Ένα χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία είναι μια καλή στιγμή, για έναν απολογισμό της περιβαλλοντικής καταστροφής που επέφερε ως σήμερα και εξακολουθεί να επιφέρει, ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, όπως αναδεικνύει το Bloomberg Green.
Η πλήρους κλίμακας στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, που ξεκίνησε λίγο περισσότερο από ένα χρόνο πριν, είχε ως αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα, καταστροφή της οικονομίας και του περιβάλλοντος της χώρας.
Σύμφωνα με διεθνή αξιολόγηση, το κόστος της ανοικοδόμησης έχει αυξηθεί στα 383 δισεκατομμύρια ευρώ στις 24 Φεβρουαρίου 2023.
Μια πρώτη εκτίμηση
Εκτός από τον αμέτρητο ανθρώπινο πόνο, ο πόλεμος έχει βλάψει σημαντικά το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα της Ουκρανίας, επιβράδυνε την πρόοδο προς τους στόχους για το κλίμα και τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης (SDGs) και ακόμη και ανέστρεψε ορισμένα προηγούμενα κέρδη.
Η Ουκρανία καταλαμβάνει λιγότερο από το 6% της γης της Ευρώπης, αλλά φιλοξενεί το 35% της βιοποικιλότητάς της.
Χάρη στην ευνοϊκή τοποθεσία του, φιλοξενεί περισσότερα από 74.000 είδη φυτών και ζώων, πολλά σπάνια, απομεινάρια και ενδημικά, συμπεριλαμβανομένων των ευρωπαϊκών βίσονων και καφέ αρκούδων, λύγκα, λύκων και οξύρρυγχου.
Από την αρχή του πολέμου, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν βάλει στο στόχαστρο μια σειρά από κρίσιμες υποδομές, όπως χημικά εργοστάσια, εγκαταστάσεις νερού, πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, χωράφια, δάση και καταφύγια άγριας ζωής – προκαλώντας καταστροφή, απώλεια βιοποικιλότητας και ρύπανση στην πορεία.
Φυλακή για τους καταστροφείς
Ο ουκρανικός ποινικός κώδικας προβλέπει ποινές φυλάκισης για την τιμωρία όσων προκαλούν περιβαλλοντικές καταστροφές, συμπεριλαμβανομένης της «μαζικής καταστροφής χλωρίδας και πανίδας, δηλητηρίασης πόρων αέρα ή νερού».
Ο υπουργός Περιβάλλοντος της χώρας, Ruslan Strilets, είναι αποφασισμένος να θεωρήσει τη Ρωσία υπεύθυνη για τις καταστροφικές επιπτώσεις του πολέμου στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής.
«Το κράτος μας είναι βιότοπος 74.000 περίπου ειδών χλωρίδας και πανίδας... καταστρέφοντας το σπίτι μας, η Ρωσία καταστρέφει και το σπίτι τους.
Οι Ρώσοι προσπαθούν να καταστρέψουν την Ουκρανία, θέτοντας σε κίνδυνο περισσότερο από το ένα τρίτο της βιοποικιλότητας της Ευρώπης», είπε ο Strilets κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο Μόντρεαλ στο COP15.
Το 20% των προστατευόμενων φυσικών περιοχών υπέστησαν ζημιές
Μέχρι σήμερα, 2.369 συνέπειες στρατιωτικών ενεργειών με σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον έχουν καταγραφεί στην πλατφόρμα EcoZagroza, που δημιουργήθηκε από το υπουργείο και το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) για τη συλλογή εκθέσεων περιβαλλοντικής ζημίας.
Λόγω του πολέμου, το 20% των προστατευόμενων φυσικών περιοχών υπέστησαν ζημιές και περίπου 80 είδη ζώων κινδυνεύουν με εξαφάνιση.
Οι Ρώσοι έχουν πάρει τον έλεγχο 10 εθνικών πάρκων, οκτώ καταφυγίων και δύο αποθεμάτων βιόσφαιρας, και σε ορισμένες από αυτές τις περιοχές, επιτρέπουν το κυνήγι προστατευόμενων ζώων.
Ανάμεσα στα πολλά περιβαλλοντικά θύματα του πολέμου είναι τα δελφίνια, με εκατοντάδες από αυτά να έχουν βρεθεί νεκρά στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας.
Ο θάνατος των δελφινιών και η ρύπανση του περιβάλλοντος
Οι επιστήμονες το απέδωσαν σε διάφορους παράγοντες, όπως τις βλαβερές συνέπειες του σόναρ, το οποίο βλάπτει την ικανότητά τους να κυνηγούν, καθώς και τη χρήση βομβών φωσφόρου που προκαλεί εγκαύματα στο σώμα τους.
