Μόνο η επιβολή κυρώσεων σε βάρος του ενεργειακού τομέα της Ρωσίας από τις χώρες της Δύσης θα έχει ουσιαστική επίπτωση στην ρωσική οικονομία και θα «στριμώξει» τον πρόεδρο Βλάντιμιρ Πούτιν.
Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει εμμέσως πλην σαφέστατα μελέτη του fund Algebris σύμφωνα με την οποία με τιμές φυσικού αερίου στα 160 €/MWh και πετρελαίου στα 90 δολ. το βαρέλι η Ρωσία έχει πλεόνασμα στο ισοζύγιο της τάξης των 800 εκατ. δολ ημερησίως, δηλαδή περίπου 200 δις δολ το χρόνο.
Η ανάλυση υπογραμμίζει ότι η επέκταση των κυρώσεων στον τομέα της ενέργειας θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στις χώρες της Ευρώπης, που είναι εξαρτημένες από το ρωσικό φυσικό αέριο και σημειώνει ότι η μόνη λύση είναι το ευρωπαϊκό ομόλογο για την ενέργεια. Δηλαδή κοινός ευρωπαϊκός δανεισμός που θα επιτρέψει στις χώρες που εξαρτώνται περισσότερο από τη Ρωσία και έχουν στενότερο δημοσιονομικό χώρο να αντιμετωπίσουν το κόστος αυτής της μεγάλης γεωοικονομικής απόφασης.
Όπως αναφέρει η μελέτη τα ρωσικά οικονομικά θα διαβρωθούν από τις υφιστάμενες κυρώσεις, αλλά η οικονομία της Ρωσίας μπορεί να συνεχίσει να έχει καθαρό πλεόνασμα, ειδικά όταν ληφθή υπόψη η αύξηση των τιμών των βασικών commodities.
Έτσι μια περιχαρακωμένη ρωσική οικονομία, την οποία η μελέτη την αναφέρει ως «Ρωσία Φρούριο» παραμένει μια βιώσιμη οικονομική στρατηγική, όσο η ενέργεια παραμένει εκτός των κυρώσεων.
Οι εκτοξευόμενες τιμές της ενέργειας σε συνδυασμό με την κατάρρευση των εισαγωγών λόγω της πτώσης του ρουβλίου παράγουν ένα απροσδόκητο κέρδος που θα επέτρεπε στη Ρωσία να πληρώσει το εξωτερικό της χρέος και να αναπληρώσει τα συναλλαγματικά της αποθέματα με το υπολειπόμενο «πλεόνασμα σε δολάρια».
Μια απόφαση των ΗΠΑ, της ΕΕ, του Ηνωμένου Βασιλείου και του Καναδά να θεσπίσουν εμπάργκο πετρελαίου και φυσικού αερίου θα άλλαζε σημαντικά αυτόν τον υπολογισμό – επιταχύνοντας την εξάντληση του «πλεονάσματος δολαρίου» της Ρωσίας και, στη συνέχεια, των διεθνών αποθεμάτων.
Πολύπλοκη και δαπανηρή η απεξάρτηση
Βεβαίως η μελέτη σημειώνει ότι η αποσύνδεση από τη ρωσική ενέργεια θα ήταν πολύπλοκη και δαπανηρή βραχυπρόθεσμα. Ως εκ τούτου, θα απαιτούσε ένα στρατηγικό ενεργειακό σχέδιο που θα περιλαμβάνει, τόσο την απόλυτη προτεραιότητα της ενεργειακής απόδοσης, όσο και των έργων ΑΠΕ, μαζί με πρωτοβουλίες για μείωση της κατανάλωσης καθώς και αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου με εναλλακτικά καύσιμα.
Το βασικό στοιχείο που θα συνέδεσε όλα αυτά τα κομμάτια θα πρέπει να είναι μια κοινή πρωτοβουλία δανεισμού της ΕΕ που θα επιτρέψει στις χώρες που εξαρτώνται περισσότερο από τη Ρωσία και έχουν στενότερο δημοσιονομικό χώρο να αντιμετωπίσουν το κόστος αυτής της μεγάλης γεωοικονομικής απόφασης.
Ενώ εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με την έκβαση της σύγκρουσης στην Ουκρανία και τις οικονομικές επιπτώσεις της, πρόσφατες ειδήσεις υποδηλώνουν ότι η ΕΕ κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση και ότι αυτό μπορεί να αποδειχθεί ακόμη ένα βήμα για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ενόψει των αντιξοοτήτων .
