Ασάφεια, σύγχυση αλλά και αμηχανία επικρατεί στην κυβέρνηση, τη ΡΑΕ και την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, γύρω από την υπόθεση της φορολόγησης των «ουρανοκατέβατων» κερδών.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης την προηγούμενη εβδομάδα, ανακοίνωσε από το βήμα της Βουλής ότι είναι αποφασισμένος να φορολογήσει τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη των επιχειρήσεων ενέργειας και μάλιστα σε ποσοστό 90%, προσθέτοντας ότι έχει αναθέσει στη ΡΑΕ να μελετήσει εάν πράγματι υπάρχουν τέτοια κέρδη και να προσδιορίσει το ύψος τους.
Τις δηλώσεις του πρωθυπουργού ακολούθησε ανακοίνωση της ΡΑΕ, η οποία προσδιόρισε ότι ο έλεγχος της ύπαρξης «ουρανοκατέβατων» κερδών ξεκινάει από τον Οκτώβριο του 2021 και αφορά μια σειρά στοιχείων που η Αρχή συλλέγει στο πλαίσιο του μηχανισμού παρακολούθησης της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Με άλλα λόγια η ΡΑΕ δηλώνει ότι μελετά όχι ακριβώς τα ίδια αν όχι διαφορετικά στοιχεία από αυτά στα οποία αναφέρθηκε ο πρωθυπουργός.
Δεν υφίσταται υποχρέωση λογιστικού διαχωρισμού
Και το ερώτημα που προκύπτει είναι αν τα ουρανοκατέβατα κέρδη που αναζητούνται αφορούν τις επιχειρήσεις ενέργειας όπως είπε ο πρωθυπουργός ή τη χονδρεμπορική αγορά όπως αναφέρει η ΡΑΕ στην ανακοίνωση της. Όπως επισημαίνουν χαρακτηριστικά παράγοντες που είναι σε θέση να γνωρίζουν σε βάθος την αγορά, η ανακοίνωση της ΡΑΕ περιπλέκει τα πράγματα, αφού η Αρχή εμφανίζεται να μελετά κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που ζητήθηκε σε πολιτικό επίπεδο.
Εφόσον λοιπόν το ζητούμενο είναι τα ουρανοκατέβατα κέρδη των επιχειρήσεων ενέργειας, μόνο ορκωτοί λογιστές θα μπορούσαν να αναλύσουν τα οικονομικά στοιχεία των εταιριών και να καταλήξουν εάν υπάρχουν υπερβολικά κέρδη σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, αφού βεβαίως πρώτα προσδιοριστεί η έννοια του υπερβολικού κέρδους.
Όμως και σε αυτή την περίπτωση υπάρχει πρόβλημα διότι οι εταιρίες ενέργειας και κυρίως οι καθετοποιημένες δεν υποχρεούνται σε λογιστικό ή νομικό διαχωρισμό. Τα οικονομικά τους αποτελέσματα είναι ενιαία και δεν διαφοροποιούνται ως προς την παραγωγή ή την προμήθεια ηλεκτρισμού ή φυσικού αερίου. Επίσης τα όποια κέρδη θα μπορούσαν να οφείλονται σε βελτιστοποίηση του μίγματος παραγωγής, καλύτερη διαχείριση του κόστους, μείωση του προσωπικού, οι άλλες παρεμβάσεις και βεβαίως δεν είναι δυνατόν να φορολογηθούν
Η αρχική ερμηνεία
Με άλλα λόγια είναι πολύ δύσκολο, να προσδιορίσει κάποιος εάν υπάρχουν και ποια είναι τα υπερβάλλονται κέρδη σε επίπεδο επιχείρησης. Κάτι το οποίο έχει επισημάνει στα κείμενα της και η Κομισιόν επικαλούμενη μεταξύ άλλων ζητήματα εμπορικής πολιτικής και απορρήτου της πολιτικής αυτής των εταιριών.
Στην ελληνική αγορά για πρώτη φορά αναφέρθηκαν τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη από τον καθηγητή του ΕΜΠ και πρώτο πρόεδρο της ΡΑΕ Παντελή Κάπρο τον Οκτώβριο του 2021. Όμως η αναφορά αυτή σχετιζόταν με τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη των τεχνολογιών ενέργειας οι οποίες παρά το γεγονός ότι έχουν πολύ χαμηλότερο κόστος αμείβονται με την Οριακή Τιμή του Συστήματος, δηλαδή με την τιμή που διαμορφώνεται στην χονδρεμπορική αγορά από την τελευταία και ακριβότερη μονάδα, που εισέρχεται στο σύστημα που στην προκειμένη περίπτωση είναι μια μονάδα φυσικού αερίου. Ως εκ τούτου τα ουρανοκατέβατα κέρδη αφορούν τις μονάδες ΑΠΕ, τα υδροηλεκτρικά και τις λιγνιτικές μονάδες. Στην ελληνική αγορά οι μονάδες ΑΠΕ αμείβονται με συμβολαιοποιημένες τιμές ενώ η διαφορά έως την ΟΤΣ χρηματοδοτεί τον ΕΛΑΠΕ και κατ΄ επέκταση τις επιδοτήσεις των τελικών καταναλωτών ρεύματος και φυσικού αερίου. Σε ότι αφορά δε τις λιγνιτικές και υδροηλεκτρικές μονάδες της ΔΕΗ οι οποίες αμείβονται με την ΟΤΣ, τόσο η κυβέρνηση όσο και η επιχείρηση αναφέρουν ότι τα όποια επιπλέον έσοδα επιστρέφονται στους καταναλωτές μέσω των εκπτώσεων και επιδοτήσεων.
Ο ACER κλειδί
Όσο δε για τον διαχωρισμό της τιμολόγησης ανά τεχνολογία επί του παρόντος δεν εγκρίνεται από την Κομισιόν καθώς θα ανέτρεπε την υφιστάμενη δομή της αγοράς περιορίζοντας τις επενδύσεις. Εξαίρεση μέχρι στιγμής έχουν λάβει μόνο η Ισπανία και η Πορτογαλία, οι οποίες πάντως κατά πληροφορίες δεν έχουν καταλήξει στον μηχανισμό που προτίθενται να εφαρμόσουν αναζητώντας ισορροπία μεταξύ της ανάπτυξης της αγοράς των ΑΠΕ και ελάφρυνσης των καταναλωτών.
Εξάλλου η αναφορά της ΡΑΕ σε πρόταση που προτίθεται να υποβάλει στον Ευρωπαίο Ρυθμιστή (ACER) φαίνεται ότι περιπλέκει ακόμη περισσότερο τα πράγματα επιτείνοντας τη σύγχυση και την ασάφεια.
Η ΡΑΕ μιλάει για έναν μόνιμο μηχανισμό επιστροφής των «ουρανοκατέβατων» κερδών και επικαλείται το Power Market Mitigation Measures, που ισχύουν στις ΗΠΑ. Ωστόσο τα μέτρα αυτά που εφαρμόζονται στην αμερικανική αγορά, στόχο έχουν να διαπιστώνουν αδικαιολόγητα κέρδη από το κόστος καυσίμου. Με άλλα λόγια αναζητούν την ύπαρξη μονοπωλιακού κέρδους και το περιορίζουν. Όμως αυτό δεν είναι η ελληνική περίπτωση.
Εξάλλου εκτιμάται ότι εάν κάποιος φορολογήσει το (inframarginal) υποοριακό κέρδος, τότε «σκοτώνει την αγορά» κάτι το οποίο αναφέρεται και στις σχετικές ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό ούτε από την Κομισιόν ούτε από τον ACER.
www.worldenergynews.gr