Επιπλέον, οι εκρήξεις που προκαλούνται από τη σύγκρουση μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα τα δελφίνια να εμφανίσουν εμβολές και ασθένεια αποσυμπίεσης, οδηγώντας τα να ανέβουν στην επιφάνεια.
Μια πρόσφατη έκθεση της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου απεικονίζει μια φρικτή κατάσταση όπου η ρύπανση του περιβάλλοντος έχει αυξηθεί απότομα καθώς εκατοντάδες βιομηχανικές επιχειρήσεις και κρίσιμες τοποθεσίες υποδομής έχουν υποστεί ζημιές.
Η ζημιά στα δάση και η ρύπανση
Τα δάση έχουν επίσης υποστεί σημαντικές ζημιές, με πυρκαγιές που προκαλούνται από εκρήξεις πυρομαχικών ή εσκεμμένους εμπρησμούς που σχετίζονται με πολεμικές τακτικές.
Επιπλέον, σημαντικές δασικές εκτάσεις έχουν καταστραφεί από στρατιωτικούς ελιγμούς και εκρήξεις πυρομαχικών, που οδηγούν στην αποδυνάμωση ή τον θάνατο χλωρίδας και πανίδας.
Στη ζώνη μάχης καταγράφηκαν πυρκαγιές σε περίπου 298.000 εκτάρια δάσους και 1.438.000 εκτάρια ποικίλης βλάστησης, οι οποίες, μαζί με την καύση πετρελαϊκών προϊόντων, προκάλεσαν σημαντική ατμοσφαιρική ρύπανση που υπολογίζεται σε 5,5 εκατομμύρια τόνους ρύπων από την αρχή του πολέμου.
Καθιστώντας την Ρωσία υπεύθυνη
Οι ουκρανικές αρχές έχουν επιστήσει την προσοχή στις περιβαλλοντικές ζημιές που προκλήθηκαν από την αρχή του πολέμου.
Εάν η χώρα πετύχει στην προσπάθειά της να αναγνωρίσει την οικολογική ζημιά, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει προηγούμενο για την ενίσχυση ενός διεθνούς μηχανισμού κατά των περιβαλλοντικών εγκλημάτων σε στρατιωτικές συγκρούσεις.
Ωστόσο, η οικοδόμηση μιας υπόθεσης εναντίον της Ρωσίας με αυτή την έννοια δεν είναι εύκολη, όπως εξηγεί το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης.
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο δεν αναγνωρίζει την οικοκτονία ως διεθνές έγκλημα σύμφωνα με το Καταστατικό της Ρώμης.
Ενώ το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο απαγορεύει τη χρήση «μεθόδων ή μέσων πολέμου που προορίζονται ή αναμένεται να προκαλέσουν εκτεταμένη, μακροπρόθεσμη και σοβαρή βλάβη στο φυσικό περιβάλλον», η απουσία συγκεκριμένων ορίων για αυτά τα κριτήρια, ωστόσο , είναι μια πρόκληση κατά την κατασκευή μιας υπόθεσης. Επίσης...
Υπάρχουν προηγούμενα αποζημίωσης για περιβαλλοντική καταστροφή σε διεθνές επίπεδο.
Το 1991, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ζήτησε από το Ιράκ να παράσχει αποζημιώσεις για τις καταστροφές που προκλήθηκαν κατά την επιθετικότητά του στο Κουβέιτ, συμπεριλαμβανομένης της περιβαλλοντικής ζημίας και της εξάντλησης των φυσικών πόρων.
Ωστόσο, λόγω του δικαιώματος βέτο της Ρωσίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας, αυτή η λύση δεν είναι εφικτή στην τρέχουσα σύγκρουση, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης.
Και ακόμα κι αν η Ευρωπαϊκή Ένωση υπόσχεται τώρα ένα «Σχέδιο Μάρσαλ για την Ουκρανία», για αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων που έχουν καταστραφεί, καθαρίζοντας το μολυσμένο έδαφος, το νερό και τον αέρα, καθώς και αντιμετώπιση των εκπομπών CO2 που υπονομεύουν τους κλιματικούς στόχους, πιθανότατα θα χρειαστούν αρκετές δεκαετίες, αν όχι περισσότερες.
«Δεν μπορεί να υπάρξει αποτελεσματική πολιτική για το κλίμα χωρίς ειρήνη στη Γη», δήλωσε ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Volodymyr Zelenskyy, κατά τη διάρκεια ομιλίας στο COP27.
Ίσως τώρα είναι μια καλή στιγμή να εξετάσουμε τη συμπερίληψη της οικοκτονίας στον κατάλογο των διεθνών εγκλημάτων που τιμωρούνται βάσει του διεθνούς δικαίου, παρόμοια με αυτά που εξετάζονται επί του παρόντος στην ΕΕ.
www.worldenergynews.gr