Η Ρωσία έκλεισε το 2021 έχοντας πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών κοντά στο 10% του ΑΕΠ. Οι πρόσφατες αλλαγές στις τιμές των εμπορευμάτων και στις ισοτιμίες θα οδηγούσαν σε πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών 200 δισ. δολ για το 2022. Αυτό είναι περισσότερο από 2,5 φορές τις βραχυπρόθεσμες καταβολές του χρέους. Με άλλα λόγια, η Ρωσία μπορεί να εξυπηρετήσει τις οικονομικές της υποχρεώσεις ακόμη και αν η παγκόσμια ζήτηση για την παραγωγή της συρρικνωθεί κατά το ήμισυ και χωρίς να χρειάζεται να καταφύγει στα αποθέματά της.
Αυτές οι κυρώσεις δεν επαρκούν
Ο ρόλος των κυρώσεων στη ρωσική ενέργεια μπορεί επομένως να διαδραματίσει σημαντικό αποτρεπτικό ρόλο, καθώς οι τρέχουσες κυρώσεις δεν επαρκούν για να δημιουργήσουν δραματική μείωση των ροών δολαρίων προς τη Ρωσία.
Εάν οι ΗΠΑ, η ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο και ο Καναδάς συνεργαστούν και επιβάλουν εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αυτό θα εξαφάνιζε ουσιαστικά το «πλεόνασμα δολαρίου» από την αύξηση των τιμών των εμπορευμάτων και θα επιτάχυνε την εξάντληση των ρωσικών αποθεμάτων συναλλάγματος. Ταυτόχρονα, είναι ένα μέτρο που θα είχε υψηλό οικονομικό και πολιτικό κόστος για τις εμπλεκόμενες χώρες – και απαιτούσε μια στρατηγική προσέγγιση.
Με φυσικό αέριο στα 160 ευρώ/MWh και το πετρέλαιο στα 90 δολάρια/βαρέλι, κάθε μέρα που η ΕΕ συνεχίζει να εισάγει ρωσικά ορυκτά καύσιμα προσθέτει περίπου 800 εκατομμύρια ευρώ στο πλεόνασμα του ρωσικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Οι εξαγωγές ενέργειας είναι ανελαστικές ως προς τις τιμές. Ακόμη και συνυπολογίζοντας μια μείωση όγκου 20% λόγω του κινδύνου που προκαλείται από κυρώσεις, με αύξηση 30% στις τιμές του φυσικού αερίου και 10-20% στις τιμές του πετρελαίου καθ' όλη τη διάρκεια του 2022, η Ρωσία θα απολαύσει ένα μεγάλο απροσδόκητο κέρδος από τις τιμές της ενέργειας.
Εμπάργο σε ρώσικο πετρέλαιο και φυσικό αέριο κοστοβόρες αλλά και μοναδικές επιλογές
Ταυτόχρονα, οι εισαγωγές είναι πολύ ελαστικές ως προς την υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος, επομένως μια κατάρρευση των εισαγωγών κατά 30% θα ενίσχυε περαιτέρω την επίδραση στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών – που θα έφτανε πάνω από 200 δισ. δολ.
Αυτό το σενάριο προϋποθέτει ότι οι όγκοι και οι τιμές άλλων ρωσικών εξαγωγών παραμένουν αμετάβλητοι.
Σύμφωνα με αυτές τις συντηρητικές παραδοχές, η Ρωσία δεν θα είχε καμία δυσκολία να αποπληρώσει το εξωτερικό της χρέος που θα λήξει το 2022 και θα έμενε με ένα «πλεόνασμα δολαρίων» 20-30 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ που θα βοηθούσε στην αναπλήρωση των αποθεμάτων της σε ευρώ/δολαρίου (που επί του παρόντος δεν είναι προσβάσιμα από κυρώσεις).
Μια απόφαση από τη Δύση να αποσυνδεθεί από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα θα άλλαζε σημαντικά το σενάριο.
Οι ΗΠΑ φέρονται να εξετάζουν το ενδεχόμενο επιβολής εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο ακόμη και χωρίς τη συμμετοχή άλλων χωρών, ενώ η ΕΕ σχεδιάζει μείωση της εξάρτησης της κατά 80% σε σύντομο χρονικό διάστημα.
www.worldenergynews.gr
