Αύριο 25/10 συνεδριάζει στις Βρυξέλλες το Άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας, με εντολή από την Σύνοδο Κορυφής με την παρουσία του Έλληνα ΥΠΕΝ κ. Κώστα Σκρέκα, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξειδικεύσουν τα μέτρα που εντάχθηκαν στο κείμενο συμπερασμάτων της περασμένης Πέμπτης (20/10). Ήδη οι παρασκηνιακές διαβουλεύσεις βρίσκονται σε εξέλιξη και ο Έλληνας Υπουργός βρίσκεται στο Βερολίνο, όπου διαβουλεύεται ενόψει του συμβουλίου υπουργών.Εκεί βρίσκονται και οι ομόλογοί του από τα Δυτικά Βαλκάνια, καθώς οι αποφάσεις της Συνόδου έχουν θέσει την τροφοδοσία των χωρών αυτών υπό την ευρωπαϊκή σκέπη.
Πρόκειται για μια εξαιρετικά δύσκολη δουλειά καθώς οι διαφωνίες μεταξύ των κρατών μελών παραμένουν και το ίδιο το κείμενο των συμπερασμάτων είναι περισσότερο ένα μωσαϊκό αλληλοσυγκρουόμενων προτάσεων παρά ένα συμπαγές σχέδιο αντιμετώπισης του μείζονος προβλήματος των υπερβολικών ενεργειακών τιμών για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Παράληλα η έλευση του Όλαφ Σολτζ στην Αθήνα την Τετάρτη 26 Οκτωβρίου θα έχει οπωσδήποτε μέρος της ατζέντας προσανατολισμένο στα ενερεγιακά.
Η Σύνοδος Κορυφής μετά από μια ακόμη θυελλώδη συνεδρίαση κατέληξε σε ένα κείμενο στο οποίο συμπεριλαμβάνεται το σύνολο των προτάσεων που είχαν υποβάλει το προηγούμενο διάστημα οι διάφορες ομάδες χωρών, αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, χωρίς να καταφέρει να συγκεράσει απόψεις και να προκρίνει συγκεκριμένες λύσεις.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο κείμενο των συμπερασμάτων περιγράφονται τουλάχιστον τρεις διαφορετικές παρεμβάσεις στις χρηματιστηριακές τιμές του φυσικού αερίου, χωρίς επί του παρόντος να προκρίνεται καμία από αυτές.
Έτσι όλα δείχνουν ότι τα όποια μέτρα ληφθούν τελικώς θα ισχύσουν από το 2023 και δεν αναμένεται να αποδώσουν πριν από την επόμενη χειμερινή περίοδο.
Είναι θετικό πάντως το γεγονός ότι η Σύνοδος δεν οδηγήθηκε σε αδιέξοδο. Εξάλλου η αποφασιστικότητα των ηγετών να λάβουν μέτρα έστω και με τον αργό ρυθμό που λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, σε συνδυασμό με το μεγάλο ποσοστό πλήρωσης των ευρωπαϊκών αποθηκών φυσικού αερίου, έχουν επιδράσει θετικά στην τιμή του φυσικού αερίου (TTF), η οποία από τον περασμένο Αύγουστο καταγράφει συνεχή πτωτική πορεία.
Θετικό είναι επίσης το γεγονός πως η ελληνική πρόταση για την επιβολή ενός είδους πλαφόν στις τιμές του αερίου παραμένει στο τραπέζι παρά την έντονα αρνητική στάση της Γερμανίας και της Ολλανδίας.
Τρεις γόνιμες κατευθύνσεις και μια προβληματική
Ας εξετάσουμε όμως μερικά από τα σημεία του κειμένου των συμπερασμάτων των ηγετών:
Πρώτον: Εθελοντική κοινή προμήθεια φυσικού αερίου, εκτός από τη δεσμευτική συγκέντρωση ζήτησης για ποσότητα που ισοδυναμεί με το 15% των αναγκών πλήρωσης των αποθηκευτικών υποδομών. Πλήρη χρήση της Ενεργειακής Πλατφόρμας της ΕΕ, η οποία θα είναι ανοιχτή και για τα Δυτικά Βαλκάνια και τους τρεις συνδεδεμένους Ανατολικούς Εταίρους. Πρέπει κατ΄αρχήν να σημειωθεί ότι η κοινή πλατφόρμα προμηθέας φυσικού αερίου λειτουργεί ήδη από την περασμένη Άνοιξη με σχεδόν μηδενικά αποτελέσματα. Αυτό συμβαίνει διότι η προμήθεια LNG στην Ευρώπη δεν γίνεται μέσω διακρατικών συμφωνιών. Δηλαδή οι αντισυμβαλλόμενοι δεν είναι κράτη αλλά εταιρίες, οι οποίες δεν έχουν κίνητρο να κάνουν κοινές προμήθειες αερίου για τον απλό λόγο ότι στη συνέχεια δεν θα έχουν τη δυνατότητα να διαφοροποιήσουν την εμπορική τους πολιτική για να διαθέσουν με ανταγωνιστικούς όρους το προϊόν τους στην αγορά.
Δεύτερον: Νέο συμπληρωματικό σημείο αναφοράς έως τις αρχές του 2023 που να αντικατοπτρίζει με μεγαλύτερη ακρίβεια τις συνθήκες στην αγορά φυσικού αερίου.
Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι το TTF που είναι ένα δείκτης αναφοράς για το φυσικό αέριο, χρειάστηκε περισσότερα από 10 χρόνια για να υιοθετηθεί από την αγορά και να γίνει βάση των περισσότερων συμβολαίων που συνάπτονται εντός της Ευρώπης.
Είναι σαφές λοιπόν ότι με πολιτικές αποφάσεις δεν μπορούν να δημιουργηθούν δείκτες που να είναι αποδεκτοί από την αγορά. Έτσι ακόμη και αν έως τις αρχές του έτους δημιουργηθεί ο συμπληρωματικός δείκτης που ζητούν οι Ευρωπαίοι ηγέτες, τίποτα δεν διασφαλίζει ότι ο δείκτης αυτός θα χρησιμοποιηθεί από την αγορά. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει συμβόλαια που αντιστοιχούν σε σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου να αντικρίζονται στον νέο αυτό δείκτη. Όπως λένε χαρακτηριστικά παράγοντες που γνωρίζουν τις αγορές, χρειάζονται τουλάχιστον ένα με δυο χρόνια για να λειτουργήσει ένας δείκτης αναφοράς και να καταστεί αξιόπιστος ώστε να χρησιμοποιείται από τις εταιρίες στις μεταξύ τους συναλλαγές.
Τρίτον: Προσωρινός δυναμικός διάδρομος τιμών για τις συναλλαγές φυσικού αερίου για τον άμεσο περιορισμό των «επεισοδίων» υπερβολικών τιμών του φυσικού αερίου.
Πρόκειται για μια πρόταση που θεωρείται ως ο πλέον σωστός τρόπος για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της επιβολής πλαφόν χωρίς να τρομάξει τις αγορές και να οδηγήσει σε περιορισμό της προσφοράς και άρα άνοδο των τιμών. Αντίστοιχοι μηχανισμοί ισχύουν ήδη στις αγορές χρήματος και δεν επιτρέπουν συναλλαγές πάνω ή κάτω από ένα εύρος τιμών σε περιόδους μεγάλης αναταραχής. Με άλλα λόγια προβλέπονται «κόφτες» στην απότομη άνοδο αλλά και την πτώση.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η ελληνική κυβέρνηση που αρχικά μιλούσε για καθαρό πλαφόν κατάλαβε γρήγορα ότι αυτή θα ήταν η καλύτερη δυνατή λύση και την υιοθέτησε καταφέρνοντας να κινητοποιήσει στην ίδια κατεύθυνση ακόμη 15 χώρες μέλη.
Τέταρτον: Προσωρινό πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ για τον περιορισμό της τιμής του φυσικού αερίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Πρόκειται για το περίφημο Ιβηρικό Μοντέλο για το οποίο επέμεινε με ένταση η Γαλλία να συμπεριληφθεί στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής.
Το μοντέλο αυτό έχει μια σειρά από προβλήματα που έχουν ήδη επισημανθεί από την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λαίεν και για το λόγο αυτό στο ίδιο το κείμενο των συμπερασμάτων αναφέρεται ότι θα πρέπει να γίνει ανάλυση κόστους και οφέλους, δεν θα πρέπει να τροποποιηθεί η αξιολογική κατάταξη (merit order) των μονάδων παραγωγής και κυρίως δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου.
Εκτιμάται η υιοθέτηση του Ιβηρικού Μοντέλου θα σημάνει την πλήρη ανατροπή της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας όπως είναι δομημένη σήμερα, αλλά και την υπέρμετρη επιβάρυνση των προϋπολογισμών των κρατών μελών χωρίς να καθίσταται σαφές ότι θα υπάρξει κάποιου είδους στήριξη σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Με το Ιβηρικό Μοντέλο τίθεται πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή αλλά η διαφορά μεταξύ του πλαφόν και της τιμής αγοράς, καταβάλλεται από τος κρατικούς προϋπολογισμούς.
Έτσι εφόσον το μέτρο επιβληθεί σε όλη την Ευρώπη η επιβάρυνση των κρατικών προϋπολογισμών θα είναι ανάλογη της συμμετοχής του φυσικού αερίου στο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής και σε χώρες όπως η Ελλάδα με μεγάλη έκθεση στο φυσικό αέριο (45%) οι οικονομικές επιπτώσεις θα είναι πολύ μεγάλες.
Εξάλλου το μοντέλο αυτό μπορεί να λειτουργεί σε μια μη διασυνδεδεμένη αγορά όπως αυτή της Ιβηρικής, όμως στις διασυνδεδεμένες αγορές της υπόλοιπης Ευρώπης θα σημάνει ότι ο γαλλικός προϋπολογισμός, για παράδειγμα, θα επιδοτεί τις τιμές του ρεύματος για τους Γερμανούς βιομήχανους, ή για τους Βέλγους οικιακούς καταναλωτές. Στην περίπτωση της Ελλάδας ο προϋπολογισμός θα επιδοτεί τους Ιταλούς ή τους Βούλγαρους καταναλωτές, αυξάνοντας παράλληλα τη ζήτηση φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή.
www.worldenergynews.gr
