από 30 συνεχόμενες ημέρες τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, γνώρισε τον ξηρότερο χειμώνα των τελευταίων 60 ετών.
Το ιταλικό ερευνητικό ίδρυμα CIMA διαπίστωσε μείωση των χιονοπτώσεων κατά 64% έως τα μέσα Απριλίου.
Ο ποταμός Πο κυλάει τόσο χαμηλά όσο και το περασμένο καλοκαίρι- η λίμνη Γκάρντα βρίσκεται ήδη σε λιγότερο από το μισό της μέσης στάθμης της.
Διαγραφή... δημητριακών
Μια έκθεση της ένωσης Ισπανών αγροτών COAG ανέφερε ότι ορισμένα δημητριακά πρέπει να "διαγραφούν" σε τέσσερις ολόκληρες περιοχές φέτος- ένας μετεωρολόγος δήλωσε στην El País ότι "πρέπει να αποχαιρετήσουμε σχεδόν ολόκληρη τη συγκομιδή των ελιών".
Ο ταμιευτήρας Sau βόρεια της Βαρκελώνης έπεσε τόσο χαμηλά που οι αρχές αποφάσισαν να απομακρύνουν τα ψάρια για να αποφύγουν τον θάνατό τους και τη μόλυνση της ύδρευσης της περιοχής.
Σε ολόκληρη την Καταλονία, οι ταμιευτήρες βρίσκονται μόνο στο 27% - τον Απρίλιο.
Η Ισπανία ήδη αντιμετωπίζει ένα πρώιμο κύμα καύσωνα.
Σύμφωνα με την υπουργό Οικολογικής Μετάβασης Teresa Ribera, η διαθεσιμότητα νερού στην Ισπανία, όπως και στη Γαλλία, θα μπορούσε να μειωθεί έως και 40% μέχρι το 2050.
Οι χειμερινές βροχοπτώσεις είναι ζωτικής σημασίας ιδίως για τις μεσογειακές χώρες, δήλωσε ο Fred Hattermann, υδρολόγος στο Ινστιτούτο Potsdam για την έρευνα των κλιματικών επιπτώσεων.
Η κλιματική αλλαγή και ο ρόλος της
Δεδομένων των φετινών πενιχρών βροχοπτώσεων και της αραιής χιονοκάλυψης των Άλπεων, "αν δεν υπάρξουν πολλές βροχοπτώσεις τώρα... τότε η ξηρασία είναι ουσιαστικά κλειδωμένη", πρόσθεσε.
Ωστόσο, τυχόν ανοιξιάτικες βροχές θα μπορούσαν να μετριάσουν την πίεση του νερού αυτό το καλοκαίρι.
Για να ξεφύγει η Ευρώπη από τον φαύλο κύκλο να ξεκινάει κάθε χρόνο με μεγάλο έλλειμμα υπόγειων υδάτων, "θα χρειαζόμασταν σχεδόν μια δεκαετία με πολλά χρόνια βροχοπτώσεων", προειδοποίησε ο Hattermann.
Η πρόβλεψη των βροχοπτώσεων για τόσο μεγάλα χρονικά διαστήματα είναι δύσκολη, ιδίως με την κλιματική αλλαγή που μεταβάλλει τα πρότυπα βροχοπτώσεων.
Μία από τις λίγες μακροπρόθεσμες προβλέψεις, η πρόβλεψη της γερμανικής μετεωρολογικής υπηρεσίας για τη δεκαετία του 2020, προβλέπει ότι η χώρα θα δει λιγότερες αντί για περισσότερες βροχοπτώσεις για το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας.
Αλλά ακόμη και αν τα επίπεδα βροχόπτωσης παραμείνουν τα ίδια, η κλιματική αλλαγή θα μειώσει τη διαθεσιμότητα νερού σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Παράγοντες ξηρασίας
Η ξηρασία είναι ένα σύνθετο φαινόμενο και πολλοί παράγοντες - όπως η κακή διαχείριση του νερού ή η υπερκατανάλωση - μπορούν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο.
Ωστόσο, η άνοδος της θερμοκρασίας είναι βέβαιο ότι θα ασκήσει περαιτέρω πίεση στην παροχή νερού στην Ευρώπη.
Υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους η υπερθέρμανση του πλανήτη καθιστά την Ήπειρο ξηρότερη, δήλωσε ο Hattermann.
Πρώτον, όσο περισσότερο αυξάνονται οι θερμοκρασίες, τόσο περισσότερο νερό εξατμίζεται.
"Αυτό από μόνο του την κάνει πιο ξηρή", είπε.
"Βασικά, θα πρέπει να έχουμε μια σταθερή αύξηση των βροχοπτώσεων για να αντισταθμίσουμε την αύξηση της εξάτμισης".
Δεύτερον, η κλιματική αλλαγή αποδυναμώνει το ευρωπαϊκό ρεύμα πίδακα, πράγμα που σημαίνει ότι τα συστήματα ατμοσφαιρικής πίεσης μπορεί να κολλήσουν, δημιουργώντας παρατεταμένες περιόδους ζεστών και ξηρών συνθηκών - όπως συνέβη πέρυσι - ή παρατεταμένες έντονες βροχοπτώσεις, όπως συνέβη κατά τη διάρκεια των φονικών πλημμυρών του 2021.
Και τέλος, οι παγετώνες και η χιονοκάλυψη της Ευρώπης συρρικνώνονται ραγδαία χάρη στην άνοδο της θερμοκρασίας - στερώντας από σημαντικούς ποταμούς όπως ο Ρήνος, ο Δούναβης, ο Ροδανός ή ο Πο ζωτικής σημασίας τροφοδοσία.
Η συμβολή των λιωμένων υδάτων
Φέτος, η συμβολή των λιωμένων υδάτων στους υδατικούς ταμιευτήρες της Ευρώπης "θα είναι πολύ μικρότερη από ό,τι συνήθως", δήλωσε ο Andrea Toreti, ερευνητής στο Κέντρο Ερευνών της Κομισιόν, τονίζοντας πως «κάθε φέτος και χειρότερα» σε βάθος 10ετίας!
Εισερχόμενοι στο φετινό καλοκαίρι, η Ισπανία, η νότια Πορτογαλία, η Ιταλία και η Γαλλία φαίνονται ιδιαίτερα ευάλωτες, σύμφωνα με τον Toreti.
"Αλλά η Πολωνία και άλλες περιοχές όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Ελλάδα παρουσιάζουν συνθήκες προειδοποίησης για ξηρασία", είπε.
Το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας υποδεικνύει επίσης πίεση νερού σε όλες τις σκανδιναβικές χώρες.
Το Βρανδεμβούργο, ένα γερμανικό hotspot ξηρασίας, παρουσίασε βροχοπτώσεις άνω του μέσου όρου τους τελευταίους μήνες - και όμως τα επίπεδα των υπόγειων υδάτων είναι χαμηλότερα από πέρυσι, σημείωσε ο Hattermann.
"Παρά τις πολλές βροχές που είχαμε, δεν έγινε καλύτερα, αλλά χειρότερα", είπε.
Δράση... χθες!
Η Ευρώπη αφυπνίζεται σιγά-σιγά για την απειλή.
Οι πρωτεύουσες - σημαδεμένες από τις καταστροφικές συνέπειες του περασμένου καλοκαιριού σε τομείς όπως η γεωργία, η ενέργεια και η βιομηχανία - προσπαθούν να καταρτίσουν απαντήσεις στις τρέχουσες και αναμενόμενες ελλείψεις.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, η Ιταλία εξέδωσε διάταγμα για την ξηρασία με το οποίο μειώθηκε η γραφειοκρατία για τις υποδομές νερού, συμπεριλαμβανομένων των μονάδων αφαλάτωσης.
Η Ισπανία δημοσίευσε τον Ιανουάριο μια νέα σειρά σχεδίων διαχείρισης των υδάτων.
Η νέα εθνική στρατηγική του Γάλλου προέδρου Emmanuel Macron για τη διαχείριση των υδάτων αποσκοπεί στη μείωση της συνολικής κατανάλωσης νερού κατά 10% έως το τέλος της δεκαετίας.
