Η κατακόρυφη αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού ασκεί εντονότατες πιέσεις στις ενεργειακές εταιρίες της Ευρώπης οι οποίες προκειμένου να προχωρήσουν σε πράξεις αντιστάθμισης καλούνται να καταβάλλουν καθημερινά τεράστια ποσά ως εγγυήσεις στους διαχειριστές των χρηματιστηρίων.
Το ζήτημα έχει προβληματίσει έντονα την Κομισιόν η οποία προετοιμάζει σχετική παρέμβαση έχοντας ενεργοποιήσει όλους τους μηχανισμούς σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ευρώπης.
Παρά το γεγονός ότι το ζήτημα σχετίζεται με τη σταθερότητα της ενεργειακής αγοράς της Ευρώπης οι σχετικές αποφάσεις δεν αναμένεται να ληφθούν στο επερχόμενο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας της 30ης Σεπτεμβρίου, καθώς αντιμετωπίζεται ως μείζον χρηματοπιστωτικός κίνδυνος.
Η Επιτροπή που έχει προχωρήσει ήδη σε μια σειρά από κινήσεις προετοιμασίας, στο σχετικό σημείωμα της που θα τεθεί υπ΄όψιν και του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας σημειώνει κατά αρχήν ότι η χρήση παραγώγων είναι απαραίτητη για τις εταιρείες ενέργειας όταν προγραμματίζουν τις δραστηριότητές τους, δίνοντάς τους μεγαλύτερη βεβαιότητα σχετικά με την προμήθεια και τις τιμές στο μέλλον.
Τους επιτρέπουν δε, να αντισταθμίσουν κινδύνους στη χονδρική τιμή που πρέπει να πληρώσουν για τις προμήθειες τους ή την τιμή παραγωγής στην οποία μπορούν να αναμένουν να πουλήσουν φυσικό αέριο ή ηλεκτρική ενέργεια, χρησιμοποιώντας συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης ή spot συμβάσεις.
Μέτρα για τα margin calls
Όπως αναφέρει η Επιτροπή το μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών σε ενεργειακά παράγωγα διεξάγεται σε ρυθμιζόμενες αγορές και εκκαθαρίζονται κεντρικά μέσω κεντρικών αντισυμβαλλομένων εκκαθάρισης (CCP).
Η χρήση παραγώγων περιλαμβάνει την κατάθεση των λεγόμενων margins σε κεντρικούς αντισυμβαλλομένους - συνήθως με τη μορφή εξασφάλισης μετρητών - ως απόδοση εγγύησης.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι εταιρείες ενέργειας έχουν πρόσβαση στους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους μέσω ενός εκκαθαριστικού μέλους, το οποίο είναι ρυθμιζόμενο πιστωτικό ίδρυμα (δηλαδή τράπεζες). Όλες οι εκκαθαρισμένες συναλλαγές σε κεντρικούς αντισυμβαλλομένους με έδρα την ΕΕ διέπονται από τον Κανονισμό EMIR που εφαρμόζει τα διεθνώς συμφωνημένα πρότυπα στην ΕΕ.
Όσον αφορά τα margins και τις σχετικές εξασφαλίσεις, ο EMIR ρυθμίζει μόνο τη σχέση μεταξύ του κεντρικού αντισυμβαλλομένου και του εκκαθαριστικού μέλους. Οι σχέσεις μεταξύ των εκκαθαριστικών μελών και των τελικών πελατών – στην προκειμένη περίπτωση, των εταιριών ενέργειας– βασίζεται κυρίως σε το δίκαιο των συμβάσεων που επιτρέπει τη δυνατότητα πιο ευέλικτων ρυθμίσεων για το margin και τις εξασφαλίσεις.
Εν μέσω της απότομης αύξησης των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας τους τελευταίους μήνες, οι ενεργειακές εταιρείες χρειάστηκε να καταθέτουν διαρκώς αυξανόμενα ποσά εξασφάλισης σε μετρητά στους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους ως margin calls τα οποία μάλιστα αυξάνονται όσο αυξάνονται οι τιμές.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα προβλήματα ρευστότητας για κάποιες ενεργειακές εταιρίες και προκάλεσε αιτήματα για επανεκτίμηση των κανόνων που διέπουν τις απαιτήσεις εξασφαλίσεων για μη χρηματοπιστωτικές εταιρείες.
Nέο πακέτο
Η Επιτροπή εστιάζει σε μέτρα στο πλαίσιο του Κανονισμού EMIR που θα είναι προσωρινά και θα ισχύουν μόνο για το φυσικό αέριο και τα παράγωγα ηλεκτρικής ενέργειας.
