4+1 ερωτήσεις και απαντήσεις για την ενεργειακή κρίση και τον δρόμο μπροστά
Πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν πως τα χειρότερα από την ευρωπαϊκή κρίση φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας πέρασαν. Συμφωνείτε;
Είναι αλήθεια πως η Ευρώπη έμαθε γρήγορα να ζει χωρίς ρωσικό αέριο. Τους τελευταίους μήνες του 2022, η Ευρώπη είχε μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο κατά πάνω από 70%. Στην Ελλάδα μάλιστα, τον Ιανουάριο του 2023, οι εισαγωγές ρωσικού αερίου που καλύπτουν την εγχώρια κατανάλωση ήταν μηδενικές. Μειωμένη ήταν και η κατανάλωση ενέργειας Αυγούστου 2022 – Ιαν 2023 κατά 22.6%, σε σχέση με τον μέσο όρο 5ετίας, υπερβαίνοντας τον ευρωπαϊκό στόχο μείωσης κατά 15%.
Είναι λοιπόν πιθανό πως η κρίση του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας, όπως την ξέραμε μέχρι τώρα, να πλησιάζει στο τέλος της.Από την άλλη, δημιουργούμε νέες εξαρτήσεις, στο υγροποιημένο φυσικό αέριο που έρχεται από την Αμερική κυρίως (αλλά και από άλλες χώρες, όπως το Κατάρ).Εδώ χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή. Είναι αδήριτη ανάγκη η ενεργειακή αυτονομία να αποτελέσει εθνικό στόχο.
Θεωρείτε πως μπορεί αυτός ο εθνικός στόχος να αποτελέσει καταλύτη συγκλίσεων και συνεργασιών και σε επιμέρους ενεργειακά θέματα;
Μπορούν να διαμορφωθούν σίγουρα συναινέσεις που θα αλλάξουν την (ενεργειακή) μοίρα της χώρας.
Σύμφωνα με σχετικά στοιχεία από την Τράπεζα της Ελλάδος, οι καθαρές εισαγωγές καυσίμων έφθασαν τα 13.2 δις €, που αντιστοιχούν στο 66% του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών. Αν λάβει κανείς υπόψη του και τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας, τότε, πάνω από το 77% του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών είναι ενεργειακό.
Να λοιπόν γιατί η αναπτυξιακή και η οικονομική πολιτική της χώρας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ενεργειακή πολιτική.Μέχρι να προχωρήσει ο στόχος της ενεργειακής αυτονομίας, με όρους ενεργειακής δημοκρατίας, η οικονομία μας θα παράγει ελλείματα, καθιστώντας μας ευάλωτους στις αγορές και σε γεωπολιτικά παιχνίδια τρίτων χωρών.
Ποια πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα για το ενεργειακό σύστημα της χώρας προς αυτή την κατεύθυνση, της ενεργειακής αυτονομίας;
Να αντιμετωπιστεί το μεγάλο πρόβλημα με τα δίκτυα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, που είναι κορεσμένα. Το αποτέλεσμα της σημερινής κατάστασης των δικτύων είναι να μη μπορούν να προχωρήσουν μικρά και μεσαία έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Μόνο τα μεγάλα έργα προχωράνε, που συνδέονται στην υπερυψηλή τάση. Έτσι, η μικρή και μεσαία επιχειρηματικότητα, οι αγρότες, οι επιχειρήσεις και οι δήμοι δεν μπορούν να προχωρήσουν σε αυτοπαραγωγή από καθαρή ενέργεια, για να μειώσουν ταυτόχρονα το ενεργειακό τους κόστος. Η ισότιμη όμως πρόσβαση στον ηλεκτρικό χώρο είναι θεμελιώδες δικαίωμα ενεργειακής δημοκρατίας. Το Ταμείο Ανάκαμψης προτείνει 386 εκ. € για σχετικά έργα.
Η πρόταση είναι ο προϋπολογισμός για αυτά τα έργα στο Ταμείο Ανάκαμψης να φτάσει το 1 δις €.Θα διατεθούν επιπρόσθετα χρήματα για την ενεργειακή μετάβαση, στο πλαίσιο του νέου άξονα REPowerEU, από τα αδιάθετα του ταμείου Ανάκμψης και Ανθεκτικότητας. Η χώρα μας μπορεί να αιτηθεί ένα σημαντικό ποσό για τον εκσυγχρονισμό – ενίσχυση των δικτύων. Είναι μία ευκαιρία που δεν πρέπει να πάει χαμένη.
Για το πρόβλημα της ενεργειακής φτώχειας, που εντείνεται στη χώρα μας, τί θα προτείνατε;
Η λύση κι εδώ μπορεί να έρθει από το Ταμείο Ανάκαμψης. Η πρόταση είναι να δοθούν σε όλους τους δικαιούχους του οικιακού τιμολογίου (πάνω από 500.000), δωρεάν φωτοβολταϊκά ισχύος 2 kW, που θα καλύψουν το 60 – 80% της ζήτησής τους σε ηλεκτρική ενέργεια, με κόστος κοντά στο 1 δις ευρώ.
Με αυτό τον τρόπο, οι δικαιούχοι του οικιακού τιμολογίου θα έχουν τη δυνατότητα να καλύπτουν με καθαρή ενέργεια, χωρίς κόστος, μεγάλο μέρος της ενέργειας που χρειάζονται, για τα επόμενα 25 χρόνια.
Μπορούν να προχωρήσουν αυτές οι προτάσεις άμεσα;
Ναι, αρκεί να αποτελέσουν μέρος ενός εθνικού προγραμματισμού, πάνω από πρόσωπα και κόμματα.
*Ο κ. Χάρης Δούκας είναι Αν. Καθηγητής ΕΜΠ και Γραμματέας τομέα ενέργειας ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής
www.worldenergynews.gr