Στο πλαίσιο του σχεδίου, κάθε τομέας θα κληθεί να καταρτίσει προτάσεις για τη μείωση της χρήσης νερού.
Η στρατηγική της Γερμανίας, που εγκρίθηκε τον Μάρτιο, περιλαμβάνει μέτρα για να καταστεί η χρήση του νερού "βιώσιμη" σε 10 τομείς έως το 2050, καθώς και μια σειρά 78 μέτρων που πρέπει να εφαρμοστούν έως το 2030.
Ωστόσο, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι οι χώρες κάνουν πολύ λίγα για να αντιμετωπίσουν την κακή διαχείριση των πόρων, η οποία εξακολουθεί να αφθονεί σε ολόκληρη την Ήπειρο, επιδεινώνοντας τις επιπτώσεις της συρρίκνωσης της διαθεσιμότητας νερού.
Το ένα τέταρτο του πόσιμου νερού της Ευρώπης εκτιμάται ότι χάνεται κατά μήκος αγωγών με διαρροές, σύμφωνα με τη βιομηχανία.
Η Ιταλίδα πολιτικός των Πρασίνων και πρώην ευρωβουλευτής Eleonora Evi στο Twitter κατηγόρησε το σχέδιο της κυβέρνησής της ότι δεν αντιμετωπίζει τη ρίζα της κρίσης νερού της χώρας.
Η κυβέρνηση θα πρέπει να επικεντρωθεί στην αναδάσωση και σε πολιτικές για να σταματήσει η απώλεια πόσιμου νερού που προκαλείται από τις διαρροές, είπε.
"Προφανώς, το νερό είναι ένας πεπερασμένος πόρος και εμείς ως κοινωνία δεν έχουμε ίσως υπάρξει όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικοί στη διαχείριση αυτού του πεπερασμένου πόρου", δήλωσε η Samantha Burgess, αναπληρώτρια διευθύντρια στο Copernicus, την ευρωπαϊκή υπηρεσία παρατήρησης του κλίματος.
Πόλεμος για το νερό
Εν τω μεταξύ, η διαχείριση του νερού - και η απόφαση για το ποιος θα έχει πρόσβαση σε αυτό - μετατρέπεται σε πολιτικό ζήτημα σε ολόκληρη την ήπειρο.
Το περασμένο καλοκαίρι επιβλήθηκαν περιορισμοί στη χρήση νερού στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με την ιεράρχηση της χρήσης νερού για τουριστικές υποδομές, μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις και τη γεωργία.
Ορισμένοι δήμοι αντιμετωπίζουν ήδη νέους περιορισμούς - σε άλλους, δεν καταργήθηκαν ποτέ.
Η Καταλονία επέβαλε πρόσφατα περιορισμούς, συμπεριλαμβανομένης της υποχρεωτικής μείωσης κατά 40% της κατανάλωσης νερού για τη γεωργία.
Στη νότια Γερμανία, οι νομικές διαμάχες για το νερό έχουν διπλασιαστεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Και στη Γαλλία, οι εντάσεις μεταξύ οικολόγων και αγροτών για την κατασκευή δεξαμενών νερού προκάλεσαν τον περασμένο μήνα βίαιες συγκρούσεις.
Οι ταμιευτήρες προορίζονται να βοηθήσουν τους αγρότες να αντιμετωπίσουν τις ξηρότερες συνθήκες το καλοκαίρι, αντλώντας υπόγεια ύδατα το χειμώνα, τα οποία μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν για άρδευση το καλοκαίρι, αλλά οι πράσινες ομάδες λένε ότι ο τομέας θα πρέπει να λάβει μέτρα για να μειώσει τη χρήση νερού.
Στην ισπανική περιφέρεια της Ανδαλουσίας, τα σχέδια του κυβερνώντος κεντροδεξιού Λαϊκού Κόμματος και του ακροδεξιού Vox για την αύξηση της άρδευσης κοντά στους προστατευόμενους από την UNESCO υγροτόπους Doñana έχουν προκαλέσει την οργή των περιβαλλοντολόγων και των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
www.worldenergynews.gr