Συγκεκριμένα:
• Η Επιτροπή έχει ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Αρχή Κεφαλαιαγορών και Αγορών (ESMA) να αξιολογήσει τις αντίστοιχες τάσεις στις οργανωμένες αγορές και τις εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές, να εξετάσει και να παρουσιάσει κατάλληλες τροποποιήσεις του σχετικού Κανονισμού. Τέτοιες αλλαγές θα μπορούσαν να αφορούν τη διεύρυνση του καταλόγου των αποδεκτών εξασφαλίσεων και τους όρους υπό τους οποίους οι τραπεζικές εγγυήσεις θα μπορούσαν να γίνουν δεκτές ως εξασφάλιση.
• Η Επιτροπή ζήτησε επίσης από την Ευρωπαϊκή Αρχή για τις Τράπεζες (ΕΒΑ), σε συνεργασία με τον ESMA και τον SSM, να αξιολογήσουν με ποιο τρόπο παρέχουν οι τράπεζες σήμερα υπηρεσίες μετασχηματισμού εξασφαλίσεων.
• Ο ESMA και η EBA θα κληθούν επίσης να εξετάσουν τρόπους βελτίωσης της διαφάνειας και της προβλεψιμότητας των μοντέλων margins έναντι των πελατών και τις λεπτομέρειες βάσει των οποίων μπορούν να ενεργοποιούνται margin calls στις ενδοημερήσιες συναλλαγές. Επίσης καλούνται να διερευνήσουν εάν η ενεργοποίηση margin calls εντός της ημέρας θα έπρεπε να ισχύουν για μη χρηματοοικονομικούς αντισυμβαλλομένους, όπως οι ενεργειακές επιχειρήσεις.
• Επιπλέον, δεδομένης της αύξησης των τιμών της ενέργειας το 2022, η Επιτροπή κάλεσε τον ESMA να αξιολογήσει εάν πρέπει να αυξηθεί το εκκαθαριστικό όριο για τα εμπορεύματα και άλλα παράγωγα σε 4 δισ. ευρώ.
Παράλληλα, η Γενική Διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Οικονομική Σταθερότητα FISMA θα προσκαλέσει, τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες, εμπειρογνώμονες των κρατών μελών καθώς και εκπρόσωπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του ESMA, της EBA, της ΕΚΤ και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου (ESRB) για να συζητήσουν τα μέτρα για να διευκόλυνση της παροχής margins από τις ενεργειακές επιχειρήσεις.
Τι είναι τα cirquit breakers
Παράλληλα η Κομισιόν εξετάζει την επιβολή ορίων διακύμανσης στα χρηματιστήρια ενέργειας όταν οι τιμές σημειώνουν μεγάλες διακυμάνσεις.
Όπως αναφέρεται στο σχετικό κείμενο της Επιτροπής τα “cirquit breakers” είναι μηχανισμοί προστασίας που επιτρέπουν τη διακοπή των συναλλαγών σε περίπτωση σημαντικών διακυμάνσεων των τιμών.
Οι σχετικοί ευρωπαϊκοί κανονισμοί ορίζουν ότι τα σημεία διαπραγμάτευσης θα πρέπει «να μπορούν να σταματήσουν προσωρινά ή να περιορίσουν τις συναλλαγές εάν υπάρχει σημαντική μεταβολή των τιμών σε ένα χρηματοοικονομικό εργαλείο στην εν λόγω αγορά ή σε σχετική αγορά σε σύντομο χρονικό διάστημα».
Επομένως, όλοι οι κόμβοι συναλλαγών της ΕΕ θα πρέπει να διαθέτουν «διακόπτες κυκλώματος» (CBs).
Επειδή αυτοί οι κανόνες δεν έχουν εναρμονιστεί σε επίπεδο ΕΕ, η Επιτροπή προτίθεται να λάβει μέτρα και έχει ήδη ζητήσει από τις αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές κεφαλαιαγορών να διερευνηθεί γιατί δεν έχουν ενεργοποιηθεί τα cirquit breakers για τις τιμές του ηλεκτρισμού κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης. Ζητά επίσης να διερευνηθεί εάν οι κανόνες αυτοί θα πρέπει να ευθυγραμμιστούν σε όλη την ΕΕ, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι όλες οι ανταλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας ακολουθούν μια συνεκτική γραμμή όταν είναι αντιμέτωπες με την υπερβολική αστάθεια της τιμής του φυσικού αερίου.
www.worldenergynews.gr
